Η «Εξερευνητική Κρίση»—Δόγμα Βασισμένο στην Αγία Γραφή;

Η 22α ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1844 ήταν ημέρα μεγάλης προσμονής για περίπου 50.000 άτομα στην Ανατολική Ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο πνευματικός τους ηγέτης, ο Γουίλιαμ Μίλερ, είχε πει ότι εκείνη ακριβώς την ημέρα θα γινόταν η επάνοδος του Ιησού Χριστού. Οι Μιλερίτες, όπως ήταν γνωστοί, περίμεναν στους χώρους των συναθροίσεών τους μέχρι που νύχτωσε. Κατόπιν ξημέρωσε η επομένη, αλλά ο Κύριος δεν είχε έρθει. Αποκαρδιωμένοι, γύρισαν στα σπίτια τους και, από τότε και ύστερα, θυμούνταν εκείνη την ημέρα ως τη «Μεγάλη Απογοήτευση».

Ωστόσο, η απογοήτευση σύντομα μετατράπηκε σε ελπίδα. Μια νεαρή γυναίκα ονόματι Έλεν Χάρμον έπεισε μια μικρή ομάδα Μιλεριτών ότι ο Θεός τής είχε αποκαλύψει μέσω οραμάτων πως οι υπολογισμοί τους ήταν σωστοί. Αυτή υποστήριζε ότι ένα βαρυσήμαντο γεγονός είχε λάβει χώρα εκείνη την ημέρα—ο Χριστός είχε εισέλθει «στα Άγια των Αγίων του ουράνιου αγιαστηρίου».

Μια δεκαετία και πλέον αργότερα, ο Αντβεντιστής κήρυκας Τζέιμς Γουάιτ (ο οποίος παντρεύτηκε την Έλεν Χάρμον) επινόησε μια φράση για να περιγράψει τη φύση του έργου που έκανε ο Χριστός από τον Οκτώβριο του 1844 και έπειτα. Στο τεύχος του εντύπου Επισκόπηση και Διακήρυξη (Review and Herald) με ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 1857, ο Γουάιτ είπε ότι ο Ιησούς είχε αρχίσει μια «εξερευνητική κρίση». Αυτή παραμένει μια από τις θεμελιώδεις πεποιθήσεις των περίπου εφτά εκατομμυρίων ατόμων που αυτοαποκαλούνται Αντβεντιστές της Έβδομης Ημέρας.

Ωστόσο, μερικοί διακεκριμένοι λόγιοι από την Εκκλησία των Αντβεντιστών της Έβδομης Ημέρας αναρωτιούνται αν η «εξερευνητική κρίση» είναι δόγμα βασισμένο στην Αγία Γραφή. Γιατί επανεξετάζουν το ζήτημα; Αν ήσασταν Αντβεντιστής της Έβδομης Ημέρας, αυτό το ερώτημα θα σας αφορούσε. Πρώτα-πρώτα, όμως, ας δούμε τι είναι η «εξερευνητική κρίση».

Τι Είναι;

Το βασικό εδάφιο που παρατίθεται για να υποστηρίξει αυτό το δόγμα είναι το Δανιήλ 8:14. Εκεί λέει: «Είπε προς εμέ, Έως δύο χιλιάδων και τριακοσίων ημερονυχτίων· τότε το αγιαστήριον θέλει καθαρισθή». Με βάση τη φράση «τότε το αγιαστήριον θέλει καθαρισθή», πολλοί Αντβεντιστές συνδέουν αυτό το εδάφιο με το 16ο κεφάλαιο του Λευιτικού. Εκεί περιγράφεται ο καθαρισμός του αγιαστηρίου από τον Ιουδαίο αρχιερέα την Ημέρα του Εξιλασμού. Συσχετίζουν επίσης τα λόγια του Δανιήλ με το 9ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Εβραίους, το οποίο περιγράφει τον Ιησού ως τον Μεγαλύτερο Αρχιερέα στον ουρανό. Κάποιος Αντβεντιστής λόγιος λέει ότι αυτή η συλλογιστική βασίζεται στη μέθοδο «της απόδειξης μέσω όμοιων εδαφίων». Δηλαδή, εντοπίζεται «κάποια λέξη όπως η λέξη αγιαστήριο στο Δαν. 8:14, η ίδια λέξη στο Λευιτ. 16, η ίδια στο Εβρ. 7, 8, 9», και βγαίνει το συμπέρασμα «ότι όλες αυτές οι περικοπές μιλούν για το ίδιο πράγμα».

