Θα Θέλατε να Συναντήσετε μια Κόμπρα;

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ινδία

ΛΟΙΠΟΝ, θα θέλατε; Οι περισσότεροι ενήλικοι μπορεί να απαντήσουν όχι. Αλλά όχι τα παιδιά. Ο φόβος για τα φίδια, περιλαμβανομένης και της κόμπρας, δεν αποτελεί ενστικτώδες χαρακτηριστικό των μικρών παιδιών ή ακόμα και των ζώων. Η αποστροφή για τα φίδια μπορεί να προκληθεί από πληροφορίες που δεν είναι αξιόπιστες, από μεγαλοποιημένες αφηγήσεις, μύθους και εσφαλμένες αντιλήψεις.

Βέβαια, όταν σας προσκαλούμε να συναντήσετε μια κόμπρα, εννοούμε από απόσταση ασφαλείας! Οι κόμπρες είναι πολύ δηλητηριώδεις, και ασφαλώς δεν πρόκειται να πάμε σε μια κόμπρα και να απλώσουμε το χέρι μας για να το δαγκώσει. Πιθανότατα ούτε η κόμπρα πρόκειται να περιμένει για να μας χαιρετήσει· μόλις θα μας ακούσει να πλησιάζουμε, θα αποτραβηχτεί γοργά σε μια ασφαλή κρυψώνα. Ας ικανοποιήσουμε λοιπόν την επιθυμία μας να συναντήσουμε μια κόμπρα απλώς μαθαίνοντας μερικές συναρπαστικές λεπτομέρειες για αυτό το ενδιαφέρον πλάσμα.

Οι κόμπρες είναι ερπετά που ανήκουν στην υπόταξη Οφίδια και στην οικογένεια Ελαπίδες, ένα όνομα που δίνεται στα ιοβόλα φίδια τα οποία έχουν αυλακωτά δηλητηριώδη μακριά δόντια. Υπάρχουν περίπου 12 είδη κόμπρας διασκορπισμένα από την Αυστραλία ως τις τροπικές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, την Αραβία και τις Εύκρατες Ζώνες. Χωρίς αμφιβολία η πιο φοβερή από όλες τις κόμπρες είναι η βασιλική κόμπρα ή αμαδρυάς. Με μήκος 3 ως 5 μέτρα, αυτό είναι το μεγαλύτερο δηλητηριώδες φίδι στον κόσμο. Επειδή προτιμάει την πυκνή χαμηλή βλάστηση της ζούγκλας ή των βάλτων, όπου υπάρχουν άφθονες βροχοπτώσεις, μπορεί να βρεθεί στη νότια Κίνα, στις Φιλιππίνες, στην Ινδονησία, στη Μαλαισία, στη Μιανμάρ και σε ορισμένα μέρη της Ινδίας. Η κατάμαυρη ουρά της, οι χρωματιστές λωρίδες που υπάρχουν στο πρασινοκίτρινο σώμα της, το οποίο γίνεται σκούρο λαδί με τα χρόνια, και οι πολλές μικρές κηλίδες στην κουκούλα της την κάνουν να φαίνεται πολύ όμορφη.

Άλλα είδη κόμπρας έχουν κατά μέσο όρο ένα με δύο μέτρα μήκος. Ιθαγενής της Ινδίας και πολύ διαδεδομένη εκεί είναι η διοπτροφόρος κόμπρα με ένα μοναδικό σχέδιο στην κουκούλα της, το οποίο μοιάζει με ένα ζευγάρι γυαλιά. Μπορεί να είναι μαύρη, σκούρα καφέ ή κιτρινόλευκη με ένα φαρδύ, σκούρο περιλαίμιο και σειρές από λευκές και κίτρινες κηλίδες κατά μήκος του σώματός της. Η κόμπρα με το μονόκλ, που απαντάται στη Σρι Λάνκα καθώς και στην ανατολική και στη βορειοανατολική Ινδία, είναι πιο ανοιχτόχρωμη, με μικρότερη και πιο στρογγυλή κουκούλα η οποία έχει ένα μόνο λευκό κύκλο, από όπου παίρνει και το όνομά της. Στη βορειοδυτική Ινδία και στο Πακιστάν, βρίσκουμε μια κατάμαυρη κόμπρα. Η Αφρική έχει, μεταξύ άλλων, την πτύουσα κόμπρα και την αιγυπτιακή κόμπρα. Η τελευταία, ένα σκουρόχρωμο φίδι με στενή κουκούλα, είναι πιθανώς το φίδι ασπίδα στην οποία αποδίδεται ο θάνατος της Βασίλισσας Κλεοπάτρας.

