8, 9. Γιατί αναζήτησε το πλήθος τον Ιησού; (Ιωάννης 6:26, 27)

⁸ Οι άνθρωποι που είχε θρέψει ο Ιησούς εστίαζαν στην ικανοποίηση των υλικών τους αναγκών και επιθυμιών. Γιατί το λέμε αυτό; Την επόμενη ημέρα, είδαν ότι ο Ιησούς και οι απόστολοί του είχαν φύγει. Έτσι, το πλήθος επιβιβάστηκε σε μερικά πλοιάρια που είχαν φτάσει από την Τιβεριάδα και κατευθύνθηκε προς την Καπερναούμ για να βρει τον Ιησού. (Ιωάν. 6:22-24) Ποιος ήταν ο κυριότερος λόγος που το έκαναν αυτό; Μήπως για να ακούσουν περισσότερα σχετικά με τη Βασιλεία; Όχι. Σκέφτονταν πρωτίστως την υλική τους ανάγκη για ψωμί. Πώς το ξέρουμε αυτό;

⁹ Προσέξτε τι συνέβη όταν το πλήθος βρήκε τον Ιησού κοντά στην Καπερναούμ. Ο Ιησούς είπε ευθέως ότι η προτεραιότητά τους ήταν να ικανοποιήσουν τις εφήμερες υλικές τους ανάγκες. Ναι μεν “έφαγαν από τα ψωμιά και χόρτασαν” με «τροφή που χάνεται». Τους παρότρυνε όμως να εργάζονται «για την τροφή που παραμένει για αιώνια ζωή». (Διαβάστε Ιωάννης 6:26, 27) Ο Ιησούς είπε ότι ο Πατέρας του θα προμήθευε τέτοια τροφή. Η ιδέα ότι κάποια τροφή μπορούσε να οδηγήσει σε αιώνια ζωή πρέπει να ήταν εκπληκτική! Ποια τροφή θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο, και πώς θα τη λάβαιναν οι ακροατές του Ιησού;

10. Για ποιο «έργο του Θεού» χρειαζόταν να μάθουν οι άνθρωποι;

¹⁰ Από ό,τι φαίνεται, εκείνοι οι Ιουδαίοι πίστευαν ότι θα έπρεπε να κάνουν κάποιες πράξεις, ή αλλιώς έργα, ώστε να μπορούν να λάβουν τέτοια τροφή. Ίσως είχαν κατά νου τα «έργα» του Μωσαϊκού Νόμου. Εντούτοις, ο Ιησούς τούς είπε: «Αυτό είναι το έργο του Θεού: Να εκδηλώνετε πίστη σε αυτόν που εκείνος έστειλε». (Ιωάν. 6:28, 29) Η εκδήλωση πίστης στον εκπρόσωπο του Θεού είναι αναγκαία προκειμένου κάποιος να «έχει αιώνια ζωή». Μάλιστα, ο Ιησούς είχε προηγουμένως μιλήσει για αυτό. (Ιωάν. 3:16-18, 36) Και αργότερα θα έλεγε ακόμα περισσότερα για το πώς μπορούμε να αποκτήσουμε αιώνια ζωή.​—Ιωάν. 17:3.

11. Πώς έδειξαν οι Ιουδαίοι ότι αυτό που εξακολουθούσε να τους απασχολεί ήταν το να χορτάσουν με ψωμί; (Ψαλμός 78:24, 25)

¹¹ Εκείνοι οι Ιουδαίοι δεν αποδέχτηκαν τη διδασκαλία του Ιησού για ένα νέο «έργο του Θεού». Τον ρώτησαν: «Τι σημείο θα παρουσιάσεις, για να το δούμε και να σε πιστέψουμε;» (Ιωάν. 6:30) Ανέφεραν ότι οι προπάτορές τους στις ημέρες του Μωυσή είχαν λάβει το μάννα, το οποίο μπορούσε να παρομοιαστεί με ψωμί. (Νεεμ. 9:15· διαβάστε Ψαλμός 78:24, 25) Σαφώς, αυτό που εξακολουθούσε να τους απασχολεί ήταν το πώς θα χορτάσουν με κυριολεκτικό ψωμί. Δεν μπήκαν καν στη διαδικασία να ζητήσουν διευκρινίσεις από τον Ιησού όταν εκείνος έπειτα μίλησε για «το αληθινό ψωμί από τον ουρανό», το οποίο ήταν σαν ζωογόνο μάννα από τον ουρανό. (Ιωάν. 6:32) Τους απασχολούσαν τόσο πολύ οι υλικές τους ανάγκες ώστε αγνόησαν τις πνευματικές αλήθειες που προσπαθούσε να τους μεταδώσει ο Ιησούς. Τι μαθαίνουμε από αυτή την αφήγηση;

