Θεοκρατική Διαγωγή Μέσα στον Οικογενειακό Κύκλο

«Αι γυναίκες, υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας, καθώς πρέπει εν Κυρίω. Οι άνδρες, αγαπάτε τας γυναίκας σας, και μη ήσθε πικροί προς αυτάς. Τα τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς κατά πάντα· διότι τούτο είναι ευάρεστον εις τον Κύριον. Οι πατέρες, μη ερεθίζετε τα τέκνα σας, δια να μη μικροψυχώσιν.»—Κολ. 3:18-21.

1. Ποια είναι η διάταξις του Ιεχωβά που πρέπει να διέπη τον οικογενειακό κύκλο, και πώς ο Αδάμ υστέρησε;

Ο ΙΕΧΩΒΑ Θεός είναι ο Πρωτουργός του οικογενειακού κύκλου. Αυτός εδημιούργησε τη γη, έπλασε τον άνθρωπο να την κατοική, είδε ότι δεν ήταν καλό να είναι ο άνθρωπος μόνος, εδημιούργησε τη γυναίκα ως σύντροφό του, τους εξουσιοδότησε να αναπαραγάγουν το γένος των και έδωσε εντολή να πληθυνθούν και να γεμίσουν τη γη. Ήταν θέλημα του Ιεχωβά για τον Αδάμ να είναι ένας οικογενειάρχης, να έχη σύζυγο και παιδιά και να κρατή αδιάσπαστο τον οικογενειακό κύκλο με αγώνα και πάλη. Για να διατηρήση ο άνδρας την ενότητα και την αρμονία μεταξύ των μελών της οικογενείας, του εδόθη η αρχηγία, αλλ’ ως οικογενειάρχης ο Αδάμ απεδείχθη ότι ήταν μια θλιβερή αποτυχία. Η Εύα ηγνόησε την εξουσία του, και αυτός δεν διέλυσε την απάτη της. Αυτή ηγήθη στο δρόμο προς την αμαρτία και ο Αδάμ ακολούθησε. Μολονότι κατηγόρησε τη γυναίκα του για την παράβασί της, το φορτίο της ενοχής κείται βαρύ στους δικούς του ώμους. Αυτός δεν ανταπεκρίθη στην ευθύνη του ως οικογενειάρχου. Η γυναίκα δεν ήταν υποτακτική. Ο πρώτος του γυιος ήταν φονεύς. Αυτός επέτρεψε να διασπασθή ο κύκλος της οικογενείας του με ανταρσία, με αμαρτία, με αντεγκλήσεις, με θάνατο.

2. Πώς άτομα σήμερα υστερούν από αυτή την άποψι;

² Έως την ημέρα αυτή, οικογενειακοί κύκλοι διασπώνται ακόμη, με τους ίδιους τρόπους και για τους ίδιους λόγους. Άνδρες και γυναίκες παρεσύρθησαν μακριά από τη διαγωγή που έχει καθορισθή τον Ιεχωβά για τη διακυβέρνησι της οικογενείας, σύζυγοι και των δύο φύλων υστέρησαν πολύ από το ν’ ανταποκριθούν στις ευθύνες των και στις υποχρεώσεις των. Οι άνδρες κάνουν κατάχρησι της αρχηγίας των, οι γυναίκες στασιάζουν εναντίον της, και τα παιδιά την αγνοούν για να επιδοθούν στασιαστικά σε εγκληματικότητα άνευ προηγουμένου. Μολονότι οι σύμβουλοι του γάμου αυξάνουν, οι οικογενειακές ταραχές και οι παραμελήσεις καθηκόντων και τα διαζύγια αυξάνουν γοργότερα. Απορρίπτοντας τη θεοκρατική συμβουλή του Ιεχωβά, οι οικογένειες σπείρουν με ανθρώπινη σοφία και θερίζουν από την ανοησία της. Ο κόσμος φρονεί ότι είναι σοφός μέσα στην έπαρσί του, αλλά οι καρποί του δεν διαλαλούν μήπως τη μωρία της σοφίας του; Το μόνο φάρμακο είναι να εισαχθή θεοκρατική διαγωγή μέσα στον οικογενειακό κύκλο.

3. Ποια υψηλά πρότυπα υπάρχουν για τον γάμο και την ενότητα;

³ Για να δήτε με κατάλληλη προοπτική τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που υπάρχουν μεταξύ των μελών της οικογενείας, παρατηρήστε μερικά υψηλά πρότυπα. Πρώτον, ο Ιεχωβά Θεός χρησιμοποιεί το σύμβολον του γάμου για να δείξη τη στενή σχέσι που υπάρχει μεταξύ του εαυτού του και της παγκοσμίου οργανώσεως του, μιλώντας για τον εαυτό του ως τον Σύζυγον της ομοίας με γυναίκα οργανώσεώς του. Πάλιν, η εικόνα του γάμου χρησιμοποιείται για να παραστήση τον στενό δεσμό μεταξύ του Χριστού και της εκκλησίας του· ο Χριστός αναφέρεται ως ο Νυμφίος και η εκκλησία ως η νύμφη του, ο δε γάμος αποτελειώνεται στον ουρανό. (Ησ. 54:5· 2 Κορ. 11:2· Αποκάλ. 19:7) Θα ενθυμήσθε ότι στην Εδέμ ο άνδρας και η γυναίκα ανεφέροντο ως «μία σαρξ», το ίδιο δε αναφέρεται και για τους συντρόφους του ανθρωπίνου γάμου σήμερα. Ομοίως, υπάρχει μια ενότης μεταξύ του Ιεχωβά και του αρχηγού τής παγκοσμίου οργανώσεως του, του Ιησού Χριστού. Επίσης, ο Χριστός και η νύμφη του, η εκκλησία, αναφέρονται ως «έν». Εν τούτοις, η Γραφή δείχνει καθαρά ότι ο Ιεχωβά και ο Χριστός δεν είναι «έν» σε κάποια μυστηριώδη ειδωλολατρική τριάδα. Ούτε ο Χριστός και η τάξις της εκκλησίας γίνονται ένα κατά γράμμα· όπως ακριβώς δεν γίνονται ένα κατά γράμμα ο άνδρας και η γυναίκα που είναι δύο πρόσωπα. Σε καμμιά από αυτές, τις περιπτώσεις δεν υπάρχει κατά γράμμα οργανική ενότης, αλλά, σε όλες υπάρχει ενότης βλέψεως, σκοπού, προθέσεως, επιθυμίας και κατευθύνσεως της προσπαθείας.—Ματθ. 19:4-6· Ιωάν. 14:10· 17:21-23.