Τα φίδια ζευγαρώνουν μόνο με το δικό τους είδος, επειδή ελκύονται από μια μοναδική έντονη μυρωδιά του σώματος. Η κόμπρα δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την οικογένεια από ό,τι άλλα φίδια, καθώς τα αρσενικά και τα θηλυκά συνήθως παραμένουν μαζί. Η θηλυκή βασιλική κόμπρα είναι ένα από τα ελάχιστα φίδια που είναι γνωστό ότι φτιάχνουν φωλιά. Συγκεντρώνει φύλλα σε ένα σωρό ύψους περίπου τριάντα εκατοστών και αποθέτει εκεί μέσα 20 με 50 αβγά. Κατόπιν κουλουριάζεται γύρω από το σωρό και κάθεται εκεί χωρίς τροφή επί περίπου δύο μήνες, όσο διαρκεί η επώαση, ενώ και το αρσενικό συνήθως μένει κάπου εκεί κοντά. Άλλες κόμπρες, χωρίς να ετοιμάσουν φωλιά, μένουν κοντά στα αβγά τους για να τα προστατεύουν.

Τα φιδάκια χρησιμοποιούν ένα προσωρινό δόντι, το οποίο αργότερα πέφτει, για να σπάσουν το κέλυφος του αβγού και να απελευθερωθούν. Βγαίνοντας από το αβγό είναι εντελώς ανεξάρτητα με πλήρως σχηματισμένους δηλητηριώδεις αδένες και δόντια. Βγάζουν έξω τη γλώσσα τους τακτικά, παίρνουν μια γεύση του περιβάλλοντος και μεταφέρουν χημικές πληροφορίες σε αυτό που ονομάζεται όργανο του Γιάκομπσον και βρίσκεται στο επάνω μέρος του στόματός τους. Αυτό συνδέεται με την αίσθηση της όσφρησης· ο συνδυασμός γεύσης και όσφρησης βοηθάει το φίδι να εντοπίσει το θήραμά του, να βρει σύντροφο ή να ξεφύγει από τα αρπακτικά.

Το νεαρό φίδι μεγαλώνει γοργά και μέσα σε λίγο καιρό αποβάλλει το εξωτερικό του δέρμα, το οποίο έχει γίνει πολύ στενό. Αυτό το ασυνήθιστο φαινόμενο επαναλαμβάνεται τακτικά, εφόσον η κόμπρα συνεχίζει να μεγαλώνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής της, η οποία μπορεί να υπερβεί τα 20 χρόνια. Για μια ή δυο εβδομάδες πριν από την έκδυση, το φίδι γίνεται ληθαργικό, το δέρμα του γίνεται θαμπό και τα μάτια του γαλανόλευκα. Κατόπιν, ξαφνικά, τα μάτια του καθαρίζουν, και τρίβοντας το κεφάλι του στις πέτρες, το φίδι σχίζει το παλιό δέρμα στο σημείο του στόματος. Τώρα βγαίνει έρποντας από το δέρμα του καθώς αυτό ξεφλουδίζει γυρίζοντας ανάποδα, από το διαφανές κάλυμμα των ματιών μέχρι την ουρά. Τώρα ένα ζωηρό, γυαλιστερό, ανανεωμένο φίδι είναι έτοιμο να συνεχίσει τη φυσιολογική δραστηριότητά του.

Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος επηρεάζει πολύ τις κόμπρες. Καθώς ο καιρός κρυώνει, αυτές γίνονται βραδυκίνητες και μάλιστα πέφτουν σε νάρκη, ενώ ξαναρχίζουν να κινούνται μόνο όταν ανέβει η θερμοκρασία. Η πολλή ζέστη μπορεί να τις σκοτώσει. Εκτός από τη βασιλική κόμπρα, η οποία τρέφεται με φίδια, το διαιτολόγιό τους αποτελείται από αρουραίους, ποντικούς, βάτραχους, σαύρες, πουλιά και άλλα μικρά ζώα. Αφού η κόμπρα πιάσει το θήραμα, το ακινητοποιεί εκχύνοντας δηλητήριο. Το καταπίνει ολόκληρο, επειδή δεν είναι εφοδιασμένη για να μασάει την τροφή. Η ελαστικότητα του δέρματος και η ευκαμψία του σαγονιού επιτρέπουν στην κόμπρα να καταπίνει ένα ζώο δύο με τρεις φορές μεγαλύτερο από το κεφάλι της. Ενώ το στόμα είναι εντελώς κλεισμένο από το θύμα, το φίδι αναπνέει εκτείνοντας την είσοδο της τραχείας μπροστά από το εμπόδιο, όπως ακριβώς ο κολυμβητής χρησιμοποιεί τον αναπνευστήρα. Τώρα, σειρές από γυρισμένα προς τα μέσα δόντια κινούν το θήραμα κατά μήκος του σώματος του φιδιού. Αποτραβιέται σε ένα ήσυχο μέρος για να χωνέψει την τροφή αργά αργά, πιθανώς μη τρώγοντας ξανά για αρκετές μέρες. Η κόμπρα μπορεί να ζήσει επί μήνες χωρίς να φάει, χρησιμοποιώντας το λίπος που έχει αποθηκεύσει στο σώμα της.

Τα φίδια είναι προσεκτικά. (Βλέπε Ματθαίος 10:16.) Τα αμυντικά μέσα της κόμπρας είναι είτε η φυγή, ίσως το να κρυφτεί κάτω από ένα βράχο ή στη φωλιά της, η οποία πριν ανήκε σε κάποιον αρουραίο, είτε το να παραμένει ακίνητη ώστε να μην την ανακαλύπτουν. Αν έρθει αντιμέτωπη με κάποιον εχθρό, θα σηκώσει το σώμα της και θα ξεδιπλώσει την κουκούλα της, σφυρίζοντας για να τον τρομάξει. Το δάγκωμα είναι η τελευταία λύση.

Το Δάγκωμα του Φιδιού

Το δάγκωμα από κάποιο φίδι στην ύπαιθρο της Αφρικής και της Ασίας συχνά δεν αναφέρεται, αλλά παγκόσμια φαίνεται ότι κάθε χρόνο δηλητηριώδη φίδια δαγκώνουν περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Η Ινδία έχει το ρεκόρ στους θανάτους—γύρω στους 10.000 το χρόνο—από τους οποίους ίσως οι περισσότεροι προκαλούνται από τη διοπτροφόρο κόμπρα. Γύρω στο 10 τοις εκατό των δαγκωμάτων της κόμπρας αποβαίνουν μοιραία.

Η κόμπρα είναι πιο αργή από πολλά άλλα φίδια· η ευκίνητη μαγκούστα, ένας από τους κύριους εχθρούς της, μπορεί να τη νικήσει χάρη στους ελιγμούς της. Πηδώντας μπροστά στο φίδι και κατόπιν αποφεύγοντας επανειλημμένα το χτύπημα της κόμπρας, η μαγκούστα εκνευρίζει την κόμπρα και την κάνει διστακτική. Της επιτίθεται πίσω από την κουκούλα και της σπάει το λαιμό. Πολλά φίδια επιτίθενται ενώ είναι συσπειρωμένα, και έτσι δεν μπορεί κάποιος να ξέρει μέχρι πού φτάνουν, αλλά η κόμπρα σηκώνει το σώμα της και χτυπάει μπροστά και προς τα κάτω. Το άτομο μπορεί να υπολογίσει την απόσταση και να βγει από την ακτίνα τής σχετικά αργής κίνησής της.