ΤΟ ΠΡΩΤΙΣΤΟ ΜΕΛΗΜΑ ΜΑΣ

12. Πώς έδειξε ο Ιησούς ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα;

¹² Ένα βασικό δίδαγμα για εμάς από το 6ο κεφάλαιο του Ιωάννη είναι το εξής: Οι πνευματικές μας ανάγκες πρέπει να είναι το πρώτιστο μέλημά μας. Θυμηθείτε ότι ο Ιησούς το είχε επισημάνει αυτό όταν απέρριψε τον πειρασμό του Σατανά. (Ματθ. 4:3, 4) Στην Επί του Όρους Ομιλία, τόνισε ότι πρέπει να έχουμε συναίσθηση της πνευματικής μας ανάγκης. (Ματθ. 5:3) Επομένως, μπορούμε να αναρωτηθούμε: “Δείχνει ο τρόπος της ζωής μου ότι δίνω μεγαλύτερη έμφαση στην κάλυψη της πνευματικής μου ανάγκης παρά στην ικανοποίηση των υλικών μου επιθυμιών;”

13. (α) Γιατί δεν είναι κακό να απολαμβάνουμε την τροφή; (β) Ποια προειδοποίηση αξίζει την προσοχή μας; (1 Κορινθίους 10:6, 7, 11)

¹³ Είναι κατάλληλο να προσευχόμαστε για τις υλικές μας ανάγκες και να βρίσκουμε ευχαρίστηση όταν τις ικανοποιούμε. (Λουκ. 11:3) Η σκληρή εργασία, χάρη στην οποία μπορούμε “να τρώμε και να πίνουμε”, φέρνει χαρά και είναι «από το χέρι του αληθινού Θεού». (Εκκλ. 2:24· 8:15· Ιακ. 1:17) Ωστόσο, χρειάζεται να κρατάμε τα υλικά πράγματα στη θέση τους. Ο απόστολος Παύλος το τόνισε αυτό όταν έγραψε σε Χριστιανούς που ζούσαν λίγο πριν από το τέλος του Ιουδαϊκού συστήματος πραγμάτων. Ανέφερε περιστατικά από το παρελθόν του Ισραήλ, μεταξύ άλλων και πράγματα που συνέβησαν κοντά στο όρος Σινά. Προειδοποίησε τους Χριστιανούς “να μην επιθυμούν κακά πράγματα, όπως επιθύμησαν [οι Ισραηλίτες]”. (Διαβάστε 1 Κορινθίους 10:6, 7, 11) Οι Ισραηλίτες επέτρεψαν στη λαχτάρα τους για τροφή να μετατρέψει ακόμα και τις θαυματουργικές προμήθειες του Ιεχωβά σε «κακά πράγματα». (Αριθ. 11:4-6, 31-34) Και όταν λάτρεψαν το χρυσό μοσχάρι, δεν έχασαν την ευκαιρία να φάνε, να πιουν και να διασκεδάσουν. (Έξοδ. 32:4-6) Ο Παύλος ανέφερε την εμπειρία τους ως προειδοποίηση για τους Χριστιανούς που ζούσαν πριν από το τέλος του Ιουδαϊκού συστήματος πραγμάτων το 70 Κ.Χ. Εμείς τώρα βρισκόμαστε κοντά στο τέλος ενός συστήματος πραγμάτων, γι’ αυτό πρέπει να παίρνουμε στα σοβαρά τη συμβουλή του Παύλου.

