«Σωρός Μαρτυρίας» στη Χώρα του «Όρους του Θεού»
ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ένα χάρτη της ηπείρου, αν ακολουθήσετε την ακτογραμμή της Δυτικής Αφρικής και προχωρήσετε ανατολικά περνώντας τον Κόλπο της Γουινέας, στο σημείο όπου η ακτή κλίνει προς τα νότια, θα συναντήσετε το Καμερούν. Αν συνεχίσετε κατηφορίζοντας την ακτή προς τα νότια, θα φτάσετε σε κάποιες τεράστιες εκτάσεις με μαύρες αμμουδιές. Η μαύρη άμμος προέρχεται από την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Όρους Καμερούν.
Η κωνική κορυφή αυτού του βουνού, που έχει ύψος 4.070 μέτρα, δεσπόζει εξ ολοκλήρου στην περιοχή. Όταν το ηλιοβασίλεμα λούζει με το φως του τις πλαγιές του Όρους Καμερούν, δημιουργείται μια φαντασμαγορική πανδαισία ζωηρών χρωμάτων—μοβ, πορτοκαλί, χρυσαφί και βυσσινί. Όλες αυτές οι αποχρώσεις καθρεφτίζονται στη θάλασσα και στους γύρω βάλτους, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν αδύνατον να ξεχωρίσει κάποιος τον ουρανό από τη γη. Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι ανιμιστικές φυλές αυτής της περιοχής ονόμασαν το βουνό Μόνγκο Μα Λόμπα, που σημαίνει «Άρμα των θεών» ή, πιο συνηθισμένα, «Όρος του Θεού».
Νοτιότερα, απλώνονται χιλιόμετρα ολόκληρα από λευκές αμμουδιές, κατά μήκος των οποίων υπάρχουν κοκκοφοίνικες. Εκτός από την ειδυλλιακή ακτογραμμή, το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας καλύπτεται από πυκνά ισημερινά δάση, που εκτείνονται μέχρι τα σύνορα με το Κονγκό και την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, καθώς και βόρεια προς τη Νιγηρία και το Τσαντ, το οποίο βρίσκεται νότια της Σαχάρας. Το δυτικό μέρος της χώρας είναι ορεινό και θυμίζει στον ταξιδιώτη περιοχές της Ευρώπης. Ωστόσο, το ζεστό κλίμα δεν σας επιτρέπει να ξεχάσετε ότι βρίσκεστε μόλις δυο βήματα από τον ισημερινό. Η ποικιλομορφία της υπαίθρου κάνει πολλούς τουριστικούς οδηγούς να περιγράφουν το Καμερούν ως ένα αντίγραφο της Αφρικής σε μικρογραφία. Αυτή η εντύπωση ενισχύεται από τις διάφορες εθνότητες και τις 220 και πλέον καταχωρημένες γλώσσες και διαλέκτους.
Αν επισκεπτόσασταν το Καμερούν, είναι πιθανό ότι θα μένατε σε ένα από τα μεγάλα ξενοδοχεία που υπάρχουν στο λιμάνι της Ντουάλα ή στην πρωτεύουσα, το Γιαουντέ. Θα χάνατε, όμως, την ευκαιρία να μάθετε κάτι για τη ζωή των ανθρώπων, ιδιαίτερα των 24.000 και πλέον Μαρτύρων του Ιεχωβά, που επιδίδονται δραστήρια στη δημιουργία ενός «σωρού μαρτυρίας» σε όλη αυτή τη χώρα του «Όρους του Θεού».a Γιατί να μην κάνουμε ένα ταξίδι σε αυτό το κράτος και να γνωρίσουμε μερικούς από αυτούς; Η εξερεύνηση που θα κάνετε σε αυτή τη δυτικοαφρικανική χώρα θα είναι οπωσδήποτε πολύ ανταμειφτική.