Μερικές κόμπρες, όπως η πτύουσα κόμπρα, η μαυρόλαιμη κόμπρα της Νότιας Αφρικής και οι κόμπρες στη βορειοανατολική Ινδία, υπερασπίζονται τον εαυτό τους φτύνοντας. Αφού σηκωθεί και στρέψει τα δόντια του προς το θύμα, το φίδι μπορεί εκπνέοντας να εκτοξεύσει δύο λεπτούς πίδακες δηλητηρίου σε απόσταση που ξεπερνά τα δύο μέτρα. Αυτό δεν προκαλεί βλάβη στο δέρμα, αλλά αν μπει στα μάτια, μπορεί να προξενήσει παροδική τύφλωση και, αν δεν ξεπλυθεί γρήγορα, μόνιμη τύφλωση. Το παράξενο είναι πως το φίδι φαίνεται ικανό να στοχεύει στα μάτια.

Υποθέστε ότι σας δαγκώνει κάποια κόμπρα· τι πρέπει να κάνετε; Το δηλητήριο βγαίνει από τους δηλητηριώδεις σάκους που υπάρχουν στα μάγουλα του φιδιού μέσω δύο κοντών, κούφιων, ακίνητων δοντιών που βρίσκονται στο μπροστινό μέρος του σαγονιού του φιδιού. Αυτά τα δόντια τρυπούν το δέρμα και εισάγουν το δηλητήριο σαν υποδόρια ένεση. Η μόνη σίγουρη θεραπεία για το δάγκωμα φιδιού είναι ο αντιοφικός ορός που είναι φτιαγμένος από το δηλητήριο τεσσάρων ιοβόλων φιδιών. Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Ινδία ήταν η πρώτη χώρα που χρησιμοποίησε τον αντιοφικό ορό εκτεταμένα. Η αντιοφική σκόνη διατηρείται πέντε χρόνια εκτός ψυγείου· αφού διαλυθεί, χορηγείται με ένεση.

Τα συμπτώματα από το δάγκωμα της κόμπρας είναι πόνος και τοπικό οίδημα, θολή όραση, αστάθεια, παράλυση του λάρυγγα και επιβράδυνση της αναπνοής. Ο θάνατος επέρχεται σε δύο ώρες περίπου, αν διοχετεύτηκε μεγάλη δόση δηλητηρίου και δεν έγινε κάποια θεραπεία.

Ο Γόης Φιδιών

Η γοητεία φιδιών είναι μια πολύ παλιά μορφή αναψυχής. Συνηθίζεται κυρίως στην Ανατολή, αλλά και μερικά τσίρκα στη Δύση την έχουν περιλάβει στο ρεπερτόριό τους. Λόγω της ασυνήθιστης κουκούλας της και της νευρικής προδιάθεσής της, η διοπτροφόρος κόμπρα είναι το φίδι που χρησιμοποιείται τις πιο πολλές φορές, αλλά χρησιμοποιούνται και άλλα εντυπωσιακά φίδια, όπως είναι το βασιλικό φίδι και ο κόκκινος βόας της άμμου. Καθώς ο γόης, ένας επιδέξιος παρουσιαστής, παίζει τον αυλό, η κόμπρα σηκώνεται από το καλάθι της και ξεδιπλώνει την κουκούλα της παίρνοντας τη φυσιολογική αμυντική της στάση. Οι κινήσεις του γόη φιδιών κάνουν το φίδι να αντιδρά καθώς τον παρακολουθεί, όντας πάντοτε έτοιμο να επιτεθεί. Οι γόητες φιδιών βγάζουν τα δόντια από τις περισσότερες κόμπρες που χρησιμοποιούν, αλλά μερικοί το διακινδυνεύουν και εργάζονται με δηλητηριώδη φίδια.

