Αυτόματη Πλοήγηση

ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ γνωρίζετε πόσο δύσκολο είναι να προσανατολιστεί κανείς σε μια άγνωστη πόλη. Τότε, λοιπόν, πώς προσανατολίζεται ο θαλασσοπόρος μέσα στο απέραντο γαλάζιο των ωκεανών; Η πυξίδα δεν αρκεί αν αυτός δεν γνωρίζει τη θέση του σε σχέση με τον προορισμό του. Μόνο όταν εφευρέθηκαν ο εξάντας και το ναυτικό χρονόμετρο τη δεκαετία του 1730 μπορούσαν πλέον οι θαλασσοπόροι να καθορίζουν επακριβώς τη θέση τους και να χαράζουν την πορεία τους στο χάρτη​—αλλά κάθε προσδιορισμός στίγματος απαιτούσε αρκετές ώρες υπολογισμών.

Σήμερα οι οδηγοί σε πολλές χώρες βρίσκουν το δρόμο τους χρησιμοποιώντας σχετικά οικονομικές συσκευές συνδεδεμένες με το Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (GPS). Το μόνο που χρειάζεται είναι να πληκτρολογήσετε τη διεύθυνση του προορισμού σας. Η συσκευή μπορεί να δείξει στην οθόνη την ακριβή θέση σας. Κατόπιν σας οδηγεί εκεί που θέλετε να πάτε. Πώς γίνεται αυτό;

Οι συσκευές δορυφορικής πλοήγησης βασίζονται σε 30 περίπου δορυφόρους, οι οποίοι εκπέμπουν σήματα που δείχνουν τη θέση του καθενός τους, καθώς και την ώρα με ακρίβεια δισεκατομμυριοστών του δευτερολέπτου. Μόλις η συσκευή σας συνδεθεί με μερικούς δορυφόρους, υπολογίζει με ακρίβεια πόση ώρα κάνει το σήμα να φτάσει από το δορυφόρο στο δέκτη σας. Με βάση αυτή την πληροφορία, μπορεί να προσδιορίσει τη θέση σας. Φαντάζεστε τι περίπλοκα μαθηματικά απαιτούνται για αυτό; Σε δευτερόλεπτα, η συσκευή υπολογίζει την απόστασή της από τρεις δορυφόρους, ο καθένας εκ των οποίων απέχει χιλιάδες χιλιόμετρα και ταξιδεύει προς διαφορετική κατεύθυνση με ταχύτητα πολλών χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.

Οι καθηγητές Μπράντφορντ Πάρκινσον και Άιβαν Γκέτινγκ εφηύραν το GPS στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Παρότι αρχικά σχεδιάστηκε για στρατιωτική χρήση, αργότερα έγινε διαθέσιμο στο ευρύ κοινό, αρχίζοντας να λειτουργεί πλήρως το 1996. Ο δέκτης GPS αποτελεί θαύμα της ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Ήταν, όμως, η πρώτη συσκευή αυτόματης πλοήγησης;

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 8]

Globe: Based on NASA photo

Η Φύση Προηγήθηκε

«Ακόμη και ο πελαργός στους ουρανούς γνωρίζει καλά τους προσδιορισμένους καιρούς του».​—Ιερεμίας 8:7.

Ο ΙΕΡΕΜΙΑΣ έγραψε για τον αποδημητικό πελαργό πριν από 2.500 χρόνια περίπου. Σήμερα, οι άνθρωποι εξακολουθούν να θαυμάζουν τα πλάσματα που αποδημούν, παραδείγματος χάρη τους σολομούς, που κολυμπούν χιλιάδες χιλιόμετρα στον ωκεανό και επιστρέφουν στο ποτάμι όπου γεννήθηκαν, καθώς και τις δερματοχελώνες, οι οποίες κάνουν επίσης απίστευτα ταξίδια. Μια δερματοχελώνα, η οποία είχε φτιάξει φωλιά στην Ινδονησία, εντοπίστηκε 20.000 χιλιόμετρα μακριά, στις ακτές του Όρεγκον στις ΗΠΑ. Οι δερματοχελώνες πολλές φορές επιστρέφουν στην ίδια περιοχή της Ινδονησίας για να ξαναφτιάξουν τη φωλιά τους.

Μερικά πλάσματα καταφέρνουν να επιστρέψουν στον τόπο κατοικίας τους αν κάποιος τα απομακρύνει από εκεί, πράγμα ακόμη πιο εντυπωσιακό από την ικανότητα πλοήγησης των αποδημητικών. Για παράδειγμα, κάποιοι ερευνητές πήραν 18 άλμπατρος από ένα μικρό νησί καταμεσής του Ειρηνικού Ωκεανού και τα μετέφεραν αεροπορικώς χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σε διάφορες τοποθεσίες, όπου και τα άφησαν ελεύθερα​—άλλα στις δυτικές ακτές του ωκεανού και άλλα στις ανατολικές. Εντός ολίγων εβδομάδων, τα περισσότερα είχαν επιστρέψει στον τόπο τους.

Κάποιοι ερευνητές μετέφεραν περιστέρια σε άγνωστες για αυτά τοποθεσίες, πάνω από 150 χιλιόμετρα μακριά, σε κατάσταση αναισθησίας ή μέσα σε κυλιόμενους κυλίνδρους. Εντούτοις, εκείνα αφού έκαναν μερικούς κύκλους υπολόγισαν τη θέση τους και στράφηκαν ακριβώς προς την κατεύθυνση της κατοικίας τους. Μάλιστα, τα περιστέρια μπορούν να βρουν το σπίτι τους ακόμη και αν τους βάλουν στα μάτια θαμπούς φακούς. Γι’ αυτό, οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα περιστέρια υπολογίζουν τη θέση τους σε σχέση με την κατοικία τους προσδιορίζοντας τις κατευθύνσεις από τις οποίες παίρνουν σημαντικές ενδείξεις για την πλοήγηση.

Οι πεταλούδες μονάρχης μεταναστεύουν από αχανείς περιοχές της Βόρειας Αμερικής σε μια μικρή περιοχή του Μεξικού, διανύοντας τουλάχιστον 1.500 χιλιόμετρα. Παρότι δεν έχουν πάει ποτέ στο Μεξικό, βρίσκουν το δρόμο τους, φτάνοντας πολλές φορές στα ίδια δέντρα όπου κούρνιαζαν οι προπάπποι τους το προηγούμενο έτος. Το πώς ακριβώς τα καταφέρνουν εξακολουθεί να προβληματίζει τους ερευνητές.

Ενώ οι δικές μας συσκευές αυτόματης πλοήγησης βασίζονται εξ ολοκλήρου στους δορυφόρους, πολλά ζώα φαίνεται πως είναι σε θέση να χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους πλοήγησης​—από την παρατήρηση οπτικών σημείων αναφοράς και του ήλιου μέχρι την ανίχνευση μαγνητικών πεδίων, χαρακτηριστικών οσμών, ακόμη και ήχων. Ο καθηγητής βιολογίας Τζέιμς Λ. Γκουλντ γράφει: «Τα ζώα των οποίων η ζωή εξαρτάται από την ακριβή πλοήγηση έχουν όλα τους σχεδιαστεί και κατασκευαστεί αριστοτεχνικά. . . . Συνήθως διαθέτουν περισσότερες από μία εφεδρικές μεθόδους τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν εναλλάξ ανάλογα με το ποια δίνει τις πιο αξιόπιστες πληροφορίες». Η πολυπλοκότητα της πλοήγησης των ζώων εξακολουθεί να προβληματίζει τους ερευνητές.