Κεφάλαιο 12

Γιατί Δεν μου Αρέσει ο Εαυτός Μου;

«ΔΕΝ νομίζω να ’μαι και τίποτα σπουδαίο», είπε με παράπονο η Λουίζα. Μήπως κι εσύ, πού και πού, αισθάνεσαι άσχημα για τον εαυτό σου;

Πραγματικά, ο καθένας χρειάζεται να έχει κάποια αυτοεκτίμηση. Έχει λεχτεί ότι η αυτοεκτίμηση είναι «το στοιχείο που δίνει αξιοπρέπεια στην ανθρώπινη ύπαρξη». Επιπλέον, η Αγία Γραφή λέει: «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». (Ματθαίος 19:19) Και αν δεν έχεις και τόσο καλή ιδέα για τον εαυτό σου, πιθανόν να αισθάνεσαι άσχημα και με τους άλλους.

‘Δεν Μπορώ να Κάνω Τίποτα Σωστά!’

Πού μπορεί να οφείλονται αυτά τα αρνητικά αισθήματα για τον εαυτό σου; Πρώτα απ’ όλα, μπορεί να σου προξενούν απογοήτευση οι περιορισμοί σου. Μεγαλώνεις και συχνά υπάρχει μια περίοδος αδεξιότητας στη διάρκεια της οποίας νιώθεις καθημερινά αμηχανία επειδή ρίχνεις κάτω διάφορα πράγματα ή σκουντουφλάς πάνω σ’ αυτά. Ακόμα, εσύ δεν έχεις την εμπειρία ενός ενήλικου σχετικά με το πώς να ξεπερνάς τις απογοητεύσεις. Και επειδή οι ‘δυνάμεις αντίληψής’ σου δεν έχουν εκπαιδευτεί αρκετά ‘μέσω χρήσης’, μπορεί να μην παίρνεις πάντοτε τις πιο σοφές αποφάσεις. (Εβραίους 5:14, ΜΝΚ) Κατά καιρούς ίσως να νομίζεις ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα σωστά!

Εξάλλου, αν κάποιος έχει μειωμένη αυτοεκτίμηση, αιτία μπορεί να είναι η αποτυχία του να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των γονέων του. «Αν πάρω λίγο κάτω από άριστα στο σχολείο», λέει ένα νεαρό άτομο, «οι γονείς μου θέλουν να ξέρουν γιατί δεν πήρα άριστα και μου λένε ότι είμαι ένα μηδενικό». Βέβαια, είναι φυσικό να παροτρύνουν οι γονείς τα παιδιά τους να κάνουν το καλύτερο που μπορούν. Και όταν εσύ δεν ανταποκρίνεσαι στις λογικές τους προσδοκίες, αναμφίβολα ‘θα τ’ ακούσεις’. Η συμβουλή της Αγίας Γραφής είναι: «Άκουε, υιέ μου [ή θυγατέρα μου], την διδασκαλίαν [διαπαιδαγώγηση, ΜΝΚ] του πατρός σου, και μη απορρίψης τον νόμον της μητρός σου». (Παροιμίαι 1:8, 9) Αντί να αποθαρρύνεσαι, να δέχεσαι την κριτική και να σου γίνεται μάθημα.

Αν, όμως, οι γονείς σου κάνουν άδικες συγκρίσεις; («Γιατί να μην είσαι σαν τον μεγαλύτερο αδελφό σου, Παύλε; Αυτός ήταν πάντοτε αριστούχος».) Αυτές οι συγκρίσεις, όσο κι αν φαίνεται να σε πληγώνουν εκείνη τη στιγμή, συχνά έχουν κάποια βάση. Οι γονείς σου θέλουν το καλό σου. Και αν νομίζεις ότι είναι σκληροί μαζί σου, γιατί να μη συζητήσεις ήρεμα το ζήτημα μαζί τους;

Οικοδόμηση Αυτοσεβασμού

Πώς μπορείς να ενισχύσεις την αυτοεκτίμησή σου όταν αυτή αρχίσει να πέφτει; Πρώτα-πρώτα ρίξε μια αντικειμενική ματιά στα προτερήματά σου και στα αδύνατά σου σημεία. Θα ανακαλύψεις ότι πολλά απ’ αυτά που θεωρείς ως αδύνατα σημεία είναι εντελώς ασήμαντα. Αλλά τι γίνεται με τις σοβαρές ατέλειες, λόγου χάρη τον οξύθυμο χαρακτήρα και την ιδιοτέλεια; Να καταβάλλεις ευσυνείδητες προσπάθειες για να διορθώσεις αυτά τα ελαττώματα και είναι σίγουρο ότι ο αυτοσεβασμός σου θα αυξηθεί.

