ΠΡΟΣ τι τόσος ενθουσιασμός; Το περιοδικό σχολίαζε τη μεγάλη αίσθηση και τα παρεπόμενα που προκάλεσε πρόσφατα μια συλλογή ψευδεπίγραφων ευαγγελίων, επιστολών και αποκαλύψεων, η οποία ανακαλύφτηκε στα μέσα του 20ού αιώνα στο Ναγκ Χαμαντί και σε άλλα σημεία της Αιγύπτου. Αυτά και άλλα έγγραφα του ίδιου είδους φέρουν το γενικό χαρακτηρισμό «γνωστικά» ή «απόκρυφα» συγγράμματα.a

Υπήρξε Συνωμοσία;

Σε μια εποχή κατά την οποία επικρατεί γενικά κυνισμός όσον αφορά την Αγία Γραφή και τις καθιερωμένες θρησκείες, τα γνωστικά ή απόκρυφα συγγράμματα φαίνεται ότι έχουν εξάψει την περιέργεια κάποιων. Αυτά τα συγγράμματα έχουν επηρεάσει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν πολλοί τις διδασκαλίες του Ιησού Χριστού και της ίδιας της Χριστιανοσύνης. Κάποιο περιοδικό δήλωσε: «Το Ευαγγέλιο του Θωμά και άλλα απόκρυφα [έργα] μιλούν στην καρδιά όλο και περισσοτέρων στη σύγχρονη εποχή​—εκείνων που διψούν για πνευματικότητα, αλλά δεν εμπιστεύονται τη θρησκεία». Υπολογίζεται ότι, στη Βραζιλία και μόνο, «τουλάχιστον 30 ομάδες βασίζουν τις δοξασίες τους στα Απόκρυφα».

Η ανακάλυψη αυτών των εγγράφων έχει κάνει δημοφιλή τη θεωρία ότι τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ. η Καθολική Εκκλησία συνωμότησε προκειμένου να συγκαλύψει την αλήθεια σχετικά με τον Ιησού, ότι ορισμένες αφηγήσεις της ζωής του, τις οποίες παρουσιάζουν τα απόκρυφα συγγράμματα, αποσιωπήθηκαν και ότι τα τέσσερα Ευαγγέλια που υπάρχουν στις σύγχρονες Γραφές παραποιήθηκαν. Η Ιλέιν Πέιτζελς, καθηγήτρια θρησκειολογίας, έθεσε το ζήτημα ως εξής: «Τώρα αρχίζουμε να διακρίνουμε ότι αυτό που αποκαλούμε Χριστιανοσύνη​—και προσδιορίζουμε ως Χριστιανική παράδοση—​αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα μόνο μια μικρή συλλογή από συγκεκριμένες πηγές, οι οποίες επιλέχθηκαν ανάμεσα από δεκάδες άλλες».

Κατά τη γνώμη λογίων όπως η Πέιτζελς, η Αγία Γραφή δεν είναι η μοναδική πηγή της Χριστιανικής πίστης​—υπάρχουν και άλλες, όπως τα απόκρυφα συγγράμματα. Για παράδειγμα, ένα πρόγραμμα του BBC, με τίτλο Βιβλικά Μυστήρια, «Η Πραγματική Μαρία Μαγδαληνή» (Bible Mysteries, “The Real Mary Magdalene”), επισήμανε ότι τα απόκρυφα συγγράμματα παρουσιάζουν τη Μαρία τη Μαγδαληνή ως «άτομο που διδάσκει τους άλλους μαθητές και τους παρέχει πνευματική καθοδήγηση. Δεν είναι σαν τους άλλους μαθητές. Ενεργεί ως απόστολος στους αποστόλους». Σχολιάζοντας τον υποτιθέμενο ρόλο της, ο Χουάν Άριας γράφει στην εφημερίδα Ο Εστάντο ντε Σ. Πάολο (O Estado de S. Paulo) της Βραζιλίας: «Σήμερα, τα πάντα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το πρωτοχριστιανικό κίνημα, το οποίο θεμελίωσε ο Ιησούς, ήταν βαθιά “φεμινιστικό”, εφόσον οι πρώτες κατ’ οίκον εκκλησίες ήταν σπίτια γυναικών, όπου αυτές υπηρετούσαν επίσημα εκτελώντας χρέη ιερέα και επισκόπου».

