ΕΒΡΑΙΟΣ

Η επωνυμία «Εβραίος» χρησιμοποιείται πρώτη φορά για τον Άβραμ, διακρίνοντάς τον από τους Αμορραίους γείτονές του. (Γε 14:13) Έκτοτε, ουσιαστικά σε κάθε περίπτωση που χρησιμοποιείται, ο όρος «Εβραίος(-οι)» συνεχίζει να εφαρμόζεται ως επωνυμία που αντιδιαστέλλει ή διακρίνει όποιον ή όποιους χαρακτηρίζει—είτε το άτομο που χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο δεν ανήκει στο ισραηλιτικό έθνος (Γε 39:13, 14, 17· 41:12· Εξ 1:16· 1Σα 4:6, 9) είτε πρόκειται για Ισραηλίτη που απευθύνεται σε κάποιον αλλοεθνή (Γε 40:15· Εξ 1:19· 2:7· Ιων 1:9) είτε γίνεται μνεία αλλοεθνών (Γε 43:32· Εξ 1:15· 2:11-13· 1Σα 13:3-7).

Όπως δείχνουν τα παραπάνω εδάφια, το 18ο αιώνα Π.Κ.Χ. οι Αιγύπτιοι ήταν ήδη εξοικειωμένοι με την επωνυμία «Εβραίος». Αυτό φαίνεται να υποδηλώνει ότι ο Αβραάμ, ο Ισαάκ και ο Ιακώβ είχαν γίνει αρκετά γνωστοί σε μια ευρεία περιοχή, με αποτέλεσμα να είναι αναγνωρίσιμος ο προσδιορισμός «Εβραίος». Όταν ο Ιωσήφ μίλησε για «τη γη των Εβραίων» (Γε 40:15) σε δύο υπηρέτες του Φαραώ, αναμφίβολα αναφερόταν στην περιοχή γύρω από τη Χεβρών, την οποία ο πατέρας του και οι προπάτορές του χρησιμοποιούσαν επί πολύ καιρό ως ένα είδος βάσης για τις δραστηριότητές τους.

Προέλευση και Σημασία του Όρου. Οι απόψεις όσον αφορά την προέλευση και τη σημασία του όρου «Εβραίος» μπορούν γενικά να αναλυθούν ως εξής:

Μια άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από τη ρίζα ‛αβάρ, που σημαίνει «περνώ· διαβαίνω· περνώ απέναντι· διασχίζω». Κατά αυτή τη λογική, ο όρος θα εφαρμοζόταν στον Αβραάμ ως εκείνον τον οποίο πήρε ο Θεός «από την άλλη πλευρά του Ποταμού [Ευφράτη]». (Ιη 24:3) Οι μεταφραστές της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα θεώρησαν ότι η λέξη έχει αυτή την έννοια και, ως εκ τούτου, στο εδάφιο Γένεση 14:13 περιέγραψαν τον Αβραάμ ως «περάτη» και όχι ως «Εβραίο». Αυτή η θεωρία είναι πολύ δημοφιλής, αλλά εμπεριέχει δυσκολίες. Η κατάληξη του όρου ‛Ιβρί (Εβραίος) είναι ίδια με την κατάληξη άλλων όρων που είναι αναμφίβολα πατρωνυμικοί, δηλαδή ονομάτων που σχηματίζονται στην εβραϊκή με την προσθήκη ενός προθήματος ή επιθήματος και φανερώνουν σχέση με το όνομα του πατέρα ή κάποιου προγόνου του ατόμου. Παραδείγματος χάρη, ο όρος Μω’αβί (Μωαβίτης) δηλώνει πρωτίστως κάποιον που είναι απόγονος του Μωάβ παρά κάποιον που προέρχεται από μια γεωγραφική περιοχή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους όρους ‛Αμμωνί (Αμμωνίτης), Ντανί (Δανίτης) και πολλούς άλλους.

Επιπρόσθετα, αν ο όρος «Εβραίος» εφαρμόστηκε στον Αβραάμ μόνο και μόνο επειδή “πέρασε” τον Ευφράτη, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ήταν ένας πολύ γενικός όρος που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε οποιονδήποτε έκανε το ίδιο—και πιθανόν να υπήρξαν πολλοί τέτοιοι μετανάστες ανά τους αιώνες. Με μια τέτοια προέλευση, η συγκεκριμένη λέξη θα μπορούσε να αποτελέσει χαρακτηριστικό προσδιορισμό μόνο αν ήταν ευρέως αποδεκτό ότι ο Αβραάμ πέρασε τον Ευφράτη με θεϊκή εντολή. Το κατά πόσον αναγνώριζαν αυτό το γεγονός οι ειδωλολάτρες που χρησιμοποιούσαν τον όρο είναι αμφίβολο, αλλά δεν μπορεί και να θεωρηθεί αδύνατο.

Μια τρίτη άποψη που εναρμονίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις Βιβλικές αποδείξεις είναι ότι ο όρος «Εβραίος» (‛Ιβρί) προέρχεται από το όνομα Έβερ, το όνομα ενός δισέγγονου του Σημ και προγόνου του Αβραάμ. (Γε 11:10-26) Είναι αλήθεια ότι για τον Έβερ δεν γνωρίζουμε τίποτα άλλο εκτός από την οικογενειακή του σχέση ως κρίκου στη γενεαλογική αλυσίδα που οδήγησε από τον Σημ στον Αβραάμ. Δεν έχει καταγραφεί κάποια εξαιρετική πράξη ή κάποιο άλλο προσωπικό χαρακτηριστικό που να δικαιολογεί την ιδιαίτερα εξέχουσα χρήση του ονόματός του από τους απογόνους του. Εντούτοις, είναι αξιοσημείωτο ότι το εδάφιο Γένεση 10:21 μνημονεύει ειδικά τον Έβερ, χαρακτηρίζοντας τον Σημ ως «τον προπάτορα όλων των γιων του Έβερ».

Μπορεί κάλλιστα, λοιπόν, να αληθεύει ότι η ειδική μνεία του Έβερ στους γενεαλογικούς καταλόγους αποτελεί θεϊκή ένδειξη για το ότι η ευλογία του Νώε προς τον Σημ επρόκειτο να εκπληρωθεί ιδιαίτερα στους απογόνους του Έβερ, τα δε μετέπειτα γεγονότα δείχνουν ότι οι κατ’ εξοχήν αποδέκτες αυτής της ευλογίας ήταν οι Ισραηλίτες. Αυτή η ειδική μνεία του Έβερ χρησίμευε επίσης για τον προσδιορισμό της γενεαλογικής γραμμής του υποσχεμένου Σπέρματος, το οποίο αναφέρεται στην προφητεία του Ιεχωβά στο εδάφιο Γένεση 3:15, εφόσον με αυτόν τον τρόπο ο Έβερ υποδεικνυόταν ως συγκεκριμένος κρίκος μεταξύ του Σημ και του Αβραάμ.