ΣΕ ΜΕΡΙΚΟΥΣ πολιτισμούς οι άνθρωποι χειρονομούν πιο ελεύθερα από άλλους που έχουν διαφορετική προέλευση. Εντούτοις, όταν μιλούν, ουσιαστικά όλοι οι άνθρωποι αλλάζουν την έκφραση του προσώπου τους και κάνουν κάποιου είδους χειρονομίες. Αυτό αληθεύει και στις προσωπικές συζητήσεις και στις δημόσιες ομιλίες.

Για τον Ιησού και τους πρώτους μαθητές του οι χειρονομίες ήταν κάτι το φυσιολογικό. Σε μια περίπτωση, κάποιος ανέφερε στον Ιησού ότι η μητέρα του και οι αδελφοί του ήθελαν να του μιλήσουν. Ο Ιησούς αποκρίθηκε: «Ποια είναι η μητέρα μου, και ποιοι είναι οι αδελφοί μου;» Και η Αγία Γραφή προσθέτει: «Εκτείνοντας το χέρι του προς τους μαθητές του, είπε: “Να η μητέρα μου και οι αδελφοί μου!”» (Ματθ. 12:48, 49) Η Αγία Γραφή κάνει και άλλες παρόμοιες αναφορές, όπως στα εδάφια Πράξεις 12:17 και 13:16 όπου δείχνει ότι και οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος έκαναν χειρονομίες αυθόρμητα.

Οι ιδέες και τα συναισθήματα δεν μεταδίδονται μόνο με τη φωνή, αλλά και με χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου. Αν εκείνος που μιλάει δεν χρησιμοποιεί καλά αυτά τα μέσα, μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι είναι αδιάφορος. Όταν όμως αυτοί οι τρόποι επικοινωνίας συνδυάζονται έντεχνα, η αποτελεσματικότητα της ομιλίας αυξάνεται πάρα πολύ. Ακόμη και όταν μιλάτε από το τηλέφωνο, αν χρησιμοποιείτε χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου με κατάλληλο τρόπο, η φωνή σας θα μεταδίδει πιο εύκολα τη σπουδαιότητα του μηνύματος που θέλετε να μεταφέρετε, καθώς και το πώς νιώθετε εσείς προσωπικά για αυτά που λέτε. Επομένως, είτε κάνετε ελεύθερη εκφώνηση είτε ανάγνωση, είτε το ακροατήριό σας κοιτάζει εσάς είτε τη Γραφή τους, οι χειρονομίες και οι εκφράσεις του προσώπου είναι πολύτιμες.

Τις χειρονομίες και τις εκφράσεις του προσώπου σας δεν πρέπει να τις αντιγράφετε από κάποιο βιβλίο. Δεν χρειάστηκε ποτέ να μελετήσετε πώς να γελάτε ή πώς να δείχνετε την αγανάκτησή σας. Οι χειρονομίες θα πρέπει επίσης να εκφράζουν συναισθήματα που έχετε μέσα σας. Όσο πιο αυθόρμητες είναι οι χειρονομίες σας τόσο το καλύτερο.

Οι χειρονομίες υπάγονται σε δύο γενικές κατηγορίες: περιγραφικές και εμφατικές. Οι περιγραφικές χειρονομίες εκφράζουν ενέργεια ή δείχνουν διαστάσεις και τόπο. Στη σχολή, όταν εργάζεστε στη χρήση χειρονομιών, να μην αρκείστε σε μια δυο χειρονομίες μόνο. Προσπαθήστε να χειρονομείτε με φυσικό τρόπο σε όλη τη διάρκεια της ομιλίας. Αν δυσκολεύεστε να το πετύχετε αυτό, κάτι που ίσως σας βοηθήσει είναι το να εντοπίζετε λέξεις οι οποίες να δείχνουν κατεύθυνση, απόσταση, μέγεθος, τόπο ή σχετικές θέσεις. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να απορροφηθείτε στην ομιλία σας, μη ανησυχώντας για την εντύπωση που δίνετε αλλά μιλώντας και ενεργώντας όπως θα κάνατε στην καθημερινή σας ζωή. Όταν κάποιος είναι χαλαρωμένος, οι χειρονομίες έρχονται από μόνες τους.

