Η Άποψη της Βίβλου

Τα Σύμβολα Πίστεως—Έχουν Καμιά Θέση στην Αληθινή Λατρεία;

«ΠΙΣΤΕΥΩ εις έναν Θεόν, Πατέρα Παντοκράτορα, Ποιητήν ουρανού και γης, και εις τον Ιησούν Χριστόν . . . »

Αναγνωρίζετε τα λόγια αυτά; Εκατομμύρια Καθολικοί και Προτεστάντες τα παραθέτουν, ή τα λένε με μικρές παραλλαγές, σαν διακήρυξη ή δήλωση των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Γνωστό κοινώς σαν το Σύμβολο Πίστεως των Αποστόλων, αυτό καθώς και άλλα σύμβολα πίστεως, όπως είναι το Σύμβολο Πίστεως του Αθανασίου ή το Σύμβολο Πίστεως της Νίκαιας, καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος στη δημόσια λατρεία στις εκκλησίες του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου.

Ενόψει αυτού του γεγονότος, εγείρονται τα ερωτήματα: Είναι τα Σύμβολα Πίστεως απαραίτητα για τη Χριστιανική πίστη και ενότητα; Έλεγε ο Ιησούς Χριστός και οι απόστολοί του κάποιο σύμβολο πίστεως; Μήπως τα αναφέρει η Αγία Γραφή;

Τα κλασικά συγγράμματα, όπως Η Εγκυκλοπαίδεια Θρησκείας και Ηθικής του Χάστινγκς και η Κυκλοπαίδεια των ΜακΚλίντοκ και Στρονγκ, μας λένε ότι τα εκκλησιαστικά σύμβολα πίστεως, όπως είναι γνωστά σήμερα, είχαν την προέλευσή τους στις ομολογίες του βαφτίσματος που γινόταν στις πρώτες εκκλησίες. Οι υποψήφιοι έπρεπε να επιδείξουν ότι είχαν αποδεχθεί τουλάχιστον τις θεμελιακές δοξασίες, απαγγέλλοντας κάποια τυπική συνόψισή τους. Υπήρχαν πολλές τέτοιες ομολογίες, και οι εκκλησίες στις διάφορες περιοχές είχαν τα δικά τους πιστεύω η καθεμιά. Τα σύμβολα πίστεως αυτά όμως έφτασαν να γίνουν κάτι το καθιερωμένο από τον τέταρτο αιώνα.

Έχοντας υπόψη αυτά τα πράγματα, είναι φανερό ότι τα σύμβολα πίστεως χρησιμοποιούνταν σαν ένα μέσον για να καθοριστούν τα πιστεύω μιας εκκλησίας που διακρίνονταν από τα σύμβολα πίστεως μιας άλλης εκκλησίας. Διάφορα σύμβολα πίστεως αναπτύχθηκαν καθώς υιοθετούνταν διάφορες δογματικές αλλαγές. Για παράδειγμα, στη Σύνοδο της Νίκαιας, η δήλωση ότι ο Γιος ήταν ‘ομοούσιος’ με τον Πατέρα προστέθηκε σε κάποιο προηγούμενο σύμβολο πίστεως για βάφτιση. Στη Σύνοδο της Κωσταντινούπολης προστέθηκε η περαιτέρω δήλωση ότι το άγιο πνεύμα είναι ‘συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενο και συνδοξαζόμενο’.

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι παρ’ όλο που τα σύμβολα πίστεως αναπτύχθηκαν σε μεγάλη χρονική περίοδο, σύμφωνα με τον Έιβερυ Ντιουλς του Καθολικού Πανεπιστημίου της Αμερικής «πιθανόν καμιά ιστορική περίοδος δεν έχει δει μια τέτοια άνθηση νέων μορφών πιστεύω όσο η δική μας». Σήμερα, ανάμεσα στις εκκλησίες του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου, «υπάρχουν παραπάνω από 150 επίσημα αναγνωρισμένα σύμβολα πίστεως και ομολογίες», λέει η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα.

Χρησιμοποιούσε ο Ιησούς και οι Απόστολοι Σύμβολα Πίστεως;

Τη νύχτα πριν από τα παθήματά του, ο Ιησούς Χριστός προσευχήθηκε στον ουράνιο Πατέρα του σχετικά με τους μαθητές του: «Αγίασον αυτούς εν τη αληθεία σου· ο λόγος ο ιδικός σου είναι αλήθεια». (Ιωάννης 17:17) Προσευχόταν για να αγιαστούν, δηλαδή να ξεχωριστούν, οι μαθητές του. Μήπως όμως αναφέρθηκε σε κανένα γραπτό κώδικα ή σύμβολο πίστεως; Όχι! Μάλλον έδειξε ότι αυτά που έχει πει ο Θεός, όπως είναι καταγραμμένα στην Αγία Γραφή, θα τους ξεχώριζαν από τους άλλους.

