Οι Νεαροί Ρωτούν
Παλικαράδες στο Σχολείο—Τι Βλάβη Προξενούν;
‘Και τι έγινε! Πλάκα έκανα. Σιγά το πράγμα. Στο κάτω κάτω, του άξιζε του Ρον’.
ΙΣΩΣ είσαι πιο μεγαλόσωμος και πιο δυνατός από τους περισσότερους συνομηλίκους σου. Ή μπορεί να είσαι πανέξυπνος, σαρκαστικός και επιθετικός. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, φαίνεται ότι είναι εύκολο για εσένα να τρομοκρατείς, να πειράζεις ή να γελάς εις βάρος των άλλων.
Αν και το να εκφοβίζεις τους άλλους μπορεί να κάνει τους φίλους σου να γελάνε, το ζήτημα δεν είναι καθόλου ασήμαντο. Μάλιστα, μερικοί ερευνητές διαπιστώνουν πως ο εκφοβισμός είναι πιο καταστροφικός για το θύμα από ό,τι είχαν φανταστεί ποτέ. Μια έρευνα που διεξάχθηκε ανάμεσα σε νεαρούς σχολικής ηλικίας στις Η.Π.Α. ανέφερε ότι «το 90 τοις εκατό εκείνων που έπεσαν θύματα εκφοβισμού είπαν πως αυτό είχε αρνητικές επιπτώσεις πάνω τους—μείωση της βαθμολογίας, αύξηση του άγχους, απώλεια φίλων και περιορισμό της κοινωνικής ζωής». Στην Ιαπωνία, ένας 13χρονος «κρεμάστηκε αφού άφησε ένα μακροσκελές σημείωμα όπου περιέγραφε λεπτομερώς τον εκφοβισμό τον οποίο είχε υποστεί επί τρία χρόνια».a
Τι είναι εκείνο που κάνει κάποιον παλικαρά; Και αν φέρεσαι έτσι, πώς μπορείς να αλλάξεις;
Ποιος Είναι Παλικαράς;
Η Αγία Γραφή μιλάει για παλικαράδες που έζησαν πριν από τον Κατακλυσμό του Νώε. Αυτοί ονομάζονταν Νεφιλείμ—μια λέξη που σημαίνει «εκείνοι που ρίχνουν τους άλλους κάτω». Όσο ζούσαν αυτοί βασίλευε ο τρόμος, και ‘η γη γέμισε βία’.—Γένεσις 6:4, 11, ΜΝΚ.
Ωστόσο, δεν είναι ανάγκη να δέρνεις ή να καταπιέζεις τους άλλους για να είσαι παλικαράς. Όποιος συμπεριφέρεται στους άλλους—ιδιαίτερα σε εκείνους που είναι αδύναμοι και ευάλωτοι—βάναυσα ή προσβλητικά μπορεί να χαρακτηριστεί «παλικαράς». (Παράβαλε Εκκλησιαστής 4:1, ΜΝΚ.) Οι νταήδες προσπαθούν να απειλούν, να τρομοκρατούν και να εξουσιάζουν. Αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούν το στόμα τους, όχι τις γροθιές τους. Στην πραγματικότητα, ο συναισθηματικός εκφοβισμός είναι η πιο συχνή μορφή αυτής της κακομεταχείρισης. Συνεπώς, μπορεί να περιλαμβάνει τις προσβολές, το σαρκασμό, τη γελοιοποίηση και τα παρατσούκλια.
Μερικές φορές, όμως, ο εκφοβισμός μπορεί να είναι ύπουλος. Πάρε για παράδειγμα τα όσα συνέβησαν στη Λίζα.b Μεγάλωσε έχοντας μερικές φίλες. Αλλά όταν έγινε 15 χρονών, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Η Λίζα ομόρφυνε πολύ και άρχισε να γίνεται το επίκεντρο της προσοχής. Η ίδια εξηγεί: «Οι φίλες μου άρχισαν να μη με κάνουν παρέα και να λένε άσχημα πράγματα για εμένα πίσω από την πλάτη μου—ή ακόμα και μπροστά μου». Επίσης άρχισαν να διαδίδουν ψέματα εναντίον της, προσπαθώντας να καταστρέψουν την υπόληψή της. Ναι, υποκινημένες από ζήλια, την εκφόβιζαν με σκληρό και απάνθρωπο τρόπο.