Οι Αντβεντιστές κάνουν τον εξής συλλογισμό: Οι ιερείς στον αρχαίο Ισραήλ τελούσαν μια καθημερινή διακονία στο τμήμα του ναού το οποίο ονομαζόταν τα Άγια, πράγμα που οδηγούσε στη συγχώρηση των αμαρτιών. Την Ημέρα του Εξιλασμού, ο αρχιερέας τελούσε μια ετήσια διακονία στα Άγια των Αγίων (το εσώτατο δωμάτιο του ναού), πράγμα που οδηγούσε στην εξάλειψη των αμαρτιών. Συμπεραίνουν ότι η ιερατική διακονία του Χριστού στον ουρανό περιλαμβάνει δύο φάσεις. Η πρώτη φάση άρχισε με την ανάληψή του τον πρώτο αιώνα, έληξε το 1844 και οδήγησε στη συγχώρηση των αμαρτιών. Η δεύτερη, δηλαδή «η φάση της κρίσης», άρχισε στις 22 Οκτωβρίου 1844, συνεχίζεται μέχρι τώρα και θα οδηγήσει στην εξάλειψη των αμαρτιών. Πώς επιτελείται αυτό;

Από το 1844, λέγεται ότι ο Ιησούς εξερευνά το καταχωρημένο υπόμνημα της ζωής όλων των καθ’ ομολογία πιστών (πρώτα των νεκρών, έπειτα των ζωντανών) για να καθορίσει αν αξίζουν αιώνια ζωή. Αυτή η εξέταση είναι η «εξερευνητική κρίση». Αφού κριθούν οι άνθρωποι κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι αμαρτίες όσων περάσουν από αυτή τη δοκιμή θα εξαλειφθούν από τα βιβλία καταχώρησης. Αλλά, όπως εξήγησε η Έλεν Γουάιτ, ‘τα ονόματα’ εκείνων που δεν θα περάσουν αυτή τη δοκιμή θα ‘εξαλειφθούν από το βιβλίο της ζωής’. Με αυτόν τον τρόπο, «θα έχει κριθεί το πεπρωμένο όλων είτε για ζωή είτε για θάνατο». Σε αυτό το σημείο, το ουράνιο αγιαστήριο καθαρίζεται και το εδάφιο Δανιήλ 8:14 εκπληρώνεται. Αυτά διδάσκουν οι Αντβεντιστές της Έβδομης Ημέρας. Ωστόσο, το περιοδικό Επισκόπηση των Αντβεντιστών (Adventist Review) παραδέχεται: «Ο όρος εξερευνητική κρίση δεν απαντάται στην Αγία Γραφή».

Ελλείπων Γλωσσικός Κρίκος

Αυτή η διδασκαλία έχει προβληματίσει μερικούς Αντβεντιστές. «Το ιστορικό υπόμνημα δείχνει», σύμφωνα με έναν παρατηρητή, «ότι όσιοι ηγέτες στις τάξεις μας έχουν αναστατωθεί βαθιά καθώς έκαναν στοχασμούς γύρω από την παραδοσιακή μας διδασκαλία σχετικά με την εξερευνητική κρίση». Στα πρόσφατα χρόνια, προσθέτει, η αναστάτωση μετατράπηκε σε αμφιβολία καθώς ορισμένοι λόγιοι άρχισαν να «αμφισβητούν πολλές από τις μαρτυρίες στις οποίες στηρίζεται η συνηθισμένη μας ερμηνεία σχετικά με το αγιαστήριο». Ας εξετάσουμε δυο από αυτές τις μαρτυρίες.