Όταν συζήτησε το θέμα της προσευχής, ο Ιησούς είπε: «Μη επαναλαμβάνετε τα ίδια πράγματα». (Ματθαίος 6:7, ΜΝΚ ) Εφόσον ο Ιησούς αποδοκίμασε την επανάληψη γραπτής ή απομνημονευμένης προσευχής, δεν είναι λογικό ότι θα αποδοκίμαζε επίσης και την επανάληψη συμβόλων πίστεως στη δημόσια λατρεία; Το γεγονός είναι ότι πουθενά στη Βίβλο δεν βρίσκουμε καμιά αναγραφή στο ότι ο Ιησούς χρησιμοποίησε ή δίδαξε άλλους να χρησιμοποιούν σύμβολα πίστεως στη λατρεία. «Ο Θεός είναι Πνεύμα», είπε, «και οι προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι».—Ιωάννης 4:24.

Τι θα πούμε, λοιπόν, σχετικά με το Σύμβολο Πίστεως των Αποστόλων; Εξαιτίας του ονόματός του, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι στην πραγματικότητα το έφτιαξαν οι απόστολοι του Ιησού Χριστού. Μερικοί ακόμη ισχυρίζονται ότι καθένας από τους αποστόλους συνέβαλε με μία πρόταση στο σχηματισμό του πιστεύω αυτού.

Πάνω σ’ αυτό το σημείο, ο Καθηγητής Τζ. Κ. Στεντ έγραψε στο Δη Εξποζιτόρυ Τάιμς: «Όλοι όσοι έχουν διαβάσει κατά κάποιο τρόπο εκτεταμένα τα πρώτα Χριστιανικά συγγράμματα θα φτάσουν οπωσδήποτε σε διαφορετικό συμπέρασμα». Ισχυρίστηκε ότι αν υπήρχε η ύπαρξη κάποιου συμβόλου πίστεως τυπικά σχεδιασμένου και επιδοκιμασμένου από τους αποστόλους, θα ήταν δύσκολο να εξηγηθεί γιατί υπήρχαν τόσο πολλές και διαφορετικές ‘ομολογίες’ και ‘δηλώσεις πίστης’ ανάμεσα στις πρώτες εκκλησίες. Το γεγονός είναι ότι «μια δήλωση Χριστιανικής πίστης η οποία κατά προσέγγιση συμφωνεί στα λόγια με το Σύμβολο Πίστεως των Αποστόλων δεν μπορεί να βρεθεί σε οποιοδήποτε γραπτό που υπάρχει πριν από το 340 μ.Χ.»

Στη Βίβλο, στις Πράξεις κεφάλαιο 15, αναφέρεται κάποιο συμβούλιο των αποστόλων και των πρεσβυτέρων της Ιερουσαλήμ. Αλλά ο σκοπός της σύναξης εκείνης δεν ήταν να γραφτεί ή να τροποποιηθεί κάποιο σύμβολο πίστεως αλλά να εξεταστεί αν ήταν αναγκαίο να περιτέμνονται οι εξ Εθνών Χριστιανοί.

Πώς Αποδεικνύεται το «Πιστεύω»

Τα εναρκτήρια λόγια ενός συμβόλου πίστεως κατά κανόνα είναι, «Πιστεύω» ή «Πιστεύουμε». Η έκφραση αυτή στις Ευρωπαϊκές γλώσσες έχει μεταφραστεί από τη Λατινική λέξη «credo», από την οποία προέρχεται και η Αγγλική λέξη για το πιστεύω, «creed». Μήπως, όμως, η επανάληψη των λέξεων αυτών αποδεικνύει ότι κάποιος πραγματικά πιστεύει;

Στην περίφημη επί του Όρους Ομιλία του, ο Ιησούς δήλωσε: «Δεν θέλει εισέλθει εις την βασιλείαν των ουρανών πας ο λέγων προς εμέ, Κύριε, Κύριε, αλλ’ ο πράττων το θέλημα του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς». Επίσης καταδίκασε τους θρησκευόμενους της εποχής του επειδή κρατούσαν τις παραδόσεις των ανθρώπων.—Ματθαίος 7:21· 15:8.

Τι μαθαίνουμε από τα λόγια του Ιησού; Ότι είναι χωρίς αξία μπροστά στα μάτια του Θεού αν κάποιος απλώς επαναλαμβάνει αυτά που ισχυρίζεται ότι πιστεύει. Μάλλον «ο πράττων το θέλημα του Πατρός [του Ιησού]», είναι εκείνος ο οποίος έχει την επιδοκιμασία του Θεού.

Για να γνωρίσει κανείς ποιο είναι το θέλημα του Θεού, πρέπει να στραφεί στη Βίβλο και να τη μελετήσει επιμελώς. Έτσι, αντί να απομνημονεύει ή να επαναλαμβάνει το σύμβολο πίστεως, θα πρέπει κανείς να κάνει αυτό που είπε ο Ιησούς στην προσευχή του προς τον Πατέρα του: «Αύτη είναι η αιώνιος ζωή, το να γνωρίζωσι σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και [εκείνον] τον οποίον απέστειλας Ιησούν Χριστόν».—Ιωάννης 17:3.

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Πιστεύω . . . Πιστεύω . . .