4. Γιατί είναι αναγκαία μια κεφαλή οικογενείας, και ποιος είναι η κεφαλή αυτή;

⁴ Εκεί που ενώνονται δύο ή περισσότεροι σε μια κοινή προσπάθεια, πρέπει να υπάρχη οργάνωσις, κάποιο είδος αρχηγίας που να δίνη συνετή κατεύθυνσι στις ενέργειες εκείνων που ενώθηκαν. Στις ανθρώπινες υποθέσεις δύο κεφαλές μπορεί να είναι καλύτερες από μία όταν πρόκειται να συγκεντρωθούν ιδέες ή να εξετασθούν πιθανές πορείες ενεργείας, αλλά, όταν πρόκειται να ληφθή η τελική απόφασις, μία κεφαλή πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένη να αποφασίση και για τις δύο. Μια ακέφαλη ένωσις θα εστερείτο της κατάλληλης κατευθυντηρίου δυνάμεως, ενώ μια αφύσικη δικέφαλη ένωσις θα γεννούσε διαμάχη και μια τελική διάσπασι. Όλοι ας αντιμετωπίσουν το εξής γεγονός: ο καθένας έχει μια κεφαλή από πάνω του εκτός του Ιεχωβά, ο οποίος είναι Κεφαλή υπεράνω όλων. Εις 1 Κορινθίους 11:3 διαβάζομε: «Θέλω δε να εξεύρητε, ότι η κεφαλή παντός ανδρός είναι ο Χριστός· κεφαλή δε της γυναικός, ο ανήρ· κεφαλή δε του Χριστού, ο Θεός.» Η διάταξις αυτή δεν έγινε από κάποιο πλάσμα, αλλ’ είναι ο νόμος του Δημιουργού του σύμπαντος. Η συμμόρφωσις προς αυτήν αποτελεί υπακοήν στον Ιεχωβά· η απόρριψίς της είναι ανταρσία εναντίον του. Οι θεοκρατικές γυναίκες και παιδιά θ’ αναγνωρίσουν τον άνδρα ως την κεφαλήν του οίκου.

ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

5, 6. Ποια παραδείγματα δείχνουν τα επιτακτικά καθήκοντα των ανδρών;

⁵ Σε μερικές χώρες όπου πολλές γυναίκες έχουν μια ισχυρή τάσι να αποπειρώνται να μοιρασθούν ή να αναλάβουν την οικογενειακή αρχηγία, εγείρονται μεγαλόφωνες αντιρρήσεις εναντίον της θείας απαιτήσεως για την αρχηγία του ανδρός και την υποταγή της γυναικός. Αυτή θεωρείται ως δυσμενής διάκρισις εναντίον των γυναικών, ως καταπιεστικό φορτίο που είναι πολύ δύσκολο να το βαστάσουν. Εν τούτοις, προσεκτική σκέψις θα αποκαλύψη ότι ο σύζυγος είναι εκείνος που έχει να βαστάση το βαρύτερο φορτίο, που έχει ν’ ανταποκριθή στη βαρύτερη ευθύνη. Πρέπει ν’ αγωνισθή να μιμηθή το άψογο παράδειγμα του Ιεχωβά Θεού, της Κεφαλής και Συζύγου της παγκοσμίου του οργανώσεως. Ο Ιεχωβά όχι μόνο εδημιούργησε τα πάντα, άλλα κατόπιν εθέσπισε νόμους και κανόνας ενεργείας για την καθοδηγία των και προμηθεύει τα χρειώδη για τη συνέχισί των. Ακόμη και στις δικές του κατευθύνσεις και πράξεις ο Ιεχωβά με συνέπεια ακολουθεί δίκαιες αρχές και κατευθύνει την αρχηγία του με μια απαράμιλλη επίδειξι δίκαιοσύνης, σοφίας, υπομονής, ελέους, συμπαθείας και, επάνω απ’ όλα, αγάπης. Με τρόπο ενθαρρυντικό γα μας επάνω στη γη, «γνωρίζει την πλάσιν ημών, ενθυμείται ότι είμεθα χώμα.»—Ψαλμ. 103:14.

⁶ Όχι μόνο στην εξέχουσα αρχηγία του Ιεχωβά επάνω στην παγκόσμια οργάνωσί του, αλλά και στη διακυβέρνησι της τάξεως της εκκλησίας από τον Χριστό, έχει ο ανθρώπινος σύζυγος ένα υψηλό παράδειγμα για ν’ αποβλέπη σ’ αυτό. Δεν εδαπάνησε ο Ιησούς τον εαυτό του εργαζόμενος για τα συμφέροντα των μελών του σώματός του, διδάσκοντας και κηρύττοντας, προμηθεύοντας την πνευματική τροφή που είναι τόσο ζωτικώτερη από τον κατά γράμμα άρτον; Δεν ήταν παραδειγματική η υπομονή του και η μακροθυμία του, φιλεύσπλαγχνη η πολιτεία του προς τους επιγείους μαθητάς του, γεμάτη συμπάθεια η συγχωρητικότης του για της σαρκικές αδυναμίες των; Δεν υπέμεινε μαρτυρικό διωγμό και πόνο διακρατώντας ακεραιότητα προς τον Ιεχωβά, και δεν έγινε έτσι ένα ασφαλές υπόδειγμα για τους ακολούθους του; Και τέλος, δεν έφθασε στο ακρότατο όριο ώστε να καταθέση τη ζωή του για την νύμφη και γυναίκα του, την τάξι της εκκλησίας; Ασφαλώς η αρχηγία του Χριστού πάνω στην εκκλησία του καταδεικνύει θαυμαστά στοχαστική πρόνοια, φιλάγαθο ενδιαφέρον, σοφή κατανόησι, συνεχή συγχωρητικότητα, προστατευτική φροντίδα και αγάπη που βρήκε το κορύφωμά της στην κατάθεσι της ίδιας του ζωής—και μεγαλύτερη αγάπη απ’ αυτή δεν μπορεί κανείς να έχη!—Ιωάν. 15:13.