Μαρτυρία πρώτη: Το 8ο κεφάλαιο του Δανιήλ συνδέεται με το 16ο κεφάλαιο του Λευιτικού. Αυτή η προϋπόθεση κλονίζεται από δυο βασικά προβλήματα—τη γλώσσα και τα συμφραζόμενα. Εξετάστε πρώτα τη γλώσσα. Οι Αντβεντιστές πιστεύουν ότι το ‘καθαρισμένο αγιαστήριο’ στο 8ο κεφάλαιο του Δανιήλ είναι το αντίτυπο του ‘καθαρισμένου αγιαστηρίου’ στο 16ο κεφάλαιο του Λευιτικού. Αυτή η αντιστοιχία φαινόταν αποδεκτή μέχρις ότου οι μεταφραστές έμαθαν ότι η λέξη «καθαρισθή» που χρησιμοποιείται στη Νεοελληνική Μετάφραση και στη Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου είναι εσφαλμένη απόδοση μιας μορφής του εβραϊκού ρήματος τσαδάκ (που σημαίνει «είμαι δίκαιος») το οποίο χρησιμοποιείται στο εδάφιο Δανιήλ 8:14. Ο καθηγητής θεολογίας Άνθονι Α. Χοκίμα παρατηρεί: «Είναι ατυχές το γεγονός ότι η λέξη μεταφράστηκε καθαρισθή, εφόσον το εβραϊκό ρήμα που συνήθως αποδίδεται καθαρίζομαι [ταχέρ] δεν χρησιμοποιείται καν σε αυτή την περίπτωση».a Αυτό το ρήμα χρησιμοποιείται στο 16ο κεφάλαιο του Λευιτικού όπου η Νεοελληνική Μετάφραση και η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου αποδίδουν μορφές του ταχέρ ως «καθαρίσει» και «ήσθε καθαροί». (Λευιτικόν 16:19, 30) Γι’ αυτό, ο Δρ Χοκίμα συμπεραίνει σωστά: «Αν ο Δανιήλ ήθελε να αναφερθεί στο είδος του καθαρισμού που γινόταν την Ημέρα του Εξιλασμού, θα χρησιμοποιούσε τη ρήμα ταχέρ αντί του ρήματος τσαδάκ». Αλλά το ρήμα τσαδάκ δεν υπάρχει στο βιβλίο του Λευιτικού, και το ρήμα ταχέρ δεν υπάρχει στο βιβλίο του Δανιήλ. Λείπει ο γλωσσικός κρίκος.

Τι Αποκαλύπτουν τα Συμφραζόμενα;

Εξετάστε τώρα τα συμφραζόμενα. Οι Αντβεντιστές υποστηρίζουν ότι το εδάφιο Δανιήλ 8:14 είναι «ξεκομμένο από τα συμφραζόμενα», και δεν έχει καμία σύνδεση με τα προηγούμενα εδάφια. Σας δίνεται, όμως, εσάς αυτή η εντύπωση καθώς διαβάζετε τα εδάφια Δανιήλ 8:9-14 στο συνοδευτικό πλαίσιο με τίτλο «Το εδάφιο Δανιήλ 8:14 με τα Συμφραζόμενά Του»; Το εδάφιο 9 προσδιορίζει έναν εισβολέα, ένα μικρό κέρας. Τα εδάφια 10-12 αποκαλύπτουν ότι αυτός ο εισβολέας θα επιτεθεί στο αγιαστήριο. Το εδάφιο 13 ρωτάει: ‘Πόσο καιρό θα συνεχιστεί η εισβολή;’ Και το εδάφιο 14 απαντάει: ‘Μέχρι δύο χιλιάδες τριακόσια βράδια και πρωινά· και ο άγιος τόπος θα φερθεί οπωσδήποτε στη δικαιωματική του κατάσταση’. Είναι φανερό ότι το εδάφιο 13 εγείρει ένα ερώτημα που παίρνει απάντηση στο εδάφιο 14. Ο θεολόγος Ντέσμοντ Φορντ λέει: «Το να αποσυνδέσει κάποιος το εδάφιο Δαν. 8:14 από αυτή την κραυγή [‘Ως πότε;’ εδάφιο 13] είναι, από την άποψη της ερμηνείας, σαν να βρίσκεται κάποιος στη θάλασσα χωρίς άγκυρα».b

