Ολοκληρωτική Εξάντληση—Μήπως Είστε ο Επόμενος;

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ

«Σερβιτόρες στη Σουηδία, δάσκαλοι στην Ιαπωνία, ταχυδρομικοί υπάλληλοι στην Αμερική, οδηγοί λεωφορείων στην Ευρώπη και εργάτες που δουλεύουν σε γραμμές συναρμολόγησης σε ολόκληρο τον κόσμο παρουσιάζουν όλοι αυξανόμενα συμπτώματα στρες το οποίο προξενείται από την εργασία».—ΜΑΪΝΙΤΣΙ ΝΤΕΪΛΙ ΝΙΟΥΖ (MAINICHI DAILY NEWS).

Ο ΝΟΜΠΟΥΑΚΙ ήταν καταπονημένος. Εργαζόμενος νύχτα και μέρα είχε προσλάβει 130 υπαλλήλους μέσα σε τέσσερις μήνες. Ήταν διευθυντής πωλήσεων σε κάποιο καινούριο υποκατάστημα μιας μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ στην Ιαπωνία, και επειδή κατέβαλλε προσπάθειες κάτω από πίεση, είχε προσλάβει ανθρώπους που δεν ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις του. Μάλωναν μεταξύ τους και παραπονιούνταν για την εργασία τους. Επιπρόσθετα, ένας υπάλληλος κλέφτηκε με μια υπάλληλο. Ο Νομπουάκι είχε πονοκεφάλους κάθε μέρα. Σύντομα δεν μπορούσε να πάει στην εργασία του, και τις μέρες που πίεζε τον εαυτό του για να πάει, επέστρεφε αμέσως στο σπίτι. Είχε πάθει ολοκληρωτική εξάντληση· έμοιαζε με σπίρτο που τελικά έσβησε.

Οι νοικοκυρές που δεν εργάζονται έξω από το σπίτι επίσης παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση. Έπειτα από δύο χρόνια που έμεινε στο σπίτι με τα τρία παιδιά της, η Σάρα έγινε πολύ ανυπόμονη μαζί τους. «Ένιωθα ότι συνεχώς έκανα και έκανα και έκανα πράγματα, αλλά αυτό ήταν μια άβυσσος», δήλωσε η ίδια. Όταν μια μητέρα εργάζεται κάπου και ανατρέφει παιδιά, η πιθανότητα να υποστεί ολοκληρωτική εξάντληση μεγαλώνει. Η Μπέτι, στα 40 της, βρέθηκε σε μια κατάσταση όπου έπρεπε να εξισορροπήσει τη μητρότητα με τη σταδιοδρομία, προσπαθώντας να εκπληρώνει και τους δύο ρόλους τέλεια. Προσπαθούσε να τους ευχαριστεί όλους—το σύζυγό της, τα παιδιά της, τον προϊστάμενό της και τους συνεργάτες της. Είχε υψηλή αρτηριακή πίεση, και την εξόργιζαν ακόμα και ασήμαντα πράγματα. Είχε πάθει ολοκληρωτική εξάντληση.

Η ολοκληρωτική εξάντληση πλήττει επίσης και άτομα που δεν θα το περίμενε κανείς. Ο Σίντσο, ένας ικανός Χριστιανός διάκονος, ήταν γεμάτος σφρίγος και ιδανικά. Πήγε να βοηθήσει σε μια περιοχή όπου υπήρχε μεγάλη ανάγκη για Χριστιανούς δασκάλους. Ωστόσο, μέσα σε μερικούς μήνες ένιωθε καταπονημένος, και έμενε όλη μέρα κλεισμένος στην κρεβατοκάμαρά του. Αισθανόταν ότι βρισκόταν σε ένα τούνελ χωρίς έξοδο. Δυσκολευόταν να πάρει οποιαδήποτε απόφαση, ακόμα και για το τι θα έτρωγε για μεσημεριανό. Δεν είχε όρεξη για τίποτα. Ήταν ολοκληρωτικά εξαντλημένος.

Τι Είναι η Ολοκληρωτική Εξάντληση;

Τι είναι, λοιπόν, η ολοκληρωτική εξάντληση; Ο Χέρμπερτ Φρόιντενμπέργκερ και άλλοι ερευνητές άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο στα μέσα της δεκαετίας του 1970, και τελικά αυτός έφτασε να περιγράφει «ένα στάδιο εξάντλησης που προέρχεται από την ανάμειξη με ανθρώπους σε συναισθηματικά απαιτητικές καταστάσεις». Επίσης, περιγράφει τη «σωματική ή τη συναισθηματική εξάντληση, ειδικά ως αποτέλεσμα μακροχρόνιου στρες ή έκλυτης ζωής». (Λεξικό American Heritage Dictionary) Υπάρχουν, ωστόσο, ανάλογα με τον ερευνητή, μικρές διαφορές στον ορισμό.