Στην αρχαία Ινδία ο πλανόδιος γόης φιδιών αφηγούνταν επίσης θρησκευτικές ιδέες και μύθους, πράγμα που τον έκανε δημοφιλή. Σήμερα είναι πιο επικερδές να δίνει παραστάσεις έξω από ξενοδοχεία στα οποία υπάρχουν τουρίστες πρόθυμοι να βγάλουν πολλές φωτογραφίες. Μερικοί γόητες φιδιών επισκέπτονται τα σπίτια και ενημερώνουν τον οικοδεσπότη ότι πιθανώς υπάρχουν φίδια στο μεγάλο κήπο του. Αφού συμφωνούν κάποιο ποσό, αυτός προσφέρεται να τα πιάσει. Εξαφανίζεται μέσα στους θάμνους, και έπειτα από λίγη ώρα, κατά την οποία ακούγεται ο ήχος από τον αυλό του, γυρίζει με μια σακούλα γεμάτη φίδια. Φυσικά, θα ήταν σοφό από μέρους του οικοδεσπότη να τον επιβλέπει ή τουλάχιστον να ελέγξει μήπως έφερε μαζί του κάποια σακούλα με φίδια!

Τα Πάρκα με τα Φίδια Προσφέρουν Ενημέρωση

Τα πάρκα με τα φίδια αναπτύσσουν το ενδιαφέρον για τα ερπετά. Γίνονται χορηγοί σε έρευνες, προσφέρουν ενημέρωση όσον αφορά την πρόληψη και τη θεραπεία του δαγκώματος, και εργάζονται για την προστασία των φιδιών από την απληστία και την άγνοια των ανθρώπων. Τις κόμπρες τις σκοτώνουν για το όμορφο δέρμα τους, το οποίο γίνεται ζώνες, πορτοφόλια, παπούτσια και άλλα είδη πολυτελείας. Μέσα σε ένα χρόνο, σκότωσαν περισσότερα από δέκα εκατομμύρια φίδια στην Ινδία για τη βιομηχανία δέρματος. Σκοτώνουν τα φίδια και κατόπιν τα γδέρνουν αμέσως. Στην Ινδία χρησιμοποιούν φυτικές βαφές για να χρωματίσουν το δέρμα, το γυαλίζουν και μερικές φορές το ψεκάζουν με λούστρο για να το κάνουν λαμπερό και αδιάβροχο.

Ό,τι και να πούμε για την αξία της κόμπρας θα είναι λίγο. Σκοτώνοντας τους αρουραίους και άλλα επιβλαβή ζώα, σώζει τόνους σιτηρά. Από το δηλητήριό της κατασκευάζονται αντιοφικοί οροί, παυσίπονα και άλλα φάρμακα. Το Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Τάτα Μεμόριαλ στη Βομβάη μελετά την επίδραση του δηλητηρίου της κόμπρας στα καρκινικά κύτταρα.

Απολαύσατε τη συνάντησή σας με την κόμπρα; Όμορφη, χρήσιμη, προσεκτική, καλά εξοπλισμένη για να υπερασπίζεται τον εαυτό της. Με το να τη γνωρίσουμε καλύτερα μπορούμε να βοηθηθούμε να εκτιμήσουμε ένα μέλος του ζωικού βασιλείου που έχει κακοπαρασταθεί.

