Παππούς και Γιαγιά—Χαρές και Δυσκολίες

«Μου αρέσει που είμαι παππούς! Απολαμβάνεις τα εγγόνια σου χωρίς να νιώθεις υπόλογος ή υπεύθυνος για αυτά. Συνειδητοποιείς ότι ασκείς κάποια επιρροή στη ζωή τους, αλλά βασικά δεν έχεις εσύ τον τελευταίο λόγο. Τον έχουν οι γονείς τους».—Τζιν, ένας παππούς.

ΓΙΑΤΙ νιώθει κάποιος τόσο μεγάλο ενθουσιασμό όταν αποκτά εγγόνια; Οι ερευνητές τονίζουν ότι οι συνηθισμένες απαιτήσεις που φυσιολογικά έχουν οι γονείς από τα παιδιά μπορούν να προξενήσουν μεγάλη ένταση. Επειδή οι παππούδες συνήθως δεν έχουν τέτοιες απαιτήσεις, η σχέση που μπορούν να απολαμβάνουν με τα εγγόνια τους είναι πολύ πιο απαλλαγμένη από άγχος. Όπως το θέτει ο γιατρός Άρθουρ Κόρνχαμπερ, είναι ελεύθεροι να αγαπούν τα εγγόνια τους απλώς «επειδή είναι εγγόνια τους». Μια γιαγιά, η Έστερ, λέει: «Με τα δικά μου παιδιά, κάθε μέρα επηρεαζόμουν συναισθηματικά πάρα πολύ από οτιδήποτε έκαναν. Τώρα που είμαι γιαγιά, νιώθω ελεύθερη απλώς να απολαμβάνω και να αγαπάω τα εγγόνια μου».

Επιπλέον, η σοφία και η ικανότητα στο χειρισμό ζητημάτων αυξάνονται με τα χρόνια. (Ιώβ 12:12) Οι παππούδες δεν είναι πλέον νέοι και άπειροι, αλλά αντίθετα έχουν εξοικειωθεί επί χρόνια με την ανατροφή παιδιών. Έχοντας μάθει από τα λάθη τους, ίσως τώρα ξέρουν καλύτερα πώς να φέρονται στα παιδιά από ό,τι όταν ήταν πιο νέοι.

Γι’ αυτό, ο Δρ Κόρνχαμπερ συμπεραίνει: «Ένας κατάλληλος και στοργικός δεσμός ανάμεσα στους παππούδες και στα εγγόνια είναι απαραίτητος για τη συναισθηματική υγεία και την ευτυχία και των τριών γενεών. Αυτός ο δεσμός αποτελεί φυσικό κληρονομικό δικαίωμα των παιδιών, . . . ένα κληροδότημα από τους μεγαλυτέρους τους το οποίο ωφελεί όλα τα μέλη της οικογένειας». Το περιοδικό Οικογενειακές Σχέσεις (Family Relations) κάνει μια παρόμοια παρατήρηση: «Οι παππούδες που δέχονται και ενστερνίζονται αυτόν το ρόλο αναπτύσσουν ένα αίσθημα αυξημένης ευεξίας και ενισχυμένου ηθικού».

Ο Ρόλος των Παππούδων

Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί ρόλοι τους οποίους μπορούν να παίξουν οι παππούδες. «Μπορούν να παρέχουν υποστήριξη στα παντρεμένα παιδιά τους», λέει ο Τζιν. «Πιστεύω ότι κάνοντάς το αυτό, μπορούν να αντισταθμίσουν μερικές από τις δύσκολες περιστάσεις που αντιμετωπίζουν οι νεαροί γονείς». Οι παππούδες μπορούν επίσης να κάνουν πολλά για να υποστηρίζουν τα ίδια τα εγγόνια τους. Συνήθως οι παππούδες είναι εκείνοι που αφηγούνται διάφορα περιστατικά από τα οποία το παιδί μαθαίνει την ιστορία της οικογένειας. Οι παππούδες συχνά παίζουν βασικό ρόλο στη μεταβίβαση της θρησκευτικής κληρονομιάς της οικογένειας.