Γιατί αποσυνδέουν οι Αντβεντιστές το εδάφιο 14 από τα συμφραζόμενα; Για να αποφύγουν κάποιο δυσάρεστο συμπέρασμα. Τα συμφραζόμενα αποδίδουν το μολυσμό του αγιαστηρίου, ο οποίος αναφέρεται στο εδάφιο 14, στις δραστηριότητες του μικρού κέρατος. Αλλά το δόγμα της «εξερευνητικής κρίσης» αποδίδει το μολυσμό του αγιαστηρίου στις δραστηριότητες του Χριστού. Αυτός λέγεται ότι μεταφέρει τις αμαρτίες των πιστών στο ουράνιο αγιαστήριο. Τι θα συμβεί, λοιπόν, αν οι Αντβεντιστές δεχτούν και το δόγμα και τα συμφραζόμενα; Ο Δρ Ρέιμοντ Φ. Κοτρέλ, Αντβεντιστής της Έβδομης Ημέρας και πρώην συνεκδότης του εντύπου Βιβλικό Σχολιολόγιο των Αντβεντιστών (SDA Bible Commentary), γράφει: «Αν υποθέσουμε ότι η ερμηνεία των Αντβεντιστών εξετάζει το εδάφιο Δανιήλ 8:14 μαζί με τα συμφραζόμενά του, τότε το μικρό κέρας θα προσδιοριζόταν ως ο Χριστός». Ο Δρ Κοτρέλ παραδέχεται με ειλικρίνεια: «Δεν μπορούμε να εναρμονίσουμε τα συμφραζόμενα με την ερμηνεία των Αντβεντιστών». Για να εμμείνει, λοιπόν, στη διδασκαλία της «εξερευνητικής κρίσης», η Εκκλησία των Αντβεντιστών χρειάστηκε να κάνει μια επιλογή—να δεχτεί ή το δόγμα ή τα συμφραζόμενα του εδαφίου Δανιήλ 8:14. Δυστυχώς, δέχτηκε το πρώτο και απέρριψε το δεύτερο. Δεν είναι άξιο απορίας, λέει ο Δρ Κοτρέλ, το ότι οι πληροφορημένοι σπουδαστές των Γραφών κατηγορούν τους Αντβεντιστές πως «δίνουν ερμηνείες στις Γραφές» τις οποίες δεν μπορούν να «αντλήσουν από τις Γραφές»!

Το 1967, ο Δρ Κοτρέλ προετοίμασε ένα μάθημα κατηχητικού γύρω από το βιβλίο του Δανιήλ, το οποίο στάλθηκε στις εκκλησίες των Αντβεντιστών ανά τον κόσμο. Δίδασκε ότι το εδάφιο Δανιήλ 8:14 έχει όντως σχέση με τα συμφραζόμενά του και ότι ο ‘καθαρισμός’ δεν αναφέρεται στους πιστούς. Είναι αξιοσημείωτο ότι το μάθημα αυτό δεν κάνει καθόλου μνεία στην «εξερευνητική κρίση».