7. Ποιες πολλές υποχρεώσεις συνδέονται με την κατάλληλη αρχηγία;

⁷ Οι ανθρώπινοι σύζυγοι ας κυττάξουν αυτά τα θεία υποδείγματα και ουράνια παραδείγματα αρχηγίας προσηλώνοντας τα μάτια τους επάνω σ’ αυτά και αποβλέποντας σε μια τέτοια τελεία θεοκρατική διαγωγή για τον οικογενειακό τους κύκλο. Ο σύζυγος πρέπει να προμηθεύη τροφή, ενδύματα και στέγη για τη σύζυγό του. Αλλ’ οι υποχρεώσεις του φθάνουν πολύ πέρα από την ικανοποίησι αυτών των βασικών φυσικών αναγκών. Τις ανάγκες αυτές ο άνθρωπος τις ικανοποιεί και για τα κατοικίδια ζώα του. Ο άνδρας πρέπει να προνοή και για τη διανοητική ευτυχία της συζύγου του και να φροντίζη για την πνευματική ευεξία της, δείχνοντας γι’ αυτήν αγάπη τόσο μεγάλη όσην έχει και για τον εαυτό του. Οι σύζυγοι δεν πρέπει να λησμονούν την ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία και τις περιπέτειες των γυναικών των, αλλά πρέπει να ‘συνοικούν με τας γυναίκάς των εν φρονήσει, αποδίδοντες τιμήν εις το γυναικείον γένος ως εις σκεύος ασθενέστερον’. (1 Πέτρ. 3:7) Ο σύζυγος πρέπει να δίνη κατάλληλη κατεύθυνσι στις ενωμένες των προσπάθειες λαμβάνοντας σοφές αποφάσεις, να επωμίζεται τις ευθύνες γι’ αυτές τις αποφάσεις και αντιμετωπίζη οποιεσδήποτε συνέπειες που μπορεί ν’ ακολουθήσουν την εφαρμογή των. Οι σύζυγοι πρέπει να προσπαθούν ν’ ακολουθήσουν με συνέπεια δίκαιες αρχές, να εξασκούν υπομονή και μακροθυμία, να εκδηλώνουν έλεος και συγχωρητικότητα, να δείχνουν εκτίμησι και κατανόησι και, επάνω απ’ όλα, να κρατούν ζωντανή και ενεργό μια αγάπη σύμφωνα με το πρότυπο εκείνης που δείχνει ο Ιεχωβά για την παγκόσμια οργάνωσί του και εκείνης που δείχνει ο Χριστός για την οργάνωσι της Χριστιανικής του εκκλησίας. Το ν’ ανταποκριθή κανείς σε τέτοιες υψηλές απαιτήσεις είναι ασφαλώς πιο δύσκολο παρά το να είναι υποτακτικός κάτω από μια τέτοια ευθεία αρχηγία, δεν είναι έτσι; Ποια λογική γυναίκα θα μπορούσε ν’ αντιτείνη στο να υποτάσσεται σε μια τέτοια αρχηγία;

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

8. Τι πρέπει να ενθυμούνται οι σύντροφοι του γάμου;

⁸ Ακούομε μήπως κάποιες από τις θήλειες αναγνώστριές μας να δίνουν την απάντησι ότι θα υπετάσσοντο με χαρά σε μια τέτοια αρχηγία, αλλά ποιος άνδρας υπάρχει που να την παρέχη; Είναι αρκετά αληθές ότι κανείς άνδρας δεν ανταποκρίνεται τελείως σ’ αυτούς τους υψηλούς κανόνας. Προτού όμως οι γυναίκες το χρησιμοποιήσουν αυτό ως αιτία για ν’ αρνηθούν να είναι υποτακτικές, ας συλλογισθούν αν οι ίδιες εκπληρώνουν άψογα τον ρόλον που ο Ιεχωβά αναθέτει σ’ αυτές. Όπως ο Ιεχωβά ενθυμείται, έτσι και οι σύντροφοι του γάμου πρέπει να ενθυμούνται, ότι οι άνθρωποι είναι πλασμένοι από χώμα και η αδυναμία πρέπει με έλεος να λαμβάνεται υπ’ όψιν. Κάθε σύντροφος του γάμου, προτού επισωρεύση πικρές κατηγορίες εναντίον του άλλου, πρέπει να αναλογισθή τα λόγια του Ιησού: «Μη κρίνετε δια να μη κριθήτε· διότι με οποίαν κρίσιν κρίνετε, θέλετε κριθή· και με οποίον μέτρον μετρείτε, θέλει αντιμετρηθή εις εσάς. Και δια τι βλέπεις το ξυλάριον το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε δοκόν την εν τω οφθαλμώ σου δεν παρατηρείς; Ή πώς θέλεις ειπεί προς τον αδελφόν σου, Άφες να εκβάλω το ξυλάριον από του οφθαλμού σου, ενώ η δοκός είναι εν τω οφθαλμώ σου; Υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε θέλεις ιδεί καθαρώς δια να εκβάλης το ξυλάριον του οφθαλμού του αδελφού σου.»—Ματθ. 7:1-5.

9, 10. Ποιο παράδειγμα υποταγής έχουν οι Χριστιανές σύζυγοι, και ποιον δεν θα μιμηθούν;

⁹ Ο κυριώτερος της παγκοσμίου οργανώσεως του Ιεχωβά δεν βρίσκει ενοχλητικό το να υποτάσσεται στον μεγάλον Σύζυγον και Κεφαλήν της οργανώσεως αυτής. Ο Ιησούς Χριστός ευφραίνεται να πράττη το θέλημα του Ιεχωβά, και κάποτε διεκήρυξε ότι το να εκτελή το έργον του Θεού ήταν σαν ζωτική τροφή για τη διατήρησί του. (Ψαλμ. 40:8· Εβρ. 10:7· Ιωάν. 4:34) Λόγω της προσηλώσεώς του και της αφοσιώσεώς του στον Ιεχωβά υπέμεινε καταδίωξι και θάνατο, αποδεικνύοντας την ακεραιότητά του στον Θεό και συμβάλλοντας επιβλητικά στη διεκδίκησι του λόγου Του και του ονόματός Του. Αυτό ήταν μια θαυμαστή επίδειξις της τελείας υποταγής του Ιησού στην αρχηγία του Ιεχωβά, και μέσα από όλα αυτά ο Ιησούς βρήκε μεγάλη χαρά σ’ αυτή την υποταγή. Αυτή δεν ήταν ποτέ μια σκληρή δουλεία γι’ αυτόν. Και ποτέ δεν επεζήτησε να αρπάση αυτή την αρχηγία από τον Ιεχωβά η ν’ αποπειραθή να συμμετέχη σ’ αυτήν ως ίσος προς τον Ιεχωβά: «Το αυτό δε φρόνημα έστω εν υμίν το οποίον ήτο και εν τω Χριστώ Ιησού· όστις εν μορφή Θεού υπάρχων, δεν ενόμισεν αρπαγήν το να ήναι ίσα με τον Θεόν· αλλ’ εαυτόν εκένωσε, λαβών δούλου μορφήν, γενόμενος όμοιος με τους ανθρώπους· και ευρεθείς κατά το σχήμα ως άνθρωπος εταπείνωσεν εαυτόν, γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού.»—Φιλιππησ. 2:5-8.