Σε πολλές οικογένειες, οι παππούδες είναι οι έμπιστοι σύμβουλοι. «Τα παιδιά μπορεί να σας πουν πράγματα που δεν νιώθουν άνετα να τα συζητήσουν με τους γονείς τους», λέει η Τζέιν, η οποία αναφέρθηκε στο πρώτο άρθρο. Οι γονείς γενικά δέχονται ευχάριστα αυτή την επιπρόσθετη υποστήριξη. Σύμφωνα με μια μελέτη, «πάνω από το 80 τοις εκατό των εφήβων θεωρούσαν τους παππούδες τους έμπιστους φίλους. . . . Σε ένα μεγάλο ποσοστό, τα ενήλικα εγγόνια διατηρούν τακτικές επαφές με τους παππούδες με τους οποίους ήταν πιο δεμένα».

Οι παππούδες που εκδηλώνουν αγάπη μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για ένα παιδί το οποίο στερείται την κατάλληλη φροντίδα στο σπίτι. «Η γιαγιά μου ήταν το πιο σημαντικό πρόσωπο για εμένα στα πρώτα παιδικά μου χρόνια», γράφει η Σέλμα Βάσερμαν. «Η γιαγιά μου ήταν εκείνη που μπήκε στη ζωή μου και γέμισε τον κόσμο μου με φροντίδα. Είχε μια αγκαλιά πιο μεγάλη και από την παραλία του Μαϊάμι, και όταν με έκλεινε μέσα σε αυτήν, ήξερα ότι ήμουν ασφαλής. . . . Από τη γιαγιά μου έμαθα τα πιο σημαντικά πράγματα για τον εαυτό μου—ότι με αγαπούσαν και ότι, επομένως, άξιζα την αγάπη των άλλων».—Η Γιαγιά που Μένει Μακριά (The Long Distance Grandmother).

Ένταση στην Οικογένεια

Ωστόσο, ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς δεν είναι απαλλαγμένος από την ένταση και τα προβλήματα. Κάποια μητέρα, για παράδειγμα, θυμάται έναν άσχημο καβγά που είχε με τη δική της μητέρα σχετικά με το ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να κάνουν το μωρό να ρευτεί. «Αυτό δημιούργησε ένα χάσμα μεταξύ μας σε μια στιγμή που ήμουν πολύ ευάλωτη». Είναι ευνόητο ότι οι νεαροί γονείς θέλουν την επιδοκιμασία των γονέων τους όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο ανατρέφουν τα παιδιά τους. Γι’ αυτό, οι εισηγήσεις από τους καλοπροαίρετους γονείς τους μπορεί να τους φαίνονται σαν επίκριση που καταρρακώνει.

Στο βιβλίο του Μεταξύ Γονέων και Παππούδων (Between Parents and Grandparents), ο Δρ Κόρνχαμπερ μιλάει για δύο γονείς που αντιμετωπίζουν ένα άλλο κοινό πρόβλημα. Μια μητέρα λέει: «Κάθε μέρα μού κάνουν έφοδο οι γονείς μου, και αναστατώνονται αν δεν είμαι στο σπίτι όταν έρχονται. . . . Δεν σκέφτονται εμένα—τα αισθήματά μου και την ιδιωτική μου ζωή». Κάποιος πατέρας παραπονιέται: «Οι γονείς μου θέλουν να ελέγχουν την κορούλα μου. Ασχολούνται με τη Σούζι 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. . . . Σκεφτόμαστε να μετακομίσουμε».

