Πώς να Καλλιεργείτε Αγάπη για τη Μάθηση

«Δίδαξε το παιδί πώς πρέπει να ζει, και θα το θυμάται σε όλη του τη ζωή».​—ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ 22:6, ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΓΓΛΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (TODAY’S ENGLISH VERSION).

ΕΧΕΤΕ προσπαθήσει ποτέ να βάλετε τα παιδιά για ύπνο ενώ συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον; Αν και μπορεί να είναι κουρασμένα, να κλαίνε ή να είναι εκνευρισμένα, θα προσπαθήσουν να παραμείνουν ξύπνια και να συμμετάσχουν. «Η ανάγκη που έχουν να μάθουν τον κόσμο και να κινούνται επιδέξια σε αυτόν είναι τόσο βαθιά και έντονη όσο και η ανάγκη τους για τροφή, ξεκούραση ή ύπνο. Μερικές φορές μπορεί να είναι ακόμη εντονότερη», γράφει ο συγγραφέας Τζον Χολτ.

Η δυσκολία έγκειται στο να διατηρήσουν τα παιδιά την επιθυμία για μάθηση σε όλη τη ζωή τους, περιλαμβανομένων, φυσικά, και των σχολικών τους χρόνων. Μολονότι δεν υπάρχει εγγυημένη συνταγή επιτυχίας, υπάρχουν αρκετές δοκιμασμένες μέθοδοι τις οποίες μπορούν να εφαρμόσουν γονείς, εκπαιδευτικοί, καθώς και παιδιά. Σπουδαιότερη, όμως, από οποιαδήποτε μέθοδο είναι η αγάπη.

Δείξτε Αγάπη για να Έχετε τα Καλύτερα Αποτελέσματα

Τα παιδιά λαχταρούν την αγάπη των γονέων τους. Αυτή η αγάπη τούς δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας το οποίο τα κάνει πιο πρόθυμα να επικοινωνούν, να ρωτούν και να εξερευνούν. Η αγάπη υποκινεί τους γονείς να μιλούν τακτικά με τα παιδιά τους και να δείχνουν ενδιαφέρον για την εκπαίδευσή τους. Σύμφωνα με έρευνες, «φαίνεται ότι οι γονείς είναι κυρίως αυτοί που επηρεάζουν το κίνητρο ενός παιδιού για μάθηση», τονίζει το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση​—Υποβοήθηση των Παιδιών να Αποκτήσουν Κίνητρο και να Αγαπήσουν τη Μάθηση (Eager to Learn​—Helping Children Become Motivated and Love Learning). Τα αποτελέσματα αυτής της επιρροής ενισχύονται όταν οι γονείς συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς. «Τίποτα δεν μπορεί να ανανεώσει πιο αποτελεσματικά το κίνητρο ενός παιδιού για μάθηση από ό,τι η συνεργασία γονέα και εκπαιδευτικού», αναφέρει το βιβλίο.

Οι γονείς επηρεάζουν επίσης την ικανότητα μάθησης των παιδιών τους. Σε μια μακροχρόνια μελέτη που συμπεριέλαβε 43 οικογένειες και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Στο Εσωτερικό του Εγκεφάλου (Inside the Brain), οι ερευνητές «ανακάλυψαν ότι τα παιδιά στα οποία μιλούσαν πάρα πολύ οι γονείς τους [τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής τους] είχαν εξαιρετικά υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης από τα παιδιά στα οποία οι γονείς δεν μιλούσαν πάρα πολύ». Το βιβλίο προσθέτει ότι «οι γονείς που μιλούν στα παιδιά τους πάρα πολύ τείνουν να επαινούν τα επιτεύγματα των παιδιών, να απαντούν στις ερωτήσεις τους, να παρέχουν καθοδήγηση αντί να δίνουν εντολές και να χρησιμοποιούν πολλές διαφορετικές λέξεις σε ποικίλους συνδυασμούς». Αν είστε γονέας, επικοινωνείτε εσείς τακτικά και εποικοδομητικά με τα παιδιά σας;

