Τα Ζωντανά Σχήματα Λόγου της Βίβλου
ΜΠΟΡΕΙΤΕ να φανταστείτε τη ζωή χωρίς λόγια; Τα λόγια όχι μόνο μεταφέρουν γεγονότα αλλά τραβάνε την προσοχή μας, διεγείρουν τα συναισθήματά μας και εξάπτουν τη φαντασία μας. Τα λόγια έχουν αλλάξει την πορεία της ιστορίας.
Σε καμιά περίπτωση δεν αληθεύει αυτό τόσο, όσο στην περίπτωση της Βίβλου—του πιο χτυπητού παραδείγματος γραπτού λόγου στην ιστορία. Γιατί είναι τόσο χτυπητό; Επειδή είναι ο γραπτός Λόγος του Θεού, και επειδή παρουσιάζει τις σκέψεις του Θεού με ζωντανό τρόπο. Και αυτό εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιεί ζωντανά σχήματα λόγου.
«Ως Δένδρον»
Το πιο απλό σχήμα λόγου είναι η παρομοίωση. Αλλά μολονότι είναι απλή, είναι πολύ αποτελεσματική. Τι είναι η παρομοίωση; Όταν λέμε ότι ένας άνθρωπος είναι τόσο «δυνατός όσο ένας ταύρος» ή είναι «πεισματάρης σαν μουλάρι», χρησιμοποιούμε παρομοιώσεις. Μέσω των λέξεων «όσο» ή «σαν», συγκρίνουμε δυο πράγματα που στην πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετικά, αλλά που και τα δύο έχουν μια όμοια εξέχουσα ιδιότητα, όπως είναι η δύναμη ή το πείσμα.
Η Βίβλος, για παράδειγμα, μας λέει ότι ο άνθρωπος που αγαπάει το νόμο του Θεού είναι σαν δέντρο. Πώς; «Και θέλει είσθαι ως δένδρον πεφυτευμένον παρά τους ρύακας των υδάτων, το οποίον δίδει τον καρπόν αυτού εν τω καιρώ αυτού, και το φύλλον αυτού δεν μαραίνεται· και πάντα, όσα αν πράττη, θέλουσιν ευοδωθή». (Ψαλμός 1:3) Είναι αλήθεια πως ο άνθρωπος και το δέντρο διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Αλλά η πλούσια παραγωγικότητα ενός δέντρου που είναι φυτευμένο δίπλα σε άφθονο νερό υπενθύμιζε έντονα στον ψαλμωδό την πνευματική ευημερία του ανθρώπου ο οποίος ‘χαίρεται στο νόμο του Ιεχωβά’.—Ψαλμός 1:2.
«Το Άλας της Γης»
Οι μεταφορές δε διαφέρουν πολύ από τις παρομοιώσεις. Και αυτές τονίζουν κάποια ομοιότητα μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών πραγμάτων. Η παρομοίωση χρησιμοποιεί λέξεις όπως «ως» ή «σαν», ενώ η μεταφορά μιλάει σαν να είναι το ένα πράγμα το άλλο.
Ο Ιησούς χρησιμοποίησε μια μεταφορά όταν είπε στους μαθητές του: «Σεις είσθε το άλας της γης». (Ματθαίος 5:13) Όχι, οι μαθητές δεν ήταν κατά γράμμα αλάτι. Αλλά το αλάτι είναι ένα συντηρητικό, και οι μαθητές είχαν ένα άγγελμα το οποίο θα συντηρούσε τη ζωή πολλών ανθρώπων. Με το να πει ο Ιησούς, «σεις είσθε το άλας» (μια μεταφορά) ήταν πολύ πιο δυνατός στην έκφρασή του παρά αν έλεγε, «Είστε σαν το αλάτι» (μια παρομοίωση).
Οι μεταφορές είναι πάρα πολύ συνηθισμένο πράγμα μέσα στη Βίβλο. Βρίσκουμε περισσότερα παραδείγματα σε άλλα λόγια του Ιησού: «Εγώ είμαι η θύρα»· «Σεις είσθε το φως του κόσμου. . . . Ας λάμψη το φως σας».—Ιωάννης 10:7-9, 11· Ματθαίος 5:14-16.
«Θριξ εκ της Κεφαλής Σας Δεν Θέλει Χαθή»
Ένα άλλο σχήμα λόγου είναι η υπερβολή. Πρόκειται για μια μεγαλοποίηση που είναι τόσο φανερή που δημιουργεί μια αξέχαστη εικόνα. Όταν μια μητέρα λέει στο παιδί της, «στο έχω πει ένα εκατομμύριο φορές να μη το κάνεις αυτό!» χρησιμοποιεί μια υπερβολή.
Ο Ιησούς χρησιμοποίησε μια εντυπωσιακή υπερβολή όταν προειδοποίησε: «Και δια τι βλέπεις το ξυλάριον το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε δοκόν την εν τω οφθαλμώ σου δεν παρατηρείς;» (Ματθαίος 7:3) Δεν ανοιγοκλείνετε αυθόρμητα το μάτι σας όταν το διαβάζετε αυτό; Τι δυνατός τρόπος για να μας πει να μην επικρίνουμε τα μικρά σφάλματα των άλλων όταν εμείς έχουμε τόσο πολύ μεγάλα σφάλματα! Και τι θα πούμε για τους Φαρισαίους οι οποίοι ‘διύλιζαν το κουνούπι και κατάπιναν την καμήλα’;—Ματθαίος 23:24.
