Αρχαιολογική Απόδειξη για την Ύπαρξη του Ιησού;
«ΜΑΡΤΥΡΙΑ για τον Ιησού Γραμμένη σε Πέτρα». Αυτό δήλωνε στο εξώφυλλό του το περιοδικό Επιθεώρηση Βιβλικής Αρχαιολογίας (Biblical Archaeology Review, Νοέμβριος/Δεκέμβριος 2002). Εκείνο το εξώφυλλο έδειχνε ένα κιβώτιο από ασβεστόλιθο, μια οστεοθήκη, που βρέθηκε στο Ισραήλ. Οι οστεοθήκες χρησιμοποιούνταν ευρέως από τους Ιουδαίους κατά τη σύντομη περίοδο ανάμεσα στον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ. και στο 70 Κ.Χ. Αυτό που έκανε την εν λόγω οστεοθήκη ιδιαίτερα σημαντική ήταν μια αραμαϊκή επιγραφή στη μία πλευρά της. Διάφοροι μελετητές βεβαίωσαν ότι γράφει: «Ιάκωβος, γιος του Ιωσήφ, αδελφός του Ιησού».
Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ είχε κάποιον αδελφό ονόματι Ιάκωβο, ο οποίος θεωρούνταν γιος του Ιωσήφ, συζύγου της Μαρίας. Όταν ο Ιησούς Χριστός δίδαξε στη γενέτειρά του, το κατάπληκτο ακροατήριο ρώτησε: «Δεν είναι αυτός ο γιος του ξυλουργού; Δεν ονομάζεται η μητέρα του Μαρία, και οι αδελφοί του Ιάκωβος και Ιωσήφ και Σίμων και Ιούδας; Και οι αδελφές του δεν είναι όλες μαζί μας;»—Ματθαίος 13:54-56· Λουκάς 4:22· Ιωάννης 6:42.
Ναι, η επιγραφή στην οστεοθήκη ταιριάζει με την περιγραφή του Ιησού του Ναζωραίου. Αν ο Ιάκωβος που αναφέρεται στην επιγραφή ήταν ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού Χριστού, τότε αυτή αποτελεί «την παλαιότερη εξωβιβλική αρχαιολογική μαρτυρία για τον Ιησού», υποστηρίζει ο Αντρέ Λεμέρ, διακεκριμένος επιγραφολόγος και συντάκτης του παραπάνω άρθρου στο περιοδικό Επιθεώρηση Βιβλικής Αρχαιολογίας. Ο Χέρσελ Σανκς, εκδότης του περιοδικού, επισημαίνει ότι η οστεοθήκη «είναι κάτι απτό και ορατό το οποίο ανάγεται στην εποχή της σημαντικότερης προσωπικότητας που έχει περπατήσει ποτέ στη γη».
Ωστόσο, και τα τρία ονόματα που μπορούν να διαβαστούν πάνω στην εγχάρακτη οστεοθήκη ήταν συνηθισμένα κατά τον πρώτο αιώνα. Επομένως, είναι πιθανό να υπήρχε και άλλη οικογένεια, εκτός από την οικογένεια του Ιησού Χριστού, της οποίας κάποια μέλη έφεραν τα ονόματα Ιάκωβος, Ιωσήφ και Ιησούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Λεμέρ, «στην Ιερουσαλήμ, στη διάρκεια των δύο γενεών πριν από το 70 Κ.Χ., υπήρχαν . . . πιθανώς περίπου 20 άτομα που θα μπορούσαν να ονομάζονται “Ιάκωβος/Ιακώβ γιος του Ιωσήφ αδελφός του Ιησού”». Εντούτοις, ο ίδιος πιστεύει ότι οι πιθανότητες να ανήκει το όνομα Ιάκωβος της οστεοθήκης στον ετεροθαλή αδελφό του Ιησού Χριστού αγγίζουν το 90 τοις εκατό.
