Η Κρίση που Αντιμετωπίζουν οι Αγρότες

Ο ΡΙΤΣΑΡΝΤ οργώνει τα ίδια χωράφια που καλλιεργούσε ο προπάππους του πριν από 100 χρόνια περίπου. Ωστόσο, το 2001 αυτός ο Καναδός αγρότης ήταν ο πρώτος έπειτα από τέσσερις γενιές στην οικογένειά του ο οποίος δεν είχε καθόλου σοδειά. Τα χωράφια του πλήγηκαν από την ξηρασία. Οι χαμηλές τιμές των αγροτικών προϊόντων τα προηγούμενα χρόνια και το αυξανόμενο κόστος παραγωγής έχουν πληθύνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Ο Ρίτσαρντ είπε λυπημένος: «Το πρόβλημα χειροτερεύει, και δεν υπάρχει διέξοδος».

Στην Περιοχή του Αραβόσιτου στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Λάρι είχε ένα αγρόκτημα που ανήκε στην οικογένειά του επί 115 χρόνια. «Ένιωθα ότι είχα την ευθύνη να συνεχίσω να φροντίζω το αγρόκτημα, να το κάνω προσοδοφόρο . . . , και δεν μπορούσα να τα καταφέρω», λέει. Ο Λάρι και η σύζυγός του έχασαν το αγρόκτημά τους.

Ο Λάρι και ο Ρίτσαρντ δεν είναι οι μόνοι. Στη Βρετανία, ο αφθώδης πυρετός που σάρωσε τα αγροτικά ζώα είχε τεράστιες οικονομικές και συναισθηματικές επιπτώσεις για τους αγρότες. Κάποιο δημοσίευμα ανέφερε: «Η καθημερινή ζωή σε ένα βρετανικό αγρόκτημα​—ακόμη και σε κάποιο που δεν έχει πληγεί από την ασθένεια—​χαρακτηρίζεται από ανησυχία, απομόνωση και σκληρό αγώνα για την αποφυγή των δανειστών». Σε μερικές αναπτυσσόμενες χώρες, ο πόλεμος, η ξηρασία, η γοργή αύξηση του πληθυσμού και αναρίθμητοι άλλοι παράγοντες έχουν καταστήσει άκαρπες τις προσπάθειες των αγροτών. Οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να εισάγουν τρόφιμα​—τρόφιμα τα οποία πολλές οικογένειες δεν έχουν τα χρήματα να αγοράσουν.

Έτσι λοιπόν, τα προβλήματα των αγροτών έχουν εκτεταμένο αντίκτυπο. Εντούτοις, λίγοι κάτοικοι των πόλεων ασχολούνται σοβαρά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες. Πριν από σχεδόν 50 χρόνια, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ είπε εύστοχα: «Η ζωή του αγρότη φαίνεται πολύ εύκολη όταν το αλέτρι σου είναι ένα μολύβι, και εσύ βρίσκεσαι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το χωράφι». Παρόμοια, οι αγρότες σήμερα πιστεύουν ότι μεγάλο μέρος του κόσμου έχει άγνοια για τη γεωργία και το σημαντικό ρόλο των αγροτών. «Είμαστε αρκετά αδιάφοροι όσον αφορά την προέλευση των τροφίμων μας», λέει με λύπη ένας Καναδός αγρότης. «Προτού αυτά συσκευαστούν και τοποθετηθούν στα ράφια των καταστημάτων, έχουν περάσει από πολλά ανθρώπινα χέρια».

Εφόσον όλοι εξαρτόμαστε από την αγροτική βιομηχανία, τα προβλήματα των αγροτών δεν μπορούν να αγνοηθούν. Οι κοινωνιολόγοι Ντον Α. Ντίλμαν και Ντάριλ Τζ. Χομπς προειδοποιούν: «Στην κοινωνία μας, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλεξαρτώμενη, τα αγροτικά προβλήματα γίνονται γρήγορα αστικά και αντιστρόφως. Ούτε το αστικό ούτε το αγροτικό τμήμα της κοινωνίας μας μπορεί να ευημερεί για μεγάλο διάστημα ενώ το ένα από τα δύο μαραζώνει». Επιπλέον, στο σημερινό παγκόσμιο χωριό, αν ένα έθνος αντιμετωπίσει οικονομική κάμψη, αυτό μπορεί να επηρεάσει δραστικά την πώληση των αγροτικών προϊόντων και το κόστος παραγωγής σε άλλες χώρες.

