Βήματα προς τη Νομισματική Ενοποίηση

Η διατήρηση των συνόρων μπορεί να είναι δαπανηρή. Οι τελωνειακές διαδικασίες μεταξύ των 15 κρατών-μελών της ΕΕ κάποτε κόστιζαν σε αυτά τα κράτη περίπου 12 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Δικαιολογημένα, λοιπόν, η νέα κατάσταση στα σύνορα της Ευρώπης έχει προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη. Αν σκεφτείτε ότι 370 εκατομμύρια κάτοικοι της ΕΕ κινούνται ελεύθερα από χώρα σε χώρα μέσα σε μια ενιαία, κοινή αγορά, είναι σαφές ότι η δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης είναι εξαιρετική. Πώς έγινε δυνατή αυτή η πρόοδος;

Το Φεβρουάριο του 1992, οι ηγέτες των κυβερνήσεων έκαναν ένα σημαντικό βήμα στο δρόμο προς την ενότητα υπογράφοντας τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ή αλλιώς τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αυτή η συνθήκη έθεσε τη βάση για τη δημιουργία μιας ενοποιημένης αγοράς μέσα στην Ευρώπη, μιας κεντρικής τράπεζας και ενός ενιαίου νομίσματος. Εντούτοις, έπρεπε να ακολουθήσει ένα ακόμη σημαντικό βήμα: η κατάργηση των διακυμάνσεων στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Άλλωστε, η αυριανή συναλλαγματική ισοτιμία μπορεί να κάνει μια σημερινή εμπορική πράξη να φαίνεται εντελώς διαφορετική.

Αυτό το εμπόδιο στο δρόμο για την ενότητα ξεπεράστηκε με τη δημιουργία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και την καθιέρωση του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος. Το συναλλαγματικό κόστος δεν υπάρχει πια, και οι επιχειρήσεις δεν χρειάζεται πλέον να λαβαίνουν μέτρα προστασίας από το συναλλαγματικό κίνδυνο. Το αποτέλεσμα είναι ότι μειώνονται τα έξοδα των επιχειρήσεων και επεκτείνεται το διεθνές εμπόριο. Με τη σειρά του, αυτό ίσως δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας και αυξημένη αγοραστική δύναμη​—προς όφελος όλων.

Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το 1998 ήταν άλλο ένα σημαντικό βήμα προς την υιοθέτηση ενός ενιαίου νομίσματος. Αυτή η ανεξάρτητη τράπεζα, η οποία εδρεύει στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας, ασκεί νομισματική κυριαρχία επί των κυβερνήσεων που συμμετέχουν. Προσπαθεί να κρατήσει τον πληθωρισμό σε χαμηλά επίπεδα σε αυτό που αποκαλείται ζώνη ευρώ, η οποία αποτελείται από 11 χώρες,a και να σταθεροποιήσει τις διακυμάνσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες ανάμεσα στο ευρώ, στο δολάριο και στο γιεν.

Νέα Μέλη Χτυπάνε την Πόρτα της ΕΕ

Βραχυπρόθεσμα, οι υποστηρικτές του ενιαίου νομίσματος ελπίζουν ότι οι χώρες της ΕΕ που δεν ανήκουν ακόμα στην ΟΝΕ θα υπερπηδήσουν τα εμπόδια πριν από το έτος 2002, κατά το οποίο υποτίθεται πως το ευρώ θα αντικαταστήσει τα σημερινά ευρωπαϊκά νομίσματα. Αν η Βρετανία, η Δανία και η Σουηδία ξεπεράσουν τους δισταγμούς τους, ακόμα και σε αυτές τις χώρες οι άνθρωποι μπορεί να δουν το ευρώ να αντικαθιστά τις λίρες τους και τις κορώνες τους.

Στο μεταξύ, έξι άλλες ευρωπαϊκές χώρες χτυπάνε την πόρτα της ΕΕ. Αυτές είναι η Εσθονία, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Σλοβενία και η Τσεχία. Άλλες πέντε περιμένουν τη σειρά τους: η Βουλγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ρουμανία και η Σλοβακία. Το τίμημα για την ένταξή τους δεν θα είναι μικρό. Υπολογίζεται ότι μεταξύ των ετών 2000 και 2006 η ΕΕ θα πρέπει να χορηγήσει 80 δισεκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει τις δέκα καινούριες χώρες από την Ανατολική Ευρώπη.