Εξάλλου, να μην κλείνεις τα μάτια σου στο γεγονός ότι ήδη έχεις προσόντα! Μπορεί να νομίζεις πως το γεγονός ότι ξέρεις να μαγειρεύεις ή να αλλάξεις ένα σκασμένο λάστιχο δεν είναι και τίποτα το σπουδαίο. Αλλά ένα πεινασμένο άτομο ή ένας αβοήθητος οδηγός θα σε θαύμαζε που ξέρεις να κάνεις αυτά τα πράγματα! Σκέψου, επίσης, τα χαρίσματά σου. Αγαπάς τη μάθηση; Έχεις υπομονή; Δείχνεις συμπόνια; Γενναιοδωρία; Ευγένεια; Αυτές οι ιδιότητες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία από κάποιες ασήμαντες ατέλειες.

Θα έβρισκες υποβοηθητικό επίσης να εξετάσεις αυτόν το σύντομο κατάλογο:

Να βάζεις ρεαλιστικούς στόχους: Αν πάντοτε θέλεις να φτάσεις στα άστρα, θα έχεις πικρές απογοητεύσεις. Βάζε εφικτούς στόχους. Γιατί να μη μάθεις να κάνεις κάτι, να δακτυλογραφείς για παράδειγμα; Μάθε να παίζεις ένα μουσικό όργανο ή να μιλάς μια άλλη γλώσσα. Βελτίωσε ή επέκτεινε το διάβασμά σου. Ο αυτοσεβασμός συχνά έρχεται σαν αποτέλεσμα του γεγονότος ότι κατάφερες να κάνεις κάτι.

Να κάνεις καλή δουλειά: Αν η δουλειά σου είναι κακής ποιότητας, δεν πρόκειται να αποκτήσεις καλή ιδέα για τον εαυτό σου. Ο Θεός βρήκε ευχαρίστηση στα δημιουργικά του έργα και διακήρυξε ότι οι δημιουργικές περίοδοι ήταν ‘καλές’ όταν συμπληρώθηκαν. (Γένεσις 1:3-31) Κι εσύ μπορείς να βρίσκεις ευχαρίστηση σε ό,τι δουλειά κι αν κάνεις στο σπίτι ή στο σχολείο, αν την κάνεις επιδέξια και ευσυνείδητα.—Βλέπε Παροιμίαι 22:29.

Να κάνεις πράγματα για τους άλλους: Δεν θα αποκτήσεις αυτοσεβασμό αν κάθεσαι και περιμένεις να σε ‘υπηρετούν’ συνέχεια οι άλλοι. Ο Ιησούς είπε ότι «όστις θέλει να γείνη μέγας . . . θέλει είσθαι υπηρέτης» των άλλων.—Μάρκος 10:43-45.

Για παράδειγμα, στις καλοκαιρινές της διακοπές η δεκαεφτάχρονη Κιμ διέθετε 60 ώρες κάθε μήνα για να βοηθήσει άλλα άτομα να μάθουν τις αλήθειες της Αγίας Γραφής. Η ίδια λέει: «Αυτό με έφερε πιο κοντά στον Ιεχωβά. Εκτός αυτού, με βοήθησε να αναπτύξω πραγματική αγάπη για τους ανθρώπους». Αυτή η ευτυχισμένη νεαρή πιθανότατα δεν πάσχει από έλλειψη αυτοσεβασμού!

