Διακρίσεις εις Βάρος των Γυναικών

ΣΤΗ Δυτική Αφρική κάποιος επιχειρηματίας αγοράζει ένα εννιάχρονο παιδί. Στην Ασία ένα νεογέννητο θάβεται ζωντανό στην άμμο της ερήμου. Σε κάποια χώρα της Ανατολής, ένα παιδάκι πεθαίνει από την πείνα στο ορφανοτροφείο—ανεπιθύμητο και παραμελημένο. Ένας κοινός παρονομαστής συνδέει αυτές τις τραγωδίες: Όλα τα θύματα ήταν κορίτσια. Το ότι ήταν άτομα θηλυκού γένους σήμαινε πως θεωρούνταν άχρηστα.

Αυτές δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις. Στην Αφρική χιλιάδες κορίτσια και νεαρές γυναίκες πουλιούνται ως δούλες, μερικές μόνο για 15 δολάρια (περ. 4.000 δρχ.). Επίσης αναφέρεται ότι κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες νεαρά κορίτσια πουλιούνται ή εξωθούνται στην πορνεία, κυρίως στην Ασία. Ακόμη χειρότερα, τα δημογραφικά στοιχεία μερικών χωρών δείχνουν ότι μέχρι και 100 εκατομμύρια κορίτσια «αγνοούνται». Αυτό προφανώς οφείλεται σε εκτρώσεις, βρεφοκτονίες ή απόλυτη παραμέληση των κοριτσιών.

Εδώ και πολύ καιρό—επί αιώνες—αυτή ήταν η άποψη που υπήρχε για τις γυναίκες σε πολλές χώρες. Και σε μερικά μέρη εξακολουθεί να υπάρχει. Γιατί; Διότι σε αυτές τις χώρες δίνουν μεγαλύτερη αξία στα αγόρια. Εκεί πιστεύουν ότι ένα αγόρι μπορεί να συνεχίσει την οικογενειακή γραμμή, να κληρονομήσει την περιουσία και να φροντίσει τους γονείς όταν γεράσουν, επειδή συχνά αυτές οι χώρες δεν προβλέπουν κάποια κρατική σύνταξη για τους ηλικιωμένους. Μια ασιατική παροιμία λέει ότι «το να ανατρέφεις ένα κορίτσι είναι σαν να ποτίζεις ένα φυτό στον κήπο του γείτονά σου». Όταν μεγαλώσει, θα φύγει για να παντρευτεί ή μπορεί και να πουληθεί στην πορνεία και έτσι να προσφέρει ελάχιστη ή καθόλου βοήθεια στη φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων.

Μικρότερο Μερίδιο

Σε χώρες που πλήττονται από τη φτώχεια, αυτή η νοοτροπία σημαίνει λιγότερη τροφή, λιγότερη υγειονομική περίθαλψη και λιγότερη σχολική εκπαίδευση για τα κορίτσια της οικογένειας. Ερευνητές σε μια ασιατική χώρα διαπίστωσαν ότι το 14 τοις εκατό των κοριτσιών υποσιτίζονταν, σε σύγκριση με το 5 μόνο τοις εκατό των αγοριών. Σε μερικές χώρες φέρνουν διπλάσια αγόρια από ό,τι κορίτσια στα κέντρα υγείας, εξηγεί μια έκθεση του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF). Και πάνω από το 40 τοις εκατό των νεαρών γυναικών στην Αφρική καθώς και στη νότια και στη δυτική Ασία είναι αναλφάβητες. «Στον αναπτυσσόμενο κόσμο γίνονται τρομερές διακρίσεις με γνώμονα το φύλο», είπε με θλίψη η εκλιπούσα Όντρεϊ Χέπμπορν, πρώην πρέσβειρα της UNICEF.

Αυτές οι «διακρίσεις με γνώμονα το φύλο» δεν σταματούν όταν ενηλικιώνονται τα κορίτσια. Η φτώχεια, η βία και ο αδιάκοπος μόχθος είναι συχνότατα η μοίρα της γυναίκας, ακριβώς επειδή είναι γυναίκα. Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας εξήγησε: «Οι γυναίκες επιτελούν τα δύο τρίτα της εργασίας παγκόσμια. . . . Ωστόσο, κερδίζουν μόνο το ένα δέκατο του παγκόσμιου εισοδήματος και κατέχουν λιγότερο από το ένα τοις εκατό της παγκόσμιας ιδιοκτησίας. Συγκαταλέγονται στους φτωχότερους των φτωχών του κόσμου».

Σύμφωνα με μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, πάνω από το 70 τοις εκατό των 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων παγκόσμια που ζουν σε τρομερή φτώχεια είναι γυναίκες. «Και τα πράγματα χειροτερεύουν», πρόσθετε η έκθεση. «Οι αγρότισσες που ζουν σε απόλυτη φτώχεια αυξήθηκαν σχεδόν κατά 50% τις περασμένες δύο δεκαετίες. Σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό, η φτώχεια έχει το πρόσωπο γυναίκας».