14. Τι μπορούμε να αναμένουμε στον νέο κόσμο όσον αφορά την τροφή;

¹⁴ Όταν ο Ιησούς μάς είπε να προσευχόμαστε για «το ψωμί μας για αυτή την ημέρα», μας δίδαξε επίσης να προσευχόμαστε να γίνει το θέλημα του Θεού «όπως στον ουρανό, έτσι και στη γη». (Ματθ. 6:9-11) Ποια εικόνα σάς φέρνει αυτό στον νου; Η Αγία Γραφή δείχνει ότι το θέλημα του Θεού στη γη περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και καλή τροφή. Σύμφωνα με τα εδάφια Ησαΐας 25:6-8, υπό τη Βασιλεία του Ιεχωβά θα υπάρχει άφθονη, εκλεκτή υλική τροφή. Το εδάφιο Ψαλμός 72:16 προλέγει: «Στη γη θα υπάρχει πληθώρα σιτηρών, στην κορυφή των βουνών υπεραφθονία». Ανυπομονείτε να χρησιμοποιήσετε μερικά από αυτά τα σιτηρά για να φτιάξετε το αγαπημένο σας ψωμί ή για να δοκιμάσετε καινούριες συνταγές; Παράλληλα, θα μπορείτε να απολαμβάνετε τον καρπό των αμπελιών που θα έχετε φυτέψει. (Ησ. 65:21, 22) Και δεν θα είστε οι μόνοι.

15. Ποια εκπαίδευση θα λάβει χώρα κατά την επερχόμενη ανάσταση; (Ιωάννης 6:35)

¹⁵ Διαβάστε Ιωάννης 6:35. Τι επιφυλάσσει το μέλλον για εκείνους που έφαγαν τα ψωμιά και τα ψάρια που προμήθευσε ο Ιησούς; Στην επερχόμενη ανάσταση, μπορεί να γνωρίσετε μερικούς από αυτούς. Ακόμα και αν στο παρελθόν δεν εκδήλωσαν πίστη, μπορεί να αναστηθούν. (Ιωάν. 5:28, 29) Αυτά τα άτομα θα χρειαστεί να μάθουν τη σημασία των λόγων του Ιησού: «Εγώ είμαι το ψωμί της ζωής. Όποιος έρχεται σε εμένα δεν θα πεινάσει ποτέ». Θα χρειαστεί να αναπτύξουν πίστη στη λυτρωτική θυσία του Ιησού, πίστη ότι εκείνος έδωσε τη ζωή του για αυτούς. Εκείνον τον καιρό, θα υπάρχει ένα πρόγραμμα πνευματικής εκπαίδευσης για τους αναστημένους και για όσα παιδιά γεννηθούν τότε. Η συμμετοχή σε αυτό το πρόγραμμα διδασκαλίας θα φέρνει μεγαλύτερη χαρά και ευχαρίστηση από ό,τι η κατανάλωση κυριολεκτικού ψωμιού. Ναι, τα πνευματικά πράγματα θα είναι το σημαντικότερο και το ωραιότερο κομμάτι της ζωής μας.

11. Τι είπε ο Ιησούς στη Γαλιλαία που δείχνει ότι δεν αναφερόταν σε μια περιορισμένη ομάδα;

¹¹ Όταν ο Ιησούς βρισκόταν στη Γαλιλαία το 32 Κ.Χ., απευθυνόταν κυρίως σε Ιουδαίους που ήθελαν ψωμί από αυτόν. Εκείνος όμως έστρεψε την προσοχή τους σε κάτι πολύ πιο ωφέλιμο από την κυριολεκτική τροφή. Μίλησε για μια προμήθεια μέσω της οποίας θα μπορούσαν να αποκτήσουν αιώνια ζωή. Και ο Ιησούς είπε ότι όσοι πέθαιναν θα μπορούσαν να αναστηθούν την τελευταία ημέρα και να ζήσουν για πάντα. Δεν αναφερόταν σε λίγους εκλεκτούς, σε έναν περιορισμένο αριθμό, όπως έκανε αργότερα κατά το Δείπνο του Κυρίου. Απεναντίας, στη Γαλιλαία εστίασε σε μια ευλογία που θα ήταν διαθέσιμη σε όλους τους ανθρώπους. Μάλιστα είπε: «Αν κανείς φάει από αυτό το ψωμί, θα ζήσει για πάντα· και το ψωμί που θα δώσω εγώ είναι η σάρκα μου προκειμένου να ζήσει ο κόσμος».​—Ιωάν. 6:51.c