Τι Κάνει Κάποιον Παλικαρά
Η επιθετική συμπεριφορά συνήθως σχετίζεται με το περιβάλλον στο σπίτι. «Ο πατέρας μου ήταν επιθετικός», λέει ένας νεαρός ονόματι Σκοτ, «έτσι ήμουν και εγώ επιθετικός». Ο Άρον επίσης είχε δύσκολη οικογενειακή ζωή. Θυμάται: «Καταλάβαινα ότι οι άλλοι γνώριζαν την οικογενειακή μου κατάσταση—ότι ήταν διαφορετική—και δεν μου άρεσε να με λυπούνται». Έτσι, όταν ο Άρον άρχισε να ασχολείται με τα αθλήματα, ένιωθε την ανάγκη να νικάει. Αλλά η νίκη δεν ήταν αρκετή. Ένιωθε την ανάγκη να εξευτελίζει τους αντιπάλους του—υπενθυμίζοντάς τους συνεχώς την ήττα τους.
Ο Μπρεντ, από την άλλη μεριά, ανατράφηκε από θεοφοβούμενους γονείς. Αλλά παραδέχεται: «Έκανα τους άλλους να γελάνε, αλλά μερικές φορές δεν ήξερα πότε να σταματήσω και πλήγωνα τα αισθήματα κάποιου». Η επιθυμία του Μπρεντ για διασκέδαση και για να προσελκύει την προσοχή στο άτομό του τον έκανε να αδιαφορεί για τα αισθήματα των άλλων.—Παροιμίαι 12:18, ΜΝΚ.
Άλλοι νέοι φαίνεται ότι επηρεάζονται από την τηλεόραση. Οι ταινίες που περιγράφουν εγκλήματα εκθειάζουν τους ‘σκληρούς’ και δίνουν την εντύπωση ότι το να είναι κάποιος καλός δεν είναι ανδροπρεπές. Οι δημοφιλείς κωμωδίες είναι γεμάτες σαρκασμό. Οι ειδήσεις πολλές φορές τονίζουν τους καβγάδες που συμβαίνουν στη διάρκεια αθλητικών γεγονότων καθώς και τα αισχρά λόγια τα οποία ακούγονται εκεί. Οι φίλοι μας επίσης μπορούν να επηρεάσουν το πώς φερόμαστε στους άλλους. Όταν οι συνομήλικοί μας είναι νταήδες, είναι εύκολο να γίνουμε και εμείς σαν εκείνους για να μην παρενοχλούν και εμάς.
Όποια και αν είναι η κατάστασή σου, αν συμπεριφέρεσαι όπως και οι παλικαράδες, τότε δεν βλάπτεις μόνο τα θύματά σου.
Ισόβιες Συνέπειες
Το περιοδικό Η Ψυχολογία Σήμερα (Psychology Today) αναφέρει: «Η συνήθεια του εκφοβισμού μπορεί να αρχίσει στην παιδική ηλικία, αλλά συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή». Σύμφωνα με κάποια έρευνα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Δε Ντάλας Μόρνινγκ Νιουζ (The Dallas Morning News), «το 65 τοις εκατό των αγοριών τα οποία στη δευτέρα δημοτικού χαρακτηρίστηκαν παλικαράδες είχαν καταδικαστεί για κακουργήματα πριν γίνουν 24 χρονών».
Είναι αλήθεια ότι δεν γίνονται όλοι οι νταήδες εγκληματίες. Αλλά το να κάνεις συνήθειά σου να συμπεριφέρεσαι με σκληρότητα στους άλλους θα μπορούσε να σου δημιουργήσει πραγματικά προβλήματα αργότερα στη ζωή. Αν αυτή η συμπεριφορά συνεχιστεί και μέσα στο γάμο, θα μπορούσε να καταλήξει σε σοβαρές ταλαιπωρίες για τη σύζυγό σου και τα παιδιά σου. Εφόσον οι εργοδότες προτιμούν εκείνους που γνωρίζουν πώς να τα πηγαίνουν καλά με τους άλλους, αυτό θα μπορούσε να σου στερήσει τη δυνατότητα να βρεις εργασία. Επιπλέον, θα ήταν δυνατόν να μη σου δοθούν μελλοντικά προνόμια μέσα στη Χριστιανική εκκλησία. «Κάποια μέρα, θα ήθελα να αποκτήσω τα προσόντα για να υπηρετώ ως πρεσβύτερος», λέει ο Μπρεντ, «αλλά ο μπαμπάς μου με βοήθησε να καταλάβω ότι οι αδελφοί δεν θα έρχονται σε εμένα για να πουν το πρόβλημά τους αν νομίζουν ότι ίσως πω κάτι σαρκαστικό».—Τίτο 1:7.
