Όλη η πόλη ξεσηκώθηκε επειδή οι έγχρωμες ταινίες ήταν νέα εφεύρεση—και η προβολή δωρεάν! Στους προσκεκλημένους δίναμε κάρτες πάνω στις οποίες μπορούσαν να γράψουν το όνομα και τη διεύθυνσή τους σε περίπτωση που ήθελαν περισσότερες πληροφορίες, και δυο βιβλιοπώλες παρέμεναν στην πόλη για κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου να φροντίσουν για αυτούς τους ενδιαφερομένους».

Μια Αποφασιστική Δασκάλα

Το 1915, ένα ακόμη γεγονός τράβηξε την προσοχή. Στη διάρκεια του προηγούμενου έτους, η αλήθεια έφτασε στο ψαροχώρι Σκγαγκέν, στη βόρεια άκρη της χώρας. Ένας έμπορος έργων τέχνης και η σύζυγός του γνώρισαν την αλήθεια. Μια δασκάλα, η Μαρίε Ντούε, ενδιαφέρθηκε και αυτή. Η Ντάουμα Λάρσεν, που μόλις είχε βαφτιστεί, έφτασε στο Σγκαγκέν για να εργαστεί ως γκουβερνάντα. Γνωρίστηκε με τη Μαρίε Ντούε και μίλησε μαζί της για Βιβλικά θέματα.

Το ίδιο φθινόπωρο, η Μαρίε Ντούε αποσύρθηκε από την εκκλησία και αρνήθηκε να ξαναδιδάξει θρησκευτικά. Οι εφημερίδες όλης της χώρας έγραψαν για αυτό. Τελικά την απέλυσαν και τη συνταξιοδότησαν στην ηλικία των 45 ετών· έτσι εκείνη ανέλαβε την ολοχρόνια διακονία, πανευτυχής που είχε τη σύνταξη για να καλύπτει τα έξοδά της. Έκανε έργο πιστά επί πολλά χρόνια στη Δανία, στη Νορβηγία και στη Φινλανδία. Ήταν άτομο που δεν αποθαρρυνόταν με τίποτα, ένα θαυμάσιο παράδειγμα εγκαρτέρησης μέχρι το θάνατό της.

Ανανεωμένη Δραστηριότητα Μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο

Το τεύχος της Σκοπιάς του Ιουλίου του 1919 στη δανική ανακοίνωσε ότι το από πολλού αναμενόμενο βιβλίο Το Τετελεσμένον Μυστήριον (Ζ΄ Τόμος των Γραφικών Μελετών) επρόκειτο να εκδοθεί στη δανονορβηγική. Οι αδελφοί περίμεναν να αρχίσει μια μεγάλη εκστρατεία κηρύγματος. Προκειμένου να διδαχτούν οι αδελφοί πώς να επισκέπτονται τους ανθρώπους, είχε ήδη διεξαχτεί στην Κοπενχάγη μια σειρά μαθημάτων για βιβλιοπώλες. Επίσης, για πρώτη φορά δόθηκε η ενθάρρυνση και σε άτομα που δεν ήταν βιβλιοπώλες να δίνουν μαρτυρία από πόρτα σε πόρτα με τα βιβλία.

Στα χρόνια που επακολούθησαν, μια χούφτα ακούραστοι και σταθεροί βιβλιοπώλες έκαναν τεράστιο έργο φυτεύοντας το σπόρο της Βασιλείας και καλλιεργώντας «νέα γη». Ο Νιλς Έμπεσεν Ντέιλ ήταν παράδειγμα ζήλου. Το 1918, αυτός ο Δανοαμερικανός επέστρεψε στη γενέτειρά του, το νησί Μορς στη βόρεια Γιουτλάνδη. Είχε γνωρίσει την αλήθεια στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του βιβλίου Το Θείον Σχέδιον των Αιώνων, το οποίο είχε βρει στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Μόλις επέστρεψε στη Δανία, άρχισε αμέσως έργο βιβλιοπώλη και κήρυττε στους συγγενείς του και στους υπόλοιπους κατοίκους του Μορς.

