Βιβλικές Μεταφράσεις—Έχει Σημασία Ποια;
ΣΗΜΕΡΑ όλα τα Βιβλικά χειρόγραφα που έχομε είναι μόνο πολύτιμα αντίγραφα των πρωτοτύπων στην Εβραϊκή, Αραμαϊκή και Ελληνική—και τα περισσότερα απ’ αυτά βρίσκονται σε μουσεία. Εν πάσει περιπτώσει, λίγοι από μας μπορούν να διαβάσουν αυτές τις αρχαίες γλώσσες. Έτσι, δεν έχομε άλλη εκλογή παρά να χρησιμοποιήσωμε τις σύγχρονες μεταφράσεις. Είναι ουσιώδες, λοιπόν, να χρησιμοποιήσωμε καλή κρίσι στην εκτίμησι των μεταφράσεων της Βίβλου, ώστε να είμεθα βέβαιοι ότι διαβάζομε μια πιστή και ακριβή απόδοσι των πρωτοτύπων συγγραμμάτων.
Η ΓΕΝΙΚΟΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΦΡΑΣΕΩΣ
Τι αναζητείτε σε μια μετάφρασι της Βίβλου; Βασικά, υπάρχουν δύο τύποι: η κατά γράμμα απόδοσις και η παράφρασις. Ο πρώτος τύπος προσκολλάται όσο το δυνατόν περισσότερο στην πρωτότυπη γλώσσα, δηλαδή, όσο το επιτρέπουν οι ιδιωματισμοί και η ποικιλία των λέξεων. Αντιθέτως, η παράφρασις είναι «ελεύθερη» μετάφρασι στην οποία ο μεταφραστής προσπαθεί να εκφράση τις σκέψεις του πρώτου συγγραφέα, όπως εκείνος τις ερμηνεύει μάλλον, παρά χρησιμοποιώντας τις ακριβείς λέξεις του κειμένου. Προφανώς, αυτοί οι δύο τρόποι αποδόσεως είναι εντελώς διαφορετικοί, και η ελευθερία της παραφρασμένης Βίβλου κρύβει κινδύνους, όπως θα δούμε.
Στην Εισαγωγή της παραφρασμένης Λίβινγκ Μπάιμπλ (Ζώσα Βίβλος), υπάρχει η εξής δήλωσις: «Όταν οι ακριβείς λέξεις του συγγραφέα δεν μεταφράζωνται από τις πρωτότυπες γλώσσες, υπάρχει πιθανότης ο μεταφραστής, έντιμα όμως, να δώση στον Άγγλο αναγνώστη κάτι που δεν εννοούσε ο αρχικός συγγραφέας. . . . Διότι, όταν οι Ελληνικές ή Εβραϊκές λέξεις δεν είναι σαφείς, τότε, οδηγός του μεταφραστού γίνεται η θεολογία του.» Ας εξετάσουμε ένα παράδειγμα για να δείξωμε αυτό το πρόβλημα.
Στις Πράξεις, κεφάλαιο 15, έχει αναγραφή για μας η σπουδαία συνάθροισις των αποστόλων και πρεσβυτέρων στην Ιερουσαλήμ, για ν’ αποφασίσουν σχετικά με το ζήτημα της περιτομής. Το αποτέλεσμα αυτής της συναθροίσεως περιέλαβε επίσης και την τακτοποίησι του ζητήματος της Χριστιανικής δοξασίας στο ζωτικό ζήτημα του αίματος και των χρήσεών του, καθώς επίσης και την απαγόρευσι της πορνείας. Προσέξτε, όμως, πώς αποδίδει η μετάφρασις Δε Λίβινγκ Μπάιμπλ τα λόγια του Ιακώβου στο εδάφιο Πράξεις 15:19 και τη διακήρυξι της επιστολής όπως αναγράφεται στο εδάφιο 28: «Όθεν εγώ κρίνω να μην επιμένωμε ότι τα έθνη τα επιστρέφοντα εις τον Θεόν πρέπει να υπακούουν στους Ιουδαϊκούς μας νόμους.» «Διότι εφάνη εύλογον εις το Άγιον Πνεύμα και εις ημάς να μη επιβάλλωμεν εις εσάς πια τα βάρη των Ιουδαϊκών νόμων.» (Τα πλάγια γράμματα δικά μας)