Μερικές φορές, επίσης, οι παππούδες κατηγορούνται ότι κακομαθαίνουν τα εγγόνια τους κατακλύζοντάς τα με δώρα. Ασφαλώς, η γενναιοδωρία είναι τόσο φυσιολογική για τους παππούδες όσο η αναπνοή, αλλά μερικοί φαίνεται ότι το παρακάνουν σε αυτόν τον τομέα. Μερικές φορές, όμως, τα παράπονα των γονέων μπορεί να υποκινούνται από ζήλια. (Παροιμίες 14:30) «Οι γονείς μου ήταν αυστηροί και σκληροί μαζί μου», ομολογεί η Μίλντρεντ. «Με τα παιδιά μου είναι γενναιόδωροι και [ανεκτικοί]. Ζηλεύω επειδή η συμπεριφορά τους απέναντί μου δεν έχει αλλάξει καθόλου». Ανεξάρτητα από τα κίνητρα ή τις αιτίες, μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα αν οι παππούδες δεν σέβονται τις επιθυμίες των γονέων σε σχέση με την προσφορά δώρων.

Είναι, λοιπόν, σοφό να ενεργούν οι παππούδες με φρόνηση όταν εκδηλώνουν γενναιοδωρία. Η Αγία Γραφή δείχνει ότι, ακόμα και όταν πρόκειται για κάτι καλό, η υπερβολική ποσότητα μπορεί τελικά να βλάψει. (Παροιμίες 25:27) Αν δεν είστε σίγουροι για το ποια δώρα είναι κατάλληλα, συμβουλευτείτε τους γονείς. Με αυτόν τον τρόπο θα «ξέρετε να δίνετε καλά δώρα».—Λουκάς 11:13.

Αγάπη και Σεβασμός—Τα Κλειδιά!

Δυστυχώς, μερικοί παππούδες παραπονιούνται ότι το έργο που προσφέρουν κάνοντας την νταντά και την μπέιμπι σίτερ για τα εγγόνια τους θεωρείται κάτι το δεδομένο. Άλλοι αισθάνονται ότι δεν τους επιτρέπεται να έχουν αρκετή επικοινωνία με τα εγγόνια τους. Κάποιοι άλλοι λένε ότι τα ενήλικα παιδιά τους τούς αποφεύγουν χωρίς καν να τους εξηγήσουν το γιατί. Αυτά τα οδυνηρά προβλήματα μπορούν πολλές φορές να αποφευχθούν αν τα μέλη της οικογένειας δείχνουν αγάπη και σεβασμό το ένα προς το άλλο. Η Αγία Γραφή λέει: «Η αγάπη είναι μακρόθυμη και δείχνει καλοσύνη. Η αγάπη δεν ζηλεύει, . . . δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα, δεν εξάπτεται. . . . Ανέχεται τα πάντα, πιστεύει τα πάντα, ελπίζει τα πάντα, υπομένει τα πάντα».—1 Κορινθίους 13:4, 5, 7.

Ίσως είστε νεαρή μητέρα και η γιαγιά κάνει κάποια καλοπροαίρετη αλλά εκνευριστική εισήγηση ή παρατήρηση. Έχετε πράγματι βάσιμους λόγους για να “εξαφθείτε”; Άλλωστε, η Αγία Γραφή δείχνει ότι ο ρόλος των ηλικιωμένων Χριστιανών γυναικών είναι να διδάσκουν «τις νεαρές γυναίκες . . . να αγαπούν τους συζύγους τους, να αγαπούν τα παιδιά τους, να είναι σώφρονες, αγνές, εργατικές στο σπίτι». (Τίτο 2:3-5) Επίσης, δεν θέλετε το ίδιο πράγμα εσείς και οι παππούδες—το καλύτερο για τα παιδιά σας; Εφόσον η αγάπη «δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα», ίσως είναι καλύτερα να επικεντρώσετε την προσοχή σας στις ανάγκες του παιδιού—όχι στα δικά σας αισθήματα. Αν ενεργείτε έτσι, μπορεί να βοηθηθείτε να μην “εξαναγκάζετε τους άλλους να αναμετρηθούν με εσάς” για κάθε ασήμαντο εκνευρισμό.—Γαλάτες 5:26, υποσημείωση στη ΜΝΚ.