Μερικές Αξιόλογες Απαντήσεις

Πόσο έχουν συνειδητοποιήσει οι Αντβεντιστές ότι αυτή η μαρτυρία είναι πολύ αδύναμη για να στηρίξει το δόγμα της «εξερευνητικής κρίσης»; Ο Δρ Κοτρέλ ρώτησε 27 σημαίνοντες Αντβεντιστές θεολόγους: ‘Ποιους λόγους μπορείτε να παραθέσετε, όσον αφορά τη γλώσσα ή τα συμφραζόμενα, που να συνδέουν το 8ο κεφάλαιο του Δανιήλ με το 16ο κεφάλαιο του Λευιτικού;’ Τι απάντησαν;

«Και οι είκοσι εφτά βεβαίωσαν ότι ούτε η γλώσσα ούτε τα συμφραζόμενα παρέχουν κάποια βάση ώστε να εφαρμοστεί το εδάφιο Δαν. 8:14 στην αντιτυπική ημέρα του εξιλασμού και στην εξερευνητική κρίση». Ο ίδιος τους ρώτησε: ‘Μήπως έχετε κάποιους άλλους λόγους για τους οποίους κάνετε αυτόν το συσχετισμό;’ Οι περισσότεροι Αντβεντιστές λόγιοι είπαν ότι δεν είχαν άλλους λόγους, πέντε απάντησαν ότι έκαναν αυτόν το συσχετισμό επειδή τον έκανε και η Έλεν Γουάιτ, και δύο είπαν ότι βάσισαν το δόγμα σε κάποια «ευτυχή συγκυρία» στη μετάφραση. Ο θεολόγος Φορντ σχολιάζει: «Αυτά τα συμπεράσματα που έβγαλε η αφρόκρεμα των λογίων μας στην ουσία επικυρώνουν ότι η παραδοσιακή διδασκαλία μας για το εδάφιο Δαν. 8:14 είναι ανυπεράσπιστη».

Υπάρχει Στήριξη στην Επιστολή προς τους Εβραίους;

Μαρτυρία δεύτερη: Το εδάφιο Δανιήλ 8:14 συνδέεται με το 9ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Εβραίους. «Όλα τα αρχικά μας έργα στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στο Εβρ. 9 όσον αφορά την εξήγηση του Δαν. 8:14», λέει ο θεολόγος Φορντ. Αυτός ο συσχετισμός έγινε για πρώτη φορά μετά τη «Μεγάλη Απογοήτευση» του 1844. Αναζητώντας κάποια κατεύθυνση, ο Μιλερίτης Χάιραμ Έντσον έριξε την Αγία Γραφή του πάνω στο τραπέζι ώστε να πέσει ανοιχτή. Τι συνέβη; Άνοιξε στα κεφάλαια 8 και 9 της επιστολής προς τους Εβραίους. Ο Φορντ λέει: «Τι θα μπορούσε να συμβολίσει πιο κατάλληλα τον ισχυρισμό των Αντβεντιστών ότι αυτά τα κεφάλαια περιέχουν το κλειδί σχετικά με τη σημασία του έτους 1844 και του εδαφίου Δαν. 8:14!»

«Αυτός ο ισχυρισμός είναι αποφασιστικής σημασίας για τους Αντβεντιστές της Έβδομης Ημέρας», προσθέτει ο Δρ Φορντ στο βιβλίο του με τίτλο Δανιήλ 8:14, η Ημέρα του Εξιλασμού και η Εξερευνητική Κρίση. «Μόνο στο Εβρ. 9 . . . μπορεί να βρεθεί λεπτομερής εξήγηση για τη σημασία τού . . . δόγματος περί αγιαστηρίου το οποίο είναι τόσο ζωτικό για εμάς». Ναι, το 9ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Εβραίους είναι το κατ’ εξοχήν κεφάλαιο στην «Καινή Διαθήκη» το οποίο εξηγεί την προφητική σημασία του 16ου κεφαλαίου του Λευιτικού. Αλλά οι Αντβεντιστές λένε επίσης ότι το εδάφιο Δανιήλ 8:14 είναι το κατ’ εξοχήν εδάφιο στην «Παλαιά Διαθήκη» που το κάνει αυτό. Αν αληθεύουν και οι δυο δηλώσεις, τότε πρέπει να συνδέεται επίσης και το 9ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Εβραίους με το 8ο κεφάλαιο του βιβλίου του Δανιήλ.