Ένας έλεγχος στα Ελληνικά χειρόγραφα δείχνει καθαρά ότι οι αναφορές στους «Ιουδαϊκούς νόμους» είναι παρεμβολές, και προστίθενται σαν άμεσο αποτέλεσμα της ελεύθερης μεταφράσεως. Μήπως αυτό διαφέρει, διότι δημιουργεί τη σκέψι ότι ο Ιάκωβος και όλοι οι σύντροφοί του ήσαν Ιουδαϊκής καταγωγής και ότι οι Ιουδαϊκοί νόμοι απαγόρευαν τα πράγματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως; Πράγματι, αυτό συμβαίνει! Στην πραγματικότητα, αν εγίνετο δεκτή, αυτή η απόδοσις θα έθετε τους Χριστιανούς σε μια κατάστασι επικίνδυνου συμβιβασμού, για τον απλό λόγο ότι η απαγόρευσις στο ζήτημα του αίματος και της χρήσεώς του είχε επιβληθή από τον Ιεχωβά στον πατριάρχη Νώε και στην οικογένειά του πριν από πολλούς αιώνες. (Γέν. 9:1-6) Μολονότι αυτή η απαγόρευσις ενσωματώθηκε αργότερα στο Μωσαϊκό νόμο, ο οποίος αργότερα καταργήθηκε, η ίδια η απαγόρευσις, ποτέ δεν καταργήθηκε και η εφαρμογή της σ’ ολόκληρη την ανθρώπινη οικογένεια σήμερα είναι πέρα από κάθε αμφιβολία.
Οι παραφράσεις της Βίβλου συχνά είναι χρωματιστές και εύκολες για να τις διαβάση κανείς. Αλλά πάντοτε, χρειάζεται να είναι κανείς προσεκτικός στη χρήσι τους. Για γρήγορη ανάγνωσι, για να λάβη κανείς μια γενική άποψι ενός εδαφίου της Γραφής, οι παραφράσεις μπορεί να έχουν κάποια αξία. Εν τούτοις, φυλάγεσθε από το να θεωρήτε πλήρως αξιόπιστα και ακριβή αυτά που διαβάζετε λεπτομερώς. Ο Κέννεθ Ν. Τέυλορ, στην Εισαγωγή του της παραφράσεως Λίβινγκ Γκόσπελς (Ζώντα Ευαγγέλια), συνώψισε την κατάστασι λέγοντας: «Όταν πρόκειται για μελέτη, μια παράφρασι πρέπει να ελέγχεται βάσει μιας αυστηρής μεταφράσεως.» Είναι ουσιώδες ν’ ακολουθούμε τέτοιες καλές συμβουλές, αν πρόκειται να ‘έλθωμεν εις επίγνωσιν της αληθείας.’—1 Τιμ. 2:4.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ Ή ΕΡΜΗΝΕΙΑ;
Στη διάρκεια της Εκκλησιαστικής Συνόδου της Αγγλίας τον Ιούλιο του 1978, δημιουργήθηκε μια λογομαχία ανάμεσα στους επισκόπους σχετικά με την αξία της δημοφιλούς Γκουντ Νιούς Μπάιμπλ (Ευαγγελιστική Βίβλος). Ο Επίσκοπος του Τσίτσεστερ κατηγόρησε τη μετάφρασι ότι ήταν ‘γεμάτη από παραφράσεις,’ και ιδιαίτερα την επέκρινε για την απόδοσι που κάνει στην Ελληνική λέξι σαρξ στο εδάφιο Γαλάτας 5:19. Αντί να μετάφραση τη φράσι έργα της σαρκός ως «γουέρκς οφ δε φλες,» η Μετάφρασις Γκουντ Νιούς Μπάιμπλ παραφράζει τις τρεις Ελληνικές λέξεις, αποδίδοντας τα αμαρτήματα που αναγράφονται στα εδάφια Γαλάτας 5:19-21 απλώς στην «ανθρώπινη φύσι.»
Ακολουθώντας τον τρόπο σκέψεως μιας τέτοιας ερμηνείας, θα μπορούσαμε κάλλιστα να δικαιολογήσουμε και να συγχωρήσουμε τη μη Χριστιανική διαγωγή. Πόσο εύκολο, αλλά και πόσο εσφαλμένο θα ήταν να κατηγορούν την «ανθρώπινη φύσι» μας αντί τον ίδιο τον εαυτό μας! Ο συλλογισμός του Παύλου συνεχίζεται (στους Γαλάτας κεφάλαιο 5) για να δείξη ποια καρποφορία του αγίου πνεύματος του Θεού μπορεί ν’ αναμένεται σε μια Χριστιανική ζωή. Ναι, παρά τις σαρκικές μας τάσεις, μπορούμε να κάνωμε αλλαγές και να φέρωμε τέτοιους καρπούς όπως είναι η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη και η εγκράτεια.