Για πολλούς, οι απόκρυφες πηγές φαίνεται ότι έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από τη Βιβλική πηγή. Αυτή η προτίμηση, όμως, εγείρει ορισμένα σημαντικά ερωτήματα: Αποτελούν τα απόκρυφα συγγράμματα έγκυρη πηγή της Χριστιανικής πίστης; Όταν αυτά αντικρούουν σαφείς Βιβλικές διδασκαλίες, ποια πηγή πρέπει να πιστέψουμε​—τη Γραφή ή τα απόκρυφα βιβλία; Υπήρξε πράγματι συνωμοσία τον τέταρτο αιώνα προκειμένου να αποσιωπηθούν αυτά τα βιβλία και να παραποιηθούν τα τέσσερα Ευαγγέλια ώστε να απαλειφθούν σημαντικές πληροφορίες για τον Ιησού, τη Μαρία τη Μαγδαληνή και άλλους; Για απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, ας εξετάσουμε ένα από τα τέσσερα Βιβλικά Ευαγγέλια, το Ευαγγέλιο του Ιωάννη.

Αποδείξεις από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη

Στις αρχές του 20ού αιώνα, βρέθηκε στην Αίγυπτο ένα πολύτιμο σπάραγμα του Ευαγγελίου του Ιωάννη, το οποίο είναι τώρα γνωστό ως Πάπυρος Ράιλαντς 457 (P⁵²). Περιέχει μια περικοπή η οποία, στις σύγχρονες Γραφές, αντιστοιχεί στα εδάφια Ιωάννης 18:31-33, 37, 38. Αυτός ο πάπυρος φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη Τζον Ράιλαντς, στο Μάντσεστερ της Αγγλίας. Είναι το παλαιότερο σωζόμενο σπάραγμα χειρογράφου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Πολλοί λόγιοι πιστεύουν ότι γράφτηκε γύρω στο 125 Κ.Χ., μόλις ένα τέταρτο του αιώνα περίπου μετά το θάνατο του Ιωάννη. Είναι εκπληκτικό ότι το κείμενο του σπαράγματος συμπίπτει σχεδόν απόλυτα με τα περιεχόμενα μεταγενέστερων χειρογράφων. Το γεγονός ότι ένα τόσο παλαιό αντίγραφο του Ευαγγελίου του Ιωάννη κυκλοφορούσε ήδη στην Αίγυπτο, όπου ανακαλύφτηκε το σπάραγμα, ενισχύει το συμπέρασμα ότι τα καλά νέα κατά τον Ιωάννη όντως καταγράφηκαν τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., και μάλιστα από τον ίδιο τον Ιωάννη, όπως δείχνει η Γραφή. Επομένως, το βιβλίο του Ιωάννη είναι έργο αυτόπτη μάρτυρα.

Τουναντίον, όλα τα απόκρυφα συγγράμματα χρονολογούνται από το δεύτερο αιώνα και έπειτα, εκατό και πλέον χρόνια αφότου συνέβησαν τα γεγονότα που περιγράφουν. Μερικοί ειδικοί προσπαθούν να υποστηρίξουν ότι τα Απόκρυφα βασίζονται σε προγενέστερα συγγράμματα ή παραδόσεις, αλλά αυτό δεν αποδεικνύεται. Προκύπτει, λοιπόν, το εύλογο ερώτημα: Σε τι θα δίνατε μεγαλύτερη βάση​—στα λεγόμενα αυτοπτών μαρτύρων ή στα λεγόμενα ανθρώπων που έζησαν εκατό χρόνια μετά το συμβάν; Η απάντηση είναι προφανής.b