Ο Ντέσμοντ Φορντ παρατηρεί: «Ορισμένα πράγματα ξεχωρίζουν αμέσως καθώς διαβάζει κάποιος το Εβρ. 9. Δεν υπάρχει καμιά φανερή συσχέτιση με το βιβλίο του Δανιήλ, πόσο μάλλον με το Δαν. 8:14. . . . Όλο το κεφάλαιο αποτελεί μια εφαρμογή του Λευιτ. 16». Ο ίδιος δηλώνει: «Η διδασκαλία μας περί αγιαστηρίου δεν μπορεί να βρεθεί στο μοναδικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης το οποίο εξετάζει τη σημασία των λειτουργιών του αγιαστηρίου. Αυτό το σημείο έχει αναγνωριστεί από γνωστούς Αντβεντιστές συγγραφείς ανά τον κόσμο». Επομένως, και η δεύτερη μαρτυρία είναι πολύ αδύναμη για να υποστηρίξει αυτό το αμφιλεγόμενο δόγμα.

Ωστόσο, αυτό το συμπέρασμα δεν είναι καινούριο. Επί πολλά χρόνια, λέει ο Δρ Κοτρέλ, «οι Βιβλικοί λόγιοι της εκκλησίας μας γνωρίζουν πολύ καλά τα προβλήματα ερμηνείας που παρουσιάζει η παραδοσιακή μας εξήγηση των περικοπών Δανιήλ 8:14 και Εβραίους 9». Πριν από περίπου 80 χρόνια, ο διακεκριμένος Αντβεντιστής της Έβδομης Ημέρας Ε. Τζ. Γουάγκονερ έγραψε: «Η διδασκαλία των Αντβεντιστών περί αγιαστηρίου, μαζί με την ‘Εξερευνητική Κρίση’ . . . , αποτελεί ουσιαστικά άρνηση της εξιλέωσης». (Ομολογία Πίστης [Confession of Faith]) Πριν από 30 και πλέον χρόνια, τα προβλήματα αυτά παρουσιάστηκαν στη Γενική Σύνοδο, δηλαδή στην ηγεσία της Εκκλησίας των Αντβεντιστών.

Προβλήματα και Αδιέξοδο

Η Γενική Σύνοδος διόρισε μια «Επιτροπή για τα Προβλήματα που Παρουσιάζονται στο Βιβλίο του Δανιήλ». Στόχος της ήταν να ετοιμάσει μια έκθεση σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να επιλυθούν οι δυσκολίες που επικεντρώνονται στο εδάφιο Δανιήλ 8:14. Τα 14 μέλη της επιτροπής μελέτησαν το ζήτημα επί πέντε χρόνια αλλά δεν κατάφεραν να προτείνουν ομόφωνα κάποια λύση. Το 1980, ένα μέλος της επιτροπής, ο Κοτρέλ, είπε ότι τα περισσότερα από τα υπόλοιπα μέλη της πίστευαν ότι η ερμηνεία των Αντβεντιστών για το εδάφιο Δανιήλ 8:14 μπορούσε να «στηριχτεί ικανοποιητικά» από διάφορες «υποθέσεις» και ότι τα προβλήματα «έπρεπε να ξεχαστούν». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Θυμηθείτε, το όνομα της επιτροπής ήταν ‘Επιτροπή για τα Προβλήματα που Παρουσιάζονται στο Βιβλίο του Δανιήλ’, και η πλειονότητα πρότεινε να ξεχάσουμε τα προβλήματα και να μην πούμε τίποτα για αυτά». Αυτό θα ισοδυναμούσε με την «παραδοχή ότι δεν είχαμε απαντήσεις». Γι’ αυτόν το λόγο, η μειονότητα αρνήθηκε να υποστηρίξει την άποψη της πλειονότητας, και δεν συντάχθηκε επίσημη έκθεση. Τα δογματικά προβλήματα παρέμειναν άλυτα.