Οι εμφατικές χειρονομίες εκφράζουν συναισθήματα και πεποίθηση. Τονίζουν τις ιδέες, τις ζωντανεύουν και τους δίνουν επιπρόσθετη ισχύ. Οι εμφατικές χειρονομίες είναι ουσιώδεις. Αλλά προσέξτε! Οι εμφατικές χειρονομίες μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε ιδιόρρυθμο χαρακτηριστικό της ομιλίας σας. Αν χρησιμοποιείτε επανειλημμένα την ίδια χειρονομία, αυτή ίσως αρχίσει να αποσπά την προσοχή αντί να εμπλουτίσει την ομιλία σας. Αν ο επίσκοπος σχολής σάς υποδείξει ότι έχετε αυτό το πρόβλημα, προσπαθήστε να περιοριστείτε μόνο σε περιγραφικές χειρονομίες για κάποιο διάστημα. Έπειτα από λίγο, αρχίστε να χρησιμοποιείτε και πάλι εμφατικές χειρονομίες.

Για να καθορίσετε πόσες εμφατικές χειρονομίες πρέπει να χρησιμοποιείτε και τι είδους χειρονομίες είναι κατάλληλες, λάβετε υπόψη σας τα αισθήματα εκείνων στους οποίους απευθύνεστε. Αν κάνετε δεικτικές κινήσεις προς το ακροατήριο, οι ακροατές σας μπορεί να νιώθουν άβολα. Σε μερικούς πολιτισμούς, ορισμένες χειρονομίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν θηλυπρεπείς για έναν άντρα, όπως λόγου χάρη το να βάλει το χέρι του πάνω στο στόμα του εκφράζοντας έκπληξη. Σε κάποια μέρη του κόσμου θεωρείται άσεμνο για μια γυναίκα να χειρονομεί ελεύθερα. Σε αυτά τα μέρη, λοιπόν, οι αδελφές χρειάζεται ακόμη περισσότερο να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις εκφράσεις του προσώπου. Επίσης, οι υπερβολικές σε έκταση χειρονομίες που γίνονται μπροστά σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων μπορεί να φαντάζουν αστείες σχεδόν σε κάθε μέρος του κόσμου.

Καθώς αποκτάτε πείρα και νιώθετε περισσότερη άνεση στην ομιλία σας, οι εμφατικές χειρονομίες σας θα εκφράζουν τα εσωτερικά σας συναισθήματα με φυσικότητα, φανερώνοντας την πεποίθηση και την ειλικρίνειά σας. Θα προσθέτουν νόημα στην ομιλία σας.

Οι Εκφράσεις του Προσώπου Σας. Περισσότερο από κάθε άλλο σωματικό χαρακτηριστικό, το πρόσωπό σας εκφράζει συχνά το πώς νιώθετε πραγματικά. Τα μάτια σας, το σχήμα του στόματός σας, η κλίση του κεφαλιού σας, όλα παίζουν το ρόλο τους. Χωρίς να πείτε λέξη, το πρόσωπό σας μπορεί να φανερώσει αδιαφορία, αηδία, σύγχυση, έκπληξη ή ευχαρίστηση. Όταν τέτοιες εκφράσεις του προσώπου πλαισιώνουν τον προφορικό λόγο, έχουν οπτικό και συναισθηματικό αντίκτυπο. Ο Δημιουργός έχει φροντίσει να υπάρχει στο πρόσωπό σας μεγάλος αριθμός μυών—πάνω από 30 συνολικά. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς ενεργοποιούνται όταν χαμογελάτε.