Δεν μας εκπλήσσει, λοιπόν, η πληροφορία που έρχεται από το Κέντρο Αγροτικής Ιατρικής και Υγείας της Νέας Υόρκης: «Η γεωργία είναι ένα από τα 10 πιο αγχώδη επαγγέλματα στις Ηνωμένες Πολιτείες». Ποιοι είναι μερικοί παράγοντες που ευθύνονται για την κρίση στη γεωργία; Πώς μπορούν να τα βγάλουν πέρα οι αγρότες; Υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι μπορεί να δοθεί τέλος στην κρίση;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

«Η ζωή του αγρότη φαίνεται πολύ εύκολη όταν το αλέτρι σου είναι ένα μολύβι, και εσύ βρίσκεσαι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το χωράφι»

Τι Ευθύνεται για την Κρίση στη Γεωργία;

«Το προσωπικό της Τηλεφωνικής Γραμμής Άμεσης Επικοινωνίας με τους Αγχωμένους Αγρότες είναι εκπαιδευμένο να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε το άγχος της αγροτικής ζωής. Είμαστε αγρότες και πρώην αγρότες​—όπως εσείς—​και καταλαβαίνουμε τις δυσκολίες που περνούν οι αγροτικές οικογένειες. Μπορούμε να σας φέρουμε σε επαφή με ανθρώπους οι οποίοι είναι σε θέση να βοηθήσουν. . . . Όλα τα τηλεφωνήματα είναι εμπιστευτικά».​—Από καναδική κρατική ιστοσελίδα.

ΠΟΛΛΟΙ ειδικοί στον τομέα της υγείας αναγνωρίζουν τώρα ότι το άγχος αποτελεί κίνδυνο για το επάγγελμα των αγροτών. Για να βοηθηθούν οι αγρότες να τα βγάλουν πέρα, υπάρχουν κλινικοί ψυχολόγοι οι οποίοι ειδικεύονται στο άγχος της αγροτικής ζωής, προσφέροντας υπηρεσίες όπως ομάδες υποστήριξης και ανοιχτές γραμμές άμεσης επικοινωνίας σχετικά με το άγχος στις αγροτικές κοινότητες.

Η Τζέιν, σύζυγος κάποιου αγρότη, παρακολουθεί κάθε Πέμπτη βράδυ ένα ομαδικό πρόγραμμα παροχής συμβουλών. «Εντάχθηκα στο πρόγραμμα επειδή ο σύζυγός μου αυτοκτόνησε», εξηγεί η Τζέιν. «Το όνειρό του ήταν ανέκαθεν να καλλιεργεί το οικογενειακό αγρόκτημα, και υποθέτω πως, αν δεν μπορούσε να το κάνει αυτό, δεν ήθελε να κάνει τίποτε άλλο».

Πολλοί έχουν παρατηρήσει μια πρωτοφανή αύξηση στον αριθμό των αγροτών που επιζητούν ανακούφιση από το άγχος. Τι ακριβώς ευθύνεται για την κρίση που αντιμετωπίζουν πολλοί αγρότες;

Φυσικές Καταστροφές και Ασθένειες

Η κρατική ιστοσελίδα που αναφέρθηκε στην αρχή λέει: «Η φύση της αγροτικής εργασίας είναι τέτοια ώστε μεγάλο μέρος της καθημερινής σας ζωής​—ο καιρός, οι τιμές της αγοράς, τα επιτόκια, οι βλάβες του εξοπλισμού—​δεν είναι υπό τον έλεγχό σας. Ακόμη και η επιλογή ανάμεσα σε δύο πράγματα, όπως το τι θα καλλιεργήσετε ή το αν θα πουλήσετε γη [ή] θα τη μεταβιβάσετε σε κάποιον δανειστή, είναι δυνατόν να προκαλέσει άγχος, εφόσον το αποτέλεσμα μπορεί να είναι είτε θετικό είτε αρνητικό». Όταν αυτοί οι παράγοντες συνδυάζονται με την απειλή σοβαρής ξηρασίας ή ασθένειας ή απώλειας του αγροκτήματος, το άγχος μπορεί να είναι ασφυκτικό.