Σχολιάζοντας αυτό το αδιέξοδο, ο Δρ Κοτρέλ λέει: «Το ζήτημα του εδαφίου Δανιήλ 8:14 παραμένει επειδή, μέχρι στιγμής, δεν είμαστε διατεθειμένοι να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι υπάρχει ένα πολύ πραγματικό πρόβλημα ερμηνείας. Αυτό το ζήτημα δεν θα πάψει να υπάρχει ενόσω προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και κρατάμε τα κεφάλια μας, ατομικά και συλλογικά, μέσα στην άμμο των προκαθορισμένων απόψεων».—Φάσμα (Spectrum), περιοδικό που εκδίδεται από την Αδελφότητα των Αντβεντιστικών Συνελεύσεων.

Ο Δρ Κοτρέλ παροτρύνει τους Αντβεντιστές να «επανεξετάσουν προσεκτικά τις βασικές υποθέσεις και τις αρχές της εξήγησης στην οποία έχουμε βασίσει την ερμηνεία αυτού του απαραίτητου—για τον Αντβεντισμό—εδαφίου». Θα θέλαμε να ενθαρρύνουμε όλους τους Αντβεντιστές να εξετάσουν το δόγμα της «εξερευνητικής κρίσης» για να δουν αν οι μαρτυρίες στις οποίες στηρίζεται βασίζονται σταθερά στην Αγία Γραφή ή αν έχουν θεμελιωθεί στη ρευστή άμμο της παράδοσης.c Ο απόστολος Παύλος έδωσε τη σοφή παρότρυνση: «Να βεβαιώνεστε για όλα τα πράγματα· να κρατάτε γερά ό,τι είναι καλό».—1 Θεσσαλονικείς 5:21.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 27]

Το Εδάφιο Δανιήλ 8:14 με τα Συμφραζόμενά Του

ΔΑΝΙΗΛ 8:9: ‘Και από ένα από αυτά βγήκε ένα άλλο κέρας, μικρό, και μεγάλωνε πάρα πολύ προς το νότο και προς την ανατολή και προς το Κόσμημα. 10 Και εξακολούθησε να μεγαλώνει φτάνοντας μέχρι το στράτευμα των ουρανών, ώστε έκανε ένα μέρος από το στράτευμα και μερικά από τα άστρα να πέσουν στη γη, και στη συνέχεια τα ποδοπάτησε. 11 Και υψηλοφρόνησε φτάνοντας μέχρι τον Άρχοντα του στρατεύματος, και αφαιρέθηκε από αυτόν η μόνιμη θυσία και ο σταθερός τόπος του αγιαστηρίου του ρίχτηκε κάτω. 12 Και ένα στράτευμα παραχωρήθηκε σταδιακά, μαζί με τη μόνιμη θυσία, εξαιτίας παράβασης· και εκείνο έριχνε την αλήθεια στη γη, και ενήργησε και είχε επιτυχία.

13 Και άκουσα κάποιον άγιο να μιλάει, και ένας άλλος άγιος είπε σε εκείνον που μιλούσε: «Ως πότε θα διαρκέσει το όραμα της μόνιμης θυσίας και της παράβασης που προκαλεί ερήμωση, για να γίνουν τόσο ο άγιος τόπος όσο και το στράτευμα πράγματα προς καταπάτηση;» 14 Και είπε σε εμένα: «Μέχρι δύο χιλιάδες τριακόσια βράδια και πρωινά· και ο άγιος τόπος θα φερθεί οπωσδήποτε στη δικαιωματική του κατάσταση»’.—Μετάφραση Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών.