[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 36, 37]

Κλασικό Αλλά Αμφισβητήσιμο

Το πείραμα που έκανε ο Στάνλεϊ Μίλερ το 1953 χρησιμοποιείται συχνά για να αποδείξει ότι η αυτόματη γένεση θα μπορούσε να έχει συμβεί στο παρελθόν. Αλλά η εγκυρότητα της εξήγησης που πρόσφερε αυτός βασίζεται στην υπόθεση ότι η αρχέγονη ατμόσφαιρα της γης ήταν «αναγωγική». Αυτό σημαίνει ότι περιείχε τη μικρότερη δυνατή ποσότητα ελεύθερου οξυγόνου (οξυγόνου που δεν είχε ενωθεί με άλλα χημικά στοιχεία). Γιατί;

Το βιβλίο Το Μυστήριο της Προέλευσης της Ζωής: Οι Τρέχουσες Θεωρίες Επανεξετάζονται (The Mystery of Life’s Origin: Reassessing Current Theories) τονίζει ότι, αν υπήρχε πολύ ελεύθερο οξυγόνο, τότε “ούτε καν θα σχηματιζόταν κάποιο αμινοξύ, και αν κατά τύχη σχηματίζονταν αμινοξέα, τότε θα διασπόνταν γρήγορα”.a Πόσο βάσιμη ήταν η υπόθεση που έκανε ο Μίλερ σχετικά με τη λεγόμενη αρχέγονη ατμόσφαιρα;

Σε μια κλασική διατριβή που δημοσιεύτηκε δύο χρόνια μετά το πείραμά του, ο Μίλερ έγραψε: «Φυσικά αυτές οι ιδέες είναι υποθετικές, γιατί δεν είμαστε βέβαιοι ότι η Γη είχε αναγωγική ατμόσφαιρα κατά το σχηματισμό της. . . . Μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί καμιά άμεση απόδειξη για αυτό».—Περιοδικό της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας (Journal of the American Chemical Society), 12 Μαΐου 1955.

Βρέθηκαν ποτέ αποδείξεις; Περίπου 25 χρόνια αργότερα, ο επιστημονικός συγγραφέας Ρόμπερτ Κ. Κάουεν ανέφερε: «Οι επιστήμονες χρειάζεται να επανεξετάσουν ορισμένες από τις υποθέσεις που είχαν κάνει. . . . Ελάχιστα στοιχεία έχουν προκύψει που να υποστηρίζουν την αντίληψη ότι η ατμόσφαιρα ήταν πλούσια σε υδρογόνο και εξαιρετικά αναγωγική· απεναντίας, ορισμένα στοιχεία υποστηρίζουν το αντίθετο».—Τεχνολογική Επισκόπηση (Technology Review), Απρίλιος 1981.

Και τι έχει γίνει έκτοτε; Το 1991, ο Τζον Χόργκαν έγραψε στο περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν (Scientific American): «Στη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών περίπου, έχουν ανακύψει αμφιβολίες για τα όσα υπέθεσαν οι Γιούρεϊ και Μίλερ σχετικά με την ατμόσφαιρα. Εργαστηριακά πειράματα καθώς και ανασυνθέσεις της ατμόσφαιρας που έγιναν με τη βοήθεια κομπιούτερ . . . υποδηλώνουν ότι η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου, της οποίας η διέλευση παρεμποδίζεται σήμερα από το ατμοσφαιρικό όζον, θα είχε καταστρέψει τα βασιζόμενα στο υδρογόνο μόρια που θα βρίσκονταν μέσα στην ατμόσφαιρα. . . . Μια τέτοια ατμόσφαιρα [με διοξείδιο του άνθρακα και άζωτο] δεν θα ευνοούσε τη σύνθεση αμινοξέων και άλλων ουσιών που υπήρξαν πρόδρομοι της ζωής».

Γιατί, λοιπόν, εξακολουθούν να πιστεύουν πολλοί ότι η πρώιμη ατμόσφαιρα της γης ήταν αναγωγική, δηλαδή περιείχε λίγο οξυγόνο; Στο βιβλίο Μοριακή Εξέλιξη και η Προέλευση της Ζωής (Molecular Evolution and the Origin of Life), ο Σίντνεϊ Γ. Φοξ και ο Κλάους Ντόζε απαντούν: Η ατμόσφαιρα πρέπει να μην είχε οξυγόνο αφενός επειδή «τα εργαστηριακά πειράματα δείχνουν ότι η χημική εξέλιξη . . . θα παρεμποδιζόταν δραστικά από το οξυγόνο» και αφετέρου επειδή ενώσεις όπως τα αμινοξέα, «κατά τη διάρκεια των γεωλογικών χρονικών περιόδων, δεν είναι σταθερές όταν υπάρχει οξυγόνο».