Ομολογουμένως, ίσως φοβάστε ότι η υπερβολική γενναιοδωρία μπορεί να κακομάθει το παιδί σας. Αλλά ο παππούς και η γιαγιά συνήθως δεν έχουν κακά κίνητρα όταν εκδηλώνουν γενναιοδωρία. Οι περισσότεροι ειδικοί στο θέμα της ανατροφής παιδιών συμφωνούν ότι το πώς εκπαιδεύετε και διαπαιδαγωγείτε εσείς το παιδί σας έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από την περιστασιακή παρέμβαση των παππούδων. Κάποιος γιατρός συμβουλεύει: «Το να διατηρείτε καλή αίσθηση του χιούμορ βοηθάει».

Αν έχετε βάσιμο λόγο να ανησυχείτε για κάποιο ζήτημα που αφορά την ανατροφή των παιδιών, μη στερήσετε από τους γονείς σας ή από τα πεθερικά σας την επαφή με τα παιδιά σας. Η Αγία Γραφή λέει: «Τα σχέδια ανατρέπονται όπου δεν υπάρχει εμπιστευτική συζήτηση». (Παροιμίες 15:22) Στην «κατάλληλη στιγμή», συζητήστε σοβαρά μαζί τους και αποκαλύψτε τις ανησυχίες σας. (Παροιμίες 15:23) Συνήθως, μπορεί να βρεθεί κάποια λύση.

Μήπως είστε παππούς ή γιαγιά; Αν ναι, είναι ζωτικό να εκδηλώνετε σεβασμό για τους γονείς των εγγονιών σας. Ασφαλώς, θα νιώθατε υποχρεωμένος να μιλήσετε αν πιστεύατε ότι το εγγόνι σας κινδύνευε. Αλλά ενώ είναι φυσικό να αγαπάτε και να θεωρείτε πολύτιμα τα εγγόνια σας, οι γονείς—όχι οι παππούδες—έχουν την ευθύνη να ανατρέφουν τα παιδιά τους. (Εφεσίους 6:4) Η Αγία Γραφή δίνει την εντολή στα εγγόνια σας να σέβονται τους γονείς τους και να υπακούν σε αυτούς. (Εφεσίους 6:1, 2· Εβραίους 12:9) Γι’ αυτό προσπαθήστε να μην κατακλύζετε τους γονείς τους με συμβουλές που δεν σας έχουν ζητήσει ούτε να υποσκάπτετε την εξουσία που έχουν ως γονείς.—Παράβαλε 1 Θεσσαλονικείς 4:11.

Είναι αλήθεια ότι το να μην ανακατεύεστε, το να «κρατάτε» τη γλώσσα σας—ή ίσως και την αναπνοή σας—και να αφήνετε τα παιδιά σας να κάνουν τη δουλειά τους ως γονείς δεν είναι πάντοτε εύκολο. Αλλά όπως το θέτει ο Τζιν, «αν δεν σας ζητήσουν κάποια συμβουλή, πρέπει να συμβιβαστείτε με ό,τι νιώθουν εκείνοι ότι είναι καλύτερο για τα παιδιά τους». Η Τζέιν λέει: «Προσέχω να μη λέω: “Έτσι πρέπει να γίνει!” Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για να γίνει κάτι, και η ισχυρογνωμοσύνη μπορεί να προξενήσει προβλήματα».

