Το «Άγιον Έτος»—Ευαρεστεί τον Θεό;
ΤΑ «ΑΓΙΑ έτη υπήρξαν ένα χαρακτηριστικό της Ρωμαιοκαθολικής παραδόσεως από το έτος 1300. Αυτά είναι γεμάτα από ευσεβείς προσευχές και προσκυνήματα στη Ρώμη. Ευαρεστείται ο Θεός με αυτές τις ειδικές θρησκευτικές ενέργειες; Αν είναι έτσι, ασφαλώς θα υπήρχε κάποια απόδειξις της θείας ευαρεσκείας του.
Εν τούτοις, όταν ο Πάπας Παύλος ο ΣΤ΄ ανήγγειλε ως άγιον έτος το 1975 από τον Μάιο του 1973, λίγοι άνθρωποι θα μπορούσαν να φαντασθούν τότε την μετέπειτα απίστευτη τροπή των κοσμικών γεγονότων. Η σύμπτωσις είναι αξιοσημείωτη, διότι τώρα ο Πάπας Παύλος αντέστρεψε την παραδοσιακή τάξι των πραγμάτων ώστε οι τοπικοί (ή επισκοπικοί) εορτασμοί του αγίου έτους άρχισαν το 1973 πριν από τις εορτές της Ρώμης το 1975. Άλλοτε, η επέκτασις των «ωφελημάτων» του αγίου έτους στις τοπικές επισκοπές ήρχετο πάντοτε μετά τον εορτασμό του αγίου έτους στη Ρώμη.
Στη διάρκεια ακριβώς της περιόδου των εορτασμών του αγίου έτους, ξεσπούσε η μια παγκόσμια κρίσις μετά την άλλη, αρχίζοντας από τον πόλεμο της Μέσης Ανατολής, τον Οκτώβριο του 1973. Η κρίσις της ενεργείας, ο κόσμος στο χείλος της οικονομικής καταρρεύσεως, κυβερνήται που ανατρέπονται ως ντόμινα, η πείνα που ξεπροβάλλει πιο απειλητική από κάθε άλλη φορά—όλ’ αυτά τα γεγονότα συνέβησαν στη διάρκεια αυτής της καταπληκτικής κρισίμου περιόδου του αγίου έτους.
Τώρα αυτό το έτος 1975 με τις δικές του συμφορές απειλεί να φθάση στο κατακόρυφο. Τα γεγονότα της Νοτιοανατολικής Ασίας πλήττουν τα πιο βαθιά αισθήματα του κόσμου. Η κατάστασις της Μέσης Ανατολής παραμένει κρίσιμη.
ΕΥΑΡΕΣΤΕΙ ΤΟΝ ΘΕΟ!
‘Τι θλιβερή σύμπτωσις,’ μπορεί να πήτε, αυτή η περίοδος που διετέθη για ευγενείς θρησκευτικούς σκοπούς να πληγή με τόσο ερημωτικά γεγονότα! Αλλά πιο αξιοσημείωτο ακόμη είναι το γεγονός ότι δεν είναι πρώτη φορά που παρατηρείται μια τέτοια σύμπτωσις. Πραγματικά, ένας ανταποκριτής της εφημερίδος Ο Ήλιος της Μελβούρνης της Αυστραλίας στη Ρώμη βεβαιώνει ότι «οι Ρωμαίοι τρομάζουν με τα Άγια Έτη. Κάποια συμφορά λέγουν ότι θα έλθη μαζί του.»
Αλλά φυσικά, ένας τέτοιος δεισιδαιμονικός φόβος των αγίων ετών απλώς λόγω συμπτωματικών γεγονότων θα ήταν ανόητος. Μάλλον, το ότι αυτά τα γεγονότα συμβαίνουν ακριβώς στη διάρκεια αυτών των περιόδων μπορεί να πη κάτι στους ειλικρινείς παρατηρητάς για το πώς ο Θεός βλέπει αυτό το είδος λατρείας. Όλ’ αυτά τα προσκυνήματα και οι προσευχές επηρεάζουν τον Θεό να ευλογήση τους εορτασμούς των αγίων ετών; Ιδού μια μερική έκθεσις.
ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΕΤΟΣ 1933
Το άγιον έτος 1933, είπε ο Πάπας Πίος Ι 1 όταν άνοιξε την παραδοσιακή «Αγία Πύλη» της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, «θα παραμείνη το μεγαλύτερο από όλα τα Άγια Έτη.» Ισχυρίσθηκε ότι ήταν ένα ειδικό «Άγιον Ιωβιλαίον» για να σημειώση τη δεκάτη ενάτη εκατονταετηρίδα της σταυρώσεως του Χριστού που έγινε στο έτος 33 μ.Χ. Οι προσδοκίες δεν περιορίζονταν στα εσωτερικά πράγματα της εκκλησίας. Εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι ‘θα εμφανισθή μια θρησκευτική πλημμυρίς που θα οδηγήση τα έθνη στην ειρήνη και την ευημερία.
Λίγο μετά την ανακοίνωσι του Πάπα Πίου του Ι 1 στις 24 Δεκεμβρίου, άρχισαν το 1933 να συμβαίνουν γεγονότα που επρόκειτο να καταστρέψουν την παγκόσμια ειρήνη και ευημερία στα επόμενα χρόνια:
30 Ιανουαρίου—ο Αδόλφος Χίτλερ γίνεται Καγκελλάριος της Γερμανίας· αναλαμβάνει δικτατορική εξουσία στις 23 Μαρτίου.
Φεβρουάριος—Πρόχειρη οργάνωσις των πρώτων στρατοπέδων συγκεντρώσεως σε παληά παραπήγματα, φρούρια και άλλα μέρη.
27 Μαρτίου—Η Ιαπωνία αποσύρεται από την Κοινωνία των Εθνών, «το πρώτο σοβαρό κτύπημα στη διάρθρωσι της Κοινωνίας των Εθνών, και . . . μια υποκίνησις επιθέσεων παντού.»—Εγκυκλοπαιδεία Παγκοσμίου Ιστορίας, σελ. 1126, 1127.
27 Ιουλίου—Αποτυχία της Παγκοσμίου Οικονομικής Διασκέψεως του Λονδίνου.
14 Οκτωβρίου—Η Γερμανία αποσύρεται από την Παγκόσμια Διάσκεψι Αφοπλισμού.
21 Οκτωβρίου—Η Γερμανία αποχωρεί από την Κοινωνία των Εθνών.
Αντί, λοιπόν, της ‘ειρήνης και ευημερίας,’ αυτό «το μεγαλύτερο από όλα τα Άγια Έτη» είδε να τίθενται τα θεμέλια ενός προσεχούς παγκοσμίου ολοκαυτώματος, όμοιο του οποίου δεν έχει ιδεί αυτή η γενεά. Αλλά μήπως ο λεγόμενος «Τοποτηρητής του Χριστού» και η Εκκλησία του δεν ενεργούσαν σαν ένα πνευματικό προπύργιο στη διάρκεια αυτού του ειδικού έτους προς τιμήν του Χριστού; Σημειώστε μερικά «θρησκευτικά» συμβάντα στη διάρκεια του αγίου έτους:
«(24 Μαρτίου), η Κεντρική επιτροπή του Βαυαρικού Λαϊκού κόμματος, το οποίον οι Γερμανοί Καθολικοί ορθώς θεωρούσαν αντιπροσωπευτικό για τα συμφέροντά τους, ενέκρινε το νομοθέτημα που παρείχε απεριόριστες εξουσίες στον Χίτλερ.»—Νέα Καθολική Εγκυκλοπαιδεία (1967), Τόμ. 11, σελ. 415.
«Οι Γερμανοί επίσκοποι εδήλωσαν σαφώς (28 Μαρτίου) ότι οι Καθολικοί μπορούσαν να συνεργασθούν με το νέο Κράτος.»—Ομοίως ως άνω.
«Ο Συνταγματάρχης Φον Πάπεν [Ο Αντικαγκελλάριος του Χίτλερ] και ο Λοχαγός Γκέριγκ [«το δεξί χέρι του Χίτλερ»] έγιναν δεκτοί από τον Πάπα Πίο με πομπή και επισημότητα που ανήκει στην τάξι τους. Ο Αντικαγκελλάριος . . . φορούσε τα διακριτικά του μυστικού αρχιθαλαμηπόλου του Πάπα . . . ο Φον Πάπεν και ο Λοχαγός Γκέριγκ θα λάβουν κοινωνία από το χέρι του Πάπα αύριο.»—Τάιμς της Νέας Υόρκης, 13 Απριλίου 1933, σελ. 1.