Δεν δημιουργεί αυτή η λογίκευση ένα φαύλο κύκλο; Λέγεται ότι η πρώιμη ατμόσφαιρα ήταν αναγωγική επειδή, αν δεν συνέβαινε αυτό, η αυτόματη γένεση της ζωής δεν θα μπορούσε να έχει γίνει. Αλλά στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ήταν αναγωγική.

Υπάρχει και άλλη μια σημαντική λεπτομέρεια: Αν το μείγμα αερίων παρίστανε την ατμόσφαιρα, ο ηλεκτρικός σπινθήρας μιμούνταν τις αστραπές και το βραστό νερό αναπαριστούσε τη θάλασσα, τότε με τι ή με ποιον αντιστοιχούσε ο επιστήμονας που οργάνωσε και εκτέλεσε το πείραμα;

[Υποσημείωση]

Ο επιστήμονας Στάνλεϊ Λ. Μίλερ, εργαζόμενος στο εργαστήριο του Χάρολντ Γιούρεϊ, πήρε υδρογόνο, αμμωνία, μεθάνιο και υδρατμούς (υποθέτοντας ότι αυτή ήταν η σύνθεση της αρχέγονης ατμόσφαιρας), τα σφράγισε σε μια φιάλη η οποία είχε βραστό νερό στον πυθμένα της (που αντιστοιχούσε με τον ωκεανό) και διοχέτευσε στους υδρατμούς ηλεκτρικούς σπινθήρες (σαν αστραπές). Μέσα σε μια εβδομάδα, αναπτύχθηκαν ίχνη μιας κοκκινωπής κολλώδους ουσίας, την οποία ανέλυσε ο Μίλερ και διαπίστωσε ότι ήταν πλούσια σε αμινοξέα, τα οποία είναι τα συστατικά των πρωτεϊνών. Μπορεί κάλλιστα να έχετε ακούσει για αυτό το πείραμα, επειδή αναφέρεται εδώ και χρόνια σε επιστημονικά εγχειρίδια και σε σχολικά μαθήματα ως το πείραμα που εξηγεί πώς άρχισε η ζωή στη γη. Αλλά εξηγεί πράγματι κάτι τέτοιο;

Στην πραγματικότητα, η αξία του πειράματος του Μίλερ αμφισβητείται σοβαρά σήμερα. (Βλέπε «Κλασικό Αλλά Αμφισβητήσιμο», σελίδες 36, 37.)

Αλλά στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν, αυτή η αισιοδοξία εξανεμίστηκε. Πέρασαν δεκαετίες, και τα μυστικά της ζωής παραμένουν σφραγισμένα. Περίπου 40 χρόνια μετά το πείραμά του, ο καθηγητής Μίλερ είπε στο περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν (Scientific American): «Το πρόβλημα της προέλευσης της ζωής αποδείχτηκε πολύ πιο δύσκολο από όσο φανταζόμασταν εγώ και οι περισσότεροι άλλοι άνθρωποι».

Αφού ο Μίλερ και άλλοι κατάφεραν να συνθέσουν αμινοξέα, οι επιστήμονες προσπάθησαν να κατασκευάσουν πρωτεΐνες και DNA, που είναι και τα δύο απαραίτητα για τη ζωή στη γη. Ύστερα από χιλιάδες πειράματα με λεγόμενες προβιοτικές συνθήκες, ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το βιβλίο Το Μυστήριο της Προέλευσης της Ζωής: Οι Τρέχουσες Θεωρίες Επανεξετάζονται (The Mystery of Life’s Origin: Reassessing Current Theories) παρατηρεί: «Υπάρχει μια εντυπωσιακή αντίθεση ανάμεσα στην αξιοσημείωτη επιτυχία όσον αφορά τη σύνθεση αμινοξέων και στη συστηματική αποτυχία όσον αφορά τη σύνθεση πρωτεϊνών και DNA». Οι προσπάθειες για σύνθεση πρωτεϊνών και DNA χαρακτηρίζονται από «καθολική αποτυχία».

[Πλαίσιο στη σελίδα 35]

«[Και το μικρότερο βακτήριο] έχει πολύ περισσότερες ομοιότητες με τον άνθρωπο από όσες έχει με τα μείγματα χημικών ουσιών που παρήγαγε ο Στάνλεϊ Μίλερ, επειδή έχει ήδη τις ιδιότητες αυτών των συστημάτων. Άρα το άλμα που πρέπει να γίνει για να φτάσουμε από το βακτήριο στον άνθρωπο είναι μικρότερο από εκείνο που απαιτείται για να φτάσουμε από το μείγμα αμινοξέων στο βακτήριο». —Λιν Μαργκούλις, καθηγήτρια βιολογίας.