Να διαλέγεις τους φίλους σου προσεκτικά: «Δεν τα πάω καθόλου καλά με τον εαυτό μου», είπε η 17χρονη Μπάρμπαρα. «Όταν βρίσκομαι μαζί με ανθρώπους που μου έχουν εμπιστοσύνη, κάνω καλή δουλειά. Με εκείνους που μου συμπεριφέρονται σαν να είμαι το εξάρτημα μιας μηχανής, γίνομαι ανόητη».

Οι άνθρωποι που έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους ή που προσβάλλουν τους άλλους, μπορούν πράγματι να σε κάνουν να χάσεις κάθε ιδέα για τον εαυτό σου. Γι’ αυτό, να διαλέγεις φίλους που πραγματικά να θέλουν το καλό σου, φίλους που να σε οικοδομούν.—Παροιμίαι 13:20.

Να έχεις για πιο στενό σου φίλο τον Θεό: ‘Ο Ιεχωβά είναι πέτρα μου και φρούριό μου’, διακήρυξε ο ψαλμωδός Δαβίδ. (Ψαλμός 18:2) Εκείνος στηριζόταν, όχι στις δικές του ικανότητες, αλλά στη μεγάλη φιλία που είχε με τον Ιεχωβά. Έτσι, όταν αργότερα βρέθηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες, μπόρεσε να υποστεί έντονη επίκριση χωρίς να χάσει τη γαλήνη του. (2 Σαμουήλ 16:7, 10) Κι εσύ επίσης μπορείς να ‘πλησιάσεις τον Θεό’ κι έτσι να ‘καυχιέσαι’ όχι για τον εαυτό σου, αλλά για τον Ιεχωβά!—Ιακώβου 2:21-23· 4:8· 1 Κορινθίους 1:31.

Άκαρπες Προσπάθειες

Ένας συγγραφέας είπε: «Μερικές φορές ο έφηβος, επειδή δεν γνωρίζει καλά τον εαυτό του και επειδή η αυτοεκτίμησή του είναι σε χαμηλά επίπεδα, προσπαθεί να παρουσιάσει στους άλλους ένα ψεύτικο πρόσωπο, ένα προσωπείο». Οι ρόλοι που υποδύονται μερικοί είναι γνωστοί: Ο «σκληρός άντρας», ο γυναικοκατακτητής, ο πανκ ρόκερ με τα έξαλλα ρούχα. Αλλά κάτω από τα προσωπεία, αυτούς τους νεαρούς τους βασανίζουν αισθήματα κατωτερότητας.—Παροιμίαι 14:13.

Για παράδειγμα, σκέψου αυτούς οι οποίοι επιδίδονται σε αχαλίνωτες σεξουαλικές σχέσεις «για να αποβάλουν τα αισθήματα κατάθλιψης, για να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους [γιατί έτσι αισθάνονται ότι είναι επιθυμητοί], για να νιώσουν ‘ζεστασιά’ και, με την εγκυμοσύνη, για να κερδίσουν την αγάπη και την απόλυτη αποδοχή μιας άλλης ανθρώπινης ύπαρξης—ενός μωρού». (Coping With Teenage Depression [Αντιμετώπιση της Νεανικής Κατάθλιψης]) Μια απογοητευμένη νεαρή έγραψε: «Προσπάθησα να έχω σεξουαλικές σχέσεις για να νιώσω καλύτερα, αντί να οικοδομήσω μια σταθερή σχέση με τον Δημιουργό μου. Το μόνο που κέρδισα ήταν κενότητα, μοναξιά και περισσότερη κατάθλιψη». Πρόσεξε, λοιπόν, να μην κάνεις τέτοιες άκαρπες προσπάθειες.

Λίγα Προειδοποιητικά Λόγια

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι Γραφές συχνά μας προειδοποιούν να μην έχουμε πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας! Γιατί; Προφανώς γιατί οι περισσότεροι από μας, στην προσπάθειά μας να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση, χάνουμε το μέτρο. Πολλοί γίνονται εγωιστές και υπερεκτιμούν υπερβολικά τις επιδεξιότητές τους και τις ικανότητές τους. Μερικοί εξυψώνουν τον εαυτό τους υποτιμώντας τους άλλους.