Αυτό προκάλεσε μεγάλο σάλο. Τα μέλη της οικογένειας Ντέιλ ήταν διακεκριμένοι οπαδοί του Γκρουντβιγκιανισμού και πολύ σεβαστοί στο νησί. Τώρα όμως ήρθε αυτός ο Ντέιλ και κήρυττε για τις καινούριες του ιδέες. Ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Φρόδε, ενδιαφέρθηκε αμέσως, και ενδιαφέρθηκε επίσης ο γιος τού Φρόδε, ο Κρίστιαν, που μόλις είχε τελειώσει τις σπουδές του ως δάσκαλος. Ο Κρίστιαν ανέλαβε το έργο βιβλιοπώλη το 1920 και αργότερα ενώθηκε μαζί του ο αδελφός του, ο Κνουδ.

Ένα Νέο και Συγκλονιστικό Άγγελμα

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο δεύτερος πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά είχε ήδη εκφωνήσει τη δημοφιλή του ομιλία ‘Εκατομμύρια που Ζουν Τώρα Δεν θα Πεθάνουν Ποτέ’. Τώρα ήρθε και η σειρά της Ευρώπης να την ακούσει. Στις 12 Αυγούστου 1920, ο Ιωσήφ Φ. Ρόδερφορντ και μερικοί συνεργάτες του απέπλευσαν για την Αγγλία, και ενώ ο ίδιος συνέχισε το ταξίδι του διασχίζοντας μέρος της Ευρώπης, ο Α. Χ. Μακμίλαν εκφώνησε την ίδια ομιλία στη Δανία.

Ο αδελφός Μακμίλαν αποβιβάστηκε στο Έσμπγιερ την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 1920, και το ίδιο βράδυ μίλησε στο Ξενοδοχείο Πάλας. Κατόπιν εκφώνησε τη διάλεξη στην Όδενσε. Στην Κοπενχάγη, η ομιλία επρόκειτο να εκφωνηθεί στην Αίθουσα Οντ Φέλοους. Μια ώρα πριν από την προγραμματισμένη ώρα έναρξης της ομιλίας, ο κόσμος είχε ήδη συγκεντρωθεί έξω από την αίθουσα, και όταν άνοιξαν διάπλατα οι πόρτες, ο χώρος γέμισε μέσα σε λίγα λεπτά! Σε πολλά χαρούμενα πρόσωπα έσβησαν τα χαμόγελα όταν τους λέχτηκε ότι έπρεπε να φύγουν. Το ακροατήριο, όμως, έδειξε μεγάλη προσοχή, και μετά τη συνάθροιση διανεμήθηκαν περίπου 300 αντίτυπα του βιβλιαρίου Εκατομμύρια.

Η Ανταπόκριση στην Ομιλία του Μακμίλαν

Ήταν σαφές ότι υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για αυτό το «νέο» άγγελμα. Οι δημόσιες συναθροίσεις του αδελφού Μακμίλαν προσέλκυσαν 5.000 και πλέον ακροατές! Μερικοί από αυτούς έγιναν Σπουδαστές της Γραφής και ζηλωτές ευαγγελιζόμενοι του Λόγου του Θεού. Στο ακροατήριο, λοιπόν, που παρευρέθηκε στο Έσμπγιερ ήταν ένα νεαρό αντρόγυνο, ο Γιοχένες και η Τόρα Νταμ, μέλη της Μεθοδιστικής Εκκλησίας. Ο σύζυγος ήταν επίτροπος της εκκλησίας, γι’ αυτό και το αντρόγυνο ζούσε μέσα στο κτίριο της εκκλησίας. Ύστερα από την ομιλία, παράγγειλαν το βιβλιάριο Εκατομμύρια, και περίπου τρεις μήνες αργότερα, τους επισκέφτηκε ένας βιβλιοπώλης.