¹⁰ Οι Χριστιανές σύζυγοι πρέπει να διατηρούν αυτό το φρόνημα του Χριστού, και όχι το φρόνημα πολλών κοσμικών γυναικών που κραυγάζουν για ισότητα και συχνά για κυριαρχία επάνω στους συζύγους των. Οι γυναίκες που είναι αληθινά Χριστιανές δεν θα διανοηθούν καν αντιθεοκρατικά ν’ αρπάσουν μέρος ή ολόκληρη την αρχηγία της οικογενείας που είναι από τον Θεό ανατεθειμένη στους συζύγους των. Θα υποταχθούν στη γαμήλια διάταξι, κατανοώντας ότι είναι έτσι καθωρισμένη, όχι από κάποιον άνθρωπο, αλλ’ από τον Ιεχωβά τον ίδιο. Το να στασιάσουν εναντίον της διατάξεως αποτελεί στασιασμό, όχι εναντίον ανθρώπου, αλλ’ εναντίον αυτού του Ιεχωβά. Θυμηθήτε ότι το επισκιάζον χερούβ στην Εδέμ ήταν εκείνο που έδειξε ισχυρογνωμοσύνη και αισθάνθηκε τον εαυτό του περιωρισμένο και καταδυναστευμένο από την αρχηγία του Ιεχωβά και για τούτο εστασίασε και έγινε κακόφημο ως Σατανάς ή Διάβολος. Οι γυναίκες που δεν είναι υποτακτικές στους συζύγους των μιμούνται τον Σατανά, όχι τον Χριστό.

11. Ποιο πρόσθετο παράδειγμα υπάρχει για τις συζύγους, και ποιου την πορεία αποφύγουν αυτές;

¹¹ Πάλιν, οι Χριστιανές σύζυγοι μπορούν να βρουν ένα παράδειγμα στην υποταγή της τάξεως της εκκλησίας στην Κεφαλή της, τον Ιησού Χριστό. Τα μέλη της νύμφης του Χριστού θέτουν κατά μέρος το δικό τους θέλημα για ν’ ακολουθήσουν τα ίχνη του Ιησού, να συνεργασθούν μαζί του στο έργο που αυτός εκτελεί. Αναλαμβάνουν την υποχρέωσι να κηρύττουν σύμφωνα με το θέλημά του, και αυτό φέρνει εναντίον των διωγμό και θλίψι στη σάρκα. Αλλ’ οι χαρές της υπηρεσίας υπό την στοργική αρχηγία του Χριστού υπεραντισταθμίζουν τις σαρκικές θλίψεις. Η υποταγή σε μια τέτοια ευθεία αρχηγία δεν είναι δυσχερής ή εξευτελιστική, μολονότι οι φυσιωμένοι και οι αλαζόνες δια μέσου των αιώνων ενόμισαν έτσι, σ’ αυτές δε τις έσχατες ημέρες διεμορφώθησαν σε μια τάξι «κακού δούλου» αποσκιρτώντας από την αρχηγία του Χριστού. Η τάξις του «πιστού και φρονίμου δούλου» είναι εκείνη που βρίσκει πραγματική χαρά με το να υποτάσσεται στον Χριστό. Και όταν εκείνος ο «κακός δούλος» αποστατή από την αρχηγία του Χριστού, μήπως αποκτά ελευθερία και ανεξαρτησία που σημαίνει μεγάλη ευτυχία; Όχι, επειδή εγκαταλείπει τη διάταξι του Ιεχωβά για να ενωθή με υποκριτάς, και «εκεί θέλει είσθαι ο κλαυθμός και ο τριγμός των οδόντων». (Ματθ. 24:45-51) Οι Χριστιανές σύζυγοι που δεν υποτάσσονται στους συζύγους των μιμούνται τον «κακόν δούλον», όχι τον «πιστόν και φρόνιμον δούλον», και η αποσκίρτησίς των από τη διάταξι του Ιεχωβά για να συλλάβουν μια ψευδή ελευθερία, θα τους φέρη, όχι αληθινή ευτυχία και ευχαρίστησι, αλλά αισθηματικές απογοητεύσεις και πνευματική ενοχή.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΜΦΟΤΕΡΟΥΣ ΤΟΥΣ ΣΥΖΥΓΟΥΣ

12. Τι αποδεικνύει ψευδή τον σύγχρονο ισχυρισμό ότι οι Γραφικές συμβουλές δεν είναι πρακτικές;

¹² Ο Ιησούς είπε: «Παν δένδρον καλόν κάμνει καλούς καρπούς· το δε σαπρόν δένδρον κάμνει κακούς καρπούς. Δεν δύναται δένδρον καλόν να κάμνη καρπούς κακούς, ουδέ δένδρον σαπρόν να κάμνη καρπούς καλούς.» Το ίδιο εφαρμόζεται στις συμβουλές. Το ν’ ακολουθήσουμε καλές συμβουλές θα παραγάγη λαμπρά αποτελέσματα, ενώ οι σαπρές συμβουλές οδηγούν σ’ ένα κακό τέλος. Η σημερινή τάσις πολλών είναι ν’ απορρίπτουν τις συμβουλές της Βίβλου ως μη πρακτικές και να στρέφωνται σε σύγχρονες αυθεντίες για γαμήλια νουθεσία, αλλά ο κατακλυσμός των διαζυγίων και της εγκληματικότητος είναι το μη πρακτικό αποτέλεσμα που αποδεικνύει ότι οι νεώτερες συμβουλές δεν είναι καθόλου πρακτικές. Αντιθέτως, όταν η Βίβλος απελάμβανε μεγάλης εκτιμήσεως και οι συμβουλές της ηκολουθούντο, τα διαζύγια ήσαν ολιγώτερα και η εγκληματικότης μειωμένη. Σ’ εκείνους, επομένως, που εκσφενδονίζουν την κατηγορία ότι οι συμβουλές της Γραφής δεν είναι πρακτικές, η ίδια κατηγορία τούς επιστρέφεται κατά πρόσωπον από τα γεγονότα!—Ματθ. 7:17, 18.

13. Ποια πρέπει να είναι η σχέσις μεταξύ ανδρός και γυναικός;

¹³ Η Αγία Γραφή εκθέτει τη σχέσι που πρέπει ν’ αποκτηθή μεταξύ των συζύγων, ανδρός και γυναικός. «Αι γυναίκες, υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας ως εις τον Κύριον. Οι άνδρες, αγαπάτε τας γυναίκάς σας, καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν, και παρέδωκεν εαυτόν υπέρ αυτής. Ούτω χρεωστούσιν οι άνδρες να αγαπώσι τας εαυτών γυναίκας ως τα εαυτών σώματα. Όστις αγαπά την εαυτού γυναίκα, εαυτόν αγαπά· διότι ουδείς εμίσησε ποτέ την εαυτού σάρκα, αλλ’ εκτρέφει και περιθάλπει αυτήν, καθώς και ο Κύριος την εκκλησίαν. Επειδή μέλη είμεθα του σώματος αυτού. “Δια τούτο θέλει αφήσει ο άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα, και θέλει προσκολληθή εις την γυναίκα αυτού, και θέλουσιν είσθαι οι δύο εις σάρκα μίαν.” Πλην και σεις οι καθ’ ένα, έκαστος την εαυτού γυναίκα ούτως ας αγαπά ως εαυτόν· η δε γυνή ας σέβηται τον άνδρα.»—Εφεσ. 5:22, 25, 28-31, 33.