Η Αγάπη Διέπεται από Καλοσύνη και Κατανόηση

Οι ικανότητες και τα χαρίσματα ποικίλλουν από παιδί σε παιδί. Φυσιολογικά, οι γονείς δεν θα ήθελαν να επηρεαστεί η αγάπη που δείχνουν από τέτοιες διαφορές. Στο σημερινό κόσμο, όμως, οι άνθρωποι συνήθως αξιολογούνται ανάλογα με τις ικανότητές τους, πράγμα που μπορεί να κάνει μερικά παιδιά «να θεωρούν τα ανταγωνιστικά επιτεύγματα ως κριτήριο της προσωπικής τους αξίας», σύμφωνα με το βιβλίο Ικανότητες Σκέψης και Μάθησης (Thinking and Learning Skills). Αυτή η νοοτροπία, εκτός του ότι κάνει τέτοια παιδιά «να νιώθουν πως απειλούνται πολύ εύκολα από την αποτυχία», μπορεί επίσης να τους επιφέρει αδικαιολόγητη ανησυχία και άγχος. Το περιοδικό Η Ινδία Σήμερα (India Today) επισημαίνει ότι η ανησυχία που προκύπτει από τη σχολική πίεση και η έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια θεωρούνται βασικοί παράγοντες για τον τριπλασιασμό στα ποσοστά των εφηβικών αυτοκτονιών στην Ινδία τα περασμένα 25 χρόνια.

Μπορεί επίσης να προκληθεί συναισθηματική βλάβη αν τα παιδιά στιγματίζονται ως «χαζά» ή «ανόητα». Τέτοια άσπλαχνα σχόλια αποθαρρύνουν τη μάθηση παρά την προωθούν. Η αγάπη του γονέα, όμως, πρέπει να διέπεται πάντα από καλοσύνη και να υποστηρίζει τη φυσική επιθυμία του παιδιού για μάθηση​—μάλιστα σύμφωνα με τους δικούς του ρυθμούς, χωρίς το φόβο της ταπείνωσης. (1 Κορινθίους 13:4) Αν ένα παιδί έχει κάποιο πρόβλημα μάθησης, οι στοργικοί γονείς προσπαθούν να βοηθήσουν χωρίς να το κάνουν ποτέ να νιώσει ανόητο ή άχρηστο. Είναι αλήθεια ότι αυτό μπορεί να απαιτεί υπομονή και διακριτικότητα, αλλά ασφαλώς αξίζει την προσπάθεια. Πώς μπορεί να καλλιεργήσει κανείς τέτοια αγάπη; Ένα σημαντικό πρώτο βήμα είναι η πνευματική άποψη.

Η Πνευματική Άποψη Προσδίδει Ισορροπία

Η πνευματικότητα που βασίζεται στη Γραφή είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για αρκετούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι μας βοηθάει να έχουμε κατάλληλη άποψη για την κοσμική εκπαίδευση, θεωρώντας τη σημαντική αλλά όχι υψίστης σημασίας. Τα μαθηματικά, λόγου χάρη, μπορεί να έχουν πολλές πρακτικές εφαρμογές, αλλά δεν μπορούν να κάνουν κάποιο άτομο να είναι ηθικό και να καθοδηγείται από αρχές.

Η Γραφή μάς προτρέπει επίσης να είμαστε ισορροπημένοι όσον αφορά την ποσότητα του χρόνου που αφιερώνουμε για τις κοσμικές σπουδές, λέγοντας: «Το να κάνει κάποιος πολλά βιβλία δεν έχει τέλος και η πολλή αφοσίωση σε αυτά είναι κουραστική για τη σάρκα». (Εκκλησιαστής 12:12) Πράγματι, τα παιδιά χρειάζεται να λαβαίνουν επαρκή βασική εκπαίδευση, αλλά αυτή δεν θα πρέπει να καταναλώνει όλο το χρόνο τους. Χρειάζονται χρόνο και για άλλες ωφέλιμες δραστηριότητες, ιδιαίτερα πνευματικής φύσης, οι οποίες διαπλάθουν τον εσωτερικό άνθρωπο.