Ακόμη πιο τραυματική εμπειρία από τη βασανιστική φτώχεια είναι η βία που καταστρέφει τη ζωή τόσο πολλών γυναικών. Υπολογίζεται ότι εκατό εκατομμύρια κορίτσια, κυρίως στην Αφρική, έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων. Ο βιασμός είναι μια διαδεδομένη κακοποίηση για την οποία δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία σε μερικές περιοχές, μολονότι διάφορες μελέτες δείχνουν ότι σε μερικές χώρες 1 στις 6 γυναίκες πέφτει θύμα βιασμού κάποια στιγμή στη ζωή της. Οι πόλεμοι επηρεάζουν και άντρες και γυναίκες, αλλά οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους είναι γυναικόπαιδα.

Μητέρες και Προμηθευτές

Η ευθύνη για τη φροντίδα της οικογένειας συνήθως βαραίνει περισσότερο τη μητέρα. Αυτή πιθανώς εργάζεται πιο πολλές ώρες και μπορεί κάλλιστα να είναι ο μόνος προμηθευτής στο σπίτι. Σε μερικές αγροτικές περιοχές της Αφρικής, σχεδόν στις μισές οικογένειες κεφαλή είναι η γυναίκα. Σε μερικές περιοχές του Δυτικού κόσμου, σε μεγάλο ποσοστό οικογενειών η κεφαλή είναι θηλυκού γένους.

Επίσης, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι γυναίκες κάνουν κατά παράδοση μερικές από τις πιο βαριές δουλειές, όπως το κουβάλημα του νερού και των καυσόξυλων. Η αποδάσωση και η υπερβόσκηση έχουν κάνει αυτές τις εργασίες ακόμη δυσκολότερες. Σε μερικές χώρες που πλήττονται από την ξηρασία, οι γυναίκες δαπανούν τρεις ή περισσότερες ώρες κάθε μέρα αναζητώντας καυσόξυλα και τέσσερις ώρες τη μέρα για να κουβαλήσουν νερό. Μόνο όταν τελειώσουν αυτή την αγγαρεία μπορούν να αρχίσουν να κάνουν την εργασία που αναμένεται από αυτές στο σπίτι ή στο χωράφι.

Προφανώς, και οι άντρες και οι γυναίκες υποφέρουν σε χώρες όπου η φτώχεια, η πείνα ή οι διαμάχες βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Αλλά οι γυναίκες υποφέρουν δυσανάλογα. Θα αλλάξει ποτέ αυτή η κατάσταση; Υπάρχουν σοβαρές προοπτικές ώστε κάποια μέρα οι γυναίκες να απολαμβάνουν παντού σεβασμό καθώς και συμπεριφορά γεμάτη λεπτότητα; Υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν οι γυναίκες τώρα για να βελτιώσουν τη θέση τους;

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 5]

Κορίτσια Πόρνες—Ποιος Φταίει;

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο παιδιά—κυρίως κορίτσια—εξωθούνται ή πουλιούνται στην πορνεία. Η Αράγια,a η οποία προέρχεται από τη Νοτιοανατολική Ασία, θυμάται τι συνέβη σε μερικές συμμαθήτριές της. «Η Κουλβάντι έγινε πόρνη όταν ήταν μόλις 13 ετών. Ήταν καλό κορίτσι, αλλά η μητέρα της μεθούσε συχνά και έπαιζε πόκερ, γι’ αυτό δεν είχε χρόνο να φροντίσει την κόρη της. Η μητέρα της Κουλβάντι την ενθάρρυνε να κερδίζει χρήματα βγαίνοντας με άντρες, και σύντομα έπιασε δουλειά ως πόρνη.

»Η Σίβουν, μια άλλη μαθήτρια από την τάξη μου, καταγόταν από τα βόρεια της χώρας. Ήταν μόλις 12 ετών όταν οι γονείς της την έστειλαν στην πρωτεύουσα για να εργαστεί ως πόρνη. Έπρεπε να δουλέψει δύο χρόνια για να ξεπληρώσει το συμβόλαιο που είχαν υπογράψει οι γονείς της. Η Σίβουν και η Κουλβάντι δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις—τα 5 από τα 15 κορίτσια στην τάξη μου έγιναν πόρνες».

