Χάσμα Πολιτισμών—Μπορεί να Γεφυρωθεί;
«Πήραμε τη βίζα μας. Τον επόμενο μήνα μεταναστεύουμε στον Καναδά».
«Τα μάθατε; Μετέθεσαν το σύζυγό μου στις Χώρες του Περσικού Κόλπου. Φεύγουμε σύντομα για εκεί».
«Να σας γνωρίσω τον αρραβωνιαστικό μου. Ναι, είναι από τη Μέση Ανατολή. Σκοπεύουμε να μείνουμε στην πατρίδα του μετά το γάμο μας».
ΠΡΟΣΕΞΑΤΕ τι το κοινό έχουν τα τρία αυτά ζευγάρια; Και τα τρία πρόκειται να αντιμετωπίσουν ένα χάσμα πολιτισμών, που ίσως αποδειχτεί μεγαλύτερο ακόμα και από το ταξίδι που θα κάνουν.
Την εποχή των παππούδων μας, δεν υπήρχε ουσιαστικά τέτοιο πρόβλημα, εφόσον ένα μικρό μόνο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού έφευγε από τον τόπο γέννησής του, για να κάνει κάποιο μακρινό ταξίδι. Σήμερα όμως, πολλοί διασχίζουν ηπείρους και ωκεανούς τακτικά, και μάλιστα απλώς και μόνο σε μερικές ώρες. Όλο και περισσότεροι φεύγουν οριστικά από την πατρίδα τους.
Οι λόγοι είναι πολυάριθμοι. Πολλές δυτικές εταιρίες στέλνουν ειδικευμένους υπαλλήλους να δουλέψουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, και μαζί μ’ αυτούς μετακομίζουν και ολόκληρες οι οικογένειές τους, λόγω των μακροπρόθεσμων συμβολαίων. Οι φοιτητές των αναπτυσσόμενων χωρών αναζητούν ειδικευμένη εκπαίδευση στα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής. Και τα πρόσφατα χρόνια, εμφύλιοι πόλεμοι, εθνικές διαμάχες καθώς και ο φυλετικός και θρησκευτικός διωγμός έχουν γίνει αιτία για πολλούς να αναζητήσουν καταφύγιο σε χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Οποιοσδήποτε κι αν είναι ο λόγος γι’ αυτή τη μετακίνηση, οι νεοφερμένοι θα πρέπει να επιστρατεύσουν τις προσπάθειές τους για να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ του δικού τους πολιτισμού και του πολιτισμού της θετής τους πατρίδας.
Όταν στο Γάμο Ενώνεται η Ανατολή με τη Δύση
Πολλοί συναντούν το γαμήλιο σύντροφό τους, τον καιρό που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους έξω από τη δική τους χώρα, και μετά το γάμο, τον φέρνουν στην πατρίδα τους. Για να αντιμετωπίσει κανείς τις δυσκολίες του γάμου χρειάζεται κατανόηση, υπομονή, αυτοθυσία και συνειδητή προσπάθεια, ακόμα και στην καλύτερη περίπτωση. Έτσι, όταν οι σύντροφοι έχουν διαφορετικό πολιτιστικό φόντο, θα πρέπει οι ιδιότητες αυτές να αναπτυχθούν σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό, για να κρατήσει ο γάμος. Όμως, πολλοί γάμοι στους οποίους γίνεται ανάμειξη πολιτισμών είναι καταδικασμένοι από την αρχή. Γιατί; Ας πάρουμε ένα τυπικό παράδειγμα:
Η ρομαντική Αμερικανίδα φοιτήτρια διαπιστώνει ότι ήταν πολύ εύκολο να ερωτευτεί τον Σάμι. Είναι τόσο περιποιητικός και της φέρεται σαν να είναι πριγκίπισσα. Κανένα αγόρι του τόπου της δεν έχει δείξει ποτέ τόσο σεβασμό. Κι αυτά τα μαύρα του μάτια—πόσα συναισθήματα δεν της ξυπνάνε! Την τραβάει πολύ η ιδέα να δεχτεί την πρόταση γάμου που της κάνει και να πάει να ζήσει μαζί του στη μυστηριακή Ανατολή.
Τι πιθανότητες έχει ο γάμος αυτός να πετύχει; Αν και ο σύζυγος μπορεί να έδωσε στη νύφη κάποια περιγραφή της χώρας του, εκείνη ίσως να μην έχει ιδέα για την πραγματική κατάσταση της γενέτειρας του άντρα της. Δεν τον έχει δει ποτέ στο δικό του περιβάλλον ή μαζί με την οικογένειά του. Ακόμα κι αν έχει κάνει ένα-δυο ταξίδια στο εξωτερικό, η καθημερινή διαβίωση σε μια ξένη χώρα είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα.
Αιτίες Εκνευρισμού
Μια από τις μεγαλύτερες αιτίες εκνευρισμού για τη νιόνυμφη κοπέλα θα είναι πιθανότατα ότι θα στερηθεί την ιδιωτική της ζωή, η οποία είναι πολύ σεβαστή στη δική της χώρα. Θα διαπιστώσει πως το γεγονός ότι ο σύζυγός της είναι από τη Μέση Ανατολή συνεπάγεται πως εκείνη θα αποκτήσει ολόκληρη οικογένεια—από την οποία δεν θα εξαιρούνται οι θείες, οι θείοι, και τα πρώτα, δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια—που θα χαρακτηρίζεται από ζωηρό ενδιαφέρον. Αυτοί, καθώς και οι κοντινοί γείτονες, μπορεί να κάνουν πολύ άμεσες και προσωπικές ερωτήσεις, οι οποίες σε άλλες χώρες θα θεωρούνταν αγενείς. Όμως, οι κάτοικοι των Μεσογειακών χωρών δεν προσβάλλονται από τέτοιες ερωτήσεις και ίσως μάλιστα πειραχτούν τα δικά τους αισθήματα αν κάποιος δεν κάνει σ’ εκείνους παρόμοιες προσωπικές ερωτήσεις. Τη στιγμή δε που αναμένουν από τους γάμους να είναι καρπεροί, θα πρέπει κανείς να περιμένει έναν συνεχή διερευνητικό έλεγχο για ενδείξεις μελλοντικών απογόνων.
Λέγεται πως το σπίτι του Άγγλου είναι το κάστρο του, αλλά το σπίτι ενός ανθρώπου από τη Μέση Ανατολή μερικές φορές μοιάζει περισσότερο με ξενοδοχείο. Φίλοι και συγγενείς έρχονται στο σπίτι οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, χωρίς καμιά ειδοποίηση εκ των προτέρων και σε μερικές περιπτώσεις μένουν εκεί και τη νύχτα. Αν δεν υπάρχουν στο ντουλάπι αρκετά αποθηκευμένα τρόφιμα, θα χρειαστεί επινοητικότητα για να βγουν περισσότερα γεύματα.
Στην Ανατολή, η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι. Είναι αλήθεια ότι σε μερικές χώρες της Ανατολής, οι γυναίκες δουλεύουν εκτός σπιτιού, όμως εξακολουθεί να αναμένεται απ’ αυτές να κάνουν και όλες τις δουλειές του σπιτιού. Ο άντρας είναι αδιαμφισβήτητα η κεφαλή της οικογένειας, και ο λόγος του είναι νόμος. Σε μερικές από τις Χώρες του Περσικού Κόλπου, οι γυναίκες δεν επιτρέπεται ούτε να βγαίνουν έξω από το σπίτι μόνες τους. Αν βγουν έξω, θα πρέπει να είναι καλυμμένες από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, καλύπτοντας ακόμα και το πρόσωπό τους.
Αιτία απογοήτευσης για κάποιο άτομο, ασυνήθιστο στους ανατολίτικους τρόπους, μπορεί να είναι και η έλλειψη οργάνωσης και η τακτική τού «όποιος προλάβει» που παρατηρείται στις γραμμές των λεωφορείων, στα ταμεία των σουπερμάρκετ, όταν οδηγούν σε μεγάλη κίνηση και στις συναλλαγές τους μ’ εκείνους που είναι στα διάφορα δημόσια γραφεία. Το άτομο, που είναι συνηθισμένο στον κανόνα σύμφωνα με τον οποίο ο καθένας εξυπηρετείται ανάλογα με τη σειρά του, θα απογοητευτεί οικτρά με το σύστημα στο οποίο πρωταρχική σημασία παίζει το μέσον.
Άλλες πιθανές αιτίες εκνευρισμού περιλαμβάνουν τις διαφορές στην αίσθηση του χιούμορ, την αυθόρμητη εκδήλωση των συναισθημάτων—είτε είναι θυμός είτε συμπάθεια—και τον γενικά δυνατότερο τόνο της φωνής, ο οποίος χρησιμοποιείται στην καθημερινή συζήτηση.