[Πλαίσιο στη σελίδα 19]

Κόμπρα—Λατρεία και Δεισιδαιμονίες

Η ΛΑΤΡΕΙΑ της κόμπρας ανάγεται στους αρχαίους χρόνους. Η μορφή της κόμπρας βρέθηκε σε σφραγίδες στο Μοχέντζο-Ντάρο, έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς που έχουν φέρει στο φως οι αρχαιολόγοι. Από την τρίτη χιλιετία Π.Κ.Χ. μέχρι σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδία αποδίδουν στις κόμπρες δεισιδαιμονικό λατρευτικό σεβασμό. Είναι ενδιαφέρον ότι πολλές από τις ιστορίες με θέμα τις κόμπρες μπορούν να αναγνωριστούν ως παραποιημένοι μύθοι οι οποίοι βασίζονται σε πραγματικά ιστορικά συμβάντα.

Μια «ιστορία» περί δημιουργίας μιλάει για έναν καιρό που δεν υπήρχε φως στο σύμπαν. Από τα σκοτεινά κοσμικά νερά δημιουργήθηκε πρώτα ο λαμπερός θεός Βισνού, κατόπιν ο ουρανός, η γη και ο κάτω κόσμος. Από τα υλικά που περίσσεψαν, δημιουργήθηκε μια γιγαντιαία κόμπρα που ονομαζόταν Σέσα (σημαίνει υπόλειμμα). Οι μύθοι λένε ότι η Σέσα είχε 5 ως 1.000 κεφάλια, και τα αγάλματα δείχνουν τον Βισνού να αναπαύεται πάνω στην κουλουριασμένη Σέσα, προφυλαγμένος από τις ανοιχτές κουκούλες των πολλών κεφαλιών της Σέσα. Οι σεισμοί αποδίδονται στο χασμουρητό της Σέσα, και η φωτιά που βγαίνει από το στόμα της ή το δηλητήριό της καταστρέφει τον κόσμο στο τέλος κάποιας εποχής.

Η ινδική μυθολογία παρουσιάζει μια φυλή από κόμπρες που ονομάζονται Νάγκα και ζουν στον κάτω κόσμο, το Νάγκα-λότα ή αλλιώς Πατάλα. Ο πιθηκόμορφος θεός Χανουμάν ισχυρίζεται ότι στην «Τέλεια Εποχή» όλοι οι άνθρωποι ήταν άγιοι, υπήρχε μόνο μία θρησκεία και δεν υπήρχαν δαίμονες ούτε Νάγκα. Τα φίδια έγιναν οι φύλακες του πλούτου της γης και κατείχαν μεγάλη γνώση και μαγικές δυνάμεις. Η Σέσα, που μερικές φορές ονομάζεται Βαζούκι, χρησιμοποιήθηκε από τους θεούς για να ανακατεύει μια θάλασσα από γάλα ώστε να παράγει το αμρίτ, ένα νέκταρ το οποίο θα παρείχε αθανασία. Ο κάτω κόσμος, ο οποίος κυβερνιόταν από τους Νάγκα, παρουσιάζεται ως το πιο επιθυμητό μέρος· στους πολεμιστές που πεθαίνουν στη μάχη δίνεται η υπόσχεση ότι θα χαρούν αφάνταστες απολαύσεις εκεί.

Ωστόσο, δεν θεωρούνται όλες οι μυθολογικές κόμπρες καλές. Μια «ιστορία» αφηγείται τη διαμάχη του Κρίσνα, μιας ενσάρκωσης του Βισνού, και του Καλίγια, ενός μεγάλου, κακού δαίμονα με μορφή κόμπρας. Αγάλματα δείχνουν τον νικητή Κρίσνα με το πόδι του στο κεφάλι του μεγάλου φιδιού.

Οι γυναίκες αποδίδουν λατρεία στη Μανάσα ή Ντουργκάμα, βασίλισσα των Νάγκα, για να προστατεύει τα παιδιά τους από το δάγκωμα φιδιών. Στη γιορτή του Ναγκαπαντσάμι, οι λάτρεις των φιδιών χύνουν γάλα, ακόμα και αίμα, πάνω σε αγάλματα με μορφή κόμπρας και μέσα σε τρύπες φιδιών. Οι γυναίκες που επιθυμούν να γεννήσουν αγόρι λατρεύουν πέτρινα ή ασημένια αγάλματα με μορφή κόμπρας και τα προσφέρουν στους ναούς.