Στον πρώτο αιώνα, μια Χριστιανική εκκλησία στη Ρώμη μαστιζόταν από τα αισθήματα ανταγωνισμού που υπήρχαν ανάμεσα στους Ιουδαίους και τους Εθνικούς (τους μη Ιουδαίους). Ο απόστολος Παύλος υπενθύμισε στους Εθνικούς ότι μόνο μέσω της ‘καλοσύνης’ του Θεού είχαν ‘μπολιαστεί’ σε μια θέση όπου απολάμβαναν την εύνοια του Θεού. (Ρωμαίους 11:17-36, ΜΝΚ) Και οι Ιουδαίοι επίσης, οι οποίοι αυτοδικαιώνονταν, έπρεπε να καταπολεμήσουν τις ατέλειές τους. «Επειδή πάντες ήμαρτον και υστερούνται της δόξης του Θεού», είπε ο Παύλος.—Ρωμαίους 3:23.

Ο Παύλος δεν τους απογύμνωσε από την αυτοεκτίμηση που είχαν, αλλά είπε: «Διότι λέγω δια της χάριτος της εις εμέ δοθείσης προς πάντα . . . να μη φρονή υψηλότερα παρ’ ό,τι πρέπει να φρονή». (Ρωμαίους 12:3) Ενώ ‘πρέπει’ να έχει κάποιος ένα μέτρο αυτοσεβασμού, δεν πρέπει να φτάσει στο άλλο άκρο.

Όπως παρατηρεί ο Δρ Άλαν Φρομ: «Αυτός που ξέρει καλά τον εαυτό του δεν είναι σκυθρωπός, αλλά και δεν χρειάζεται να παραληρεί από ευτυχία. . . . Δεν είναι απαισιόδοξος, αλλά η αισιοδοξία του δεν είναι αχαλίνωτη. Δεν είναι ούτε παράτολμος ούτε και απαλλαγμένος από δικαιολογημένους φόβους . . . Συνειδητοποιεί ότι δεν είναι ούτε ο πιο ταλαντούχος άνθρωπος όλων των εποχών, αλλά ούτε και το ‘μεγάλο μηδενικό’».

Γι’ αυτό να είσαι μετριόφρονας. «Ο Θεός εις τους υπερηφάνους αντιτάσσεται, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν». (Ιακώβου 4:6) Να αναγνωρίζεις τα προτερήματά σου, αλλά να μην αγνοείς τα ελαττώματά σου. Αντίθετα να καταβάλλεις προσπάθειες για να τα διορθώσεις. Από καιρό σε καιρό θα αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου. Αλλά ποτέ να μην αμφιβάλλεις για το γεγονός ότι έχεις αξία ή για το ότι ο Θεός ενδιαφέρεται για σένα. Γιατί «εάν . . . αγαπά κανείς τον Θεό, αυτός έχει γνωρισθή από τον Θεόν».—1 Κορινθίους 8:3, ΚΔΤΚ.

Ερωτήσεις για Συζήτηση

◻ Γιατί μερικοί νεαροί έχουν αρνητικά αισθήματα για τον εαυτό τους; Μπορείς να περιγράψεις πώς αισθάνονται αυτοί οι νεαροί;

◻ Πώς θα μπορούσες να χειριστείς τις απαιτήσεις των γονέων σου;

◻ Ποιοι είναι μερικοί τρόποι για να οικοδομήσεις τον αυτοσεβασμό σου;

◻ Ποιες είναι μερικές άκαρπες προσπάθειες για την οικοδόμηση αυτοεκτίμησης;

◻ Γιατί πρέπει να προσέξεις να μην αποκτήσεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 98]

Έχει λεχτεί ότι η αυτοεκτίμηση είναι «το στοιχείο που δίνει αξιοπρέπεια στην ανθρώπινη ύπαρξη»

[Εικόνα στη σελίδα 99]

Αισθάνεσαι παραπεταμένος, κατώτερος; Υπάρχει λύση

[Εικόνα στη σελίδα 101]

Δεν λύνεις το πρόβλημα της μειωμένης αυτοεκτίμησης αν αρχίσεις να καυχιέσαι και να λες μεγάλα λόγια για τον εαυτό σου

[Εικόνα στη σελίδα 102]

Μήπως αισθάνεσαι μερικές φορές ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα σωστά;