Μια άλλη πτυχή της πνευματικότητας που βασίζεται στη Γραφή είναι η μετριοφροσύνη. (Μιχαίας 6:8) Οι μετριόφρονες αποδέχονται τους περιορισμούς τους και δεν πέφτουν θύματα της έντονης φιλοδοξίας και του ανελέητου ανταγωνισμού, στοιχεία που είναι έκδηλα σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αυτά τα επιβλαβή χαρακτηριστικά «αποτελούν συνδυασμό που επιφέρει κατάθλιψη», λέει το περιοδικό Η Ινδία Σήμερα. Είτε είμαστε νέοι είτε ηλικιωμένοι, τα καταφέρνουμε πολύ καλύτερα όταν δίνουμε προσοχή στη θεόπνευστη συμβουλή της Γραφής: «Ας μη γινόμαστε εγωιστές, προκαλώντας σε ανταγωνισμό ο ένας τον άλλον, φθονώντας ο ένας τον άλλον». «Αλλά ο καθένας ας αποδεικνύει τι είναι το δικό του έργο, και τότε θα έχει λόγο για αγαλλίαση σε σχέση με τον εαυτό του μόνο και όχι σε σύγκριση με τον άλλον».—Γαλάτες 5:26· 6:4.

Πώς μπορούν οι γονείς να το εφαρμόζουν αυτό στην εκπαίδευση των παιδιών τους; Ένας τρόπος είναι με το να προτρέπουν κάθε παιδί να θέτει προσωπικούς στόχους και να κάνει συγκρίσεις μόνο σε σχέση με τον εαυτό του. Για παράδειγμα, αν ο γιος σας έγραψε πρόσφατα ένα διαγώνισμα στα μαθηματικά ή στην ορθογραφία, ζητήστε του να συγκρίνει τα αποτελέσματά του με εκείνα κάποιου προηγούμενου διαγωνίσματος. Έπειτα δώστε κατάλληλο έπαινο ή προτροπή. Με αυτόν τον τρόπο, τον βοηθάτε να θέτει εφικτούς στόχους, να παρακολουθεί την πρόοδό του και να ασχολείται με τυχόν αδυναμίες του χωρίς να συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους.

Σήμερα, όμως, μερικοί ικανοί νεαροί προτιμούν να μην τα πηγαίνουν καλά στο σχολείο φοβούμενοι ότι θα τους κοροϊδεύουν. «Δεν είναι “της μόδας” να είσαι καλός μαθητής», είναι μια άποψη την οποία υιοθετούν μερικοί νεαροί. Μπορεί να βοηθήσει εδώ η πνευματική άποψη; Και βέβαια μπορεί! Αναλογιστείτε το εδάφιο Κολοσσαείς 3:23, το οποίο λέει: «Οτιδήποτε κάνετε, να εργάζεστε σε αυτό ολόψυχα όπως για τον Ιεχωβά, και όχι για ανθρώπους». Μπορείτε να φανταστείτε κάποιο υψηλότερο κίνητρο για σκληρή εργασία από το να ευχαριστείτε τον Θεό; Μια τέτοια ανώτερη άποψη παρέχει τη δύναμη για να αντιστέκεται κάποιος στην επιβλαβή πίεση από τον περίγυρο.

Μάθετε τα Παιδιά να Αγαπούν το Διάβασμα

Η ανάγνωση και η γραφή είναι βασικά στοιχεία της καλής εκπαίδευσης​—τόσο της κοσμικής όσο και της πνευματικής. Οι γονείς μπορούν να καλλιεργήσουν στα παιδιά τους αγάπη για το γραπτό λόγο διαβάζοντάς τους από τη βρεφική τους ηλικία. Η Δάφνη, η οποία εργάζεται ως διορθώτρια κειμένου, εκτιμάει το γεγονός ότι οι γονείς της τής διάβαζαν τακτικά όταν ήταν παιδί. «Καλλιέργησαν μέσα μου αγάπη για το γραπτό λόγο», εξηγεί η ίδια. «Ως αποτέλεσμα, μπορούσα να διαβάζω πριν πάω στο σχολείο. Οι γονείς μου με έμαθαν επίσης να κάνω έρευνα ώστε να μπορώ να βρίσκω μόνη μου τις απαντήσεις στις ερωτήσεις μου. Αυτή η εκπαίδευση έχει αποδειχτεί εξαιρετικά πολύτιμη μέχρι και σήμερα».