14. Τι πρέπει να κάνη ο σύζυγος για να είναι άξιος του βαθέος σεβασμού της συζύγου του;

¹⁴ Ένας σύζυγος πρέπει ν’ ανταποκρίνεται στα καθήκοντά του ως κεφαλής, αν θέλη να έχη τον βαθύν σεβασμό της γυναικός του. Το να επιμένη στα προνόμιά του ως κεφαλής ενώ παραλείπει ν’ ανταποκρίνεται στα καθήκοντά του, θα τον καταστήση σαν ένα πομπώδες ξόανον. Η εξάσκησις αρχηγίας περιλαμβάνει περισσότερα από το να λαμβάνη κανείς απλώς την ηγεσία και να έχη τον τελικό λόγο· απαιτεί υγιά γνώσι και καλή κατανόησι και αυτοκυριαρχία που είναι ήρεμη, υπομονητική και λογική όταν αντιμετωπίζη δυσχερείς περιστάσεις. Είναι δύσκολο μια Χριστιανή γυναίκα να σέβεται βαθιά τον σύζυγό της ο οποίος είναι αδιάφορος ή αμελής στις οικογενειακές ευθύνες ή στα διακονικά προνόμια, ο οποίος τρώγει σε βαθμό λαιμαργίας ή πίνει πολύ ελεύθερα οινοπνευματώδη ποτά, ο οποίος είναι απρόσεκτος ή τραχύς ή αισχρός στην ομιλία του, ή ο οποίος δείχνει πολύ λίγο ενδιαφέρον γι’ αυτήν ή δίνει πολύ λίγη προσοχή σ’ αυτήν, ενώ είναι υπέρ το δέον διαχυτικός με άλλες γυναίκες. Αν ο σύζυγος είναι ρηχός, δύσκολα μπορεί να περιμένη να είναι βαθύς ο σεβασμός της συζύγου του. Μπορεί αυτή να υποτάσσεται για ηθικούς, φυσικούς, οικονομικούς ή θεοκρατικούς λόγους, αλλά είναι πολύ ευκολώτερο γι’ αυτήν και πολύ πιο ευχάριστο για τον σύζυγο αν αυτή υποτάσσεται από αγάπη και επειδή έχει βαθύν σεβασμό για τον σύζυγό της που οφείλεται στην άξια πορεία της ενεργείας των.

15. Τι προκύπτει όταν η σύζυγος αρνήται να είναι υποτακτική;

¹⁵ Εξ άλλου, είναι εξαιρετικά δύσκολο ένας άνδρας να αγαπά αληθινά και να περιθάλπη και να προστατεύη μια γυναίκα που δεν είναι υποτακτική, επειδή με την ανεξαρτησία της διακηρύτει ότι δεν τον έχει ανάγκη. Τον κλέπτει, τον ληστεύει από τη θέσι που δικαιωματικά είναι δική του. Πώς μπορεί ν’ αγαπά μια τέτοια γυναίκα σαν την ίδια του σάρκα, αφού δεν είναι ένα μαζί του αλλά είναι διχασμένη εναντίον του, αφού τον συναγωνίζεται αντί να συνεργάζεται μαζί του; Γιατί να προσπαθή να κάνη άφθονες προμήθειες για έναν ανταγωνιστή που δεν τις εκτιμά; Μπορεί αυτός να χάση κάθε ωθούσα δύναμι και πρωτοβουλία και να την αφήση ν’ ακολουθήση το δρόμο της για να καταπαύση τη φιλονεικία, αλλ’ αυτή, κερδίζοντας την αρχηγία τής οικογενείας, θα χάση την αγάπη του. Και θα χάσουν και οι δύο την επιδοκιμασία του Ιεχωβά, η γυναίκα επειδή σφετερίζεται τη θέσι του ανδρός και ο άνδρας επειδή την αφήνει να το πράξη αυτό. Αν ένας σύζυγος αφήση την σύζυγό του να αναλάβη την ευθύνη του σπιτιού, αυτή θα χάση τον βαθύν σεβασμό της γι’ αυτόν, και αυτός θα χάση τον αυτοσεβασμό του, η απώλεια δε αυτή θα κάμη ώστε η αγάπη του γι’ αυτήν να δώση τόπο στη δυσαρέσκεια. Αφού όλη η σύγχρονη φλυαρία περί ισότητος αποδεικνύεται ματαία, παραμένει γεγονός ότι μόνο σε οικογένειες όπου ο σύζυγος είναι η κατάλληλη κεφαλή, υπάρχει ευχαρίστησις και βαθιά χαρά. Αν η γυναίκα διοική το σπίτι, θα το καταστρέψη, και ενώπιον του ανδρός και ενώπιον του Θεού.

16. Αντί να είναι απλώς μια γυναίκα που μαγειρεύει ή καθαρίζει, ποια καθήκοντα έχει η σύζυγος που κάνουν τον ρόλο της ποικίλον και ευχάριστον;