Με Μονόξυλο Κανό, Λεωφορειάκι ή Ποδήλατο;
Στο σημείο όπου ο Σανάγκα, ο μακρύτερος ποταμός του Καμερούν, εκβάλλει στον ωκεανό, σχηματίζει ένα μεγάλο δέλτα. Προκειμένου να πλησιάσουν όλους τους κατοίκους αυτής της μεγάλης περιοχής, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά χρειάζεται συχνά να ταξιδεύουν με μονόξυλα κανό. Αυτό κάνουν οι εννιά ευαγγελιζόμενοι της Βασιλείας που ανήκουν στο μικρό όμιλο στο Εμπιάκο. Δύο από αυτούς ζουν 25 χιλιόμετρα μακριά, στο χωριό Γιόγιο. Για να φτάσουν στο Εμπιάκο απαιτείται να κάνουν έντονη κωπηλασία, αλλά παρευρίσκονται πάντα στις Χριστιανικές συναθροίσεις. Κάποιος περιοδεύων επίσκοπος, ενώ επισκεπτόταν αυτόν τον όμιλο, πρότεινε να τους δείξει τη βιντεοταινία Μάρτυρες του Ιεχωβά—Η Οργάνωση που Φέρει το Όνομα. Αλλά αυτό δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Σε ένα τέτοιο απόμερο χωριό, πού θα έβρισκε βίντεο, τηλεόραση, καθώς και ρεύμα για να λειτουργήσουν αυτά;
Την εβδομάδα της επίσκεψης, μερικοί ευαγγελιζόμενοι επισκέφτηκαν τον ιερέα μιας τοπικής εκκλησίας. Προς έκπληξή τους, τους καλωσόρισε ένθερμα, και είχαν μαζί του μια ζωηρή Γραφική συζήτηση. Παρατηρώντας ότι ο ιερέας είχε, όχι μόνο βίντεο, αλλά και ηλεκτρική γεννήτρια, οι αδελφοί πήραν το θάρρος να ρωτήσουν μήπως μπορούσαν να δανειστούν τον εξοπλισμό του. Έχοντας απολαύσει τη Γραφική συζήτηση που προηγήθηκε, ο ιερέας συμφώνησε να βοηθήσει. Το σαββατόβραδο, 102 άτομα ήρθαν στην προβολή, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο ιερέας μαζί με τα περισσότερα μέλη της εκκλησίας του. Οι δύο Μάρτυρες από το Γιόγιο έφεραν μαζί τους μερικούς ενδιαφερομένους με δύο κανό. Το ότι έπρεπε να κωπηλατήσουν κόντρα στο ρεύμα που δημιουργούσε η φουσκονεριά δεν τους απασχόλησε και πολύ. Όταν είδαν τη βιντεοταινία, συγκινήθηκαν βαθιά και ενθαρρύνθηκαν, καθώς επίσης ένιωσαν περήφανοι επειδή ανήκουν σε μια τόσο μεγάλη οργάνωση που σκοπό έχει να τιμάει τον Ιεχωβά.
Για να φτάσει κάποιος εκεί που δεν πάνε τα μονόξυλα κανό, μπορεί να χρησιμοποιήσει το λεωφορειάκι. Οι χώροι στάθμευσης, όπου αυτά τα λεωφορεία περιμένουν για επιβάτες, είναι πάντα γεμάτοι ζωή. Έχοντας τριγύρω σας νερουλάδες, μπανανοπωλητές και ντελάληδες, είναι εύκολο να ζαλιστείτε. Η δουλειά των ντελάληδων είναι να οδηγούν τους επιβάτες στα λεωφορειάκια που περιμένουν, τα οποία, όπως λένε, είναι όλα «έτοιμα για αναχώρηση». Ωστόσο, η λέξη «έτοιμα» έχει εντελώς σχετική σημασία. Οι ταξιδιώτες πρέπει να περιμένουν ώρες, μερικές φορές ακόμη και μέρες. Όταν μπουν όλοι οι επιβάτες, ο ένας πάνω στον άλλον, και ο οδηγός στοιβάξει τις αποσκευές, τα σακιά με τα κηπευτικά, και μερικές φορές ακόμη και ζωντανά κοτόπουλα και κατσίκια, στη σκάρα της σκεπής, το λεωφορειάκι αρχίζει να κινείται στους ανώμαλους χωματόδρομους.