Ο βιβλιοπώλης έμεινε μαζί τους αρκετό καιρό για να τους διδάξει και να εδραιωθούν καλά στη νεοαποκτημένη πίστη τους. Βέβαια, αυτό δεν ευχαρίστησε το Μεθοδιστή ιερέα. Μια μέρα αυτός συνάντησε το βιβλιοπώλη έξω από την εκκλησία και τον ρώτησε: «Ποιος σου έδωσε εσένα την άδεια να παίρνεις τα ψάρια από τα δικά μου καλάθια;» Ο αδελφός αμέσως απάντησε: «Και εσένα ποιος σου έδωσε την άδεια να παίρνεις τα ψάρια και να τα βάζεις σε καλάθια;»

Ο Γιοχένες Νταμ είχε βρει την αληθινή εκκλησία! Αποσύρθηκαν συνολικά 18 Μεθοδιστές και έτσι σχηματίστηκε η εκκλησία του Έσμπγιερ.

Μεταξύ εκείνων που βαφτίστηκαν σε αυτή τη συνέλευση ήταν ένας νεαρός, ο Κρίστιαν Ρέμερ, ο οποίος είχε έρθει σε επαφή με τους Σπουδαστές της Γραφής στη γενέτειρά του, το νησί Μπορνχόλμ. Πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πατέρας του είχε λάβει ως δώρο μια συνδρομή στη Σκοπιά, και μια μέρα, το 1919, ο 20χρονος τότε Κρίστιαν βρήκε ένα τεύχος. «Αυτό που μου συνέβη τη μέρα εκείνη ήταν τόσο σημαντική εμπειρία που δεν βρίσκω λόγια να την περιγράψω», αφηγείται ο ίδιος. «Αυτή ήταν η αλήθεια που ήξερα ότι πρέπει να βρίσκεται στην Αγία Γραφή, και τώρα τη γνώρισα, τη βρήκα».

Στη διάρκεια της συνέλευσης στην Κοπενχάγη, παρακολούθησε μια συνάθροιση για βιβλιοπώλες. Εκεί γνώρισε τον Κρίστιαν Ντέιλ—και κατάλαβε ποια σταδιοδρομία έπρεπε να ακολουθήσει. Άρχισε να υπηρετεί ως βιβλιοπώλης στο Μπορνχόλμ τον Ιούνιο του 1922.

Σκαπανικό στη Γιουτλάνδη

Τώρα ξεκίνησε ένα πιο εντατικό έργο στους αγροτικούς τομείς. Τον Ιανουάριο του 1924 τρεις βιβλιοπώλες, ο Κνουδ και ο Κρίστιαν Ντέιλ και ο Κρίστιαν Ρέμερ, σχημάτισαν μια «φάλαγγα βιβλιοπωλών» και στάλθηκαν στη Γιουτλάνδη με πρώτο σταθμό την πόλη Σκίβε. Ο αδελφός Λουτιχάου ξεκίνησε την εκστρατεία με μια δημόσια ομιλία στη μεγαλύτερη αίθουσα της πόλης και κατόπιν ο Κρίστιαν Ντέιλ έκανε διάφορες ομιλίες σε συναθροίσεις που διεξάχτηκαν σε διάφορες παμπ και πνευματικά κέντρα όλης της περιοχής. Οι ομιλίες ανακοινώνονταν μέσω διαφημίσεων στις εφημερίδες και μέσω διαφημιστικών. Μετά την ομιλία, οι βιβλιοπώλες κάλυπταν τον τομέα διαθέτοντας βιβλία και βιβλιάρια.

Την άνοιξη του 1924, οι τρεις αδελφοί έφτασαν στο Χαδερσλέου της Νότιας Γιουτλάνδης, μιας επαρχίας που ανήκε κάποτε στη Γερμανία αλλά προσαρτίστηκε ξανά στη Δανία μέσω δημοψηφίσματος το 1920. Νεαροί από εκείνη την περιοχή κλήθηκαν να πολεμήσουν στο Δυτικό Μέτωπο. Πολλοί από αυτούς άφησαν την πίστη τους για τον Θεό μέσα στα γαλλικά χαρακώματα.

