«Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΧΙΡΟΧΙΤΟ θεωρούνταν ζωντανός θεός», παρατήρησε το Τριμηνιαίο Περιοδικό της Ιαπωνίας (Japan Quarterly) στις αρχές αυτού του χρόνου. Η Εγκυκλοπαίδεια Κοντάνσα της Ιαπωνίας (Kodansha Encyclopedia of Japan) τον κατατάσσει ως τον 124ο ανθρώπινο απόγονο της θεάς του ήλιου Αματεράσου Ομικάμι, η οποία χαρακτηρίζεται ως η «ανώτερη θεότητα του Σιντοϊστικού πανθέου».

Έτσι, όταν ζητήθηκε από τους Ιάπωνες στρατιώτες να θυσιάσουν τη ζωή τους γι’ αυτόν το ‘ζωντανό θεό’, εκείνοι το έκαναν με εκπληκτικό ζήλο. Δεν υπήρχαν πιο ασυγκράτητοι πολεμιστές στη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου από τους αφοσιωμένους Ιάπωνες, που πολεμούσαν για το θεό τους, τον αυτοκράτορα.

Εντούτοις, έχοντας να παλέψουν ενάντια σε στρατιωτικές δυνάμεις που υπερείχαν αριθμητικά, οι Ιάπωνες έχασαν τον πόλεμο. Κατόπιν, σε διάστημα μικρότερο από πέντε μήνες, την 1η Ιανουαρίου 1946, και σ’ ένα ιστορικό διάγγελμα, ο Χιροχίτο διέψευσε ενώπιον του έθνους την «εσφαλμένη αντίληψη ότι ο Αυτοκράτορας έχει θεϊκή υπόσταση». Είπε ότι η αιτία γι’ αυτή τη δοξασία ήταν «απλώς θρύλοι και μύθοι».

Τι σοκ ήταν αυτό! Εκατομμύρια Ιάπωνες συγκλονίστηκαν βαθιά. Επί 2.600 χρόνια και πλέον, ο αυτοκράτορας θεωρούνταν θεός!a Και τώρα, δεν είναι θεός; Ο άνθρωπος αυτός, που ήταν κάποτε τόσο εξυψωμένος ώστε ο λαός δεν σήκωνε καν τα μάτια για να τον κοιτάξει, δεν είναι θεός; Δεν ήταν εύκολο να απαρνηθούν κάτι που πίστευαν τόσα χρόνια, ότι δηλαδή ο αυτοκράτορας είχε θεϊκή υπόσταση. Μάλιστα, αρκετοί πρώην αυτοκρατορικοί Ιάπωνες στρατιώτες, ακολουθώντας μια παράδοση αιώνων, αυτοκτόνησαν μόλις έμαθαν για το θάνατο του Χιροχίτο.

Όταν η Εμπιστοσύνη Τίθεται σε Λάθος Πρόσωπο

Μπορεί να πει κανείς ότι εκατομμύρια Ιάπωνες πρόσφεραν τη ζωή τους στο βωμό αυτού του Σιντοϊστικού θεού, χωρίς να αναφέρουμε τη ζωή εκατομμυρίων άλλων, τους οποίους πρόσφεραν στον ίδιο βωμό τα στρατεύματα του αυτοκράτορα. Όσοι είχαν πίστη οδηγήθηκαν στο λαβύρινθο του μιλιταρισμού στο όνομα του θεού τους, μόνο και μόνο για να μάθουν αργότερα ότι τελικά δεν ήταν θεός. Όπως είπε και η εφημερίδα Ασάχι Ίβνινγκ Νιουζ (Asahi Evening News): «Εκατομμύρια Ιάπωνες θυσιάστηκαν εξαιτίας αυτής της παρεξήγησης».