¹⁶ Μήπως αυτό σημαίνει ότι η γυναίκα δεν έχει τίποτε να πη για τις οικογενειακές υποθέσεις; Όχι επειδή δεν τοποθετεί έτσι το ζήτημα η Βίβλος. Η γυναίκα πρέπει να ‘κυβερνά οίκον’. Εφ’ όσον το κάνει αυτό κατάλληλα, ο σύζυγος πρέπει να ευχαριστήται να την αφήνη να ασκή την πρωτοβουλία της από αυτή την άποψι. Μερικές γυναίκες χειρίζονται σημαντικό μέρος των οικονομικών ζητημάτων της οικογενείας, κάνοντας προϋπολογισμό των εξόδων, δαπανώντας συνετά για το καλό όλων, και οικονομώντας για μέλλουσες ανάγκες. ‘Κυβέρνησις του οίκου’ περιλαμβάνει επίσης τη διακόσμησι του σπιτιού, το να αγοράζη αντικείμενα για να το εξωραΐζη και να το εξαρτίζη για αποτελεσματική λειτουργία. Ο οίκος περιλαμβάνει εκείνους που αποτελούν τα μέλη της οικογενείας, και η δραστηρία σύζυγος ασκεί μεγάλη δύναμι για το καλό όλων των μελών, φροντίζοντας να τρέφωνται καλά και να έχουν επαρκή ιματισμό, καθώς και να ζουν σ’ ένα καθαρό και ευχάριστο σπίτι. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια γυναίκα που μαγειρεύει ή καθαρίζει, επειδή στη θέσι της διακυβερνήσεως του οίκου πρέπει αυτή να είναι ένας καλός «διαχειριστής» που να προσέχη τα συμφέροντα του συζύγου της και των τέκνων της. Τελικά, έχει πολύ εκτεταμένη επιρροή στην ανάπτυξι των παιδιών, επειδή βρίσκεται μαζί τους πολύ περισσότερο στα πρώτα χρόνια, τα χρόνια της διαπλάσεώς των. Μπορεί να τα βοηθή ν’ ακολουθούν την ορθή κατεύθυνσι, να τα διδάσκη καλές συνήθειες και αρχές και, επάνω απ’ όλα, τις αλήθειες του Ιεχωβά. Η διάπλασις μιας νεαράς ζωής, το να της δοθή ένα καλό ξεκίνημα, αποτελεί μια από τις βαρύτερες ευθύνες και τις μεγαλύτερες χαρές. Όπως είναι δύσκολο ένας σύζυγος ν’ ανταποκριθή στις απαιτήσεις της αρχηγίας, έτσι δεν είναι εύκολο μια σύζυγος ν’ ανταποκριθή στο καθήκον της διακυβερνήσεως του οίκου. Όταν εκτελή το έργο της καλά, αυτή αποτελεί έπαινον της οικογενείας της στην κοινότητα, και ο άνδρας που την έχει είναι ευλογημένος από τον Ιεχωβά.—1 Τιμ. 5:14· Παροιμ. 18:22· 19:14· 31:10-31.

17. Πότε πρέπει να λαμβάνη τις αποφάσεις ο άνδρας και πώς πρέπει ν’ ανταποκρίνεται η γυναίκα;

¹⁷ Και ο σύζυγος και η σύζυγος έχουν τη σφαίρα των καθηκόντων των και των ευθυνών των, και ο καθένας πρέπει ν’ αφήνη τον άλλον να βαστάζη το φορτίο που του είναι ανατεθειμένο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ένας δεν μπορεί να συζητή τα σχέδια του άλλου, επειδή η ευημερία της οικογενείας εξαρτάται από τα καθήκοντα και του συζύγου και της συζύγου. Πρέπει να υπάρχη συνεργασία και συντονισμός προσπαθείας, κοινή έλξις όπως ενός ζεύγους που αροτριά, συμμερισμός των βαρών. Και οι δύο πρέπει να είναι πρόθυμοι να συμβιβασθούν, να υποχωρήσουν κατά καιρούς. Εν τούτοις, όταν δεν είναι δυνατόν να φθάσουν σε συμφωνία για μια οικογενειακή υπόθεσι και πρέπει να ληφθή μια οριστική απόφασις και ν’ αποφασισθή μια πορεία ενεργείας, πρέπει να λάβη την απόφασι ο άνδρας. Αυτό είναι πολύ ορθόν. Αυτός είναι εκείνος που πρέπει ν’ αναλάβη την ευθύνη για ό,τι θα ακολουθήση, είτε καλό είτε κακό. Αν η απόφασις είναι εσφαλμένη, αυτός είναι εκείνος που θα πρέπει ν’ αντιμετωπίση τις συνέπειες, να επανορθώση την οικονομική απώλεια ή οτιδήποτε άλλο περιλαμβάνεται. Όταν ο σύζυγος λαμβάνη μια απόφασι με την οποία δεν συμφωνεί η σύζυγος, αυτή δεν πρέπει να γίνεται σκυθρωπή ή να υποθάλπη μνησικακία και να διστάζη να ενεργήση, ελπίζοντας στην αποτυχία της αποφάσεως, ώστε να μπορέση να πη χλευαστικά, «Δεν σου το έλεγα εγώ;» Όχι, αλλά πρέπει να είναι θεοκρατική, πράγμα που σημαίνει ότι θα συνεργασθή για την επιτυχία του σχεδίου προς το καλόν της οικογενείας.

ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΚΝΑ

18. Ποια νουθεσία ρυθμίζει τη σχέσι γονέων και τέκνων;

¹⁸ Ο Ιεχωβά δεν παραβλέπει τα τέκνα στον οικογενειακό κύκλο. Αυτά έρχονται υπό τον έλεγχον των γονέων, δεν πρέπει, όμως, να τα κακομεταχειρίζονται ή να τα ερεθίζουν. Ο Λόγος του Θεού δίνει τη διπλή αυτή διαταγή: «Τα τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς σας εν Κυρίω· διότι τούτο είναι δίκαιον. “Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα,” ήτις είναι εντολή πρώτη με επαγγελίαν· “δια να γείνη εις σε καλόν, και να ήσαι μακροχρόνιος επί της γης.” Και οι πατέρες, μη παροργίζετε τα τέκνα σας, αλλ’ εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Ιεχωβά.» Παιδιά αφιερωμένων γονέων, αν θέλετε να ζήσετε επί πολύν καιρό επάνω στη γη, για πάντα στο νέο κόσμο, πρέπει να δώσετε προσοχή στην ‘παιδείαν και νουθεσίαν Ιεχωβά’ που σας παρέχουν οι γονείς σας. Γονείς, δώστε αυτή την παιδεία και νουθεσία μ’ ένα σταθερό και στοργικό τρόπο, όχι με τρόπο που ερεθίζει ή παροργίζει.—Εφεσ. 6:1-4, ΜΝΚ.

19. Πώς θα θεωρούν οι νέοι τους ενηλίκους, και οι ενήλικοι τα τέκνα των;