Πώς να Αλλάξεις
Δεν βλέπουμε πάντοτε καθαρά τα δικά μας λάθη. Οι Γραφές μάς προειδοποιούν ότι ένα άτομο μπορεί ακόμα και να συμπεριφέρεται ‘τόσο ήπια στον εαυτό του, μπροστά στα μάτια του, ώστε να μην μπορεί να διακρίνει το σφάλμα του και έτσι να το μισήσει’. (Ψαλμός 36:2, ΜΝΚ) Γι’ αυτό μπορείς να ζητήσεις από έναν από τους γονείς σου, από κάποιον έμπιστο φίλο ή από έναν ώριμο Χριστιανό να αξιολογήσει το χαρακτήρα σου. Η αλήθεια μπορεί να πονάει, αλλά ίσως σε βοηθήσει να καταλάβεις τι αλλαγές πρέπει να κάνεις. (Παροιμίαι 20:30, ΜΝΚ) «Νομίζω ότι εκείνο που με βοήθησε περισσότερο από όλα ήταν το ότι άκουγα», λέει ο Άρον. «Εκείνοι που ήταν ειλικρινείς μου είπαν πού έκανα λάθος. Δεν ήταν πάντα αυτό που θα ήθελα να ακούσω, αλλά ήταν αυτό που πραγματικά χρειαζόμουν».
Μήπως αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξεις ριζικά ολόκληρη την προσωπικότητά σου; Όχι, πιθανότατα είναι θέμα διόρθωσης του τρόπου σκέψης σου και ορισμένων χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς σου. (2 Κορινθίους 13:11) Για παράδειγμα, μέχρι τώρα ίσως θεωρούσες τον εαυτό του ανώτερο λόγω της διάπλασής σου, της δύναμής σου ή της ευστροφίας σου. Αλλά η Αγία Γραφή μάς ενθαρρύνει να ενεργούμε «με ταπεινοφροσύνη θεωρώντας τους άλλους ανώτερους». (Φιλιππησίους 2:3) Παραδέξου ότι οι άλλοι—ανεξάρτητα από τη διάπλαση ή τη δύναμή τους—έχουν αξιοθαύμαστες ιδιότητες τις οποίες δεν έχεις εσύ.
Ίσως επίσης πρέπει να απαλλαγείς από την τάση να είσαι επιθετικός ή καταπιεστικός. Να προσπαθείς να ‘δίνεις προσοχή, όχι με προσωπικό ενδιαφέρον μόνο σε ό,τι αφορά τα δικά σου ζητήματα, αλλά με προσωπικό ενδιαφέρον και σε ό,τι αφορά τα ζητήματα των άλλων’. (Φιλιππησίους 2:4) Αν χρειάζεται να εκφράσεις την άποψή σου, να το κάνεις χωρίς να είσαι υβριστικός, σαρκαστικός ή προσβλητικός.—Εφεσίους 4:31.
Αν μπεις στον πειρασμό να καταφύγεις στον εκφοβισμό, θυμήσου ότι ο Θεός κατέστρεψε τους παλικαράδες Νεφιλείμ. (Γένεσις 6:4-7· 7:11, 12, 22) Αιώνες αργότερα, στις μέρες του προφήτη Ιεζεκιήλ, ο Θεός εξέφρασε μεγάλη δυσαρέσκεια απέναντι σε εκείνους που ήταν ένοχοι επειδή ‘έσπρωχναν’ και ‘απωθούσαν’ τα αβοήθητα άτομα. (Ιεζεκιήλ 34:21, ΜΝΚ) Το να γνωρίζει κάποιος ότι ο Ιεχωβά μισεί τον εκφοβισμό μπορεί να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές!