Αποφεύγετε να Είστε Εσείς Αιτία Εκνευρισμού
Εξάλλου και η ίδια η νύφη μπορεί να είναι αιτία εκνευρισμού για τους άλλους στη νέα της πατρίδα, αν δεν προσέξει τα τοπικά έθιμα. Στις ανατολικές χώρες, αναμένεται από τις γυναίκες να ντύνονται με σεμνότητα. Ο κόσμος κοιτάζει με αποδοκιμασία τις γυμνές πλάτες. Τα αλκοολούχα ποτά απαγορεύονται στις μουσουλμανικές χώρες και κοινότητες.
Όταν μπαίνει στο δωμάτιο κάποιος επισκέπτης, όλοι οι παρόντες σηκώνονται για να τον χαιρετήσουν και να του σφίξουν το χέρι. Ένα απλό νεύμα με το κεφάλι, νεύμα που απευθύνεται γενικά προς το μέρος του θα ήταν σαν χαστούκι γι’ αυτόν. Επίσης, πάντοτε προσφέρεται κάποιο κέρασμα, ακόμα και στον πιο ανεπίσημο επισκέπτη. Έτσι λοιπόν θα ήταν ένδειξη αγένειας να ρωτήσει πρώτα κανείς τον επισκέπτη αν θα ήθελε καφέ· εκείνος πάντοτε απαντάει αρνητικά, άσχετα με το πόσο πολύ θα ήθελε να δεχτεί. Ακόμα κι όταν το κέρασμα προσφέρεται αυθόρμητα, ο επισκέπτης μπορεί να το αρνηθεί και να χρειάζεται επιμονή για να το δεχτεί, κι αυτό επειδή δεν θέλει να δημιουργήσει την εντύπωση ότι είναι λαίμαργος. Αν ο οικοδεσπότης ή η οικοδέσποινα δεν επιμείνει, μπορεί να θεωρηθεί άτομο τσιγκούνικο.
Αυτά δεν είναι παρά λίγα μόνο από τα καινούρια έθιμα με τα οποία θα έρθει αντιμέτωπη η νύφη πηγαίνοντας να μείνει στη Μέση Ανατολή. Άλλες χώρες έχουν ακόμα πιο διαφορετικά έθιμα.
Γεφυρώνοντας το Χάσμα των Πολιτισμών
Μια καλή σύσταση γι’ αυτούς που σκέπτονται να πάνε να ζήσουν σε μια άλλη χώρα λόγω του γάμου τους, είναι να εξακριβώσουν εκ των προτέρων την κατάσταση που θα συναντήσουν. Πρώτα απ’ όλα, διαβάστε όσα περισσότερα μπορείτε για τη χώρα, την ιστορία της και τα έθιμά της. Κάντε μια επίσκεψη εκεί, και προσέξτε πώς φέρεται ο αρραβωνιαστικός σας όταν είναι με την οικογένειά του. Το άτομο που έχει γνωρίσει κάποιος στο γνώριμο περιβάλλον του, μπορεί να φαίνεται τελείως διαφορετικό στη δική του κοινότητα. Είναι αυτός ο ευγενικός και περιποιητικός μνηστήρας το ίδιο περιποιητικός και ευγενικός με όλα τα μέλη της οικογένειάς του;
Η απόλυτη ειλικρίνεια ανάμεσα στο ζευγάρι είναι ζωτική. Οι διάφορες αιτίες εκνευρισμού θα πρέπει να εξωτερικεύονται προτού αυξηθούν υπερβολικά. Φροντίστε να δείτε τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτό. Ορισμένοι, αφού πρώτα κάνουν κάθε προσπάθεια, ίσως διαπιστώσουν ότι ο τρόπος ζωής τους διαφέρει πάρα πολύ από τον τρόπο ζωής του άλλου και ότι απλώς δεν μπορούν να κάνουν τις απαιτούμενες αλλαγές. Αν έχουν έτσι τα πράγματα, είναι καλύτερα να το συνειδητοποιήσουν αυτό, προτού δεσμευτούν με μια ισόβια διευθέτηση που θα κάνει και τους δυο δυστυχισμένους.
Για όσους αποφασίσουν να παντρευτούν, οι ακόλουθες συστάσεις θα αποδειχθούν υποβοηθητικές: Κάντε προσπάθεια να μάθετε τη γλώσσα των πεθερικών σας. Αν συνεχώς μιλάτε στη γλώσσα σας, όταν είναι παρόντες εκείνοι που δεν την καταλαβαίνουν, μπορεί να τους δημιουργηθεί η υποψία ότι η συζήτηση τους αφορά. Δεν είναι ανάγκη να περιμένετε να μάθετε τέλεια τη γραμματική για να τους μιλήσετε. Χρησιμοποιήστε αυτά που ξέρετε και θα διαπιστώσετε ότι παράλληλα, οι άνθρωποι θα σας βοηθάνε με χαρά.
