«ΑΚΟΥΣΤΗΚΕ ένα βουητό», θυμάται η Μιτσίκο, «και αμέσως μετά μια τρομακτική δόνηση ταρακούνησε συθέμελα το ξύλινο σπίτι μας. Εκείνο που με τρομοκράτησε περισσότερο απ’ όλα, ήταν ο θόρυβος που έκαναν τα αντικείμενα που κομματιάζονταν και τα πιάτα και τα γυαλικά που έσπαζαν. Ξαφνικά, το σπίτι μας σείστηκε και άρχισε να πηγαίνει ολόκληρο πέρα-δώθε.

»Η μητέρα μου δεν τα έχασε. Διατηρώντας την ηρεμία της, μας είπε να φορέσουμε ρούχα κατάλληλα για το ύπαιθρο και να μαζέψουμε ό,τι μας χρειαζόταν. Μας εξήγησε ότι αφού το σπίτι μας θα γκρεμιζόταν σε λίγο, έπρεπε να το εγκαταλείψουμε και να πάμε στο νοσοκομείο που εργαζόταν ο πατέρας μου».

Η Μιτσίκο ήταν μόλις 12 ετών όταν έζησε μια από τις μεγαλύτερες συμφορές αυτού του αιώνα—το σεισμό, του 1923 που ισοπέδωσε τα δύο τρίτα του Τόκιο και ολόκληρη τη Γιοκοχάμα. Χιλιάδες σπίτια έγιναν συντρίμμια. Οι νεκροί ξεπέρασαν τους 143.000. Εντούτοις, μια κυβερνητική έκθεση που δημοσιεύτηκε αργότερα, έκανε την εξής σημαντική δήλωση: «Εκείνοι που σκοτώθηκαν λόγω της κατάρρευσης των σπιτιών τους αποτελούσαν μόνο το ένα δέκατο» του συνόλου των θυμάτων. Πού πρέπει λοιπόν να αποδοθούν οι υπόλοιποι 130.000 θάνατοι;

Ο σεισμός χτύπησε στις δώδεκα παρά δυο λεπτά το μεσημέρι—την ώρα που πολλές νοικοκυρές είχαν αναμμένες φωτιές για να μαγειρέψουν το μεσημεριανό φαγητό. Το αποτέλεσμα; Σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα ξέσπασαν αμέτρητες πυρκαγιές! Η Μιτσίκο συνεχίζει: «Όταν βγήκαμε από το σπίτι, οι στενοί δρόμοι ήταν ασφυκτικά γεμάτοι από υστερικούς ανθρώπους. Όλοι προσπαθούσαν απεγνωσμένα να γλιτώσουν από τις πυρκαγιές. Προχωρούσαμε αργά ανάμεσα στα πλήθη. Η μητέρα μου μας είπε να προσπαθήσουμε να μείνουμε όλοι μαζί, και επίσης πού θα συναντιόμασταν αν τελικά έχανε ο ένας τον άλλο. Θυμάμαι ότι δεν μπορούσα να πιστέψω στα μάτια μου, βλέποντας τι πράγματα είχαν πάρει από τα σπίτια τους οι άνθρωποι—από δοχεία με ρύζι, μέχρι βαριές σιφονιέρες. Ήταν τόσο συγχυσμένοι, ώστε πήραν πράγματα που δεν θα τους χρησίμευαν καθόλου!»

Ο υπερθερμασμένος από τις φωτιές αέρας ανέβαινε ψηλά, δημιουργώντας στα χαμηλότερα επίπεδα κενό που γέμιζε με φρέσκο αέρα· και έτσι οι πυρκαγιές φούντωναν ακόμη περισσότερο. Οι ανεμοστρόβιλοι που σχηματίζονταν, εκσφενδόνιζαν παντού φλεγόμενα αντικείμενα. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, στην προσπάθειά τους να σωθούν, στριμώχτηκαν στα ανοιχτά πάρκα. Την επόμενη μέρα βρέθηκαν στοιβαγμένοι σε σωρούς ‘ύψους’ τεσσάρων ή και πέντε πτωμάτων—αυτοί που ήταν από πάνω κάηκαν ζωντανοί και οι από κάτω πέθαναν από ασφυξία.

Η παροχή νερού και οι επικοινωνίες διακόπηκαν. Τις αμέσως επόμενες μέρες άρχισε να φημολογείται ότι ξένοι δηλητηρίαζαν το λίγο πόσιμο νερό που είχε απομείνει. Οργανώθηκαν ανεξάρτητες ομάδες που σκότωναν τους ξένους. Η στρατιωτική αστυνομία με τη σειρά της, σκότωνε χωρίς διάκριση τα μέλη των ομάδων αυτών. Οι ανεπιβεβαίωτοι φόβοι και ο πανικός κλόνισαν την τάξη ακόμη και μέσα στην αστυνομία.

Εντούτοις, η Μιτσίκο προστατεύτηκε απ’ όλα αυτά. Η μητέρα της, τρεις ώρες μετά το σεισμό, είχε καταφέρει να οδηγήσει τα παιδιά στον πατέρα τους, εφαρμόζοντας τα σχέδια που είχαν ήδη κάνει σαν οικογένεια. Αυτός με τη σειρά του, τα μετέφερε σε ασφαλές μέρος και τα προστάτευσε από την αναταραχή που ακολούθησε. «Ευγνωμονώ τους γονείς μου», λέει η Μιτσίκο, «γιατί έμειναν ψύχραιμοι και ήξεραν τι έπρεπε να κάνουν».

[Εικόνες στη σελίδα 25]

Η δωδεκάχρονη Μιτσίκο το 1923, όταν έγινε ο μεγάλος σεισμός στην Ιαπωνία. Παρατηρήστε τα τεράστια πλοία που έχουν εξοκείλει, καθώς και την ολοσχερή καταστροφή στη Γιοκοχάμα

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφίες του σεισμού, Πυροσβεστική Υπηρεσία της Γιοκοχάμα

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 24]

Γ. Ισιγιάμα, Ινστιτούτο Οικοδομικών Ερευνών, Υπουργείο Κατασκευών, Ιαπωνική Κυβέρνηση