Σύμφωνα με τη μετάφρασι Δε Λίβινγκ Μπάιμπλ, οι γιοι του Ιώβ γιόρταζαν τα γενέθλιά τους. (Ιώβ 1:4) Ωστόσο η μετάφρασις Γκουντ Νιούς Μπάιμπλ, σε πλήρη αρμονία με την πρωτότυπη Εβραϊκή, μιλά απλώς για μια γιορτή, χωρίς να κάνη καμμιά νύξι για γενέθλια. Η πρώτη απόδοσις είναι μια καθαρή περίπτωσις ερμηνείας. Αυτό το παράδειγμα δείχνει επίσης τις υπερβολικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις παραφραστικές μεταφράσεις.
Η μετάφρασις Δε Λίβινγκ Μπάιμπλ παραφράζει τις λέξεις που βρίσκονται στο εδάφιο Ρουθ 1:1 ως εξής: «Και εν ταις ημέραις κατά τις οποίες οι κριτές ήρχον στον Ισραήλ.» Είναι, όμως, ορθό να υπονοήσωμε ότι οι κριτές άρχουν όπως οι βασιλείς; Όχι. Σε αντίθεσι, η μετάφρασις Γκουντ Νιούς Μπάιμπλ κάνει την εξής ασαφή δήλωσι: «Πριν από πολύν καιρό, στις ημέρες που ο Ισραήλ δεν είχε βασιλέα.» Για τον άπειρο αναγνώστη της Αγίας Γραφής, το γεγονός ότι ο Ιεχωβά εξακολούθησε να καθοδηγή το έθνος Ισραήλ στους ταραχώδεις καιρούς των κριτών χάνεται, και δεν κερδίζεται τίποτε από την παράφρασι. Αλλά μια κατά γράμμα και γεμάτη σημασία μετάφρασις λέγει: «Και εν ταις ημέραις κατά τις οποίες οι κριταί ασκούσαν κρίσι.» (Μετάφρασις Νέου Κόσμου) Έτσι, η ιστορική εικόνα παρουσιάζεται καθαρά.
Μια από τις πρώτες μεταφράσεις που εμφανίσθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η μετάφρασις Λέττερς του Γιάνγκ Τσέρτσης (Επιστολές προς τις Νέες Εκκλησίες) του κληρικού Τζ. Μπ. Φίλιππς, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το έτος 1947. Δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν είναι μετάφρασις για προσεκτική μελέτη, και ότι έχει την παραδεκτή ροή μιας παραφράσεως. Ασυνήθους ενδιαφέροντος, όμως, είναι η απόδοσις του εδαφίου 1 Κορινθίους 14:22, το οποίο λέγει ότι οι γλώσσες είναι ένα σημείο «ουχί προς τους απίστους αλλά προς τους πιστεύοντας.» Ομοίως, «το κήρυγμα του λόγου του Θεού» λέγεται ότι είναι σημείο «προς τους απίστους μάλλον παρά προς τους πιστεύοντας.» (Τα πλάγια γράμματα δικά μας) Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο από κείνο που λέγουν τα Ελληνικά χειρόγραφα.
Στην Εισαγωγή του Μεταφραστού (Δωδέκατη Έκδοσις), ο Τζ. Μπ. Φίλιππς εξηγεί γιατί απομακρύνεται τόσο σκόπιμα από το παραδεδεγμένο κείμενο. «Αισθανόμουν υποχρεωμένος να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι έχομε εδώ ένα ολίσθημα της πέννας από μέρους του Παύλου ή κάποιο λάθος του κειμένου και έλαβα την τόλμη ν’ αλλάξω το εδάφιο για να αποδώσω λογικά το νόημα.» Ο σοβαρός σπουδαστής της Βίβλου φυσικά ευχαριστείται μ’ αυτή την τίμια εξήγησι. Πράγματι, κάθε μεταφραστής των θεόπνευστων Γραφών έχει μια βαρειά ευθύνη να μεταφέρη τα γεγονότα ακριβώς.—2 Τιμ. 3:15-17.
ΓΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
Η πλήρης Μετάφρασις των Αγίων Γραφών του Νέου Κόσμου τυπώνεται τώρα σε επτά γλώσσες και κυκλοφορεί παγκοσμίως σε 23 εκατομμύρια αντίτυπα. Στον πρόλογο, της πρώτης εκδόσεως των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών το 1950 γίνεται η ακόλουθη δήλωσις: «Δεν κάνομε παράφρασι των Γραφών. Όλες οι προσπάθειές μας αποβλέπουν στο να δώσουν όσο το δυνατόν μια κατά γράμμα μετάφρασι, εκεί όπου το επιτρέπουν οι σύγχρονοι Αγγλικοί ιδιωματισμοί κι εκεί όπου η κατά γράμμα απόδοσις δεν κρύβει λόγω αδεξιότητας την έννοια. Μ’ αυτό τον τρόπο, μπορούμε ν’ ανταποκριθούμε με τον καλύτερο τρόπο στην επιθυμία εκείνων οι οποίοι είναι λεπτολόγοι στην απόκτησι, όσο το δυνατόν, λέξι προς λέξι, της ακριβούς δηλώσεως του πρωτοτύπου.» Εν όψει αυτής της εντιμότητος, ο σπουδαστής της Βίβλου μπορεί, με πλήρη πεποίθησι, να πλησιάση αυτή τη μετάφρασι και να μετρήση τις σκέψεις των πρωτότυπων θεόπνευστων συγγραμμάτων. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, η ιδιότης της αγάπης αναφέρεται περίπου 200 φορές (πάνω από 250 φορές, αν συμπεριληφθούν και οι σχετικές λέξεις όπως η «αγαθότης»). Εκείνο που δεν γίνεται κατανοητό σε γενικές γραμμές, είναι ότι η Ελληνική γλώσσα έχει τέσσερις βασικές λέξεις για την αντίστοιχη Αγγλική λέξι «λαβ.» Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, χρησιμοποιούνται τρεις απ’ αυτές τις λέξεις: Η στοργή, που αναφέρεται στην ειδική αγάπη που υπάρχει ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά· η φιλία, που δείχνει την προσωπική αφοσίωσι και τρυφερή στοργή μεταξύ φίλων και η αγάπη, που συχνά περιγράφεται ως η ιδιότης εκείνη που διέπεται η καθοδηγείται από αρχές—όπως η αγάπη του Ιεχωβά για την ανθρώπινη οικογένεια.—Ιωάν. 3:16.
Για να γίνη διάκρισις ανάμεσα σ’ αυτές τις λέξεις απαιτείται επιδέξια μετάφρασις—ένα καλό σημείο το οποίο δεν αναγνωρίζουν πάντοτε εκείνοι που αναλαμβάνουν αυτό το καθήκον. Η συνομιλία μεταξύ Ιησού και Πέτρου, που αναγράφεται στον Ιωάννη 21:15-17, είναι ένα σαφές παράδειγμα. Εδώ οι περισσότερες μεταφράσεις χρησιμοποιούν την απλή λέξι «λαβ» επτά φορές. Αλλά δεν κάνει το ίδιο και η Μετάφρασις του Νέου Κόσμου. Αυτό συμβαίνει επειδή ο συγγραφεύς του Ευαγγελίου Ιωάννης, αναφέροντας τα λόγια του Ιησού, χρησιμοποιεί δύο φορές τη λέξι αγάπη, ζητώντας από τον Πέτρο να δείχνη ανιδιοτελή αγάπη στη διακονία του προς τους άλλους («Σίμων Ιωνά, αγαπάς με;» Κείμενον). Εν τούτοις, στις απαντήσεις του Πέτρου, ο Ιωάννης χρησιμοποιεί τη λέξι φιλία δείχνοντας την πολύ προσωπική στοργή προς τον Ιησού. Η χρήσις της λέξεως φιλίας όταν παραθέτη την τρίτη ερώτησι του Χριστού («Σίμων Ιωνά, φιλείς με;» Κείμενον) δείχνει τη θέρμη της στοργής που υπήρχε ανάμεσα στον Ιησού και στον Πέτρο.
Μπορεί να θυμάσθε ότι, σύμφωνα με το Ματθαίο κεφάλαιο έξη, ο Ιησούς κατεδίκασε με πολύ σαφή τρόπο εκείνους οι οποίοι υποκριτικά έκαναν επίδειξι των χαρισμάτων τους για έλεος. Οι περισσότερες μεταφράσεις αρκούνται στο να πουν ότι τα άτομα αυτά ήδη ‘έχουν τον μισθόν αυτών.’ Το Ελληνικό ρήμα απέχω, εν τούτοις, μεταφέρει την ξεχωριστή σκέψι, που αποδίδει η Μετάφρασις Νέου Κόσμου, ότι «απέχουσι τον μισθόν αυτών πλήρως.» (Ματθ. 6:5) Επιζητούσαν τον έπαινο των ανθρώπων και αυτό ήταν εκείνο που ελάμβαναν. Πόσο σαφή ήσαν τα σχόλια του Ιησού!