Είτε βρίσκεστε στο βήμα είτε συμμετέχετε στη διακονία αγρού, επιδιώκετε να μεταδώσετε στους άλλους ένα ευχάριστο άγγελμα, ένα άγγελμα που μπορεί να ευφράνει την καρδιά τους. Ένα ζεστό χαμόγελο το επιβεβαιώνει αυτό. Απεναντίας, αν το πρόσωπό σας είναι ανέκφραστο, αυτό μπορεί να εγείρει ερωτηματικά για την ειλικρίνειά σας.

Εκτός αυτού, ένα χαμόγελο λέει στους άλλους ότι τρέφετε φιλικά αισθήματα για εκείνους. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις ημέρες μας, δεδομένου ότι οι άνθρωποι συνήθως φοβούνται τους αγνώστους. Το χαμόγελό σας μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να νιώσουν πιο άνετα και να είναι πιο δεκτικοί σε αυτά που λέτε.

ΤΑ ΜΑΤΙΑ σας μεταδίδουν διαθέσεις και συναισθήματα. Μπορεί να υποδηλώνουν έκπληξη ή φόβο. Μπορεί να εκφράζουν συμπόνια ή αγάπη. Ενίοτε, μπορεί να προδίδουν αμφιβολία ή να δείχνουν λύπη. Ένας γηραλέος άντρας είπε για το βασανισμένο λαό του: «Εμείς μιλάμε με τα μάτια».

Οι άλλοι μπορεί να βγάζουν διάφορα συμπεράσματα για εμάς και για αυτά που λέμε κρίνοντας από το πού προσηλώνουμε το βλέμμα μας. Σε πολλούς πολιτισμούς, οι άνθρωποι έχουν την τάση να εμπιστεύονται κάποιον που τους κοιτάζει φιλικά στα μάτια. Αντίθετα, μπορεί να έχουν αμφιβολίες για την ειλικρίνεια ή την αντίληψη ενός ατόμου που κοιτάζει τα πόδια του ή κάποιο αντικείμενο και όχι το συνομιλητή του. Σε μερικούς άλλους πολιτισμούς, το να κοιτάζει κάποιος τον άλλον στα μάτια επίμονα θεωρείται αγενές, εριστικό ή προκλητικό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε περίπτωση που κάποιος συνομιλεί με άτομα του αντίθετου φύλου ή με κάποιον αρχηγό ή άλλον αξιωματούχο. Επίσης, σε ορισμένα μέρη, αν κάποιος πιο νεαρός στην ηλικία κοιτάζει στα μάτια κάποιον πιο ηλικιωμένο όταν του μιλάει, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ασέβεια.

Ωστόσο, σε μέρη όπου αυτό δεν θεωρείται προσβλητικό, το να κοιτάζετε στα μάτια κάποιο άτομο όταν κάνετε μια σημαντική δήλωση είναι δυνατόν να προσθέσει έμφαση στα λόγια σας. Μπορεί να εκληφθεί ως ένδειξη του ότι έχετε πεποίθηση για αυτά που λέτε. Παρατηρήστε πώς αντέδρασε ο Ιησούς όταν οι μαθητές του εξέφρασαν μεγάλη έκπληξη και είπαν: «Ποιος μπορεί άραγε να σωθεί;» Η Αγία Γραφή αναφέρει: «Κοιτάζοντάς τους κατάματα, ο Ιησούς τούς είπε: “Για τους ανθρώπους αυτό είναι αδύνατον, αλλά για τον Θεό τα πάντα είναι δυνατά”». (Ματθ. 19:25, 26) Οι Γραφές δείχνουν επίσης ότι ο απόστολος Παύλος παρατηρούσε πολύ προσεκτικά τις αντιδράσεις των ακροατών του. Σε μια περίπτωση, κάποιος εκ γενετής κουτσός ήταν παρών σε μια ομιλία του Παύλου. Τα εδάφια Πράξεις 14:9, 10 λένε: «Αυτός άκουγε τον Παύλο να μιλάει, και εκείνος, προσηλώνοντας το βλέμμα του σε αυτόν και βλέποντας ότι είχε πίστη για να γίνει καλά, είπε με δυνατή φωνή: “Σήκω όρθιος στα πόδια σου”».