Οι συνέπειες της ξηρασίας, λόγου χάρη, μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι. Ο αγρότης Χάουαρντ Πόλσεν εξήγησε ότι η ξηρασία του 2001, μια από τις χειρότερες στην ιστορία του Καναδά, επηρέασε τις καλλιέργειές του και τα κοπάδια του. Εφόσον δεν είχε ούτε βοσκοτόπια για τα κοπάδια του ούτε σοδειά, έπρεπε να αγοράζει ζωοτροφές. «Έχω ήδη ξοδέψει [6.000 ευρώ] για τροφές και τώρα τα ταΐζω τροφή που έπρεπε να τρώνε το χειμώνα», είπε. «Αν αρχίσεις να το κάνεις αυτό, τα κέρδη σου δεν φτάνουν ούτε για να συντηρείς τα κοπάδια σου». Σε άλλες περιοχές, οι πλημμύρες έχουν καταστρέψει πολλά αγροκτήματα​—αφανίζοντας ολόκληρες σοδειές.

Στη Βρετανία, το ξέσπασμα του αφθώδους πυρετού το 2001 δεν ήταν παρά το τελευταίο από μια σειρά προβλημάτων που είχαν αντιμετωπίσει οι Βρετανοί αγρότες, μεταξύ των οποίων η ασθένεια των τρελών αγελάδων και η πανώλη των χοίρων. Αυτές οι ασθένειες​—και ο φόβος που προκαλούν στο κοινό—​δεν επιφέρουν μόνο οικονομικές ζημιές. Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ανέφερε: «Βλέπει κανείς σκληραγωγημένους άντρες της υπαίθρου, όχι από εκείνους που θα δάκρυζαν εύκολα, να κλαίνε με αναφιλητά καθώς παρακολουθούν τους κτηνίατρους του κράτους να ρίχνουν στην πυρά τα κοπάδια που απέκτησαν δουλεύοντας μια ολόκληρη ζωή». Μετά το ξέσπασμα της ασθένειας των βοοειδών, η αστυνομία έφτασε στο σημείο να κατάσχει τουφέκια από αγρότες που θεωρούνταν πιθανοί αυτόχειρες. Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες δέχονταν καταιγισμό τηλεφωνημάτων από ανάστατους αγρότες.

Οικονομική Αστάθεια

Τεράστιες αλλαγές συνέβησαν και στον οικονομικό τομέα. «Από το 1940 ως τα μέσα της δεκαετίας του 1980», αναφέρει το οπισθόφυλλο του βιβλίου Ζωτικές Περιοχές σε Κατάσταση Μαρασμού (Broken Heartland), «τα έξοδα αγροτικής παραγωγής στις Ζωτικές Περιοχές της Αμερικής τριπλασιάστηκαν, οι αγορές μηχανημάτων και άλλου εξοπλισμού τετραπλασιάστηκαν, οι πληρωμές τόκων δεκαπλασιάστηκαν, τα κέρδη ελαττώθηκαν κατά 10 τοις εκατό, ο αριθμός των αγροτών μειώθηκε κατά δύο τρίτα, και σχεδόν κάθε αγροτική κοινότητα υπέστη απώλειες όσον αφορά τον πληθυσμό, τις επιχειρήσεις και την οικονομική της σταθερότητα».