Υπάρχει άλλος ένας παράγοντας ο οποίος κάνει μερικούς να πιστεύουν ότι ο Ιάκωβος της επιγραφής ήταν ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού Χριστού. Μολονότι ήταν συνηθισμένο σε τέτοιες επιγραφές να αναφέρεται ο πατέρας του νεκρού, ήταν πολύ σπάνιο να κατονομάζεται κάποιος αδελφός του. Γι’ αυτό, μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι εκείνος ο Ιησούς πρέπει να ήταν σημαίνον πρόσωπο, πράγμα που τους κάνει να θεωρούν ότι πρόκειται για τον Ιησού Χριστό, τον ιδρυτή της Χριστιανοσύνης.
Είναι Γνήσια η Οστεοθήκη;
Τι είναι οστεοθήκη; Είναι ένα κιβώτιο ή μια θήκη όπου τοποθετούνταν τα οστά του νεκρού αφού το σώμα είχε αποσυντεθεί σε ταφικό σπήλαιο. Έχουν λεηλατηθεί πολλές οστεοθήκες που βρίσκονταν σε χώρους ταφής γύρω από την Ιερουσαλήμ. Το κιβώτιο που φέρει την επιγραφή με το όνομα του Ιακώβου ήρθε στο φως ως αποτέλεσμα αρχαιοκαπηλίας, και όχι ως εύρημα από κάποιον επίσημο χώρο ανασκαφών. Λέγεται ότι ο ιδιοκτήτης του το είχε αγοράσει για λίγες εκατοντάδες δολάρια τη δεκαετία του 1970. Επομένως, η προέλευση της οστεοθήκης καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου. «Αν δεν μπορείς να αποσαφηνίσεις πού ακριβώς ανακαλύφτηκε ένα εύρημα και πού βρισκόταν για περίπου 2.000 χρόνια, δεν μπορείς να αποτυπώσεις το συνδετικό κρίκο μεταξύ του αντικειμένου και των ονομάτων που αναγράφονται σε αυτό», λέει ο καθηγητής Μπρους Τσίλτον του Κολεγίου Μπαρντ, στη Νέα Υόρκη.
Για να αντισταθμιστεί η απουσία αρχαιολογικού υπόβαθρου, ο Αντρέ Λεμέρ έστειλε το κιβώτιο στο Γεωλογικό Ινστιτούτο του Ισραήλ. Οι ερευνητές εκεί πιστοποίησαν ότι η οστεοθήκη ήταν κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο του πρώτου ή του δεύτερου αιώνα Κ.Χ. Ανέφεραν ότι «δεν διαπιστώθηκε κανένα ίχνος χρήσης σύγχρονου εργαλείου ή οργάνου». Εντούτοις, Βιβλικοί λόγιοι οι οποίοι έδωσαν συνέντευξη στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) εξέφρασαν την άποψη ότι «οι ενδείξεις που συγκλίνουν στο ότι σχετίζεται με τον Ιησού ήταν πιθανώς ισχυρές, αλλά δεν παύουν να είναι ενδείξεις».
Το περιοδικό Τάιμ (Time) σχολίασε ότι «σχεδόν κανένας μορφωμένος άνθρωπος σήμερα δεν αμφιβάλλει ότι έζησε ο Ιησούς». Εντούτοις, πολλοί πιστεύουν ότι θα έπρεπε να υπάρχουν και άλλες αποδείξεις εκτός από τη Γραφή για την ύπαρξη του Ιησού. Πρέπει, άραγε, να αποτελεί η αρχαιολογία τη βάση για την πίστη ενός ατόμου στον Ιησού Χριστό; Ποιες αποδείξεις έχουμε για την ιστορικότητα «της σημαντικότερης προσωπικότητας που έχει περπατήσει ποτέ στη γη»;
[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 3]
Αριστερά, Η οστεοθήκη του Ιακώβου: AFP PHOTO/J.P. Moczulski· δεξιά, επιγραφή: AFP PHOTO/HO