Ποια ήταν η αντίδραση των πιστών όταν ο θεός τους αποκήρυξε τη θεότητά του το 1946; Κάποιος που είχε πολεμήσει για τον αυτοκράτορα είπε ότι ένιωσε σαν «βάρκα που έχασε το πηδάλιό της στη μέση του πελάγους». Η αντίδρασή του ήταν αντιπροσωπευτική των συναισθημάτων που κυριαρχούσαν. Όσοι επέζησαν από τον πόλεμο «βρέθηκαν ξαφνικά να παραπαίουν στο κενό», λέει με θλίψη ο Σάκον Σου, Ιάπωνας ποιητής. Πώς θα μπορούσαν να καλύψουν αυτό το κενό;

«Είχα εξαπατηθεί πλήρως. Είχα πολεμήσει, όχι για τον Θεό, αλλά για ένα συνηθισμένο άνθρωπο», λέει ο Κιγιόσι Ταμούρα. «Σε τι μπορούσα να πιστέψω έπειτα απ’ αυτό;» Ο Κιγιόσι δούλεψε με πείσμα για να αποκτήσει πλούτη, χωρίς αυτά να του φέρουν παρηγοριά. Όταν το πιστεύω σου κλονιστεί, το κενό μπορεί να καλυφτεί γρήγορα από κενές αξίες.

Από τις σκέψεις σχετικά με τον Αυτοκράτορα Σόουα και την κηδεία του μπορεί να προκύψει κάποιο δίδαγμα. Το να λατρεύει κάποιος ‘εκείνο το οποίο δεν ξέρει’ είναι ολέθριο. (Ιωάννης 4:22)

Αφοσιωμένοι σε έναν Άνθρωπο-Θεό—Γιατί;

ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ σήμερα, ίσως είναι δύσκολο να καταλάβουν το βάθος της αφοσίωσης στον αυτοκράτορα, στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και πριν απ’ αυτόν. «Σ’ ένα ειδικό ιερό στο σχολείο, είχαν τοποθετήσει την εικόνα του Χιροχίτο», θυμάται η Μιτσούκο Τακαχάσι, «και κάθε πρωί οι μαθητές έπρεπε να σταματούν και να εκτελούν κάποια πράξη λατρείας προς το ιερό».

«Όταν περνούσε ο αυτοκράτορας», θυμάται ο Μασάτο Σακαμότο, «εμείς έπρεπε να σκύβουμε τα κεφάλια μας πολύ χαμηλά. Μας είχαν κάνει να πιστεύουμε ότι ο αυτοκράτορας ενέπνεε τόσο δέος ώστε οι συνηθισμένοι άνθρωποι δεν μπορούσαν να τον κοιτάξουν κατάματα». Μάλιστα, στα παιδιά έλεγαν ότι θα τυφλώνονταν αν αντίκριζαν το πρόσωπό του.

Οι στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες της Ιαπωνίας χρησιμοποιούσαν το εκπαιδευτικό σύστημα για να εμποτίσουν στα παιδιά την αφοσίωση στον αυτοκράτορα. «Δίδασκα τα μικρά παιδιά: ‘Να είστε πρόθυμοι να πεθάνετε’» λέει ο Κάζουο Ματσουμότο, που δίδασκε επί 50 χρόνια, περιλαμβανομένης και της περιόδου του πολέμου. «Έστειλα πολλούς νεαρούς στο πεδίο της μάχης. Δεν μπορώ να σβήσω από το παρελθόν μου αυτή την ενοχή που με βαραίνει».

Οι νεαροί στην Ιαπωνία μάθαιναν ότι οι υπήκοοι του αυτοκράτορα ήταν αοχιτογκούσα, δηλαδή «αναπτυσσόμενα ανθρώπινα αγριόχορτα», και ότι ήταν καθήκον τους να τον προστατεύουν με το να λειτουργούν ως ασπίδα του. Ο Τόσιο Μασίκο, που πήρε μέρος σε αρκετές επιθέσεις αυτοκτονίας στις Φιλιππίνες και επέζησε, εξήγησε: «Διδασκόμασταν ότι η μεγαλύτερη τιμή για τους υπηκόους του αυτοκράτορα ήταν το να πεθάνουν γι’ αυτόν».