Γιατί τα κέρδη δεν ήταν ανάλογα με την αύξηση των εξόδων; Στη σημερινή παγκόσμια κοινότητα, οι αγρότες υφίστανται τις πιέσεις των διεθνών αγορών. Έτσι λοιπόν, βρίσκονται σε ανταγωνισμό με παραγωγούς τροφίμων που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Είναι αλήθεια ότι το διεθνές εμπόριο έχει επίσης ανοίξει καινούριες αγορές για αγροτικά προϊόντα, αλλά η παγκόσμια αγορά μπορεί να είναι ασταθής σε επικίνδυνο βαθμό. Λόγου χάρη, το 1998 αρκετοί σιτοπαραγωγοί και χοιροτρόφοι στον Καναδά ήρθαν αντιμέτωποι με τη χρεοκοπία όταν οι πελάτες τους στην Ασία υπέστησαν οικονομικές ζημιές.

Απώλεια της Κοινοτικής Ζωής

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αϊόβα Μάικ Τζάκομπσεν, ο οποίος ειδικεύεται σε αγροτικά θέματα, επισημαίνει ότι η κρίση στη γεωργία είναι και κρίση στην αγροτική κοινωνία. Ο ίδιος λέει: «Αυτές οι περιοχές είναι μέρη όπου υπάρχουν πολλά παιδιά, μέρη καθαρά, όπου θέλεις να παντρευτείς και να μεγαλώσεις τα παιδιά σου. Τα σχολεία είναι αρκετά ευπρεπή. Ασφαλή. Αυτή δεν είναι η εικόνα που έχουμε; Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση αυτών των κωμοπόλεων εξαρτάται κατά πολύ από μερικά μικρά οικογενειακά αγροκτήματα που υπάρχουν στη γύρω περιοχή». Ως αποτέλεσμα, η κρίση στη γεωργία γίνεται επίσης εμφανής με το κλείσιμο νοσοκομείων, σχολείων, εστιατορίων, καταστημάτων και ναών στις αγροτικές κωμοπόλεις. Ένα από τα πιο όμορφα χαρακτηριστικά της αγροτικής ζωής, η ενωμένη κοινωνία της, χάνεται.

Δεν μας εκπλήσσει, λοιπόν, το γεγονός ότι, σύμφωνα με το περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek), σχεδόν το 16 τοις εκατό των Αμερικανών αγροτών ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας. Στο άρθρο του «Η Αγροτική Κρίση στην Αυστραλία», ο Τζέφρι Λόρενς γράφει ότι εκεί «τα ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόλησης και φτώχειας είναι πολύ υψηλότερα στις αγροτικές από ό,τι στις αστικές περιοχές». Η οικονομική αστάθεια έχει αναγκάσει πολλές οικογένειες​—ιδιαίτερα νεότερης ηλικίας—​να μετακομίσουν στην πόλη. Η Σίλα, η οποία καλλιεργεί ένα αγρόκτημα μαζί με την οικογένειά της, ρωτάει: «Ως πότε θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση προτού ξεμείνουμε από ανθρώπους που είναι διατεθειμένοι να καλλιεργούν τη γη;»

Εφόσον η νεότερη γενιά μετακομίζει στις πόλεις, η ηλικία του πληθυσμού πολλών αγροτικών κωμοπόλεων έχει αυξηθεί σημαντικά. Αυτές οι κοινωνίες έχουν χάσει, όχι μόνο το σφρίγος της νεότητας, αλλά και τη δυνατότητα να παρέχουν υποστήριξη στους ηλικιωμένους​—συνήθως όταν αυτοί τη χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Όπως είναι φυσικό, πολλοί μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι νιώθουν αμηχανία και φόβο εξαιτίας αυτών των ραγδαίων αλλαγών.

Η κρίση στη γεωργία είναι λοιπόν σαρωτική και εκτεταμένη. Μας αγγίζει όλους. Ωστόσο, όπως θα δείξει το επόμενο άρθρο μας, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η κρίση στη γεωργία θα τερματιστεί.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

Στη σημερινή παγκόσμια κοινότητα, οι αγρότες υφίστανται τις πιέσεις των διεθνών αγορών

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Ως πότε θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση προτού ξεμείνουμε από ανθρώπους που είναι διατεθειμένοι να καλλιεργούν τη γη;»