Ο Κρίστιαν Ρέμερ περιγράφει τι είδους εμπειρία ήταν να κηρύττει κανείς σε αυτούς τους ανθρώπους: «Ήταν κάπως παράξενος αλλά ενδιαφέρων τομέας για έργο. Ο πολιτικός τους αγώνας είχε κάνει αυτούς τους ανθρώπους προσιτούς».

Ένα από τα άτομα που συνάντησαν οι βιβλιοπώλες την πρώτη φορά που έκαναν έργο στον τομέα τους ήταν ο Έντον Χάνσεν, ένας υποδηματοποιός από το Όα Γιέρστελ. Και αυτός επίσης είχε χάσει την πίστη του στο Δυτικό Μέτωπο. Μαζί με δυο συμπολεμιστές του, παρακολούθησε την ομιλία ‘Τι Λένε οι Γραφές για την Κόλαση;’ Την επόμενη μέρα τον επισκέφτηκε ο Κνουδ Ντέιλ, και ύστερα από μια ζωηρή τρίωρη συζήτηση δέχτηκε το βιβλίο Η Κιθάρα του Θεού. Αυτό το βιβλίο τού αναζωπύρωσε την πίστη τόσο πολύ ώστε μαζί με τη σύζυγό του, Κατρίνε, έκανε πολύ αξιόλογο έργο στη Νότια Γιουτλάνδη.

Μέχρι και το φθινόπωρο του 1925, οι τρεις βιβλιοπώλες της «φάλαγγας Ντέιλ» χρησιμοποιούσαν ποδήλατα ή τρένα για τη μεταφορά τους, αλλά τώρα κάποιος αδελφός τούς διέθεσε ένα αυτοκίνητο. Ο Κρίστιαν Ρέμερ ταξίδεψε στην Κοπενχάγη για να το παραλάβει. «Η απόκτηση του αυτοκινήτου ήταν μεγάλο γεγονός! Ήταν ένα χαριτωμένο σαραβαλάκι, και μάλιστα καμπριολέ», αναπολεί ο ίδιος. «Και επειδή εγώ ήμουν ο μόνος που είχα δίπλωμα, έγινα ο οδηγός. Το αυτοκίνητο κράτησε ένα χρόνο. Τότε το ανταλλάξαμε και πήραμε το κομψότερο αυτοκίνητο της εποχής, ένα Φορντ σεντάν μοντέλο 1923—το οποίο ήταν κλειστό και ζεστό το χειμώνα. Πολυτελέστατο αμάξι!»

Αυτοί οι βιβλιοπώλες έκαναν σταδιακά έργο σε όλη τη Γιουτλάνδη και στο νησί Φιν μέχρι το Μάρτιο του 1929, οπότε εξαντλήθηκαν τα χρήματα που υπήρχαν για αυτή την ειδική δραστηριότητα.

Περισσότεροι Βιβλιοπώλες Συμμετέχουν στο Έργο

Στο μεταξύ, η Έλα Κρόγια από την Κοπενχάγη και η Κριστίνε Πόουλσεν, μια δασκάλα που στο παρελθόν ήταν συνδεδεμένη με τον Γκρουντβιγκιανισμό, είχαν αρχίσει να κηρύττουν στη νότια Σγιέλαν. Και εδώ επίσης ήταν παρθένος τομέας. Το φθινόπωρο του 1926, οι δυο αδελφές έδιναν μαρτυρία γύρω από την πόλη Βόρενμπορ. Η αδελφή Πόουλσεν θυμάται: «Ήταν η εποχή των ζαχαρότευτλων. Δεν υπήρχαν ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι, και η κίνηση των κάρων που κουβαλούσαν ζαχαρότευτλα στη διάρκεια της ημέρας μαζί με τη βροχή τη νύχτα σχημάτιζαν βαθιά αυλάκια στους λασπομένους δρόμους. Μερικές φορές έπρεπε να εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες και να μην επισκεφτούμε κάποιο αγρόκτημα ή σπίτι επειδή απλώς δεν μπορούσαμε να περάσουμε από το δρόμο».

Μια μέρα οι αδελφές εντόπισαν ακριβώς αυτό που χρειάζονταν για να υπερνικήσουν τις λάσπες—μακριές λαστιχένιες γαλότσες! Αγόρασαν αμέσως από ένα ζευγάρι. Μόνο που οι γαλότσες ήταν καινοτομία εκείνη την εποχή, και έτσι τραβούσαν την προσοχή των άλλων όπου πήγαιναν οι αδελφές. Οι γαλότσες τους είδαν το φως της δημοσιότητας όταν οι αδελφές ταξίδεψαν στην Κοπενχάγη για να ξεκουραστούν λίγο. Μια αδελφή στο γραφείο τμήματος στο Όλε Σούας Κέδε ενθουσιάστηκε τόσο με αυτές τις καινούριες μπότες, τις οποίες οι αδελφές είχαν αφήσει στην είσοδο, ώστε τις πήρε και τις έδειξε σε όσους υπηρετούσαν στο γραφείο λέγοντάς τους πόσο καλά εξαρτισμένες ήταν οι βιβλιοπώλισσες!

Ένα τρίτο ζευγάρι από βιβλιοπώλισσες, η Άννα Πέτερσεν και η Τόρα Σβένσεν, κάλυψαν και αυτές τον τομέα στο Φιν και στη Γιουτλάνδη. Η αδελφή Πέτερσεν αναφέρει: «Συνήθως έστελναν εμάς τους σκαπανείς σε τομείς όπου δεν υπήρχαν εκκλησίες. Πηγαίναμε στον παντοπώλη και τον ρωτούσαμε αν ήξερε κάποιον μέσα στην πόλη που θα μπορούσε να μας νοικιάσει ένα δωμάτιο. Η κουζίνα μας αποτελούνταν από μια μικρή γκαζιέρα και δυο-τρεις κατσαρόλες πάνω σε ένα παλιό τραπέζι ή πάνω σε δυο-τρία κιβώτια που παίρναμε από τον παντοπώλη».

Μερικές φορές οι δυο αδελφές ενώνονταν με τη «φάλαγγα Ντέιλ». Το αποτέλεσμα; Η αδελφή Πέτερσεν και ο αδελφός Ρέμερ αποφάσισαν να συνάψουν μια πιο μόνιμη σχέση. Παντρεύτηκαν το 1933, και μολονότι η αδελφή Ρέμερ τώρα είναι αναγκασμένη να ζει σε γηροκομείο, ο αδελφός Ρέμερ εξακολουθεί να βρίσκεται στην ολοχρόνια διακονία.

Οργανωμένοι για Κήρυγμα

Στο μεταξύ είχαν συμβεί πολλά στη Δανία. Το 1922 ήχησε η ιστορική έκκληση ‘Διαφημίστε τον Βασιλιά και τη Βασιλεία’ στο Σίνταρ Πόιντ του Οχάιο των Η.Π.Α. Τώρα, όχι μόνο οι βιβλιοπώλες αλλά όλοι όσοι ήταν συνταυτισμένοι με την εκκλησία έπρεπε να κηρύττουν τακτικά.

[Εικόνα στη σελίδα 87]

Στη δεκαετία του 1920 οι βιβλιοπώλες κήρυτταν με αμείωτο ζήλο. Ο Κρίστιαν Ντέιλ, αριστερά, ο Κρίστιαν Ρέμερ, άκρη δεξιά, μαζί με την Άννα Πέτερσεν, τον Σόρεν Λάουριντσεν και την Τόρα Σβένσεν