Από την άλλη πλευρά, ο Χολτ, ο οποίος αναφέρθηκε νωρίτερα, προειδοποιεί ότι το να διαβάζετε στο παιδί «δεν είναι αρκετό», και προσθέτει: «Αν η ανάγνωση δεν ευχαριστεί τόσο το γονέα όσο και το παιδί, θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. . . . Ακόμη και τα παιδιά που τους αρέσει να τους διαβάζουν μεγαλόφωνα . . . δεν το απολαμβάνουν αυτό αν δεν αρέσει και στους γονείς τους». Ως εκ τούτου, ο Χολτ συστήνει στους γονείς να επιλέγουν βιβλία που αρέσουν και σε εκείνους, έχοντας υπόψη ότι τα παιδιά ίσως να θέλουν να τους τα διαβάσουν πολλές φορές! Δύο βιβλία τα οποία εκατομμύρια γονείς σε όλο τον κόσμο απολαμβάνουν να διαβάζουν στα παιδιά τους είναι το Μάθε από τον Μεγάλο Δάσκαλο και Το Βιβλίο Μου με τις Βιβλικές Ιστορίες, που είναι εκδόσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Αυτά τα έντυπα είναι ειδικά σχεδιασμένα για παιδιά, έχουν πολλές εικόνες, διεγείρουν τη σκέψη και διδάσκουν θεϊκές αρχές.

Ο Τιμόθεος, ένας Χριστιανός του πρώτου αιώνα, ευλογήθηκε με μια μητέρα και μια γιαγιά που έδειχναν έντονο ενδιαφέρον για την εκπαίδευσή του, ιδιαίτερα για την πνευματική του εκπαίδευση. (2 Τιμόθεο 1:5· 3:15) Μεγαλώνοντας, ο Τιμόθεος έγινε εξαιρετικά υπεύθυνος και αξιόπιστος​—ιδιότητες τις οποίες η κοσμική εκπαίδευση από μόνη της δεν αρκεί για να εμφυτεύσει. (Φιλιππησίους 2:19, 20· 1 Τιμόθεο 4:12-15) Σήμερα, στις εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πολλοί θαυμάσιοι νεαροί «Τιμόθεοι»​—αγόρια και κορίτσια—​και αυτό οφείλεται σε στοργικούς γονείς που έχουν πνευματικό φρόνημα.

Να Διδάσκετε με Ενθουσιασμό!

Για το δάσκαλο που θέλει να ενσταλάξει στους άλλους αγάπη για τη μάθηση, «μία λέξη τα περικλείει όλα​—ενθουσιασμός», λέει το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση. «Με την παρουσία τους και μόνο, οι ενθουσιώδεις δάσκαλοι δείχνουν στους μαθητές τους ότι απολαμβάνουν αυτό που διδάσκουν, και εκπέμπουν αυτή την εκτίμηση γεμάτοι ζωντάνια».

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν ξεχειλίζει από ενθουσιασμό κάθε γονέας ή δάσκαλος. Οι σοφοί μαθητές, λοιπόν, προσπαθούν να αναπτύσσουν από μόνοι τους κίνητρα, να θεωρούν τη μάθηση δική τους ευθύνη. Εξάλλου, όπως λέει το βιβλίο που προαναφέρθηκε, «κανένας δεν θα κάθεται δίπλα στα παιδιά μας στην υπόλοιπη ζωή τους για να τα βοηθάει να μελετούν, να κάνουν ποιοτική εργασία, να σκέφτονται και να καταβάλλουν την επιπλέον προσπάθεια που απαιτείται για την ανάπτυξη εξαιρετικών ικανοτήτων».

