ΜΥΡΜΗΓΚΙ

[εβρ., νεμαλάχ].

Μικρό αλλά εξαιρετικά πολυάριθμο και διαδεδομένο έντομο, που ζει κατά αποικίες και μνημονεύεται στην Αγία Γραφή για τη φιλοπονία και την ενστικτώδη σοφία του. (Παρ 6:6-8· 30:24, 25) Υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 10.000 ποικιλίες μυρμηγκιών. Αυτά τα έντομα συναντώνται σε όλα τα μέρη της γης εκτός από τους πόλους.

«Λαός». Τα μυρμήγκια ονομάζονται «λαός» (εβρ., ‛αμ) στο εδάφιο Παροιμίες 30:25—όπως ακριβώς ο Ιωήλ χαρακτήρισε τις ακρίδες «έθνος» (Ιωλ 1:6)—και ο εν λόγω προσδιορισμός περιγράφει πολύ κατάλληλα αυτά τα μικρά πλάσματα. Μολονότι ορισμένες αποικίες μπορεί να αποτελούνται μόνο από μερικές δεκάδες μυρμήγκια, άλλες έχουν τεράστιο πληθυσμό, ο οποίος ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Αν και η φωλιά, δηλαδή ο χώρος των υπόγειων στοών, έχει κατά κανόνα μέτριο μέγεθος, μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 4 στρ. Σε κάθε αποικία υπάρχουν τρεις βασικές κάστες: η βασίλισσα ή οι βασίλισσες, τα αρσενικά και οι εργάτριες (στείρα θηλυκά μυρμήγκια). Ωστόσο, όπως δηλώνει η παροιμία, το μυρμήγκι «δεν έχει διοικητή, επόπτη ή άρχοντα». (Παρ 6:7) Η βασίλισσα δεν φέρει αυτόν τον τίτλο με την έννοια ότι κυβερνάει, θα μπορούσε δε πιο εύστοχα να αποκαλείται «μητέρα», διότι η κύρια λειτουργία της είναι η ωοτοκία. Ενώ η βασίλισσα μπορεί να ζήσει μέχρι και 15 χρόνια, τα αρσενικά ζουν μόνο όσο χρειάζεται για να ζευγαρώσουν, και μετά πεθαίνουν. Οι εργάτριες, η ζωή των οποίων μπορεί να φτάσει τα έξι χρόνια, εκτελούν διάφορα καθήκοντα. Παραδείγματος χάρη, αναζητούν και συγκεντρώνουν τροφή για την αποικία, ταΐζουν τη βασίλισσα, εκτρέφουν τις προνύμφες, καθαρίζουν τη φωλιά, σκάβουν καινούριες αίθουσες όταν υπάρχει ανάγκη για επέκταση και υπερασπίζονται τη φωλιά. Οι εργάτριες μπορεί να ποικίλλουν σε μέγεθος και διαστάσεις, ακόμη και μέσα στην ίδια αποικία, ενώ σε μερικές περιπτώσεις οι πιο σωματώδεις παίζουν το ρόλο των στρατιωτών αν δεχτεί επίθεση η φωλιά. Εντούτοις, παρότι η κατανομή της εργασίας γίνεται με αρκετή ακρίβεια (σε ορισμένες αποικίες με βάση την ηλικία των εργατριών ενώ σε άλλες με βάση το μέγεθός τους) και παρότι η κοινωνική οργάνωση είναι σχετικά πολύπλοκη, δεν υπάρχει καμιά ένδειξη περί ανώτερου επόπτη ή επιστάτη.

“Ενστικτώδης Σοφία”. Η “σοφία” των μυρμηγκιών δεν είναι προϊόν νοήμονος λογικής αλλά αποτέλεσμα των ενστίκτων με τα οποία τα έχει προικίσει ο Δημιουργός τους. Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι το μυρμήγκι “ετοιμάζει την τροφή του το καλοκαίρι και μαζεύει τα τρόφιμά του κατά το θερισμό”. (Παρ 6:8) Μια από τις κοινότερες ποικιλίες μυρμηγκιών που υπάρχουν στην Παλαιστίνη, το μυρμήγκι θεριστής (Messor semirufus), αποθηκεύει μεγάλη ποσότητα σπόρων την άνοιξη και το καλοκαίρι και τους χρησιμοποιεί σε εποχές, όπως ο χειμώνας, κατά τις οποίες η ανεύρεση τροφής είναι δύσκολη. Συχνά το μυρμήγκι αυτό εντοπίζεται κοντά σε αλώνια, όπου οι σπόροι και οι κόκκοι αφθονούν. Αν, λόγω της βροχής, οι αποθηκευμένοι σπόροι εκτεθούν στην υγρασία, το μυρμήγκι θεριστής τούς μεταφέρει έξω στον ήλιο για να στεγνώσουν. Μάλιστα είναι γνωστό ότι δαγκώνει το φύτρο του σπόρου και το αφαιρεί για να μη βλαστήσει ο σπόρος ενόσω είναι αποθηκευμένος. Οι αποικίες των μυρμηγκιών θεριστών διακρίνονται καθαρά από τα καλοσχηματισμένα μονοπάτια τους και από τα περισπέρμια που αφήνουν τα μυρμήγκια έξω από την είσοδο της φωλιάς τους.

Υποδειγματικά Χαρακτηριστικά. Ως εκ τούτου, μια σύντομη έρευνα γύρω από το μυρμήγκι προσδίδει ισχύ στην προτροπή: «Πήγαινε στο μυρμήγκι, τεμπέλη· παρατήρησε τις ενέργειές του και γίνε σοφός». (Παρ 6:6) Δεν είναι αξιοσημείωτη μόνο η ενστικτώδης προετοιμασία τους για το μέλλον, αλλά επίσης η επιμονή και η αποφασιστικότητα που εκδηλώνουν, καθώς συχνά μεταφέρουν ή τραβούν με δύναμη αντικείμενα που ζυγίζουν το διπλάσιο ή και περισσότερο από το βάρος τους, κάνοντας ό,τι είναι δυνατόν για να εκπληρώσουν το καθήκον τους και αρνούμενα να γυρίσουν πίσω έστω και αν πέσουν ή γλιστρήσουν ή κατρακυλήσουν σε κάποια απότομη επιφάνεια. Επιδεικνύουν μεγάλη συνεργατικότητα, διατηρούν τις φωλιές τους πολύ καθαρές και δείχνουν ενδιαφέρον για τα άλλα μυρμήγκια που εργάζονται μαζί τους, βοηθώντας μερικές φορές όσα είναι τραυματισμένα ή εξαντλημένα να γυρίσουν στη φωλιά.