Ένας περιοδεύων διάκονος, έχοντας κουραστεί από αυτό το μέσο μεταφοράς, προτίμησε την αυτονομία. Τώρα κάνει όλα τα ταξίδια του με ποδήλατο. Ο ίδιος λέει: «Από τότε που αποφάσισα να ταξιδεύω με ποδήλατο από τη μια εκκλησία στην άλλη, φτάνω πάντοτε εγκαίρως για την επίσκεψη. Είναι αλήθεια ότι το ταξίδι μπορεί να απαιτεί πολλές ώρες, αλλά τουλάχιστον δεν είμαι υποχρεωμένος να περιμένω τα λεωφορεία μία ή δύο μέρες. Την εποχή των βροχών, μερικοί δρόμοι πλημμυρίζουν και έτσι σχεδόν εξαφανίζονται. Χρειάζεται να βγάλεις τα παπούτσια σου για να διασχίσεις αυτές τις εκτάσεις με τα λασπόνερα. Μια μέρα το ένα παπούτσι μου έπεσε σε κάποιο ρέμα και δεν βρέθηκε παρά μόνο έπειτα από εβδομάδες, όταν η κόρη ενός Μάρτυρα το έπιασε κατά λάθος ενώ ψάρευε! Χαίρομαι που μπορώ να φοράω και πάλι αυτά τα παπούτσια, αφού πρώτα το ένα έμεινε για λίγο καιρό παρέα με τα ψάρια. Πότε πότε, περνώ από περιοχές όπου οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν έχουν κηρύξει ποτέ. Οι χωρικοί με ρωτάνε πάντα τι έχω μαζί μου. Έτσι, έχω κοντά μου περιοδικά και ειδικά βιβλιάρια. Όποτε σταματάω, προσφέρω αυτά τα έντυπα που είναι βασισμένα στην Αγία Γραφή και δίνω σύντομη μαρτυρία. Πιστεύω ότι ο Ιεχωβά θα κάνει αυτούς τους σπόρους της αλήθειας να αναπτυχτούν».
Βαθιά στην Ενδοχώρα
Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αγωνίζονται προκειμένου να μεταδώσουν τα καλά νέα της Βασιλείας στους άλλους, ακόμη και μέσα στην καρδιά του Καμερούν, στα χωριά που είναι κρυμμένα στα βάθη των δασών. Αυτό απαιτεί μεγάλη προσπάθεια, αλλά τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.
Η Μαρί, μια ολοχρόνια διάκονος, άρχισε Γραφική μελέτη με ένα κορίτσι που το λένε Αρλέτ. Στο τέλος της πρώτης μελέτης, η Μαρί ρώτησε την Αρλέτ αν θα τη συνόδευε ως την πόρτα, εφόσον έτσι είναι το έθιμο σε αυτό το μέρος της Αφρικής. Ωστόσο, το κορίτσι εξήγησε ότι δεν μπορούσε να περπατήσει επειδή πονούσαν τα πόδια της. Τα πόδια της Αρλέτ είχαν μολυνθεί από κάποιο είδος ψύλλου· το θηλυκό φωλιάζει μέσα στη σάρκα, προκαλώντας αποστήματα. Η Μαρί έβγαλε γενναία τους ψύλλους έναν έναν. Αργότερα, έμαθε επίσης ότι, τις νύχτες, οι δαίμονες βασάνιζαν αυτό το κορίτσι. Η Μαρί εξήγησε με υπομονή πώς μπορεί κάποιος να θέσει την εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά, ιδιαίτερα με το να επικαλείται δυνατά το όνομά του με προσευχή.—Παροιμίαι 18:10.
Η Αρλέτ προόδευσε ταχύτατα. Στην αρχή, η οικογένειά της δεν έβλεπε με άσχημο μάτι τη μελέτη, λόγω της αξιοσημείωτης προόδου που σημείωνε τόσο από σωματική όσο και από πνευματική άποψη. Όταν όμως συνειδητοποίησαν ότι ήθελε να γίνει Μάρτυρας του Ιεχωβά, της απαγόρεψαν να συνεχίσει τη μελέτη. Έπειτα από τρεις εβδομάδες, η μητέρα της Αρλέτ, βλέποντας πόσο λυπημένη ήταν η κόρη της, επικοινώνησε με τη Μαρί και της ζήτησε να ξαναρχίσουν τη μελέτη.
