Η Φανταχτερή Αρχιτεκτονική της Αϊτής
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΪΤΗ
ΤΑ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΑ σπίτια της Αϊτής με τη φανταχτερή αρχιτεκτονική δεν έχουν βγει από κάποιο παραμύθι. Είναι πραγματικά. Αλλά όπως είναι βαμμένα πράσινα, κίτρινα, κόκκινα, γαλάζια και καφεκόκκινα, η κομψότητά τους, που φαίνεται σαν να βγαίνει από άλλη εποχή, και η ασυνήθιστη ομορφιά τους τούς δίνουν μια παραμυθένια αίγλη.
Η αρχιτεκτονική τους τεχνοτροπία συνδυάζει τις χαριτωμένες γραμμές με τη βαριά κατασκευή που μπορεί να αποτελείται από ξύλο, από τούβλα ή ένα μείγμα και των δύο. Μερικά σπίτια έχουν μεγάλα παράθυρα που οδηγούν σε προεξέχοντα, σκεπαστά μπαλκόνια τα οποία στηρίζονται πάνω σε ξύλινους στύλους και μοιάζουν σαν να βρίσκονται πάνω σε ξυλοπόδαρα. Μερικές φορές τσιμεντένιοι ή ξύλινοι κίονες που στο κέντρο τους έχουν σίδερο κοσμούν μεγάλους διαδρόμους οι οποίοι οδηγούν στους κήπους. Το καθετί είναι στολισμένο με θαυμάσιες δαντελωτές ξυλοκατασκευές, και οι μικροί κυκλικοί φεγγίτες, οι ανεμοδείκτες και οι θόλοι προσδίδουν μια αίσθηση παραμυθένιας ατμόσφαιρας.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα φανταχτερά σπίτια ήταν δημοφιλή στην κοινωνία της μεσαίας τάξης σε αυτή τη χώρα των Δυτικών Ινδιών. Το κόστος της εισαγωγής υλικών όπως είναι τα κίτρινα τούβλα, οι ασβεστολιθικές πλάκες και τα αμερικανικά πεύκα έκανε αυτά τα σπίτια να ξεπερνούν τις δυνατότητες των κοινών ανθρώπων. Σήμερα, αυτά αποτελούν ιστορικά εκθέματα που προσελκύουν τους τουρίστες στο Πορτ-ο-Πρενς και σε άλλες πόλεις. Οι επισκέπτες θαυμάζουν την ξυλοκατασκευή τους με τα πλούσια σκαλίσματα η οποία είναι γνωστή ως Γοτθική Ξυλουργική. Αυτή η πολυτελής, φανταχτερή τεχνοτροπία αναπτύχτηκε στην Αμερική, εφόσον έγινε δυνατή με την ανακάλυψη του ξυλουργικού τόρνου.
Γαλλική Επιρροή
Δείχνοντας ποια ήταν άλλη μια επιρροή στην ανάπτυξη των φανταχτερών σπιτιών στην Αϊτή, ο αρχιτέκτονας Πολ Μαθόν, του οποίου ο πατέρας, ο Λεό, ήταν πρωτοπόρος της φανταχτερής αρχιτεκτονικής, είπε κάποτε στο Ξύπνα!: «Όσο παράξενο και αν φαίνεται για σπίτια που δεν είναι ούτε ενός αιώνα, η προέλευσή τους είναι αβέβαιη. Αν και δεν μπορούμε να αρνηθούμε την επιρροή της Γοτθικής Ξυλουργικής τεχνοτροπίας, πρέπει να αναζητήσουμε την πηγή της έμπνευσης στις σχολές στις οποίες σύχναζαν εκείνοι που προώθησαν τα σπίτια με τη φανταχτερή αρχιτεκτονική. Η γαλλική επιρροή είναι αρκετά φανερή, αν και προσαρμόστηκε σύμφωνα με τη ζωή, τον πολιτισμό και το κλίμα της Αϊτής».
Οι αρχιτέκτονες της Αϊτής οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη Γαλλία εισήγαγαν αυτό το είδος οικοδόμησης στην Αϊτή. Ο Πολ Μαθόν είπε: «Εκπαίδευαν μηχανικούς και αρχιεργάτες για να εκτελούν τα σχέδιά τους. Οι ξυλουργικές σχολές έβγαλαν πραγματικούς ειδικούς στις ξύλινες κατασκευές. Επίσης, υπήρχε διάχυτο ένα καλλιτεχνικό πνεύμα που ενθάρρυνε τη διάδοση αυτού του είδους της αρχιτεκτονικής. Με το πέρασμα του χρόνου, όλα αυτά χάθηκαν. Οι απομιμήσεις είναι κακής ποιότητας».
Η αρχιτεκτονική είναι καλά σχεδιασμένη ώστε να καλύπτει την ανάγκη για αρκετά δροσερές κατοικίες στο τροπικό κλίμα. Οι οροφές που είναι δύο φορές ψηλότερες από ό,τι στα σύγχρονα κτίρια παρέχουν περισσότερο χώρο για την κυκλοφορία του αέρα, βελτιώνοντας έτσι το διασκορπισμό της θερμότητας. Οι μεγάλες πόρτες και τα μεγάλα παράθυρα που καλύπτονται από πάνω ως κάτω από περσίδες εγγυώνται καλό εξαερισμό σε κάθε δωμάτιο. Η άφθονη χρήση του ξύλου στο πάτωμα και στην επένδυση των τοίχων προσφέρει επίσης καλή μόνωση από την εξωτερική ζέστη. Παρ’ όλα αυτά, όμως, εκείνα τα σπίτια χάνουν έδαφος σε σχέση με τις πιο καινούριες τεχνοτροπίες.
Μουσειακά Κομμάτια
Η εμφάνιση των σύγχρονων κλιματιστικών συστημάτων έχει προφανώς μειώσει κάπως τη γοητεία που ασκούσαν αυτά τα σπίτια. Οι άνθρωποι προτιμούν τα τσιμεντένια κτίρια για την ανθεκτικότητά τους, αφού οι ξύλινες κατασκευές σταδιακά μένουν σκελετοί τους οποίους κατατρώνε οι τερμίτες. Φυσικά, μερικοί αρχιτέκτονες ενσωματώνουν τη φανταχτερή τεχνοτροπία σε αυτά τα καινούρια, πιο ανθεκτικά σπίτια, και άλλοι αναπαλαιώνουν παλιά φανταχτερά σπίτια, χρησιμοποιώντας τσιμέντο για να κάνουν το σκελετό τους πιο ανθεκτικό.
Ακόμα και έτσι, τα σπίτια με τη φανταχτερή αρχιτεκτονική δεν θα επανακτήσουν την περασμένη δόξα τους, αν και μερικά συνεχίζουν να είναι εντυπωσιακά. Φαίνονται καταδικασμένα να επιζήσουν τελικά ως μουσειακά κομμάτια—γραφικά, κομψά ενθύμια της μοναδικής αρχιτεκτονικής της Αϊτής.