Υπάρχουν εκατομμύρια κορίτσια σαν τη Σίβουν και την Κουλβάντι. «Η βιομηχανία του σεξ είναι μια τεράστια αυτοδύναμη αγορά», λέει με λύπη η Γουσίλα Ταμσάλι από την Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO). «Η πώληση μιας 14χρονης έχει γίνει κάτι πολύ κοινό, είναι κάτι τετριμμένο». Όταν αυτά τα κορίτσια πουληθούν για σεξουαλική δουλεία, μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατον να ξεπληρώσουν την τιμή αγοράς τους. Η Μάντζου, την οποία πούλησε ο πατέρας της όταν ήταν 12 ετών, χρωστούσε ακόμη 300 δολάρια (περ. 81.000 δρχ.) έπειτα από εφτά χρόνια στην πορνεία. «Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα—ήμουν παγιδευμένη», εξηγεί.

Το να γλιτώσουν από το AIDS μπορεί να είναι τόσο δύσκολο για τα κορίτσια όσο και το να γλιτώσουν από τους προαγωγούς που τις υποδουλώνουν. Μια έρευνα που διεξάχθηκε στη Νοτιοανατολική Ασία έδειξε ότι το 33 τοις εκατό των παιδιών που ασκούν πορνεία είχαν μολυνθεί από τον ιό του AIDS. Όσο ακμάζει η βιομηχανία της πορνείας, μια βιομηχανία με κέρδη πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων (περ. 1,35 τρισ. δρχ.), είναι πιθανό ότι αυτά τα κορίτσια θα συνεχίσουν να υποφέρουν.

Ποιος φταίει για αυτή την απεχθή συνήθεια; Προφανώς, εκείνοι που αγοράζουν κορίτσια ή τα πουλάνε στην πορνεία φέρουν τεράστιο μέρος της ευθύνης. Αλλά επίσης αξιοκατάκριτοι είναι οι τιποτένιοι άντρες που χρησιμοποιούν τα κορίτσια για να ικανοποιούν τις σεξουαλικές τους ορέξεις. Επειδή, αν δεν υπήρχαν τέτοιοι ανήθικοι άνθρωποι, αυτά τα κορίτσια δεν θα γίνονταν πόρνες.

[Υποσημείωση]

[Εικόνα]

Κάθε χρόνο περίπου ένα εκατομμύριο νεαρά κορίτσια εξωθούνται στην πορνεία

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 6]

Η Μέρα Εργασίας μιας Γυναίκας στην Κεντρική Αφρική

Η γυναίκα σηκώνεται στις έξι το πρωί και ετοιμάζει πρωινό για την οικογένεια και για τον εαυτό της, το οποίο θα φάνε κατά τις δέκα. Αφού κουβαλήσει νερό από το κοντινό ποτάμι, πηγαίνει στο χωράφι της—ίσως μια ώρα δρόμο με τα πόδια.

Μέχρι τις τέσσερις το απόγευμα περίπου, οργώνει, ξεχορταριάζει ή ποτίζει το χωράφι, σταματώντας μόνο λίγο για να φάει κάτι που έχει πάρει μαζί της. Τις δυο ώρες που απομένουν μέχρι να σκοτεινιάσει, κόβει καυσόξυλα και μαζεύει κασσάβα ή άλλα λαχανικά για την οικογένεια—και όλα αυτά τα μεταφέρει στο σπίτι.

Συνήθως φτάνει στο σπίτι όταν δύει ο ήλιος. Τώρα έχει να ετοιμάσει το βραδινό, μια εργασία που μπορεί να της πάρει δύο ώρες ή και περισσότερο. Τις Κυριακές πλένει τα ρούχα στο ποτάμι τής περιοχής και κατόπιν σιδερώνει, μόλις στεγνώσουν τα ρούχα.

Ο σύζυγός της σπάνια δείχνει εκτίμηση για όλη αυτή τη σκληρή εργασία ή ακούει τις εισηγήσεις της. Δεν τον πειράζει να κόψει τα δέντρα ή να κάψει τα χαμόκλαδα στο δάσος ώστε να μπορέσει εκείνη να ετοιμάσει τη γη για φύτεμα, αλλά η εργασία του τελειώνει εκεί. Μερικές φορές, πηγαίνει τα παιδιά στο ποτάμι για να πλυθούν, και ίσως ασχοληθεί λίγο με το κυνήγι και το ψάρεμα. Αλλά τις περισσότερες ώρες της μέρας του τις περνάει συζητώντας με τους άλλους άντρες του χωριού.

Αν ο σύζυγος έχει αρκετά χρήματα, σε λίγα χρόνια θα φέρει στο σπίτι μια καινούρια, νεότερη σύζυγο, η οποία θα μονοπωλήσει την αφοσίωσή του. Ωστόσο, θα αναμένεται από την πρώτη του σύζυγο να συνεχίσει να εργάζεται όπως πάντα, μέχρι να κλονιστεί η υγεία της ή να πεθάνει.

Οι Αφρικανές έχουν μεγάλο φόρτο εργασίας