Αν και η ολοκληρωτική εξάντληση δεν έχει οριστεί επακριβώς από ιατρική άποψη, τα θύματα αναγνωρίζονται από συμπτώματα όπως είναι η υπερκόπωση, η έλλειψη ενθουσιασμού, το αίσθημα της έλλειψης βοήθειας, η απόγνωση και η κακοδιαθεσία. Το θύμα αισθάνεται εξαιρετικά κουρασμένο και εξοργίζεται για ασήμαντα πράγματα. Τίποτα δεν το υποκινεί σε δράση. Νιώθει ότι τα πάντα το καταβάλλουν, και μπορεί να ζητάει απελπισμένα βοήθεια από όποιον βρεθεί στο δρόμο του. Όλες οι προσπάθειες στο χώρο της εργασίας και στο σπίτι μπορεί να φαίνονται άσκοπες. Επικρατεί ένα αίσθημα απόγνωσης. Αν έχετε αυτά τα συμπτώματα σε συνδυασμό με κακοδιαθεσία, και δεν βρίσκετε ευχαρίστηση σε τίποτα, τότε μπορεί κάλλιστα να έχετε πάθει ολοκληρωτική εξάντληση.

Η ολοκληρωτική εξάντληση μπορεί να επηρεάσει την εργασία και την οικογενειακή ζωή. Θέλετε να την αποφύγετε. Αλλά πώς; Για να βρούμε την απάντηση, ας δούμε πρώτα ποιοι είναι επιρρεπείς στην ολοκληρωτική εξάντληση και γιατί.

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Συμπτώματα της Ολοκληρωτικής Εξάντλησης

«Η ολοκληρωτική εξάντληση στην εργασία αναφέρεται σε μια εξουθενωτική ψυχολογική κατάσταση που προξενείται από αδιάκοπο στρες στην εργασία το οποίο καταλήγει σε:

1. Μειωμένα αποθέματα ενέργειας

2. Μειωμένη αντίσταση στις ασθένειες

3. Αυξανόμενη δυσαρέσκεια και απαισιοδοξία

4. Ολοένα περισσότερες απουσίες από την εργασία και αυξανόμενη μη αποδοτικότητα στην εργασία.

»Αυτή η κατάσταση είναι εξουθενωτική επειδή έχει τη δύναμη να εξασθενίζει, ακόμα και να καταστρέφει, κατά τα άλλα υγιή, δραστήρια και ικανά άτομα. Η πρωταρχική αιτία της είναι το αδιάκοπο στρες, εκείνο το στρες που συνεχίζεται μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα και χρόνο με το χρόνο».—Η Σχέση Εργασίας/Στρες: Πώς να Αντιμετωπίσετε την Ολοκληρωτική Εξάντληση στην Εργασία (The Work/Stress Connection: How to Cope With Job Burnout), του Ρόμπερτ Λ. Βενίνγκα και του Τζέιμς Π. Σπράντλι.

Ολοκληρωτική Εξάντληση—Ποιοι Κινδυνεύουν και Γιατί;

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ότι είστε υπάλληλος γραφείου και έχετε οικογένεια—ή ίσως όντως να είστε. Η δουλειά συσσωρεύεται πάνω στο γραφείο σας. Το τηλέφωνο χτυπάει αδιάκοπα και οι πελάτες απαιτούν πράγματα που είναι σχεδόν αδύνατον να γίνουν. Ο προϊστάμενός σας είναι δυσαρεστημένος επειδή δεν βγάζετε όση εργασία θα έπρεπε. Ο γιος σας έχει φασαρίες στο σχολείο. Ο δάσκαλος θέλει να σας δει αμέσως. Ο σύντροφός σας αντιμετωπίζει με αδιαφορία τις εκκλήσεις σας για βοήθεια. Όταν η κατάσταση φαίνεται εκτός ελέγχου, το στρες μετατρέπεται σε απελπισία, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την ολοκληρωτική εξάντληση.

Προκαλείται η ολοκληρωτική εξάντληση από την υπερβολική εργασία; Η Αν Μακ Γκι-Κούπερ, ερευνήτρια των λειτουργιών του εγκεφάλου, είπε ότι η ολοκληρωτική εξάντληση είναι «το αποτέλεσμα του να ζει κάποιος χωρίς ισορροπία, συνήθως σε ένα φαύλο κύκλο συνεχούς εργασίας/καθόλου αναψυχής». Η υπερβολική εργασία, ωστόσο, δεν είναι ο μόνος συντελεστής· κάτω από τις ίδιες πιέσεις και περιστάσεις μερικοί παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση ενώ άλλοι δεν παθαίνουν.

Πιθανά Θύματα Ολοκληρωτικής Εξάντλησης

Όπως ακριβώς υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι πιο πιθανό να προσβληθούν από μια συγκεκριμένη ασθένεια, έτσι υπάρχουν και κατηγορίες ανθρώπων οι οποίοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν ολοκληρωτική εξάντληση. «Για να υποστείτε ολοκληρωτική εξάντληση», λέει ο Έλιοτ Άρονσον, καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, «πρέπει αρχικά να διακατέχεστε από φλογερό ενθουσιασμό». Συνεπώς εκείνοι που είναι επιρρεπείς στην ολοκληρωτική εξάντληση φλέγονται από υψηλούς στόχους και ιδανικά. Λέγεται ότι εκείνοι που παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση είναι συνήθως οι καλύτεροι υπάλληλοι μιας εταιρίας.

Συνοψίζοντας τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των πιθανών θυμάτων της ολοκληρωτικής εξάντλησης, ο καθηγητής Φουμιάκι Ιναόκα του Κολεγίου Νοσηλευτών του Ιαπωνικού Ερυθρού Σταυρού έγραψε στο βιβλίο Μοέτσουκισόκογκουν (Moetsukishokogun [Σύνδρομο Ολοκληρωτικής Εξάντλησης]): «Εκείνοι που είναι επιρρεπείς στην ολοκληρωτική εξάντληση έχουν ισχυρές τάσεις να είναι συμπονετικοί, ανθρώπινοι, ευαίσθητοι, αφοσιωμένοι και ιδεαλιστές. Τους ενδιαφέρουν περισσότερο οι άνθρωποι και όχι οι μηχανές».

Όταν ζητήθηκε από κάποιον ειδικό να φτιάξει ένα τεστ για να εντοπίζονται και να απορρίπτονται εκείνοι που είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να υποστούν ολοκληρωτική εξάντληση, αυτός είπε ότι το τεστ θα έπρεπε μάλλον να χρησιμοποιείται ως κριτήριο πρόσληψης. «Αυτό που πρέπει να κάνουν οι εταιρίες», είπε ο ίδιος, «είναι να βρουν τους ανθρώπους που εκδηλώνουν τόσο πολύ ενδιαφέρον ώστε να οδηγούνται στην ολοκληρωτική εξάντληση . . . και κατόπιν να αναπτύξουν προγράμματα για να καταπολεμήσουν την ολοκληρωτική εξάντληση».

Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι εκείνοι που εργάζονται σε υπηρεσίες οι οποίες έχουν ως αντικείμενό τους ανθρώπους, όπως είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι γιατροί, οι νοσοκόμες και οι δάσκαλοι. Αυτοί προσπαθούν πρόθυμα να βοηθήσουν τους ανθρώπους, δίνοντας από τον εαυτό τους για να βελτιώσουν τη ζωή των άλλων, και μπορεί να υποστούν ολοκληρωτική εξάντληση όταν συνειδητοποιήσουν ότι δεν πετυχαίνουν τους μερικές φορές ανέφικτους στόχους που έχουν θέσει για τον εαυτό τους. Οι στοργικές μητέρες μπορεί επίσης να υποστούν ολοκληρωτική εξάντληση για τον ίδιο λόγο.

Γιατί Παθαίνουν Ολοκληρωτική Εξάντληση

Μια έρευνα στην οποία πήραν μέρος νοσοκόμες αποκάλυψε την ύπαρξη τριών παραγόντων που οδηγούν στην ολοκληρωτική εξάντληση. Ο πρώτος παράγοντας ο οποίος σημειώθηκε ήταν η ποσότητα των καθημερινών ανησυχιών που προκαλούσαν απογοήτευση. Για παράδειγμα, οι περισσότερες από τις νοσοκόμες είχαν να φέρουν σε πέρας βαριές ευθύνες, να χειριστούν δυσκολίες στη σχέση τους με τους ασθενείς, να προσαρμοστούν στο νέο εξοπλισμό, να αντιμετωπίσουν τα αυξανόμενα έξοδα και να τα βγάλουν πέρα με έναν ακανόνιστο τρόπο ζωής. «Αυτές οι καθημερινές ανησυχίες αποτελούν το σημαντικότερο παράγοντα που συντελεί στην ολοκληρωτική εξάντλησή τους», λέει το βιβλίο Μοέτσουκισόκογκουν. Όταν τα προβλήματα παραμένουν άλυτα, η απογοήτευση απλώς συσσωρεύεται και οδηγεί σε ολοκληρωτική εξάντληση.

Ο δεύτερος παράγοντας που σημειώθηκε ήταν η έλλειψη υποστήριξης, το ότι δεν είχαν κάποιον στον οποίο να εμπιστευτούν. Έτσι, μια μητέρα που απομονώνεται από τις άλλες μητέρες είναι πιθανότερο να υποστεί ολοκληρωτική εξάντληση. Η έρευνα που αναφέρθηκε παραπάνω διαπίστωσε ότι οι ανύπαντρες νοσοκόμες είναι πιο επιρρεπείς στην ολοκληρωτική εξάντληση από ό,τι εκείνες που είναι παντρεμένες. Εντούτοις, το να είναι παντρεμένος κάποιος μπορεί να αυξήσει τις καθημερινές ανησυχίες αν δεν υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ του συζύγου και της συζύγου. Ακόμα και όταν είναι όλοι στο σπίτι, κάποιο άτομο μπορεί να νιώθει μόνο επειδή η οικογένειά του είναι απορροφημένη στην παρακολούθηση τηλεόρασης.

Ο τρίτος παράγοντας ήταν το αίσθημα της έλλειψης βοήθειας. Για παράδειγμα, οι νοσοκόμες έχουν περισσότερες πιθανότητες να νιώσουν αβοήθητες από ό,τι οι γιατροί επειδή οι νοσοκόμες ίσως δεν έχουν την εξουσία να αλλάξουν τα πράγματα. Εκείνοι που βρίσκονται στη μέση της ιεραρχικής κλίμακας μπορεί να υποστούν ολοκληρωτική εξάντληση όταν αισθανθούν ότι ακόμα και οι πιο σκληρές τους προσπάθειες δεν οδηγούν πουθενά. Όπως είπε κάποιος προσωπάρχης, η ολοκληρωτική εξάντληση προκαλείται από το να νιώθει κάποιος «απογοητευμένος επειδή προσπαθεί να κάνει κάτι σημαντικό και δεν του δίνουν σημασία».

Οι άνθρωποι νιώθουν αβοήθητοι όταν βρίσκονται σε κάποιο περιβάλλον όπου εκδηλώνεται αγνωμοσύνη, και το αποτέλεσμα είναι η ολοκληρωτική εξάντληση. Οι γυναίκες σύζυγοι παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση όταν οι σύζυγοί τους αποτυχαίνουν να αναγνωρίσουν το πόση εργασία περιλαμβάνει η φροντίδα του σπιτιού και των παιδιών. Οι διευθυντές που βρίσκονται στη μέση της ιεραρχικής κλίμακας παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση όταν το αφεντικό τους αγνοεί κάποια εργασία που την έκαναν πολύ καλά και τους επιπλήττει για μικρολάθη. «Το βασικό σημείο είναι ότι όλοι χρειαζόμαστε να εκτιμούν και να αναγνωρίζουν τις προσπάθειές μας», λέει το περιοδικό Γονείς (Parents), «και αν εργαζόμαστε σε κάποιο μέρος που δεν ανταμείβει τις προσπάθειές μας—είτε αυτό είναι το σπίτι μας είτε το γραφείο μας—τότε υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούμε ολοκληρωτική εξάντληση».

Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ στις νοσοκόμες υπάρχουν υψηλά ποσοστά ολοκληρωτικής εξάντλησης, στους μαιευτήρες τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλότερα. Σε γενικές γραμμές, το έργο του μαιευτήρα περιλαμβάνει το να βοηθάει καινούριες ζωές να έρθουν στον κόσμο. Οι μητέρες και οι πατέρες τούς ευχαριστούν για το έργο τους. Όταν οι άλλοι αναγνωρίζουν την αξία τους, τότε εκείνοι αισθάνονται ότι είναι χρήσιμοι και αυτό αποτελεί κινητήρια δύναμη.

Μόλις κάποιος καταλάβει ποιος τείνει να υποστεί ολοκληρωτική εξάντληση και γιατί, γίνεται ευκολότερο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Το άρθρο που ακολουθεί μπορεί να βοηθήσει τα θύματα της ολοκληρωτικής εξάντλησης να έχουν μια ισορροπημένη προσέγγιση στη ζωή.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

Η ολοκληρωτική εξάντληση είναι αποτέλεσμα ενός φαύλου κύκλου συνεχούς εργασίας/καθόλου αναψυχής

Ολοκληρωτική Εξάντληση—Πώς Μπορείτε να την Αντιμετωπίσετε;

ΚΑΤΑΒΑΡΗΜΕΝΟΙ από το στρες που προκαλούν οι έγνοιες και οι καθημερινές ανησυχίες, πολλοί προσπαθούν να πνίξουν τις απογοητεύσεις τους στο ποτό. Το αλκοόλ, το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό σήμερα, χρησιμοποιείται από πολλούς στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τη σκληρή πραγματικότητα. Άλλοι βασίζονται σε δημοφιλή φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή για να αντιμετωπίσουν τις διάφορες έγνοιες. Επίσης κάποιοι άλλοι καταφεύγουν σε ψυχοτρόπα ναρκωτικά, όπως είναι η μαριχουάνα, οι μεθαμφεταμίνες και η κοκαΐνη. Ακόμα και μικρά παιδιά είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν ναρκωτικά για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα της ζωής. Λέγεται ότι το 95 τοις εκατό των Αμερικανών νέων θα έχουν χρησιμοποιήσει μία ή περισσότερες παράνομες ουσίες προτού αποφοιτήσουν από το λύκειο.

Κατόπιν, υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν να ξεφύγουν από το καθημερινό στρες γλεντοκοπώντας με τους φίλους τους ή προσποιούμενοι ότι είναι χαρούμενοι ενώ μέσα τους αισθάνονται καταθλιμμένοι. Ή για εσφαλμένους λόγους επιζητούν συμπάθεια και τρυφερότητα από το αντίθετο φύλο. Αλλά αν κάποιος χρησιμοποιεί μέσα διαφυγής για να αντιμετωπίσει το στρες απλώς αυξάνει την απογοήτευση. Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να μειώσουν το στρες με το αλκοόλ ή με άλλες ουσίες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, αντί να αναζωπυρώσουν την ενεργητικότητά τους, επιταχύνουν τη διαδικασία της ολοκληρωτικής εξάντλησης. Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν όταν νιώθετε τη φλόγα που υπάρχει μέσα σας να σβήνει σιγά σιγά;

Τρόποι για να Αναρρώσετε

Το Ξύπνα! δεν συστήνει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή. Εντούτοις, παρουσιάζει μερικές υποβοηθητικές υποδείξεις που βασίζονται σε Βιβλικές αρχές οι οποίες μπορεί να σας βοηθήσουν να αναζωπυρώσετε τα τελευταία ίχνη δύναμης που σας έχουν απομείνει. Ο Δρ Γιούτακα Όνο, διευθυντής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κέιο, προτείνει «τρία Έψιλον» για να αντιμετωπίσει κάποιος την ολοκληρωτική εξάντληση. Ο ίδιος εξηγεί: «Τα ‘τρία Έψιλον’ είναι ο έλεγχος, η επικοινωνία και η επίγνωση».

Προκειμένου να αντιμετωπίσετε το αίσθημα της έλλειψης βοήθειας, πρέπει να μπορείτε να αισθάνεστε ότι ελέγχετε τα αισθήματά σας και τη συμπεριφορά σας. Όταν η απογοήτευση κυριαρχεί καθημερινά στα συναισθήματά σας και συνθλίβει την ικανότητά σας να επιλύετε προβλήματα, είναι εύκολο να πιστέψετε ότι τα πράγματα έχουν ξεφύγει από τον έλεγχό σας. Ωστόσο, μην κάθεστε άπρακτοι και εμμένετε σε δυσάρεστες σκέψεις. Προσπαθήστε να λύσετε το πρόβλημά σας σταδιακά. (Βλέπε πλαίσιο, σελίδα 8). Μην είστε αναβλητικοί. Και μόνο με το να ξεκινήσετε κάποιες θετικές ενέργειες, θα αρχίσετε να νιώθετε καλύτερα καθώς και ότι ελέγχετε την κατάσταση.

Προσπαθήστε να μειώσετε τους εκνευρισμούς οι οποίοι καταλήγουν σε αισθήματα ηττοπάθειας. Για παράδειγμα, μερικοί τείνουν να αναστατώνονται με κάθε ασήμαντο πράγμα στη ζωή. Επιμένουν να κάνουν τα πράγματα με ένα συγκεκριμένο τρόπο και εκνευρίζονται όταν οι άλλοι δεν συμμορφώνονται, ή μπορεί να απογοητεύονται από τις δικές τους αποτυχίες. «Μη γίνου δίκαιος παραπολύ», είπε ένας σοφός άντρας της αρχαιότητας, «και μη φρόνει σεαυτόν υπέρμετρα σοφόν· δια τι να αφανισθής;» (Εκκλησιαστής 7:16) Το να παραμένετε προσκολλημένοι σε πρότυπα που είναι υπερβολικά υψηλά και να αισθάνεστε συνεχώς ότι δεν ανταποκρίνεστε σε αυτά είναι ένας σίγουρος τρόπος για να υποστείτε ολοκληρωτική εξάντληση.

Κάποια περαιτέρω υποβοηθητική συμβουλή από την Αγία Γραφή είναι το ‘να είστε μετριόφρονες καθώς περπατάτε με τον Θεό σας’. (Μιχαίας 6:8, ΜΝΚ) Το να είναι κάποιος μετριόφρων σημαίνει να έχει επίγνωση των περιορισμών του ή να έχει κάνει «μετρημένη αξιολόγηση των ικανοτήτων του». Αυτό μπορεί να σημαίνει να λέτε όχι στις παράλογες απαιτήσεις στο χώρο της εργασίας.

Εκείνοι που γνωρίζουν τους περιορισμούς τους καλοδέχονται τη βοήθεια. Μια διευθύντρια, η οποία είχε υποστεί στο παρελθόν ολοκληρωτική εξάντληση, είπε ότι το κλειδί για να την αποφύγει κάποιος είναι να ζητήσει βοήθεια. Ωστόσο, όπως λέει εκείνη, «πολλοί άνθρωποι διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια επειδή οι άλλοι μπορεί να νομίζουν ότι δεν κάνουν καλά την εργασία τους». Είτε πρόκειται για τις δουλειές του σπιτιού είτε για τη σχολική εργασία είτε για την κοσμική εργασία—οτιδήποτε είναι αυτό που σας απειλεί με ολοκληρωτική εξάντληση—αναθέστε σε άλλους να κάνουν ορισμένες εργασίες, όπου αυτό είναι δυνατόν. Θα μείνετε έκπληκτοι καθώς θα βλέπετε τα πράγματα να επιτελούνται χωρίς να διευθύνετε εσείς προσωπικά τα πάντα.—Παράβαλε Έξοδος 18:13-27.

Ίσως χρειάζεστε λίγη ξεκούραση. Μια άδεια από την εργασία μπορεί να κάνει θαύματα για ένα πιθανό θύμα ολοκληρωτικής εξάντλησης. Ωστόσο, αν οι περιστάσεις σας δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο, «αν ξέρετε πώς να διατηρείτε το κέφι σας, αυτό βοηθάει πολύ», λέει η ερευνήτρια Αν Μακ Γκι-Κούπερ. Το να κάνετε κάποιο διάλειμμα και να ασχοληθείτε με κάτι άλλο μπορεί ακόμα και να αυξήσει την παραγωγικότητα, υποκινώντας τη διάνοιά σας προς ένα δημιουργικό τρόπο σκέψης. Η συμβουλή που έδωσε ο Βασιλιάς Σολομών πριν από χρόνια ισχύει ακόμα: «Καλήτερον μία δραξ πλήρης αναπαύσεως παρά δύο πλήρεις μόχθου και θλίψεως πνεύματος».—Εκκλησιαστής 4:6.

Ένας Κύκλος Υποστήριξης σε Σχέση με την Επικοινωνία

Το δεύτερο «Έψιλον» που ανέφερε ο Δρ Όνο περιλαμβάνει την επικοινωνία. Είναι ενδιαφέρον ότι οι πυροσβέστες σπάνια παθαίνουν ολοκληρωτική εξάντληση. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι, εκτός από το ότι οι άλλοι τους θεωρούν ήρωες, αυτοί είναι ενωμένοι με έναν ισχυρό δεσμό συντροφικότητας. Εφόσον έχει μια ομάδα υποστήριξης στην οποία μπορεί να στηριχτεί, κάποιος μπορεί να βοηθηθεί από αυτήν. Πού μπορείτε να βρείτε παρηγορητική υποστήριξη σήμερα; Περιγράφοντας τρόπους με τους οποίους οι γιατροί μπορούν να αντιμετωπίσουν την ολοκληρωτική εξάντληση, το βιβλίο Μοέτσουκισόκογκουν (Moetsukishokogun [Σύνδρομο Ολοκληρωτικής Εξάντλησης]) δηλώνει: «Για τους γιατρούς, η οικογένειά τους, ειδικά ο σύντροφός τους, είναι ο πιο αποτελεσματικός και ρεαλιστικός συναισθηματικός υποστηρικτής». Όλοι χρειαζόμαστε κάποιον στον οποίο να εμπιστευόμαστε προσωπικά αισθήματα. Σε αυτό το ζήτημα της επικοινωνίας, η Αγία Γραφή προσφέρει πρακτική συμβουλή. Ενθαρρύνει τα αντρόγυνα να διατηρούν ρομαντικούς δεσμούς μεταξύ τους και λέει σε όλους να έχουν φίλους οι οποίοι μπορούν να κάνουν ουσιαστικές, εφικτές υποδείξεις.—Παροιμίαι 5:18, 19· 11:14.

«Πρέπει να φτιάξουμε το δικό μας σύστημα υποστήριξης που θα αποτελείται από τους στενούς φίλους και την οικογένεια», λέει το περιοδικό Η.Π.Α. Σήμερα (USA Today). Στη συνέχεια προσθέτει: «Πρέπει επίσης να αισθανόμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιούμε τη βοήθεια που παρέχουν τα θρησκευτικά μας κέντρα και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας». Σχετικά με το πώς να κάνουμε χρήση της θρησκευτικής παροχής για βοήθεια, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, ο Ιάκωβος, έγραψε: «Είναι κανείς μεταξύ σας άρρωστος; Ας καλέσει τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας, και ας προσευχηθούν για αυτόν, αλείφοντάς τον με λάδι στο όνομα του Ιεχωβά». (Ιακώβου 5:14) Οι Χριστιανοί που έχουν προβλήματα μπορούν να βρουν αναζωογόνηση μιλώντας με τους πρεσβυτέρους των εκκλησιών των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Μολονότι οι πρεσβύτεροι δεν είναι ειδικοί στην αντιμετώπιση της ολοκληρωτικής εξάντλησης, η πνευματική υποστήριξη που προσφέρουν είναι ανεκτίμητη.

Ενώ ένα ανθρώπινο σύστημα υποστήριξης μπορεί να μας αναζωογονήσει για μια ακόμα μέρα, αυτό μπορεί να μην είναι πάντοτε αρκετό. Στην εισαγωγή του βιβλίου του με τίτλο Όταν Νιώθεις Αβοήθητος (Helplessness), ο Μάρτιν Ε. Π. Σέλιγκμαν ανέφερε ότι ο αχαλίνωτος ατομικισμός που υπάρχει στη Δύση αποτελεί μια αιτία για την αύξηση της κατάθλιψης σήμερα, και εξέφρασε την ανάγκη να βρουν οι άνθρωποι νόημα στη ζωή. Στη συνέχεια έδειξε ότι «μια απαραίτητη προϋπόθεση για να βρεθεί αυτό το νόημα είναι η προσκόλληση σε κάτι μεγαλύτερο από εσάς». Αν και πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν παίρνουν τη σχέση τους με τον Θεό στα σοβαρά, η επικοινωνία με τον Δημιουργό—ο οποίος είναι σίγουρα ‘μεγαλύτερος από εσάς’—μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε το αίσθημα της έλλειψης βοήθειας.

Ο Βασιλιάς Δαβίδ, ο οποίος αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες, ενθάρρυνε τους υπηκόους του: «Ελπίζετε [στον Θεό] εν παντί καιρώ· ανοίγετε, λαοί, ενώπιον αυτού τας καρδίας σας· ο Θεός είναι καταφύγιον εις ημάς». (Ψαλμός 62:8) Ο Θεός είναι έτοιμος να ακούσει, ακόμα και τους ‘αλάλητους στεναγμούς’ μας. (Ρωμαίους 8:26) Το να τον παρακαλείτε με θέρμη καταλήγει σε ειρήνη η οποία μπορεί να «περιφρουρήσει τις καρδιές σας και τις διανοητικές σας δυνάμεις» από ολοκληρωτική εξάντληση.—Φιλιππησίους 4:6, 7.

Αλλάξτε την Άποψή Σας

Τελικά, ίσως χρειάζεται κάποια αλλαγή στο πώς βλέπετε την κατάστασή σας. Η επίγνωση, ή η αντίληψη, είναι το τελευταίο «Έψιλον» που προτείνει ο Δρ Όνο ως ένα μέσο για να αντιμετωπίσετε την ολοκληρωτική εξάντληση. Όταν βρισκόμαστε κάτω από υπερβολικό στρες, τείνουμε να βλέπουμε τα πάντα αρνητικά και να παγιδευόμαστε σε απαισιόδοξες απόψεις. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Αναλύστε αν πραγματικά υπάρχει ή όχι βάση για αυτόν τον αρνητικό τρόπο σκέψης. Θα είναι το αποτέλεσμα τόσο άσχημο όσο φοβάστε ότι θα είναι; Προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από διαφορετική οπτική γωνία.

«Μπορείτε να αρχίσετε δεχόμενοι ότι, αν έχετε υποστεί ολοκληρωτική εξάντληση, αυτό συμβαίνει πιθανότατα επειδή είστε ‘καλός’ και όχι επειδή είστε ‘κακός’», λέει το περιοδικό Γονείς (Parents). Να θυμάστε: Οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στην ολοκληρωτική εξάντληση έχουν υψηλά πρότυπα και ενδιαφέρονται για τους άλλους. Αυτό που μπορεί να βοηθήσει περισσότερο κάποιο άτομο που έχει πέσει θύμα ολοκληρωτικής εξάντλησης είναι ένας λόγος εκτίμησης. Παίζει μεγάλο ρόλο για μια μητέρα το να εκφράζουν και να εκδηλώνουν ο σύζυγός της και τα παιδιά της εκτίμηση για όλη την εργασία που περιλαμβάνει η φροντίδα του σπιτιού. Αν κάποιο άτομο που βρίσκεται στη μέση της ιεραρχικής κλίμακας υποφέρει από ολοκληρωτική εξάντληση στην εργασία, ένα γεμάτο εκτίμηση σχόλιο και ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη μπορεί να αλλάξουν τη στάση του προς το καλύτερο.

Η Αγία Γραφή δείχνει ότι μια ικανή γυναίκα αξίζει να την επαινούν: «Τα τέκνα αυτής σηκόνονται και μακαρίζουσιν αυτήν· ο ανήρ αυτής, και επαινεί αυτήν· πολλαί θυγατέρες εφέρθησαν αξίως, αλλά συ υπερέβης πάσας». (Παροιμίαι 31:10, 28, 29) Πράγματι, ‘κηρήθρα μέλιτος είναι οι ευάρεστοι λόγοι, γλυκύτης εις την ψυχήν και ίασις εις τα οστά’.—Παροιμίαι 16:24.

Ο Σίντσο, ο Χριστιανός πρεσβύτερος που αναφέρθηκε στο πρώτο άρθρο, ανέρρωσε ικανοποιητικά από την ολοκληρωτική εξάντληση που είχε υποστεί. Αν και έλαβε βοήθεια από κάποιον ειδικό, αυτό που βοήθησε περισσότερο τον Σίντσο ήταν οι προσευχές του στον Ιεχωβά. Έπειτα από τις ειλικρινείς προσευχές που έκανε ζητώντας βοήθεια, έτυχε να συναντήσει τον πρεσβύτερο με τον οποίο είχε αρχικά μελετήσει το Λόγο του Θεού. Εκείνος ο πρεσβύτερος καθώς και άλλοι συμπρεσβύτεροι τον στήριξαν ακούγοντας τις ανησυχίες που είχε. Από ένα παλαιότερο τεύχος του περιοδικού που διαβάζετε τώρα, η σύζυγός του τού διάβαζε άρθρα σχετικά με την υπερνίκηση των αρνητικών συναισθημάτων. (8 Οκτωβρίου 1992) Αυτός σταδιακά συνειδητοποίησε ότι προσπαθούσε να τα κάνει όλα μόνος του. Ο τρόπος που έβλεπε τα όσα συνέβαιναν γύρω του άρχισε να αλλάζει. Αν και στην αρχή ένιωθε ότι βρισκόταν σε ένα τούνελ απογοήτευσης που δεν είχε τέλος, άρχισε να βλέπει ένα φως στην άλλη άκρη το οποίο διαρκώς μεγάλωνε, μέχρι που τελικά βγήκε από το τούνελ στο οποίο βρισκόταν.

Όπως ακριβώς ο Σίντσο, έτσι και εσείς μπορείτε να αντιμετωπίσετε την ολοκληρωτική εξάντληση και να αντικρίσετε ξανά τη ζωή.

[Πλαίσιο στη σελίδα 8]

Δώδεκα Τρόποι για την Πρόληψη της Ολοκληρωτικής Εξάντλησης

ΟΣΑ θα αναφερθούν παρακάτω βασίζονται σε λίγες μόνο από τις υποδείξεις που προσφέρει μια γιατρός ειδική στον τομέα της φροντίδας για την ψυχική υγεία.

1. Να ελέγχετε τις σκέψεις, τα αισθήματα και τη συμπεριφορά σας—η προσευχή βοηθάει πολύ.

2. Όταν αρχίζετε να ανησυχείτε, να μετατρέπετε σκόπιμα τον τρόπο σκέψης σας κάνοντάς τον χρήσιμο και αποφασιστικό.

3. Όταν είστε αναστατωμένοι, να παίρνετε μια βαθιά αναπνοή και συνειδητά να ηρεμείτε.

4. Να προσπαθείτε να δείτε τις καταστάσεις από την άποψη του άλλου ατόμου για να καταλάβετε πώς αναπτύχτηκε το στρες.

5. Να συγκεντρώνετε την προσοχή σας σε ό,τι εκτιμάτε στους άλλους και να τους επαινείτε. Να εκφράζετε όχι κολακείες αλλά έπαινο που αξίζει στο άτομο.

6. Να αναγνωρίζετε και να καταπνίγετε τον αρνητικό, καταστροφικό τρόπο σκέψης.

7. Να μάθετε να λέτε όχι όταν το απαιτούν η ενεργητικότητα και το πρόγραμμά σας.

8. Να επιδίδεστε σε κάποια σωματική άσκηση κάθε μέρα—το ζωηρό περπάτημα είναι καλό.

9. Να φέρεστε στους άλλους με σεβασμό, παρακινώντας τους να εκδηλώνουν τα καλύτερα χαρακτηριστικά τους.

10. Να διατηρείτε την αίσθηση του χιούμορ και να είστε αισιόδοξοι.

11. Να αφήνετε τα προβλήματα της εργασίας σας στο χώρο της εργασίας.

(Βασισμένο στο άρθρο «Αντιμετωπίστε τα Αισθήματα, Νικήστε την Ολοκληρωτική Εξάντληση», της Ρουθ Ντέιλι Γκρέιντζερ, από το Αμερικανικό Περιοδικό Νοσηλευτικής [American Journal of Nursing], τεύχος Ιανουαρίου 1992).

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Η ολοκληρωτική εξάντληση συνήθως πλήττει το ενεργητικό, δραστήριο άτομο