¹⁹ Πριν από χρόνια η νεότης διατηρούσε τον σεβασμό για την προχωρημένη ηλικία, αλλά στις έσχατες αυτές ημέρες των κρισίμων καιρών και της ευρέως εξαπλωμένης εγκληματικότητος, η νεότης γενικά φαίνεται να έχη αντικαταστήσει τον σεβασμό με καταφρόνησι, θεωρώντας τους γεροντοτέρους ως παλαιοϊδεάτας που σέρνονται πολύ πίσω από τους καιρούς. Αλλ’ οι θεοκρατικοί νεαροί θα θυμηθούν ότι η σοφία και η ωριμότης της κρίσεως έρχονται μόνο με την ηλικία, με έτη μελέτης και πείρας. Δεν θα είναι σαν τους νεαρούς πταίστας της εποχής του Έλισσαιέ οι οποίοι ωνείδιζαν και εχλεύαζαν τον προφήτην εκείνον του Θεού ως ένα γέροντα «φαλακρόν» με αποτέλεσμα να μπουν σε θλίψι. Αντιθέτως, ενθυμούνται τα εξής: «Η σοφία είναι μετά των γερόντων, και η σύνεσις εν τη μακρότητι των ημερών.» (Ιώβ 12:12· 2 Βασ. 2:23, 24) Εξ άλλου, οι γονείς δεν θα θεωρούν τα τέκνα των ως βάρος, ως κάτι από το οποίο θα ζητούσαν να ανακουφισθούν σε κάθε περίπτωσι. Δεν θα σκέπτωνται ότι αυτά πρέπει να τα βλέπουν μόνο και ποτέ να τα ακούουν. Είναι ανάγκη να επιτρέπουν σ’ αυτά να αναπτύσσωνται ως ομιληταί, να τα διδάσκουν να ομιλούν τους αίνους του Ιεχωβά Θεού. Ο Ιεχωβά έχει μια θέσι γι’ αυτά στην υπηρεσία του, έχει διευθετήσει ώστε η οργάνωσίς του να τα αναγνωρίζη στις εκκλησιαστικές υποθέσεις όπως στη σχολή διακονίας, και έχει διατάξει τους γονείς να είναι διαρκώς άγρυπνοι να τα διδάσκουν την αλήθεια της Αγίας Γραφής. Οι γονείς θα φροντίζουν για τα παιδιά τους στο σπίτι, στις συναθροίσεις και στην υπηρεσία της Βασιλείας, μολονότι και άλλοι μπορούν να βοηθούν κατά καιρούς. Οι ενήλικοι θα συμπεριφέρωνται προς τους νεωτέρους με τον ίδιο τρόπο κατανοήσεως που ο Ιεχωβά συμπεριφέρεται προς τα επίγεια τέκνα του, οι δε νέοι πρέπει να δείχνουν την ίδια εκ καθήκοντος υπακοή προς τους αφιερωμένους ενηλίκους που και οι επιδοκιμασμένοι άνθρωποι αποδίδουν στον ουράνιον Πατέρα.

20. Ποια γενική συμβουλή παρέχεται;

²⁰ Τα μέλη της οικογενείας πρέπει πάντοτε να δείχνουν σεβασμό το ένα για το άλλο και να μην ταπεινώνουν τα άλλα μέλη, αλλά να αναγνωρίζουν σ’ αυτά κάποιο μέτρον αξιοπρεπείας. Όταν είναι ανάγκη να διορθώσετε, κάμετέ το με τον τρόπο που θα εκτιμούσατε για τη δική σας διόρθωσι. Θα θέλατε να σας επιπλήξουν απότομα, δημοσία ενώπιον των φίλων σας; Μην το κάνετε αυτό στον γαμήλιο σύντροφο σας. Θα θέλατε να σας ενοχλούν για κάθε ασήμαντο παράπτωμα; Μην ερεθίζετε έτσι τα τέκνα σας. Ως γονείς, όταν διορθώνετε τα παιδιά σας, επιβεβαιώνετε άρα γε πάντοτε τη μία διόρθωσι με την άλλη, ή απευθύνετε αντιφατικές παρατηρήσεις; Κάμετε παραχωρήσεις για τις ατομικές ιδιοσυγκρασίες· αλλάζοντας τρόπους, ανατρέπετε διανοητικές καταστάσεις. Όταν φαίνεται να ετοιμάζεται το ξέσπασμα μιας αισθηματικής θυέλλης, θυμηθήτε την υπομονή και την αυτοκυριαρχία. Ο καιρός για το σταμάτημα των φιλονεικιών είναι προτού αρχίσουν. Αυτό είναι ευκολώτερο. Αντί να γνωρίζετε πότε να σταματήσετε, γνωρίζετε αρκετά να μην αρχίζετε. Ο σύζυγος πρέπει να είναι αρκετά άνδρας ώστε να παραβλέπη τους μικροτέρους ερεθισμούς, η δε γυναίκα δεν πρέπει να αφήνη τα παράπονά της να φθάνουν στο ελεεινό στάδιο του ‘μαλλώματος’. Μια σύζυγος που διαρκώς φιλονεικεί είναι μάλλον εμπόδιο παρά σύντροφος, η δε Βίβλος παρομοιάζει τη διαρκή πολυλογία και δυστροπία της με στάξιμο βροχής: «Αι έριδες της γυναικός είναι ακατάπαυστον στάξιμον.» «Ακατάπαυστον στάξιμον εν ημέρα βροχερή, και φίλερις γυνή, είναι όμοια· ο κρύπτων αυτήν, κρύπτει τον άνεμον· και το μύρον εν τη δεξιά αυτού κρυπτόμενον φωνάζει.» Να είσθε νηφάλιοι, λογικοί, συνεπείς, να καταπραΰνεσθε εύκολα, γρήγορα να συγχωρήτε και να είσθε έτοιμοι να επαινέσετε όταν τα πράγματα γίνωνται καλά.—Παροιμ. 19:13· 27:15, 16.

21, 22. Ποιοι οδηγοί είναι καλύτεροι από τους κανόνας, και ποιος ιδιαίτερα;

²¹ Με λίγα λόγια, να δείχνετε αγάπη και έλεος, να μην παίρνετε τον εαυτό σας πολύ στα σοβαρά, να έχετε μια εύθυμη διάθεσι, και έτσι θα μπορήτε μόνο να εμποδίσετε τους μικρούς σωρούς χώματος να γίνουν βουνά, αλλά θα μπορήτε να μετατρέψετε τα βουνά σε μικρούς σωρούς χώματος. Πολλοί κανόνες θα μπορούσαν να δοθούν, αλλά, το να δώσωμε αρκετούς κανόνας για να καλύψωμε όλες τις περιπτώσεις, θα ήταν το ίδιο με το να συντάξωμε ένα πολύτομο ταλμούδ. Δεν είναι αυτός ο σκοπός μας. Δεν είναι αναγκαίο αυτό. Θα απετύγχανε. Αντί να χρειαζώμεθα ταλμουδοειδείς κανόνας για να τους ακολουθήσωμε, χρειάζεται μάλλον να εντυπώσωμε στο νου μας αρχές που να μας οδηγούν. Στο ζήτημα της οικογενειακής ενότητος, πρωτίστως μια αρχή, την αρχή της αγάπης: Να αγαπάτε τους άλλους όπως αγαπάτε τον εαυτό σας· να δείχνετε τόση αγαθότητα και σεβασμό για τα δικαιώματα των άλλων, όση δείχνετε και για τον εαυτό σας· να παραβλέπετε τις αδυναμίες των τόσο εύκολα όσο και τις δικές σας. Τα πολλά μας λάθη και οι αμαρτίες μας δημιουργούν δυσκολίες στους άλλους, όπως ακριβώς και οι δικές των δημιουργούν δυσκολίες για μας. Αλλά η Βίβλος λέγει: «Η αγάπη θέλει καλύψει πλήθος αμαρτιών.» Η αγάπη δεν κρατεί λογαριασμό των αδικιών, των αμαρτιών και των ελλείψεων, αλλά τα καλύπτει, αν και είναι πολυάριθμα. Έχετε τόση αγάπη για τους άλλους ώστε να καλύπτετε τις αμαρτίες των, όπως κάνετε για τον εαυτό σας για να κρύψετε τις δικές σας αμαρτίες; Επικρατεί μια τέτοια αγάπη στην οικογένειά σας;—1 Πέτρ. 4:8.