Για άλλη μια φορά, αυτό στρέφει την προσοχή όχι τόσο πολύ στο σχολείο όσο στο σπίτι και στις αξίες που μαθαίνουν εκεί τα παιδιά. Γονείς, είστε εσείς ενθουσιώδεις όσον αφορά τη μάθηση; Αποτελεί το σπίτι σας υγιές περιβάλλον μάθησης, το οποίο δίνει έμφαση στις πνευματικές αξίες; (Εφεσίους 6:4) Να θυμάστε ότι τόσο το παράδειγμά σας όσο και η διδασκαλία σας θα επηρεάζουν τα παιδιά σας πολύ καιρό αφότου τελειώσουν το σχολείο και φύγουν από το σπίτι.​—Βλέπε το πλαίσιο «Οικογένειες που Έχουν Επιτυχία στη Μάθηση», στη σελίδα 7.

Να Αναγνωρίζετε ότι οι Άνθρωποι Μαθαίνουν με Διαφορετικούς Τρόπους

Ούτε δύο διάνοιες δεν είναι ακριβώς ίδιες. Η καθεμιά έχει το δικό της τρόπο για να μαθαίνει. Αυτό που είναι αποτελεσματικό για ένα άτομο ίσως να μην είναι τόσο αποτελεσματικό για κάποιο άλλο. Γι’ αυτόν το λόγο, ο Δρ Μελ Λεβίν, στο βιβλίο του Κάθε Διάνοια Ξεχωριστά, αναφέρει: «Το να μεταχειρίζεσαι όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο σημαίνει άνιση μεταχείριση. Το κάθε παιδί έχει διαφορετικές ανάγκες μάθησης, και έχει το δικαίωμα να ικανοποιεί τις ανάγκες του».

Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι συλλαμβάνουν και θυμούνται ιδέες καλύτερα όταν βλέπουν εικόνες ή διαγράμματα. Άλλοι προτιμούν το γραπτό ή τον προφορικό λόγο—ή ίσως, ακόμη καλύτερα, έναν συνδυασμό όλων αυτών. «Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να θυμόμαστε κάτι είναι να το τροποποιούμε, να μεταμορφώνουμε την πληροφορία με κάποιον τρόπο», λέει ο Λεβίν. «Αν είναι οπτική, κάντε την προφορική, αν είναι προφορική σχηματίστε ένα διάγραμμα ή μια εικόνα της». Αυτή η προσέγγιση κάνει τη μελέτη όχι απλώς πιο ανταμειφτική αλλά και πιο απολαυστική.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 7]

Οικογένειες που Έχουν Επιτυχία στη Μάθηση

Οι συνήθειες και τα χαρακτηριστικά που ακολουθούν μπορούν να βοηθήσουν την οικογένειά σας να έχει επιτυχία στη μάθηση:

◼ Συχνή επικοινωνία με τα παιδιά σχετικά με τις υψηλές αλλά λογικές προσδοκίες που έχετε από αυτά, με πνεύμα αγάπης

◼ Η άποψη ότι η σκληρή εργασία παίζει βασικό ρόλο στην επιτυχία

◼ Δραστήριος τρόπος ζωής, όχι παθητικός

◼ Πολλές ώρες μάθησης στο σπίτι για τα παιδιά κάθε εβδομάδα και δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σχολικές εργασίες, διάβασμα για αναψυχή, ενασχόληση με χόμπι, οικογενειακά προγράμματα, καθώς και εκπαίδευση στις εργασίες και στις υποχρεώσεις του σπιτιού

◼ Η άποψη ότι η οικογένεια αποτελεί σύστημα αμοιβαίας υποστήριξης και ομάδα επίλυσης προβλημάτων

◼ Σαφείς και κατανοητοί κανόνες για το σπιτικό, οι οποίοι επιβάλλονται με συνέπεια

◼ Τακτική επαφή με τους εκπαιδευτικούς

◼ Έμφαση στην πνευματική ανάπτυξη

[Εικόνα]

Γονείς, μαθαίνετε τα παιδιά σας να απολαμβάνουν το διάβασμα;

[Ευχαριστίες]

Με βάση το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση​—Υποβοήθηση των Παιδιών να Αποκτήσουν Κίνητρο και να Αγαπήσουν τη Μάθηση.