Πολλοί μάλιστα πίστευαν ότι ο αυτοκράτορας είχε τη δύναμη να σώζει, γι’ αυτό ορμούσαν στη μάχη άφοβοι και ανέμελοι. Λόγου χάρη, ο Σουνίτσι Ισιγκούρο πίστευε ότι οι σφαίρες θα αναπηδούσαν πάνω στο σώμα του, επειδή αυτός ήταν στρατιώτης του έθνους που οι άνθρωποι διδάσκονταν ότι ήταν «το Θεϊκό Έθνος».

Όταν το ρεύμα του πολέμου είχε οριστικά στραφεί εναντίον της Ιαπωνίας, ένας νεαρός, ο Ισάμου, εξέφρασε την ανησυχία του στη μητέρα του. «Μη στενοχωριέσαι», τον καθησύχασε η Σιντοΐστρια μητέρα του, και επανέλαβε την άποψη που ήταν πλατιά διαδεδομένη: «Δεν θα ηττηθούμε ποτέ, γιατί ο καμικάζιa (θεϊκός άνεμος) θα πάρει μακριά τους εχθρούς μας».

Θεός, Αλλά Σπανίως Κυβερνήτης

Η λατρεία του αυτοκράτορα έχει μεγάλη ιστορία στην Ιαπωνία και αποτέλεσε μέρος της ζωής του λαού για χίλια και πλέον χρόνια. Και είναι δύσκολο να εξαλειφτούν οι θρησκευτικές παραδόσεις. Για παράδειγμα, ακόμα και στο Χριστιανικό κόσμο οι άνθρωποι λένε: ‘Αν η θρησκεία μου ήταν ικανοποιητική για τους γονείς μου, τότε είναι ικανοποιητική και για μένα’. Και, ‘Όλοι το πιστεύουν αυτό, και δεν είναι δυνατό να κάνουν όλοι λάθος’. Κι όμως, στο πέρασμα των αιώνων, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι έκαναν το λάθος να πιστεύουν ότι οι ηγέτες τους ήταν θεοί! Εξετάστε, σύντομα, την ιστορία του Ιάπωνα αυτοκράτορα.

Ο ρόλος του ανά τους αιώνες ποικίλλει αξιοσημείωτα. «Επικρατούσε η άποψη ότι ο αυτοκράτορας κατείχε μαγικές δυνάμεις με τις οποίες μπορούσε να εξευμενίσει τους θεούς ή να μεσολαβήσει προς αυτούς», εξηγεί η Εγκυκλοπαίδεια Κοντάνσα της Ιαπωνίας (Kodansha Encyclopedia of Japan). «Εξαιτίας όμως του δέους που περιέβαλε το άτομό του, θεωρούνταν επίσης ανάρμοστο το να ασχολείται ο αυτοκράτορας με τις κοσμικές δραστηριότητες της κυβέρνησης. Οι δραστηριότητες αυτές, περιλαμβανομένης και της κατάρτισης και εκτέλεσης διαφόρων πολιτικών σχεδίων, ήταν καθήκον των υπουργών που υπηρετούσαν τον αυτοκράτορα».

Έτσι, ο ρόλος που έπαιζε ο αυτοκράτορας ήταν κυρίως ιερατικός, όχι πολιτικός. «Η μοναδική εκτεταμένη περίοδος της ιαπωνικής ιστορίας, κατά την οποία ο αυτοκράτορας συνδύαζε κυριολεκτικά και τις δυο λειτουργίες», παρατηρεί η προαναφερθείσα εγκυκλοπαίδεια, «ήταν από τη βασιλεία των ΤΕΝΤΖΙ, στο δεύτερο μισό του 7ου αιώνα, μέχρι τη βασιλεία των ΚΑΜΟΥ, στο τέλος του 8ου αιώνα και τις αρχές του 9ου αιώνα».