Η Μετάφρασις του Βασιλέως Ιακώβου του 1611 χρησιμοποιεί πάντοτε τη λέξι «χελλ» για να μεταφράση τρεις ξεχωριστές Ελληνικές λέξεις, Άδης, Γέεννα και Τάρταρος. Οι σύγχρονες μεταφράσεις συχνά κάνουν κάποια διάκρισι ανάμεσα σ’ αυτές τις λέξεις, αλλά όχι με τέτοια συνέπεια όπως η Μετάφρασις Νέου Κόσμου. Ο άδης, κατά λέξιν σημαίνει «ο αόρατος τόπος.» Το ότι ο Πέτρος χρησιμοποιεί τη λέξι αυτή, όπως αναφέρεται στις Πράξεις 2:27, δείχνει ότι είναι η αντίστοιχη λέξι της Εβραϊκής λέξεως Σιεόλ (ο κοινός τάφος του ανθρωπίνου γένους), ενώ η Γέεννα, που περιγράφει την κοιλάδα του Εννώμ στα νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ, δείχνει αιώνια καταστροφή. Ο Τάρταρος απαντάται μόνο μια φορά, όπως αναφέρεται στη 2 Πέτρου 2:4, και εφαρμόζεται μόνο στα εκπεσμένα αγγελικά πνεύματα.
Για πολλούς ειλικρινείς ανθρώπους, η λέξις «άδης» είναι μια συγκινητική λέξις, λόγω της θρησκευτικής τους εκπαιδεύσεως. Μια σύντομη και ακριβής μετάφρασις της Ελληνικής λέξεως διασαφηνίζει τις ψευδείς διδασκαλίες. Εν τούτοις, δεν το επιθυμούν όλοι οι μεταφραστές αυτό, όπως φαίνεται από την ακόλουθη παράφρασι στο Ματθαίο 7:13: «Εισέλθετε διά της στενής πύλης, διότι η πύλη προς τον άδη είναι πλατεία και εύκολη η οδός η φέρουσα προς αυτόν, και πολλοί είναι οι ταξιδεύοντες εις αυτήν.» (Γκουντ Νιούς Μπάιμπλ) Η χρήσις της λέξεως «χελλ» (άδης) εδώ για την απόδοσι της Ελληνικής λέξεως απώλεια, που σημαίνει «καταστροφή,» είναι εντελώς παροδηγητική. Η ακρίβεια της κατά γράμμα Μεταφράσεως του Νέου Κόσμου διαλύει κάθε ασάφεια, δηλώνοντας τα εξής: «Εισέλθετε διά της στενής πύλης· διότι πλατεία και ευρύχωρος είναι η οδός η φέρουσα εις την καταστροφή, και πολλοί είναι οι εισερχόμενοι δι’ αυτής.» (Παράβαλε τη χρήσι της Ελληνικής λέξεως «Απολλύων» όπως μεταγραμματίζεται στην Αποκάλυψι 9:11 μαζί με την Εβραϊκή λέξι «Αβαδδών,» που σημαίνουν «Καταστροφείς» και «Καταστροφή» αντιστοίχως.)
Όταν ο Παύλος έγραψε στη Χριστιανική εκκλησία των Κολοσσών, μίλησε για την ανάγκη που υπήρχε να έχουν ‘γνώσι’ και τον ‘πλούτον της πληροφορίας της συνέσεως.’ (Κολ. 2:2) Η Μετάφρασις Νέου Κόσμου προσπαθεί να ελκύση τους αναγνώστες της όσο το δυνατόν περισσότερο στα πρωτότυπα θεόπνευστα συγγράμματα. Αξίζει σοβαρή μελέτη. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι ευγνώμονες που έχουν αυτή τη μετάφρασι για χρήσι στις συναθροίσεις τους, στο δημόσιο έργο κηρύγματος και για τη ζωτική προσωπική έρευνα. Πράγματι, έχει μεγάλη σημασία ποια Βιβλική μετάφρασι χρησιμοποιείτε.