Τι Μπορούν να Δώσουν οι Παππούδες

Η Αγία Γραφή περιγράφει το να έχει κάποιος εγγόνια ως ευλογία από τον Θεό. (Ψαλμός 128:3-6) Αν εκδηλώνετε ενδιαφέρον για τα εγγόνια σας, μπορείτε να ασκείτε ισχυρή επιρροή στη ζωή τους βοηθώντας τα να αναπτύξουν θεοσεβείς αξίες. (Παράβαλε Δευτερονόμιο 32:7.) Στους Βιβλικούς χρόνους, μια γυναίκα ονόματι Λωίδα έπαιξε σημαντικό ρόλο βοηθώντας τον εγγονό της, τον Τιμόθεο, να μεγαλώσει και να γίνει ένας ξεχωριστός άνθρωπος του Θεού. (2 Τιμόθεο 1:5) Παρόμοια, μπορείτε να χαίρεστε καθώς τα εγγόνια σας ανταποκρίνονται στη θεοσεβή εκπαίδευση.

Μπορείτε επίσης να είστε πηγή αγάπης και στοργής, κάτι που χρειάζονται τα εγγόνια σας. Είναι αλήθεια ότι, ως άτομο, ίσως να μην είστε διαχυτικοί ή τρυφεροί. Ωστόσο, τη θεοσεβή αγάπη μπορείτε επίσης να την εκδηλώνετε με το να δείχνετε ειλικρινές, ανιδιοτελές ενδιαφέρον για τα εγγόνια σας. Η συγγραφέας Σέλμα Βάσερμαν λέει: «Το να ακούτε με ενδιαφέρον τα όσα σας λέει το παιδί . . . ασφαλώς δείχνει ότι νοιάζεστε για αυτό. Αν είστε καλοί ακροατές και δεν διακόπτετε ούτε είστε επικριτικοί, τότε όλα αυτά αποκαλύπτουν σεβασμό, στοργή, εκτίμηση». Για τα εγγόνια, αυτή η στοργική προσοχή μπορεί να είναι ένα από τα πιο υπέροχα δώρα που μπορούν να τους δώσουν οι παππούδες.

Η συζήτησή μας μέχρι τώρα περιστράφηκε γύρω από τους παραδοσιακούς ρόλους των παππούδων. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι σημερινοί παππούδες που σηκώνουν ένα πολύ βαρύτερο φορτίο.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Από τη γιαγιά μου έμαθα τα πιο σημαντικά πράγματα για τον εαυτό μου—ότι με αγαπούσαν και ότι, επομένως, άξιζα την αγάπη των άλλων»

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Συμβουλές για τους Παππούδες που Μένουν Μακριά

• Να ζητήσετε από τους γονείς να σας στέλνουν βιντεοταινίες ή φωτογραφίες με τα εγγόνια σας.

• Να στέλνετε ηχογραφημένα «γράμματα» στα εγγόνια σας. Για τα μικρά παιδιά, να μαγνητοφωνείτε τη φωνή σας ενώ τους διαβάζετε Βιβλικές ιστορίες ή τους τραγουδάτε νανουρίσματα.

• Να στέλνετε στα εγγόνια σας κάρτες και γράμματα. Αν είναι δυνατόν, να διατηρείτε τακτική αλληλογραφία μαζί τους.

• Αν έχετε την οικονομική δυνατότητα, να διατηρείτε την επαφή με τα εγγόνια σας μέσω υπεραστικών τηλεφωνημάτων. Όταν μιλάτε σε μικρά παιδιά, να αρχίζετε τη συζήτηση κάνοντάς τους απλές ερωτήσεις, όπως: «Τι έφαγες το πρωί;»

• Αν είναι δυνατόν, να κάνετε τακτικές, σύντομες επισκέψεις.

• Διευθετήστε με τους γονείς τους να σας επισκέπτονται τα εγγόνια σας στο σπίτι σας. Προγραμματίστε κάποιες ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όπως επισκέψεις σε ζωολογικούς κήπους, σε μουσεία και σε πάρκα.

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Πολλοί παππούδες και γιαγιάδες βοηθούν στην παροχή φροντίδας για τα εγγόνια τους

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Μπορούν να δημιουργηθούν εντάσεις γύρω από τους τρόπους ανατροφής των παιδιών

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Οι παππούδες συχνά παίζουν κάποιο ρόλο στη μεταβίβαση της ιστορίας της οικογένειας