Όταν ήρθε ο καιρός να παρακολουθήσουν μια συνέλευση περιοχής, η Μαρί πλήρωσε έναν οδηγό για να πάει εκεί την Αρλέτ και τις δύο μέρες. Αλλά ο οδηγός αρνήθηκε να πάει μέχρι το σπίτι της Αρλέτ, πιστεύοντας ότι το μονοπάτι που οδηγούσε από το σπίτι της στο δρόμο ήταν αδιάβατο. Γι’ αυτό, χρειάστηκε να μεταφέρει η Μαρί το κορίτσι στο δρόμο. Ο Ιεχωβά ασφαλώς ευλόγησε αυτές τις προσπάθειες. Σήμερα η Αρλέτ παρακολουθεί όλες τις εκκλησιαστικές συναθροίσεις. Για να τη βοηθήσει, η Μαρί πηγαίνει ακούραστα και την παίρνει. Περπατούν μαζί επί 75 λεπτά κάθε φορά. Εφόσον η συνάθροιση της Κυριακής αρχίζει στις 8:30 π.μ., η Μαρί πρέπει να φεύγει από το σπίτι της στις 6:30· ωστόσο, κατορθώνουν να φτάνουν στην ώρα τους. Η Αρλέτ ελπίζει να συμβολίσει την αφιέρωσή της με βάφτισμα σύντομα. Η Μαρί αναφέρει: «Όποιος δεν την είδε όταν άρχισε τη μελέτη δεν μπορεί να φανταστεί πόσο πολύ έχει αλλάξει. Ευχαριστώ τον Ιεχωβά πάρα πολύ για τον τρόπο με τον οποίο την έχει ευλογήσει». Σίγουρα, η Μαρί είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα αυτοθυσιαστικής αγάπης.
Στο Μακρινό Βορρά
Το βόρειο Καμερούν είναι γεμάτο αντιθέσεις και εκπλήξεις. Στην περίοδο των βροχών, μεταμορφώνεται σε έναν τεράστιο, καταπράσινο κήπο. Όταν όμως οι βροχές δίνουν τη θέση τους στον καυτό ήλιο, η χλόη ξεραίνεται. Τα μεσημέρια, όταν ο ήλιος βρίσκεται στο μεσουράνημα και είναι δύσκολο να βρεθεί σκιά, τα πρόβατα στριμώχνονται κοντά στους τοίχους των σπιτιών, που έχουν φτιαχτεί με κόκκινη λάσπη. Μέσα στην άμμο και στο ξερό γρασίδι, τα μόνα ίχνη πράσινου είναι τα λιγοστά φύλλα των δέντρων μπαομπάμπ. Μολονότι αυτά δεν είναι τόσο μεγάλα όσο τα ξαδέλφια τους στα ισημερινά δάση, είναι εξίσου ανθεκτικά. Η ικανότητα που έχουν να αντέχουν σε αντίξοο περιβάλλον δείχνει πολύ παραστατικά το ζήλο και το θάρρος των λιγοστών Μαρτύρων οι οποίοι έχουν πάει να μείνουν σε εκείνο το μέρος προκειμένου να αφήσουν το φως της αλήθειας να λάμψει.
Μερικές από τις εκκλησίες αυτής της περιοχής απέχουν 500 ως 800 χιλιόμετρα μεταξύ τους, και το αίσθημα της απομόνωσης είναι αισθητό. Υπάρχει όμως έντονο ενδιαφέρον. Μάρτυρες από άλλες περιοχές μετακομίζουν εδώ ώστε να βοηθήσουν. Για να είναι αποτελεσματικοί στη διακονία, πρέπει να μάθουν τη φουφούλντε, μια τοπική διάλεκτο.
Ένας Μάρτυρας από την Γκαρούα αποφάσισε να δαπανήσει λίγες μέρες κηρύττοντας στο χωριό της καταγωγής του, που απείχε περίπου 160 χιλιόμετρα. Συνάντησε κάποιο ενδιαφέρον, αλλά το υψηλό κόστος μεταφοράς τον εμπόδιζε να κάνει τακτικές επανεπισκέψεις. Έπειτα από λίγες εβδομάδες, ο Μάρτυρας έλαβε μια επιστολή από κάποιο ενδιαφερόμενο άτομο που τον παρακαλούσε να πάει και να τους ξαναεπισκεφτεί. Επειδή δεν είχε μαζέψει ακόμη τα χρήματα για το εισιτήριο, δεν μπορούσε να πάει. Φανταστείτε πόσο ξαφνιάστηκε ο Μάρτυρας όταν ήρθε το άτομο στο σπίτι του στην Γκαρούα για να του πει ότι στο χωριό τον περίμεναν δέκα άνθρωποι!