Μην κάνετε διαρκώς συγκρίσεις της καινούριας σας κατάστασης με τη ζωή που αφήσατε πίσω σας. Αποδεχθείτε το γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο κάνατε τα διάφορα πράγματα προηγουμένως δεν είναι και ο μοναδικός. Μπορεί για εσάς να είναι πιο γνώριμος και βολικός, αλλά όλοι οι γύρω σας είναι συνηθισμένοι σ’ ένα διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, το κύριο γεύμα στη Μέση Ανατολή είναι το μεσημέρι, ενώ «στον τόπο σας» μπορεί να είναι το απόγευμα. Έτσι λοιπόν το μεσημέρι, αναμένεται από τη σύζυγο, αντί να δίνει στον άντρα της να τρώει στα πεταχτά ένα σάντουιτς, να έχει ένα ζεστό φαγητό έτοιμο, και συνήθως εκείνος περιμένει να τρώει κι εκείνη μαζί του. Το μόνο που χρειάζεται για να διατηρείται ήρεμη η ζωή είναι η προσαρμοστικότητα που θα πρέπει να την ασκούν και οι δυο σύντροφοι.
Και μιας και το θέμα μας είναι τα γεύματα, είναι επίσης υποβοηθητικό να αναπτύξετε προτίμηση για τα τοπικά φαγητά. Θα είναι ευχάριστη έκπληξη να δοκιμάσετε «για μια φορά» να φτιάξετε ένα καινούριο φαγητό για να ευχαριστήσετε το σύντροφό σας. Αν το τελειοποιήσετε και το προσθέσετε στα φαγητά που ετοιμάζετε τακτικά, ο γάμος θα στερεωθεί ακόμα πιο πολύ. Το ίδιο μπορεί να πει κανείς και για την ανάπτυξη προτίμησης για την ανατολίτικη μουσική.
Επιπλέον, αφιερώστε χρόνο για να μάθετε τα τοπικά κοινωνικά έθιμα. Μερικά μπορείτε να τα μάθετε γρήγορα, απλώς με το να παρατηρείτε. Στη Μέση Ανατολή αυτά περιλαμβάνουν: ευγενική συζήτηση, ακόμα και μ’ εκείνους που έρχονται και σας παραδίδουν διάφορα πράγματα στο σπίτι, η προσφορά καφέ ή αναψυκτικού, ακόμα και στους ανεπίσημους επισκέπτες και το να σηκώνεστε για να χαιρετήσετε τους επισκέπτες με μια σφιχτή χειραψία και τους συγγενείς μ’ ένα φιλί στα μάγουλα.
Ρωτήστε το σύντροφό σας τι θα πρέπει κανονικά να κάνετε σε κάθε νέα κατάσταση. Για παράδειγμα, κάποιος σύζυγος είπε στη γυναίκα του ότι είναι έθιμο ακόμα και τα ενήλικα παιδιά να φιλούν το χέρι των γονέων και των πεθερικών τους, όταν τους χαιρετούν. Αυτός είναι ο τρόπος που δείχνουν σεβασμό στον τόπο τους. Τις πρώτες φορές που εκείνη ενέργησε σύμφωνα με το έθιμο, ένιωσε δυσάρεστα. Αργότερα όμως αυτό έγινε θέμα συνήθειας, κι εκτός του ότι ευχαριστεί τα πεθερικά της πάρα πολύ, έχει οδηγήσει και σε καλές οικογενειακές σχέσεις.
Η Σωστή Άποψη Είναι Σημαντική
Το γεγονός ότι οι γείτονές σας μπορεί να δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις προσωπικές σας υποθέσεις απ’ ό,τι θα φαινόταν κατάλληλο μπορεί να εξισορροπηθεί από το ότι αυτοί είναι πάντοτε διαθέσιμοι στις δύσκολες ώρες. Για παράδειγμα, μια Αμερικανίδα παντρεμένη μ’ έναν Λιβανέζο, γυρίζοντας μια μέρα στο σπίτι, βρήκε μέσα ένα σωρό γείτονες. Απ’ ό,τι αποδείχτηκε, ο σύζυγός της είχε αρρωστήσει στη δουλειά και είχε μόλις και μετά βίας καταφέρει να φτάσει μέχρι την αυλόπορτα, όταν ένας γείτονας παρατήρησε πόσο αδύναμος φαινόταν και τον βοήθησε να μπει μέσα στο σπίτι και να ξαπλώσει στο κρεβάτι. Μετά ο γείτονας αυτός ειδοποίησε όλη τη γειτονιά και ενώ μερικοί πήγαν να φέρουν το γιατρό, άλλοι φρόντισαν το σύζυγο κι έπειτα πήγαν και αγόρασαν τα φάρμακα που έλεγε η συνταγή. Πόση χαρά έδωσαν στη γυναίκα οι γείτονες αυτοί που έδιναν προσοχή στους άλλους!