«Στο τέλος του Ιουνίου ο Φον Πάπεν επεσκέφθη τον Πάπα ζητώντας ένα νέο κονκορδάτο για όλη τη Γερμανία και απευθυνόμενος στην επιρροή του Πάπα για να κάμη τους Γερμανούς Καθολικούς να εγκαταλείψουν τις πολιτικές οργανώσεις των και να ευθυγραμμισθούν με τη νέα Γερμανία. »—Αμερικάνα Άνιουαλ 1934 (Γεγονότα του 1933), σελ. 272.
«Αμέσως μετά το κονκορδάτο (5 Ιουνίου 1933) με την Αυστρία . . . συνήφθη άλλο ένα κονκορδάτο (20 Ιουλίου) με τη Γερμανική Δημοκρατία.»—Νέα Καθολική Εγκυκλοπαιδεία, Τόμ. 11, σελ. 415.
«Αυτή η χειραψία [το Γερμανικό κονκορδάτο] με την Παπωσύνη, τη μεγαλύτερη ηθική δύναμι στην ιστορία του κόσμου,» ετόνισε θερμά ο Καρδινάλιος της Γερμανίας Φάουλχαμπερ στη χειρόγραφη συγχαρητήριο επιστολή του προς τον Χίτλερ, «αποτελεί ένα κατόρθωμα απροσμέτρητης ευλογίας.»—Εκκλησία και Εθνικοσοσιαλισμός: Ντοκουμέντα 1930-1935, Χανς Μύλλερ, 1963, έγγραφο 77, σελ. 170.
Έτσι, η φημιζόμενη «μεγαλύτερη ηθική δύναμις στην ιστορία του κόσμου» αναμίχθηκε σε πολιτικές σχέσεις με μια από τις πιο ανάξιες, τις πιο ανήθικες δυνάμεις στην ιστορία του κόσμου. Μπορείτε να φαντασθήτε τον Χριστό να κάνη τέτοιες πολιτικές συμφωνίες; Την ίδια μέρα της σταυρώσεώς του, ο Χριστός είπε: «Η βασιλεία η εμή δεν είναι εκ του κόσμου τούτου . . . Η βασιλεία η εμή δεν είναι εντεύθεν.» Εν τούτοις, στο έτος που ειδικά ξεχωρίσθηκε για την τιμή της σταυρώσεως του Χριστού, ο «Τοποτηρητής του Χριστού» επέφερε μομφή στον Χριστό με πολιτική ανάμιξι εν ονόματι του Χριστού!—Ιωάν. 18:36.
Αλλά κάθε κακοπαράστασις του Χριστού που ήγειρε ο Χριστιανικός κόσμος κατόπιν με την αλληλοσφαγή αδελφών στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου γρήγορα αποδοκιμάσθηκε. Στο επόμενο άγιο έτος, η πολιτική ανάμιξις της θρησκείας που επέφερε μομφή στον Χριστό ενεφανίζετο πάλι στους τίτλους των εφημερίδων.
ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΕΤΟΣ 1950
Μεταξύ των σκοπών του αγίου έτους 1950, είπε ο Πάπας Πίος ο ΙΒ΄, ήταν και η ελπίδα ότι ίσως να «εμφανιζόταν στη διάρκεια του Αγίου Έτους μια νέα εποχή—ένα Άγιο Έτος πιο δίκαιο, πιο ευτυχές για όλη τη μεγάλη ανθρώπινη οικογένεια.» Εγίνοντο ειδικές προσευχές για την παγκόσμιο ειρήνη.
Ακριβώς ένα μήνα πριν από την έναρξι του αγίου έτους 1950, ο Πάπας Πίος απεκάλυψε που έθετε την πραγματική του εμπιστοσύνη για ειρήνη: Ο τίτλος «Ο Πάπας υποστηρίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Σχέδιο των Δυτικών Δυνάμεων,» έκαμε την εμφάνισί του στην εφημερίδα Τάιμς της Νέας Υόρκης. «Οι παρατηρήσεις του,» έλεγε ένα τηλεγράφημα από τη Ρώμη της 17 Νοεμβρίου, «προσέλαβαν ιδιαίτερη σημασία σήμερα, διότι απευθύνετο στα μέλη της Υποεπιτροπής της Γερουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών για την Κατανομή Στρατιωτικών Πιστώσεων.»—18 Νοεμβρίου 1949, σελ. 1.