Εισηγήσεις για τη Διακονία Αγρού. Όταν συμμετέχετε στη διακονία αγρού, να είστε φιλικοί και ένθερμοι καθώς πλησιάζετε τους ανθρώπους. Όπου είναι κατάλληλο, να χρησιμοποιείτε ερωτήσεις που παρακινούν σε σκέψεις ώστε να αρχίζετε συζητήσεις για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Καθώς το κάνετε αυτό, να προσπαθείτε να κοιτάζετε το συνομιλητή σας στα μάτια—ή έστω στο πρόσωπο—με σεβασμό και καλοσύνη. Ένα ζεστό χαμόγελο στο πρόσωπο ενός ανθρώπου, τα μάτια του οποίου ακτινοβολούν εσωτερική χαρά, είναι πολύ ελκυστικό. Μια τέτοια έκφραση μπορεί να αποκαλύψει στο άλλο άτομο πολλά όσον αφορά το τι είδους άνθρωπος είστε και να το βοηθήσει να νιώσει πιο άνετα καθώς συζητάτε μαζί του.

Παρατηρώντας την έκφραση των ματιών του άλλου ατόμου, όπου αυτό είναι κατάλληλο, μπορεί να διακρίνετε πώς να χειριστείτε μια κατάσταση. Αν το άτομο είναι θυμωμένο ή αν δεν ενδιαφέρεται πραγματικά, ίσως μπορέσετε να το προσέξετε αυτό. Αν δεν σας καταλαβαίνει, ίσως το αντιληφθείτε. Αν αρχίσει να γίνεται ανυπόμονος, θα μπορείτε συνήθως να διακρίνετε κάτι τέτοιο. Αν ενδιαφέρεται ζωηρά, και αυτό θα είναι φανερό. Η έκφραση των ματιών του μπορεί να σας προειδοποιήσει ότι χρειάζεται να προσαρμόσετε το ρυθμό της ομιλίας σας, να προσπαθήσετε ακόμη περισσότερο να τον συμπεριλάβετε στη συνομιλία, να τερματίσετε τη συζήτηση ή, πιθανώς, να προχωρήσετε σε μια επίδειξη του πώς διεξάγεται η Γραφική μελέτη.

Είτε ασχολείστε με τη δημόσια μαρτυρία είτε διεξάγετε κάποια οικιακή Γραφική μελέτη, προσπαθήστε να κοιτάζετε το συνομιλητή σας στα μάτια με σεβασμό. Ωστόσο, μην καρφώνετε το βλέμμα σας επάνω του, διότι αυτό μπορεί να προκαλέσει αμηχανία. (2 Βασ. 8:11) Αλλά με φυσικό, φιλικό τρόπο, να κοιτάζετε συχνά το άλλο άτομο στο πρόσωπο. Σε πολλές χώρες, αυτό μεταδίδει ένα αίσθημα ειλικρινούς ενδιαφέροντος. Βέβαια, όταν διαβάζετε από την Αγία Γραφή ή από άλλο έντυπο, το βλέμμα σας θα είναι προσηλωμένο στο κείμενο. Αλλά για να τονίσετε κάποιο σημείο, ίσως χρειάζεται να κοιτάξετε κατάματα το άτομο, αν και φευγαλέα. Αν σηκώνετε το βλέμμα σας κατά διαστήματα, αυτό θα σας δίνει επίσης τη δυνατότητα να παρατηρείτε πώς αντιδράει σε όσα του διαβάζετε.

Αν λόγω ντροπαλότητας δυσκολεύεστε στην αρχή να έχετε οπτική επαφή, μην παραιτείστε. Με εξάσκηση, η κατάλληλη οπτική επαφή θα γίνει κάτι το φυσικό και μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα με την οποία επικοινωνείτε με τους άλλους.

Όταν Εκφωνείτε Διάλεξη. Η Αγία Γραφή μάς λέει ότι, προτού αρχίσει ο Ιησούς την Επί του Όρους Ομιλία του, «σήκωσε τα μάτια του προς τους