Σε ένα άλλο χωριό, κοντά στα σύνορα με το Τσαντ, ένας όμιλος 50 ενδιαφερόμενων ατόμων έχουν οργανώσει τη δική τους Γραφική μελέτη. Διευθέτησαν ώστε τρεις από αυτούς να παρακολουθούν συναθροίσεις στην πλησιέστερη εκκλησία στο Τσαντ. Κατόπιν, όταν επιστρέφουν, διεξάγουν τη Γραφική μελέτη με ολόκληρο τον όμιλο. Πράγματι, τα λόγια του Ιησού εφαρμόζονται κατάλληλα εδώ: «Ο θερισμός είναι πολύς, αλλά οι εργάτες είναι λίγοι. Γι’ αυτό, παρακαλέστε τον Κύριο του θερισμού να στείλει εργάτες στο θερισμό του».—Ματθαίος 9:37, 38.
Μαρτυρία στις Πόλεις
Έπειτα από πολλά χρόνια έλλειψης, τα περιοδικά Σκοπιά και Ξύπνα! διατίθενται ελεύθερα στο Καμερούν εδώ και δυο χρόνια περίπου. Αυτά τα περιοδικά γίνονται δεκτά με μεγάλο ενθουσιασμό και ενδιαφέρον, εφόσον πολλοί άνθρωποι τα διαβάζουν για πρώτη φορά. Ένα νεαρό αντρόγυνο ειδικών σκαπανέων οι οποίοι διορίστηκαν σε μια πόλη έδωσαν 86 περιοδικά το πρώτο πρωινό που κήρυξαν στον καινούριο τους τομέα. Μερικοί ευαγγελιζόμενοι δίνουν ως και 250 περιοδικά μέσα σε ένα μήνα! Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας τους; Προσφέρουν περιοδικά σε όλους.
Κάποιος Μάρτυρας που εργάζεται σε ένα γραφείο, το οποίο είναι ανοιχτό για το κοινό, αφήνει πάντα σε εμφανές σημείο τα περιοδικά. Μια γυναίκα κοίταζε τα περιοδικά αλλά δεν έπαιρνε κανένα. Ο Μάρτυρας διέκρινε το ενδιαφέρον της και της πρόσφερε ένα αντίτυπο, και εκείνη το δέχτηκε. Ξαφνιάστηκε όταν την είδε να επιστρέφει την επομένη. Η γυναίκα, όχι μόνο ήθελε να συνεισφέρει για το περιοδικό που είχε πάρει, αλλά ζήτησε να πάρει και άλλα. Γιατί; Έχοντας πέσει θύμα βιασμού, είχε διαλέξει ένα περιοδικό με εκείνο το θέμα. Όλη τη νύχτα διάβαζε και ξαναδιάβαζε τις συμβουλές που περιείχε. Ένιωθε μεγάλη ανακούφιση και επιθυμούσε να μάθει περισσότερα για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά.
Ακόμη και μικρά παιδιά μπορούν να συμμετάσχουν στη διάδοση του αγγέλματος ελπίδας που περιέχει η Αγία Γραφή. Όταν ένας δάσκαλος ζήτησε από κάποιο εξάχρονο κορίτσι που ήταν Μάρτυρας να ψάλει έναν Καθολικό ύμνο, αυτή αρνήθηκε, λέγοντας πως ήταν Μάρτυρας του Ιεχωβά. Ο δάσκαλος κατόπιν της ζήτησε να ψάλει έναν από τους ύμνους της δικής της θρησκείας ώστε να τη βαθμολογήσει από αυτό. Εκείνη διάλεξε τον ύμνο με τίτλο «Η Υπόσχεση του Θεού για τον Παράδεισο» και τον έψαλε απέξω. Ο δάσκαλος της απηύθυνε την εξής ερώτηση: «Στον ύμνο σου αναφέρθηκες σε έναν παράδεισο. Πού είναι αυτός ο παράδεισος;» Το κορίτσι εξήγησε το σκοπό που έχει ο Θεός να εγκαθιδρύσει έναν Παράδεισο στη γη πολύ σύντομα. Έκπληκτος από την απάντησή της, ο δάσκαλος ζήτησε από τους γονείς της το βιβλίο το οποίο μελετούσε το κορίτσι. Ήθελε να τη βαθμολογήσει από εκεί, και όχι από τα όσα μάθαινε από το μάθημα των θρησκευτικών. Οι γονείς είπαν στο δάσκαλο ότι, αν ήθελε να τη βαθμολογήσει σωστά, έπρεπε να μελετήσει πρώτα ο ίδιος. Άρχισαν Γραφική μελέτη μαζί του.