²² Κυττάξτε αν η αγάπη σας ανταποκρίνεται σ’ αυτή την περιγραφή: «Η αγάπη μακροθυμεί, αγαθοποιεί· η αγάπη δεν φθονεί· η αγάπη δεν αυθαδιάζει, δεν επαίρεται, δεν ασχημονεί, δεν ζητεί τα εαυτής, δεν παροξύνεται, δεν διαλογίζεται το κακόν· δεν χαίρει εις την αδικίαν, συγχαίρει δε εις την αλήθειαν. Πάντα ανέχεται, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει.» Ούτε θα ‘εκπέση’ οποιοσδήποτε γάμος που βασίζεται σ’ ένα τέτοιο είδος αγάπης! Φυσικά, επειδή και οι δύο σύντροφοι είναι ατελείς, θα υστερούν και οι δύο από πολλές απόψεις, δεν υπάρχει όμως ρήγμα που να μην μπορή να το γεφυρώση ένα τέτοιο είδος αγάπης!—1 Κορ. 13:4-8.

23. Τι δείχνει τη δύναμι της αγάπης για ενότητα;

²³ Επάνω απ’ όλα, μια κοινή αγάπη για τον Ιεχωβά θα ενώση τις οικογένειες. Ενώνει τώρα εκατοντάδες χιλιάδων άτομα από πολλά έθνη, φυλές, χρώματα, γλώσσες, κοινωνικές διαφορές και επίπεδα πολιτισμού. Η εκπληκτική της δύναμις να το κάμη αυτό, αποστομώνει τον παλαιόν αυτόν κόσμο, του οποίου η ιστορία, ιστορία πολιτικών μηχανορραφιών και αιμοβαφών πολέμων, βροντοφωνεί τη θλιβερή του αποτυχία. Δεν είναι πολύ ευκολώτερο να ενώση μια οικογένεια, με τόσο ολίγα μέλη και τόσο ολίγες μικροτέρας σπουδαιότητος διαφορές; Ασφαλώς· και έτσι, αν η αγάπη για τον Ιεχωβά ενώνη χιλιάδες επί χιλιάδων από πολλά έθνη και φυλές, δεν θα ήταν δύσκολο η κοινή αυτή αγάπη για τον Δημιουργό να διαφυλάξη αδιάσπαστον τον οικογενειακό κύκλο. Το κάνει αυτό για δεκάδες χιλιάδων οικογένειες σε πολλές χώρες, συγκολλώντας οικογενειακούς ομίλους με το να εξετάζουν τον Λόγον του Θεού, να τον μελετούν μαζί, με το να παρακολουθούν εκκλησιαστικές συναθροίσεις σαν μια ομάς, και με το να λατρεύουν μαζί στην υπηρεσία του αγρού. Η αφοσίωσις στον Ιεχωβά τούς συνδέει στερεά σε μια σταθερή ενότητα και αρμονία. Η θεοκρατική διαγωγή μέσα στον οικογενειακό κύκλο, διατηρεί αδιάσπαστον τον κύκλον αυτόν, η οποία διαγωγή περιγράφεται για όλους ως εξής:

24, 25. Πώς νουθετούμεθα από το Κολοσσαείς 3:13-21, 23, 24;

²⁴ «Υποφέροντες αλλήλους, και συγχωρούντες εις αλλήλους, εάν τις έχη παράπονον κατά τινος· καθώς ο Ιεχωβά συνεχώρησεν εις εσάς, ούτω και σεις. Και εν πάσι τούτοις, ενδύθητε την αγάπην, ήτις είναι σύνδεσμος της τελειότητος. Και η ειρήνη του Θεού ας βασιλεύη εν ταις καρδίαις υμών, εις την οποίαν και προσεκλήθητε εις έν σώμα· και γίνεσθε ευγνώμονες. Ο λόγος του Χριστού ας κατοική εν υμίν πλουσίως, μετά πάσης σοφίας· διδάσκοντες και νουθετούντες αλλήλους με ψαλμούς και ύμνους και ωδάς πνευματικάς, εν χάριτι ψάλλοντες εκ της καρδίας υμών προς τον Ιεχωβά. Και παν ό,τι αν πράττητε εν λόγω ή εν έργω, πάντα εν τω ονόματι του Κυρίου Ιησού πράττετε, ευχαριστούντες δι’ αυτού τον Θεόν και Πατέρα. Αι γυναίκες, υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας, καθώς πρέπει εν Κυρίω. Οι άνδρες, αγαπάτε τας γυναίκας σας, και μη ήσθε πικροί προς αυτάς. Τα τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς κατά πάντα· διότι τούτο είναι ευάρεστον εις τον Κύριον. Οι πατέρες, μη ερεθίζετε τα τέκνα σας, δια να μη μικροψυχώσιν. Και παν ό,τι αν πράττητε, εκ ψυχής εργάζεσθε, ως εις τον Ιεχωβά, και ουχί εις ανθρώπους· εξεύροντες ότι από του Ιεχωβά θέλετε λάβει την ανταπόδοσιν της κληρονομίας· διότι εις τον Κύριον Χριστόν δουλεύετε.»—Κολ. 3:13-21, 23, 24, ΜΝΚ.

²⁵ Εφαρμόστε, λοιπόν, την πρακτική αυτή συμβουλή για συγχωρητικότητα, ειρήνη, αγάπη, πνευματικότητα, υποταγή, υπακοή και μακροθυμία στον οικογενειακό κύκλο. Και αν αυτό γίνεται δύσκολο μερικές φορές—και θα γίνεται—προσπαθείτε να το κάνετε με όλη σας την ψυχή σαν κάτι που γίνεται στον Ιεχωβά. Αν γίνεται ως σ’ αυτόν, θα λάβετε μια ανταμοιβή απ’ αυτόν, αν όχι από τα μέλη της οικογενείας που εκτιμούν μια τέτοια διαγωγή.