Θυμηθείτε επίσης τον αξέχαστο τρόπο με τον οποίο περιέγραψε ο Ιησούς πώς ο Ιεχωβά προσέχει τους δούλους του: «Πλην θριξ εκ της κεφαλής σας δεν θέλει χαθή». (Λουκάς 21:18) Όχι, τα μαλλιά του Χριστιανού δεν είναι ιερά. Αντίθετα, μ’ αυτή την υπερβολική δήλωση, ο Ιησούς δεν άφησε αμφιβολία ότι οι ακόλουθοί του θα προστατεύονταν μολονότι θα ήταν «μισούμενοι υπό πάντων».—Λουκάς 21:17.
«Εβασίλευσεν ο Θάνατος»
Η προσωποποίηση είναι ένα άλλο σχήμα λόγου. Τη χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε για κάτι άψυχο σαν να ήταν ζωντανό. Για παράδειγμα, η Βίβλος μάς λέει, «Εβασίλευσεν ο θάνατος από Αδάμ μέχρι Μωυσέως»· «η λύπη δε και ο στεναγμός θέλουσι φύγει»· «η σοφία φωνάζει έξω». (Ρωμαίους 5:14· Ησαΐας 35:10· Παροιμίαι 1:20) Ο θάνατος, η λύπη, ο στεναγμός και η σοφία στην πραγματικότητα δεν μπορούν να βασιλέψουν, να φύγουν ή να φωνάξουν. Αλλά μιλώντας σαν να μπορούσαν να το κάνουν αυτό, η Βίβλος ζωγραφίζει ζωντανές διανοητικές εικόνες, που μπορεί εύκολα να τις φανταστεί κανείς και να τις θυμάται.
Παρανοημένα Σχήματα Λόγου
Αυτά και πολλά άλλα σχήματα λόγου κάνουν τη Βίβλο ζωντανή. Κάνουν τις ιδέες της να φαίνονται ότι πηδάνε από τις σελίδες της. Αλλά μπορεί να υπάρξει και ένα πρόβλημα. Η αποτυχία να αναγνωρίσει κανείς πότε χρησιμοποιείται ένα σχήμα λόγου μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις.
Για παράδειγμα, έχετε καταλάβει το σχήμα λόγου του Ιησού, «Ο ουρανός και η γη θέλουσι παρέλθει, οι δε λόγοι μου δεν θέλουσι παρέλθει»; (Ματθαίος 24:35) Πολλοί δεν το έχουν καταλάβει. Νομίζουν ότι ο Ιησούς εδώ έδειξε ότι μια μέρα η γη θα καταστρεφόταν. Αλλά μήπως οι ακροατές του αυτή την εντύπωση σχημάτισαν;
Όχι. Ήξεραν ήδη από τις Εβραϊκές Γραφές που διάβαζαν ότι η γη θα υπήρχε για πάντα. (Ψαλμός 104:5· Εκκλησιαστής 1:4· Ησαΐας 45:18) Έτσι, θα κατάλαβαν ότι ο Ιησούς τόνιζε με ζωντανό τρόπο τη μονιμότητα των λόγων του. Αν τα λόγια του Ιησού είναι πιο μόνιμα από τον ουρανό και τη γη—αφού ο ουρανός και η γη είναι αιώνια—τότε και τα λόγια του είναι οπωσδήποτε μόνιμα! Ακόμη και αν συνέβαινε το αδύνατο, δηλαδή να παρέρχονταν ο ουρανός και η γη, τα λόγια του Ιησού θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν. Μια εντυπωσιακή υπερβολή!—Παράβαλε Ματθαίος 5:18.
Μπορείτε να δείτε κάποιο σχήμα λόγου στα λόγια: «Ο δε Παράκλητος, το Πνεύμα το Άγιον, το οποίον θέλει πέμψει ο Πατήρ εν τω ονόματί μου, εκείνος θέλει σας διδάξει πάντα και θέλει σας υπενθυμίσει πάντα όσα είπον προς εσάς»; (Ιωάννης 14:26) Μερικοί νομίζουν πως αυτό σημαίνει ότι το άγιο πνεύμα είναι ένα πραγματικό πρόσωπο. Αλλά πολύ συχνά αναφέρεται μαζί με άλλες απρόσωπες δυνάμεις ή πράγματα που δε θα μπορούσε να είναι ένα πραγματικό πρόσωπο. (Ματθαίος 3:11· Εφεσίους 5:18· Πράξεις 6:3, 5· 13:52· 2 Κορινθίους 6:4-8) Ο Ιησούς σαφώς χρησιμοποίησε το σχήμα λόγου που λέμε προσωποποίηση.
Ναι, τα σχήματα λόγου της Βίβλου είναι δυνατές επινοήσεις για διδασκαλία και υποκίνηση. Ζωντανεύουν το Λόγο του Θεού. Και δίνουν καλό παράδειγμα σχετικά με το πόσο αποτελεσματική μπορεί να γίνει η διδασκαλία.