Ωστόσο, τα κεφάλαια τα οποία πρέπει να συγκεντρώσουν αυτές για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ένταξής τους στην ΕΕ είναι πολλαπλάσια της βοήθειας που θα λάβουν από την ΕΕ. Λόγου χάρη, η Ουγγαρία θα πρέπει να δαπανήσει 12 δισεκατομμύρια ευρώ για να αναπτύξει το οδικό και σιδηροδρομικό της δίκτυο. Η Τσεχία θα χρειαστεί να δαπανήσει πάνω από 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο για την επεξεργασία του νερού, και η Πολωνία 3 δισεκατομμύρια ευρώ για να μειώσει τις εκπομπές θείου. Παρ’ όλα αυτά, οι υποψήφιοι πιστεύουν ότι τα οφέλη υπερβαίνουν το κόστος. Ένας λόγος είναι ότι οι εμπορικές τους συναλλαγές με τις χώρες της ΕΕ θα αυξηθούν. Εντούτοις, οι υποψήφιοι ίσως χρειαστεί να περιμένουν για κάποιο διάστημα. Η τρέχουσα άποψη της κοινής γνώμης είναι ότι τα νέα κράτη-μέλη θα πρέπει να γίνουν αποδεκτά μόνο αφότου η ΕΕ τακτοποιήσει τα δικά της οικονομικά ζητήματα.

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Έρχεται το Ευρώ!

Μολονότι τα εθνικά νομίσματα και χαρτονομίσματα που κυκλοφορούν τώρα στα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεχίσουν να υπάρχουν μέχρι το 2002, το ευρώ χρησιμοποιείται ήδη στις συναλλαγές που δεν γίνονται με μετρητά. Αυτή η νομισματική μετάβαση αποτελεί τεράστιο εγχείρημα για τις τράπεζες. Ωστόσο, τώρα υπάρχουν σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες ανάμεσα στα εθνικά νομίσματα των κρατών-μελών και στο ευρώ. Τα χρηματιστήρια παρουσιάζουν επίσης τις τιμές σε ευρώ. Πολλά καταστήματα και επιχειρήσεις τιμολογούν τώρα τα προϊόντα τους τόσο σε ευρώ όσο και στο τοπικό νόμισμα.

Αυτές οι συναλλαγές απαιτούν δραστικές προσαρμογές​—ειδικά για πολλούς ηλικιωμένους, οι οποίοι δεν θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν το γερμανικό μάρκο, το φράγκο ή τη λιρέτα, όπως είχαν συνηθίσει. Ακόμα και οι ταμειακές μηχανές και οι αυτόματες ταμειολογιστικές μηχανές των τραπεζών πρέπει να τροποποιηθούν. Για να είναι η μετάβαση όσο το δυνατόν πιο ομαλή, έχουν οργανωθεί επίσημες ενημερωτικές εκστρατείες ώστε να πληροφορηθούν οι άνθρωποι τα σχετικά με την καθιέρωση και τη χρήση του ευρώ.

Παρά τα οποιαδήποτε υπολειπόμενα εμπόδια, το ευρώ έρχεται. Μάλιστα, έχουν ήδη αρχίσει να κόβονται νομίσματα και να τυπώνονται χαρτονομίσματα ευρώ. Αυτό είναι τεράστιο έργο. Ακόμα και σε μια μικρή χώρα όπως η Ολλανδία, με περίπου 15 εκατομμύρια κατοίκους, τα μηχανήματα πρέπει να δουλεύουν επί τρία συνεχή χρόνια για να παραγάγουν 2,8 δισεκατομμύρια νομίσματα και 380 εκατομμύρια χαρτονομίσματα μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2002. Αν βάζαμε όλα αυτά τα νέα χαρτονομίσματα το ένα πάνω στο άλλο, το ύψος τους θα έφτανε τα 20 χιλιόμετρα!