Πρέπει λοιπόν να αναγνωρίσετε στους άλλους το δικαίωμα να κάνουν τα διάφορα πράγματα με διαφορετικούς τρόπους. Και θυμηθείτε ότι αυτή καθαυτή η διαφορά δεν κάνει αυτούς τους τρόπους καλούς ή κακούς, σωστούς ή λάθος.
Το να ζει κανείς σύμφωνα με τη νουθεσία της Αγίας Γραφής έχει αποδειχτεί εξαιρετική βοήθεια στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των πολιτισμών. Η σύζυγος που σέβεται τον άντρα της ως κεφαλή της και ο σύζυγος που αγαπάει τη γυναίκα του σαν το ίδιο του το σώμα, θα έχουν επιτυχία στην ένωσή τους. (1 Κορινθίους 11:3· Εφεσίους 5:21-33) Θα προσέχουν ιδιαίτερα να δείχνουν υπομονή και κατανόηση στη διάρκεια της προσαρμογής τους στον καινούριο τρόπο ζωής.
Ναι, θα υπάρξουν στιγμές που θα δημιουργηθούν διαφορές απόψεων ως προς το τίνος τα έθιμα θα πρέπει να ακολουθηθούν στις διάφορες περιπτώσεις. Όμως τα ζευγάρια που σέβονται το Λόγο του Θεού θα ψάχνουν να βρουν ποια αρχή της Αγίας Γραφής εφαρμόζεται και θα φροντίζουν να την ακολουθούν. Ακόμα κι αν το ζήτημα είναι ζήτημα προσωπικής προτίμησης, μπορεί να εφαρμοστεί η αρχή της Αγίας Γραφής στο εδάφιο 1 Κορινθίους 13:4, 5: «Η αγάπη . . . δεν ζητεί τα εαυτής».—Βλέπε επίσης 1 Κορινθίους 10:23, 24.
Ωστόσο, να θυμάστε πάντα ότι αν έχετε μετοικίσει σε άλλη χώρα, εσείς είστε ο ξένος και τις περισσότερες προσαρμογές θα πρέπει να τις κάνετε εσείς. Δεν μπορείτε να περιμένετε να συμμορφωθούν όλοι οι άλλοι με τα δικά σας πρότυπα ή το δικό σας τρόπο ζωής. Παράλληλα, μπορείτε να μοιράζεστε τα διάφορα χαρακτηριστικά του δικού σας πολιτισμού με τους καινούριους σας φίλους.
Μπορεί λοιπόν να γεφυρωθεί το χάσμα των πολιτισμών; Το παράδειγμα των πολλών ατόμων που το έχουν κάνει αυτό και που έχουν εμπλουτίσει τη ζωή τους με το συνδυασμό των καλών σημείων και των δύο πολιτισμών απαντάει ναι.
[Πλαίσιο στη σελίδα 19]
Πώς να Προσαρμοστείτε
✔ Να χρησιμοποιείτε την τοπική γλώσσα
✔ Να μάθετε τα τοπικά έθιμα
✔ Να δοκιμάζετε καινούρια φαγητά
✔ Να αποφεύγετε τις συγκρίσεις με τον προηγούμενο τρόπο ζωής
✔ Να προσαρμόσετε τον τρόπο σκέψης σας και να σκέφτεστε θετικά
✔ Να εφαρμόζετε τις Βιβλικές αρχές
[Εικόνα στη σελίδα 17]
Όταν οι σύζυγοι έχουν διαφορετικό πολιτιστικό φόντο, απαιτούνται ιδιαίτερες προσπάθειες για να γίνει ο γάμος τους επιτυχημένος
[Εικόνα στη σελίδα 18]
Στις χώρες της Ανατολής, προσφέρεται πάντοτε κάποιο κέρασμα, μέχρι και στον πιο ανεπίσημο επισκέπτη