12. Τι χρειάζεται για να αποκομίσουμε τα οφέλη για τα οποία μίλησε ο Ιησούς;

¹² Ο Ιησούς δεν είπε στους Ιουδαίους στη Γαλιλαία ότι αυτή η ευλογία θα ερχόταν σε κάθε άτομο που είχε ζήσει ποτέ ή που επρόκειτο να γεννηθεί ποτέ. Μόνο όσοι “φάνε από αυτό το ψωμί”, εκείνοι που εκδηλώνουν πίστη, θα ωφεληθούν. Πολλοί κατ’ όνομα Χριστιανοί θεωρούν ότι θα σωθούν αν απλώς πιστεύουν στον Ιησού και τον βλέπουν ως προσωπικό τους σωτήρα. (Ιωάν. 6:29) Εντούτοις, μερικοί στο πλήθος που αρχικά είχαν πιστέψει στον Ιησού τον εγκατέλειψαν. Γιατί;

13. Τι χρειάζεται για να είναι κάποιος αληθινός μαθητής του Ιησού;

¹³ Οι περισσότεροι στο πλήθος που έθρεψε ο Ιησούς τον ακολουθούσαν μετά χαράς όσο εκείνος προμήθευε ό,τι ήθελαν. Ενδιαφέρονταν για θαυματουργικές θεραπείες, δωρεάν φαγητό ή διδασκαλίες που ταίριαζαν στις προσδοκίες τους. Ωστόσο, ο Ιησούς έδειξε ότι από τους αληθινούς μαθητές του απαιτούνταν περισσότερα. Δεν ήρθε στη γη απλώς για να ικανοποιήσει τις σαρκικές επιθυμίες των ανθρώπων. Αυτοί έπρεπε να ανταποκριθούν στην πρόσκληση που τους απηύθυνε να “έρθουν σε αυτόν” αποδεχόμενοι όλες τις διδασκαλίες του και υπακούοντας σε αυτές.​—Ιωάν. 5:40· 6:44.

14. Τι πρέπει να κάνουμε για να ωφεληθούμε από τη σάρκα και το αίμα του Ιησού;

¹⁴ Ο Ιησούς τόνισε στο πλήθος ότι χρειαζόταν να εκδηλώσουν πίστη. Σε τι; Στην απολυτρωτική δύναμη της σάρκας του και του αίματός του που επρόκειτο να θυσιάσει. Τέτοια πίστη ήταν ουσιώδης για τους Ιουδαίους και εξακολουθεί να είναι ουσιώδης και σήμερα. (Ιωάν. 6:40) Ναι, για να ωφεληθούμε από τη σάρκα και το αίμα του Ιησού, όπως αναφέρεται στο εδάφιο Ιωάννης 6:53, χρειάζεται να εκδηλώνουμε πίστη στο λύτρο. Αυτή η δυνατότητα είναι διαθέσιμη σε έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων.​—Εφεσ. 1:7.

2. Τι λέει το 6ο κεφάλαιο του Ιωάννη σχετικά με την αιώνια ζωή; (Ιωάννης 6:39, 40)

² Κάποια μέρα, ο Ιησούς έθρεψε θαυματουργικά με ψωμί και ψάρια ένα πλήθος χιλιάδων ανθρώπων.a Αυτό ήταν εκπληκτικό, αλλά αυτό που είπε την επόμενη ημέρα ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακό. Το πλήθος τον είχε ακολουθήσει στην Καπερναούμ, κοντά στις όχθες της Γαλιλαίας, όπου τους είπε ότι οι άνθρωποι μπορούν να αναστηθούν και να έχουν αιώνια ζωή. (Διαβάστε Ιωάννης 6:39, 40) Σκεφτείτε τους φίλους σας και τα μέλη της οικογένειάς σας που έχουν πεθάνει. Τα λόγια του Ιησού δείχνουν ότι πολλοί που έχουν πεθάνει είναι δυνατόν να αναστηθούν, και ότι τόσο εσείς όσο και τα αγαπημένα σας πρόσωπα μπορείτε να ζήσετε για πάντα! Εντούτοις, πολλοί έχουν δυσκολευτεί να κατανοήσουν τα λόγια που είπε ο Ιησούς παρακάτω στο 6ο κεφάλαιο του Ιωάννη. Ας τα εξετάσουμε πιο προσεκτικά.