Σχεδιάζετε να το Επισκεφτείτε;
Σε πολλά μέρη του κόσμου σήμερα, οι άνθρωποι είναι αδιάφοροι για τα καλά νέα της Βασιλείας. Δεν ενδιαφέρονται ούτε για τον Θεό ούτε για την Αγία Γραφή. Άλλοι έχουν παραλύσει από το φόβο και απλούστατα δεν ανοίγουν σε οποιονδήποτε ξένο χτυπάει την πόρτα τους. Όλα αυτά αποτελούν πραγματική πρόκληση για τη διακονία των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Αλλά πόσο διαφορετικά είναι στο Καμερούν!
Εδώ το κήρυγμα από πόρτα σε πόρτα είναι απόλαυση. Αντί να χτυπάμε την πόρτα, συνήθως φωνάζουμε: «Κονγκ, κονγκ, κονγκ». Κατόπιν, απαντάει μια φωνή από μέσα: «Ποιος είναι;» και έπειτα συστηνόμαστε ως Μάρτυρες του Ιεχωβά. Συνήθως, οι γονείς λένε στα παιδιά τους να φέρουν πάγκους και να τους βάλουν στη σκιά κάποιου δέντρου, ίσως κάποιου μάνγκο. Κατόπιν, η ώρα κυλάει ευχάριστα, καθώς εξηγούμε τι είναι η Βασιλεία του Θεού και τι θα κάνει για να ανακουφίσει την ανθρωπότητα από τα δεινά.
Έπειτα από μια τέτοια συζήτηση, κάποια κυρία άνοιξε την καρδιά της και είπε: «Λυπάμαι που διαπιστώνω ότι η αλήθεια που έψαχνα δεν βρίσκεται στη θρησκεία στην οποία γεννήθηκα και μεγάλωσα. Ευχαριστώ τον Θεό που μου έδειξε την αλήθεια. Ήμουν διάκονος στην εκκλησία μου. Ο κάθε διάκονος έχει το άγαλμα της Παρθένου Μαρίας επί μια εβδομάδα στο σπίτι του ώστε να της απευθύνει τα αιτήματά του. Εγώ ζητούσα πάντα από τη Μαρία να με βοηθήσει να γνωρίσω την αλήθεια. Τώρα, ο Θεός μού έδειξε ότι η αλήθεια δεν είναι με εκείνη. Ευχαριστώ τον Ιεχωβά».
Συνεπώς, αν κάποια μέρα νιώσετε την ανάγκη να δοκιμάσετε την έντονη χαρά που μπορεί να φέρει το κήρυγμα των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού, γιατί να μην επισκεφτείτε αυτή την περιοχή της Δυτικής Αφρικής; Εκτός του ότι θα ανακαλύψετε την «Αφρική σε μικρογραφία», είτε με κανό είτε με λεωφορειάκι είτε με ποδήλατο, θα συμβάλετε επίσης στο «σωρό μαρτυρίας» που δημιουργείται στη χώρα του «Όρους του Θεού».
[Υποσημείωση]
a «Σωρός Μαρτυρίας» είναι πιθανώς η σημασία της εβραϊκής λέξης που μεταφράζεται «Γαλαάδ». Από το 1943 και έπειτα, η Βιβλική Σχολή Γαλαάδ της Σκοπιάς αποστέλλει ιεραποστόλους για να διανοίξουν το έργο κηρύγματος παγκόσμια, περιλαμβανομένου και του Καμερούν.
[Ευχαριστίες στη σελίδα 22]
Map: Mountain High Maps® Copyright © 1995 Digital Wisdom, Inc.