Η Κόμπρα στον Κινηματογράφο

Η κόμπρα της μυθολογίας αποτελεί πολύ δημοφιλές θέμα των ινδικών κινηματογραφικών ταινιών—πάνω από 40 έχουν γυριστεί από το 1928. Συνήθως η κόμπρα παρουσιάζεται ως φύλακας της καλοσύνης, βοηθός των λάτρεών της και καταστροφέας των κακών. Δημοφιλής είναι ο μύθος για τις κόμπρες Ιτσαντάρι, οι οποίες λέγεται ότι έχουν τη δύναμη να παίρνουν ανθρώπινη μορφή. Λέγεται ότι έχουν ένα αφοσιωμένο ταίρι. Αν σκοτώσουν το ταίρι της, η κόμπρα μπορεί να δει το φονιά στα μάτια του νεκρού φιδιού και αρχίζει να ακολουθεί τα ίχνη του για να τον εκδικηθεί. Αυτό αποτελεί το συναρπαστικό θέμα πολλών ταινιών. Εκείνο που κυριαρχεί στην υπόθεση είναι οι φιδίσιοι χοροί· με μουσική παρόμοια με εκείνη που παίζει ο γόης φιδιών, οι χορευτές μιμούνται την κίνηση του φιδιού, ακόμα και έρποντας στο έδαφος.

Ένα ντοκιμαντέρ, με τίτλο Σάκτι (Shakti), γυρίστηκε σε μια γιορτή στο Ρατζαστάν της Ινδίας, όπου κάθε Αύγουστο χιλιάδες λάτρεις φιδιών συναντιούνται στην έρημο. Κάτω από τον καυτό ήλιο και σε θερμοκρασίες που ξεπερνάνε τους 50 βαθμούς Κελσίου, αυτοί χτυπούν τον εαυτό τους με σιδερένια ραβδιά και έρπουν περίπου δύο χιλιόμετρα πάνω στην πυρακτωμένη άμμο μέχρι το ναό ενός φιδόμορφου θεού, του Γκόγκα. Ο Γκόγκα, ένας ιστορικός βασιλιάς που έζησε το δέκατο αιώνα Κ.Χ., λέγεται ότι έσωσε το λαό του από τους Μουσουλμάνους επιδρομείς με το να οδηγήσει τους εχθρούς σε μια περιοχή γεμάτη φίδια, όπου ο στρατός τους αποδεκατίστηκε από τα δαγκώματα των φιδιών.

[Πλαίσιο στη σελίδα 20]

Τους Έσωσε μια Κόμπρα

Δύο οικογένειες από το χωριό Σαστούρ της Ινδίας έχουν λόγους να ευγνωμονούν μια κόμπρα. Ξύπνησαν γύρω στις 3:50 π.μ., στις 30 Σεπτεμβρίου 1993, από το δυνατό σφυριχτό ήχο που προκαλούσε μια κόμπρα καθώς έβγαινε έρποντας από το σπίτι τους. Την κυνήγησαν στους αγρούς για να τη σκοτώσουν. Στις 4:00 π.μ., ο τρομερός σεισμός που έπληξε την κεντρική Ινδία ισοπέδωσε το χωριό τους σκοτώνοντάς τους σχεδόν όλους. Οι δύο οικογένειες επέζησαν—χάρη στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της κόμπρας!

[Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

Πίσω και μπροστά όψη της ασιατικής κόμπρας

Ένθετο: Μια μαύρη κόμπρα ξεδιπλώνει την κουκούλα της ενώ λιάζεται σε ένα ζεστό βράχο

[Ευχαριστίες]

Pictures on pages 16 to 20: A. N. Jagannatha Rao, Trustee, Madras Snake Park Trust

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Μπροστινή και πίσω όψη της μαύρης κόμπρας