3. Σύμφωνα με το εδάφιο Ιωάννης 6:51, τι αποκάλυψε ο Ιησούς για τον εαυτό του;

³ Το πλήθος στην Καπερναούμ διέκρινε μια σύνδεση ανάμεσα στα ψωμιά με τα οποία τους είχε πρόσφατα θρέψει ο Ιησούς και στο μάννα που είχε προμηθεύσει ο Ιεχωβά στους προπάτορές τους. Μάλιστα, οι Γραφές αποκαλούν εκείνο το μάννα «ψωμί από τον ουρανό». (Ψαλμ. 105:40· Ιωάν. 6:31) Ο Ιησούς χρησιμοποίησε το μάννα ως βάση για αυτό που δίδαξε στη συνέχεια. Αν και το μάννα ήταν θαυματουργική προμήθεια από τον Θεό, εκείνοι που το έτρωγαν τελικά πέθαναν. (Ιωάν. 6:49) Αντίθετα, ο Ιησούς αποκάλεσε τον εαυτό του «το αληθινό ψωμί από τον ουρανό», «το ψωμί του Θεού» και «το ψωμί της ζωής». (Ιωάν. 6:32, 33, 35) Έστρεψε την προσοχή σε μια βασική διαφορά ανάμεσα στο μάννα και στον εαυτό του, όταν είπε: «Εγώ είμαι το ζωντανό ψωμί που κατέβηκε από τον ουρανό. Αν κανείς φάει από αυτό το ψωμί, θα ζήσει για πάντα». (Διαβάστε Ιωάννης 6:51) Εκείνοι οι Ιουδαίοι προβληματίστηκαν. Πώς μπορούσε ο Ιησούς να ισχυρίζεται ότι έχει έρθει από τον ουρανό ως «το ψωμί» που είναι ανώτερο από το θαυματουργικό μάννα που έδωσε ο Θεός στους προπάτορές τους; Ο Ιησούς έδωσε ένα ενδιαφέρον στοιχείο όταν είπε: «Το ψωμί που θα δώσω εγώ είναι η σάρκα μου». Τι μπορεί να εννοούσε; Είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε αυτό επειδή η απάντηση δείχνει πώς γίνεται εφικτή η αιώνια ζωή για εμάς και για τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Ας δούμε τι εννοούσε ο Ιησούς.

ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΨΩΜΙ ΚΑΙ Η ΣΑΡΚΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

4. Γιατί συγκλονίστηκαν μερικοί με αυτό που είπε ο Ιησούς;

⁴ Μερικοί από εκείνους που άκουγαν τον Ιησού συγκλονίστηκαν όταν είπε ότι θα δώσει τη «σάρκα του προκειμένου να ζήσει ο κόσμος». Νόμισαν άραγε ότι θα τους έδινε να φάνε την κυριολεκτική του σάρκα, πράγμα που θα αποτελούσε κανιβαλισμό; (Ιωάν. 6:52) Προσέξτε την εξής συνταρακτική λεπτομέρεια που πρόσθεσε ο Ιησούς: «Αν δεν φάτε τη σάρκα του Γιου του ανθρώπου και δεν πιείτε το αίμα του, δεν έχετε ζωή μέσα σας».​—Ιωάν. 6:53.

5. Γιατί μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιησούς δεν εννοούσε πως οι άνθρωποι έπρεπε να πιουν το κυριολεκτικό του αίμα;

⁵ Ήδη από την εποχή του Νώε, ο Θεός είχε απαγορεύσει στους ανθρώπους να καταναλώνουν αίμα. (Γέν. 9:3, 4) Ο Ιεχωβά επανέλαβε αυτόν τον περιορισμό στον Νόμο του προς τον Ισραήλ. Οποιοσδήποτε έτρωγε αίμα έπρεπε «να εξολοθρευτεί». (Λευιτ. 7:27) Ο Ιησούς υποστήριζε εκείνον τον Νόμο. (Ματθ. 5:17-19) Επομένως, θα ήταν αδιανόητο να προτρέψει ένα πλήθος Ιουδαίων να φάει την κυριολεκτική του σάρκα ή να πιει το αίμα που είχε στις φλέβες του. Εντούτοις, με αυτή την ασυνήθιστη δήλωση, ο Ιησούς προσπαθούσε να διδάξει στους ανθρώπους πώς μπορούσαν να αποκτήσουν ζωή​—«αιώνια ζωή».​—Ιωάν. 6:54.