»Συνηγορώντας υπέρ του επανοπλισμού,» γράφουν οι Τάιμς ο Πάπας Πίος είπε στους αρχηγούς των όπλων ότι (ο Δυτικός) νόμος «δεν μπορεί να ελπίζη να επικρατήση . . . αν δεν έχη την υποστήριξι μιας λογικής δυνάμεως.» Σαν να ήθελε να προσθέση έμφασι, το Βατικανό επιβεβαίωσε την εμπιστοσύνη του στη δύναμι των οπλών κατά τη διάρκεια του αγίου έτους. Ένα άλλο τηλεγράφημα από τη Ρώμη, με επικεφαλίδα «Το Βατικανό Επιδοκιμάζει την Απόφασι για τη Βόμβα» ανέφερε:
»Το Βατικανό, μέσω της επίσημης εφημερίδας του, Ο Ρωμαίος Παρατηρητής, εβεβαίωσε σήμερα την Κυβέρνησι των Ηνωμένων Πολιτειών και τον λαό ότι κατενόησε πλήρως τους λόγους που ο Πρόεδρος Τρούμαν απεφάσισε να εγκρίνη την κατασκευή μιας υδρογονικής υπερβόμβας.»—Τάιμς της Νέας Υόρκης, 3 Φεβρουαρίου 1950.
Πόσο διαφορετική ήταν η άποψις του Χριστού για τα όπλα! Είπε ότι «πάντες όσοι πιάσωσι μάχαιραν διά μαχαίρας θέλουσιν απολεσθή.» Μπορούν οι Χριστιανοί να ενδιαφέρωνται για οποιοδήποτε πολεμικό εξοπλισμό κάνει ο κόσμος; Πρέπει οι ακόλουθοι του Χριστού να αναμιγνύωνται στη στρατιωτική μηχανή του κόσμου, εφόσον ο Ιησούς είπε ότι οι αληθινοί μαθηταί του «εκ του κόσμου δεν είναι, καθώς εγώ δεν είμαι εκ του κόσμου»;—Ματθ. 26:52· Ιωάν. 17:16.
Πώς είναι δυνατόν ο Θεός να απαντά στις προσευχές εκείνων που παραβιάζουν άμεσα αυτές τις Χριστιανικές αρχές; Λέγει στους ανθρώπους των οποίων οι πράξεις διαψεύδουν τις προσευχές των: «Και όταν εκτείνητε τας χείρας σας, θέλω κρύπτει τους οφθαλμούς μου από σας· ναι, όταν πληθύνητε δεήσεις, δεν θέλω εισακούει· αι χείρες σας είναι πλήρεις αιμάτων.» Έτσι οι προσευχές, που έγιναν στο άγιο έτος για ειρήνη από εκείνους που στην πραγματικότητα έθεσαν την εμπιστοσύνη τους στους εξοπλισμούς των, πρέπει να μη γίνωνται δεκτές στους ουρανούς.—Ησ. 1:15.
Αντί να χαρακτηρισθή από ειρήνη, «το γεγονός που κυρίως εχαρακτήρισε το έτος 1950 ήταν η έκρηξις του πολέμου της Κορέας στις 15 Ιουνίου,» παρατηρεί το Βρεταννικόν Βιβλίον του Έτους του 1951. Οι βίαιες αναταραχές σε δεκαέξη χώρες, οι οξείες αψιμαχίες σε μεθοριακές περιοχές σε έξη διαφορετικές χώρες, καθώς και η εισβολή των Κινέζων στο Θιβέτ, αμαύρωσαν το άγιον έτος.
Χωρίς αμφιβολία η Εκκλησία έπρεπε να είχε διδαχθή από αυτές τις κακές εμπειρίες μέχρι τον καιρό που εισήλθε στο άγιο έτος 1975 που είχε αρχίσει το 1973 στις επισκοπές και επεξετάθη το 1975 στη Ρώμη. Αλλά είχε πράγματι διδαχθή; Κρίνετε μόνοι σας από τις εκθέσεις που ακολουθούν.
ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΕΤΟΣ 1975
Το θέμα του παρόντος αγίου έτους είναι «συμφιλίωσις και ανανέωσις.» Αλλά πιο αξιοσημείωτη από οποιαδήποτε πνευματική ανανέωσι υπήρξε η ανανέωσις των πολιτικών δεσμών. Κλιμακούμενες προσπάθειες εξακολούθησαν να «φέρνουν την εκκλησία σε μια στενώτερη σχέσι με τα Κομμουνιστικά έθνη του κόσμου σε μια πλήρη μεταβολή από τα έτη του ψυχρού πολέμου,» παρατηρεί το περιοδικό Γιουνάιτεντ Σταίητς Νιους εντ Ουώρλντ Ρηπόρτ. Στις αρχές του 1974, αυτή η πολιτική «μεταβολή» επέτυχε τη δυσάρεστη απαίτησι των Κομμουνιστών ν’ απομακρυνθή ο σκληρός Καρδινάλιος Μιντζέντυ από τη θέσι του στην Ουγγαρία. Το Βατικανό μπορεί τώρα να διορίση μόνο Κομμουνιστικής εγκρίσεως «ειρηνικό» κληρικό εκεί. Μπορείτε να φαντασθήτε τον Χριστό να διαπραγματεύεται με τον Καίσαρα για να εγκρίνη την εκλογή των αποστόλων του;
Αυτή την τάσι αντανακλά επίσης το γεγονός ότι το Κομμουνιστικό Βόρειο Βιετνάμ και η Ανατολική Γερμανία συμπεριλήφθησαν για πρώτη φορά στον επίσημο κατάλογο εκπροσώπων της Αγίας Έδρας για τη Σύνοδο Επισκόπων του 1974 στη Ρώμη. Ο Αρχιεπίσκοπος του Ανόι Τριν Βαν Καν είπε στους επισκόπους της Συνόδου ότι στη χώρα του «οι Καθολικοί πιστοί δίνουν ένα θαυμαστό παράδειγμα της προσηλώσεώς των στην Εκκλησία.»
Αλλά καθώς ο Πάπας Παύλος εγκαινίαζε επίσημα το άγιον έτος 1975, φάνηκε ο καταπληκτικός τίτλος σε εφημερίδες: «Το Βόρειο Βιετνάμ Τιμά τους Νομοταγείς Καθολικούς.» Παραθέτομε το Χριστουγεννιάτικο Τηλεγράφημα του 1974 του Πρακτορείου Ειδήσεων Φρανς Πρες από την Επισκοπή Φατ Ντιέμ του Τονκίνου που λέγει ότι σ’ αυτά τα χρόνια «ολοένα περισσότεροι αριθμοί νεαρών Καθολικών στρατολογούνται στις ένοπλες δυνάμεις,» και γίνονται μάλιστα «ήρωες των Λαϊκών Ενόπλων Δυνάμεων.»
Έτσι εμφανίσθηκε πάλι το θέαμα Καθολικού φονεύοντος Καθολικόν σε πολιτικό πόλεμο—ακόμη και στη διάρκεια ενός αγίου έτους! Αλλά μήπως δεν έδειχναν πάντοτε πολλές εκκλησίες μια όμοια προθυμία να συμφιλιωθούν με πολιτικά έθνη για να προφυλαχθούν; Αλλά πώς θεωρεί ο Θεός εκείνους που συμφιλιώνονται με τον κόσμο με θυσία των Χριστιανικών αρχών;
Πώς ονομάζετε τις γυναίκες που προσηλώνονται εξωτερικά στους συζύγους των, αλλά κατόπιν εκδίδονται σε οποιονδήποτε που τους έρχεται; Η Γραφή λέγει ότι ο Θεός απαιτεί αποκλειστική αφοσίωσι και γι’ αυτό περιγράφει τέτοιους ανθρώπους «σαν τις άπιστες και μοιχαλίδες συζύγους.» Η Γραφή συνεχίζει και λέγει:
«Δεν εξεύρετε ότι η φιλία του κόσμου είναι έχθρα του Θεού; όστις λοιπόν θελήση να ήναι φίλος του κόσμου, εχθρός του Θεού καθίσταται.»—Ιακ. 4:4.