Κάτι άλλο που μπορεί να βοηθήσει είναι να κάνεις στοχασμούς γύρω από Γραφικές αρχές με προσευχή. Ο Χρυσός Κανόνας δηλώνει: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι, πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς». (Ματθαίος 7:12) Όταν μπαίνεις στον πειρασμό να τρομοκρατήσεις κάποιον, αναρωτήσου: ‘Μου αρέσει εμένα να με σπρώχνουν βίαια, να με τρομοκρατούν ή να με ταπεινώνουν; Τότε γιατί συμπεριφέρομαι στους άλλους με τέτοιον τρόπο;’ Η Αγία Γραφή μάς προστάζει να ‘δείχνουμε καλοσύνη ο ένας στον άλλον και τρυφερή συμπόνια’. (Εφεσίους 4:32) Ο Ιησούς έθεσε το τέλειο παράδειγμα σε αυτόν τον τομέα. Μολονότι ήταν ανώτερος από όλους τους άλλους ανθρώπους, συμπεριφερόταν σε όλους με καλοσύνη, συμπόνια και σεβασμό. (Ματθαίος 11:28-30) Προσπάθησε να κάνεις και εσύ το ίδιο αν αντιμετωπίζεις κάποιον που είναι πιο αδύναμος από εσένα—ή ακόμα και σε εκνευρίζει.
Τι θα γίνει, όμως, αν η επιθετική συμπεριφορά σου πηγάζει από αισθήματα θυμού για τον τρόπο που σου συμπεριφέρονται στο σπίτι; Σε μερικές περιπτώσεις, αυτός ο θυμός ίσως είναι δικαιολογημένος. (Παράβαλε Εκκλησιαστής 7:7.) Εντούτοις, η Αγία Γραφή μάς λέει ότι στον δίκαιο άνθρωπο Ιώβ δόθηκε η εξής προειδοποίηση: ‘Πρόσεχε να μη σε οδηγήσει ο θυμός σε εκδικητικές [ενέργειες] . . . Πρόσεχε να μη στραφείς σε ό,τι είναι επιβλαβές’. (Ιώβ 36:18, 21, ΜΝΚ) Ακόμα και αν σε κακομεταχειρίζονται, δεν έχεις κανένα δικαίωμα να κακομεταχειρίζεσαι άλλους. Μια καλύτερη προσέγγιση θα ήταν να προσπαθήσεις να συζητήσεις ανοιχτά το ζήτημα με τους γονείς σου. Αν είσαι θύμα σοβαρής κακομεταχείρισης, ίσως χρειάζεσαι βοήθεια από κάποια πηγή έξω από την οικογένεια για να προστατευτείς από περαιτέρω βλάβη.
Ίσως δεν είναι εύκολο να αλλάξεις, αλλά είναι δυνατόν. Ο Μπρεντ λέει: «Προσεύχομαι για αυτό σχεδόν καθημερινά, και ο Ιεχωβά με έχει βοηθήσει να κάνω μερικές κατάλληλες βελτιώσεις». Καθώς θα βελτιώνεις και εσύ τον τρόπο που συμπεριφέρεσαι στους άλλους, αναμφίβολα θα διαπιστώνεις ότι οι άνθρωποι θα σε συμπαθούν περισσότερο. Να θυμάσαι, οι άνθρωποι μπορεί να φοβούνται τους παλικαράδες, αλλά στην πραγματικότητα κανένας δεν τους συμπαθεί.
[Υποσημειώσεις]
a Για μια εξέταση του πώς μπορούν τα θύματα εκφοβισμού να αποφύγουν την παρενόχληση, βλέπε «Οι Νεαροί Ρωτούν . . . Τι να Κάνω με τους Παλικαράδες του Σχολείου;», στο τεύχος μας 8 Αυγούστου 1989.
b Μερικά από τα ονόματα έχουν αλλαχτεί.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]
«Η συνήθεια του εκφοβισμού μπορεί να αρχίσει στην παιδική ηλικία, αλλά συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή»
[Εικόνα στη σελίδα 18]
Η προφορική κακομεταχείριση είναι μια μορφή εκφοβισμού