6. Με ποια έννοια πρέπει να κατανοήσουμε τα λόγια του Ιησού σχετικά με το να φάει κάποιος τη σάρκα του και να πιει το αίμα του;

⁶ Τι εννοούσε ο Ιησούς; Σαφώς μιλούσε συμβολικά, όπως και σε μια προηγούμενη περίπτωση όταν είπε σε μια Σαμαρείτισσα: «Όποιος . . . πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ δεν πρόκειται να διψάσει ποτέ, αλλά το νερό που θα του δώσω θα γίνει μέσα του πηγή νερού που θα αναβλύζει για να μεταδίδει αιώνια ζωή». (Ιωάν. 4:7, 14)b Ο Ιησούς δεν εννοούσε ότι η Σαμαρείτισσα θα λάβαινε αιώνια ζωή απλώς και μόνο πίνοντας κάποιο συγκεκριμένο κυριολεκτικό νερό. Παρόμοια, δεν εννοούσε ότι τα πλήθη στα οποία μιλούσε στην Καπερναούμ θα ζούσαν για πάντα αν έτρωγαν την κυριολεκτική σάρκα του και έπιναν το κυριολεκτικό αίμα του.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

7. Τι ισχυρίζονται μερικοί όσον αφορά τη δήλωση του Ιησού στο εδάφιο Ιωάννης 6:53;

⁷ Ορισμένοι θρησκευόμενοι ισχυρίζονται ότι τα λόγια του Ιησού στο εδάφιο Ιωάννης 6:53 σχετικά με τη σάρκα και το αίμα του θέτουν ένα πρότυπο για το Δείπνο του Κυρίου. Το λένε αυτό επειδή σε εκείνη τη μεταγενέστερη περίπτωση ο Ιησούς χρησιμοποίησε κάπως παρόμοια φρασεολογία. (Ματθ. 26:26-28) Ισχυρίζονται ότι όλοι όσοι παρευρίσκονται στο Δείπνο του Κυρίου πρέπει να παίρνουν από το ψωμί και το κρασί. Ισχύει αυτό; Είναι σημαντικό να ερευνήσουμε κατά πόσον ευσταθεί αυτός ο ισχυρισμός, επειδή κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συναθροίζονται μαζί μας για αυτόν τον εορτασμό. Θα εντοπίσουμε κάποιες διαφορές ανάμεσα στη δήλωση που βρίσκεται στο εδάφιο Ιωάννης 6:53 και στα όσα είπε ο Ιησούς στο Δείπνο του Κυρίου.

8. Ποιες είναι μερικές διαφορές ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις; (Βλέπε επίσης εικόνες.)

⁸ Ας εντοπίσουμε δύο διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις περιπτώσεις. Πρώτον, πότε και πού είπε ο Ιησούς τα λόγια που έχουν καταγραφεί στα εδάφια Ιωάννης 6:53-56; Τα είπε σε ένα πλήθος Ιουδαίων στη Γαλιλαία το 32 Κ.Χ. Αυτό συνέβη περίπου έναν χρόνο προτού θεσπίσει το Δείπνο του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ. Δεύτερον, σε ποιους απηύθυνε τα λόγια του; Οι περισσότεροι ακροατές του στη Γαλιλαία ενδιαφέρονταν περισσότερο να ικανοποιήσουν τις εφήμερες υλικές ανάγκες τους παρά τις πνευματικές. (Ιωάν. 6:26) Μάλιστα, όταν ο Ιησούς είπε κάτι που δυσκολεύτηκαν να κατανοήσουν, έχασαν γρήγορα την πίστη τους σε εκείνον. Ακόμα και κάποιοι από τους μαθητές του έπαψαν να τον ακολουθούν. (Ιωάν. 6:14, 36, 42, 60, 64, 66)