Είναι λοιπόν παράδοξο το ότι ο Θεός δεν απήντησε στις προσευχές του αγίου έτους για πνευματική «συμφιλίωσι και ανανέωσι»; Αντιθέτως, το 1974 είδε επίσης Ιταλούς Καθολικούς να προξενούν στην εκκλησία μια καταπληκτική ήττα στο δημοψήφισμα περί διαζυγίου—ένα δημοψήφισμα που το είχε συστήσει η ίδια η Εκκλησία. Και η εφημερίς Εκόνομιστ του Λονδίνου αναγράφει ότι πέρυσι περίπου 65.000 Δυτικογερμανοί Καθολικοί παραιτήθηκαν από μέλη της Εκκλησίας για να μη πληρώνουν Εκκλησιαστικό φόρο. Αυτός ο αριθμός υπερβαίνει κατά 20 τοις εκατό την απώλεια του 1973 και εφέτος οι αριθμοί ανέρχονται απότομα.»
Εν τω μεταξύ, το 1975 έγινε μια δημόσια επιτίμησις του Βατικανού στον περίφημο Ελβετό Θεολόγο Χανς Κουγκ, που παραμένει προκλητικός. Το Βατικανό επίσης διέταξε το Συνέδριο των Διεθνών Καθολικών Οργανώσεων να καταστρέψη ένα πρόσφατο βιβλίο για τα προβλήματα πληθυσμού που είχαν εγκρίνει να εκδοθή.
Μοιάζει αυτό με πνευματική «συμφιλίωσι και ανανέωσι»; Ή μήπως μοιάζει με την ψυχική κατάστασι που περιγράφεται καλύτερα από ένα κύριο άρθρο για το άγιον έτος, που δημοσιεύθηκε στο Καθολικά περιοδικό Κοινοπολιτεία: «Ο Παύλος ΣΤ΄ φαίνεται να νομίζη ότι πρέπει συνεχώς να προειδοποιή τον λαό του με δημόσιες ομιλίες για ακατανόμαστους εχθρούς . . . κι’ έτσι αναπόφευκτα προβάλλεται σαν ένας καταδιωκόμενος πολεμιστής μάλλον παρά σαν μια πηγή δυνάμεως και ελπίδος.—3 Ιανουαρίου 1975 σελ. 283.
Αλλά μήπως η πηγή της δυνάμεως και της ελπίδος μας βρίσκεται σε κάποιον άνθρωπο ή σε «άγια» γεγονότα που διεκήρυξε η εκκλησία; Ας απαντήσουν αυτά τα λόγια της Καθολικής Βίβλου της Ιερουσαλήμ:
«Τώρα δε, αφού εγνωρίσατε τον Θεόν μάλλον δε εγνωρίσθητε υπό του Θεού, πώς επιστρέφετε πάλιν εις τα ασθενή και πτωχά στοιχεία . . . Ημέρας παρατηρείτε, και μήνας και καιρούς και ενιαυτούς. Φοβούμαι διά σας, μήπως ματαίως εκοπίασα εις εσάς.»—Γαλ. 4:8-11.
Κανένα έτος εξωτερικής ευσεβείας δεν μπορεί αληθινά να ονομασθή άγιον στα όμματα του Θεού ενόσω υπάρχει ο ασεβής αυτός κόσμος. Μόνον Αυτός μπορεί να φέρη ένα καιρό αγιότητος για όλη την ανθρωπότητα όταν, όπως υπόσχεται η Γραφή, ‘τα πρώτα θα παρέλθουν.’ Τότε, στην υποσχεμένη «νέα γη,» όχι μόνο ένα έτος, αλλά η αιωνιότης θα είναι αγία ή ιερή, διότι «ο Θεός θέλει σκηνώσει μετ’ αυτών . . . Και θέλει εξαλείψει ο Θεός παν δάκρυον από των οφθαλμών αυτών, και ο θάνατος δεν θέλει υπάρχει πλέον· ούτε πένθος, ούτε κραυγή, ούτε πόνος δεν θέλουσιν υπάρχει πλέον.»—Αποκάλ. 21:1, 3, 4.