Τι Συμβαίνει στον Παππού και στη Γιαγιά;

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

«Δεν πίστευα ότι ως παππούς θα μπορούσα να βρω τόση τρυφερότητα από τα εγγόνια μου. Αυτά αποτελούν δώρο—γλυκείς, αθώοι πρεσβευτές για την ενίσχυση των δεσμών της στοργής».—Ετόρε, ο παππούς.

ΠΑΡΑ την καλή σχέση που αναφέρθηκε παραπάνω, οι παππούδες, οι γονείς και τα εγγόνια δεν τα πηγαίνουν πάντοτε καλά στις ημέρες μας. Αντί να συνεργάζονται, οι τρεις γενιές συχνά συγκρούονται. Με τι αποτελέσματα; Αυξανόμενη μοναξιά και δυστυχία στους ηλικιωμένους, τους παππούδες—εκείνα τα μέλη της οικογένειας που συνήθως είναι τα πιο τρωτά και απομονωμένα, εκείνοι στους οποίους μπορεί να στραφούν τα μέλη της οικογένειας όταν έχουν οικονομικές δυσκολίες. Ποια είναι η κατάσταση στη δική σας οικογένεια; Εκτιμάτε αληθινά τον παππού και τη γιαγιά;

Τις τελευταίες λίγες δεκαετίες, αξιοσημείωτες παγκόσμιες κοινωνικές αλλαγές έχουν επηρεάσει την οικογένεια και τις σχέσεις μέσα σε αυτήν, με αποτέλεσμα να έχει εξαφανιστεί σχεδόν πλήρως η πατριαρχική οικογένεια. Στην Ευρώπη, μόνο το 2 τοις εκατό των ηλικιωμένων ζουν με τα παιδιά τους. Παρ’ όλα αυτά, στα βιομηχανοποιημένα κράτη, ως αποτέλεσμα της τωρινής αύξησης στη μέση αναμενόμενη διάρκεια ζωής και της μείωσης στις γεννήσεις, η αναλογία των παππούδων σε σχέση με το γενικό πληθυσμό αυξάνεται συνεχώς. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες αποτελούν το 26 τοις εκατό του πληθυσμού της Ευρώπης, και σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο αριθμός «πρόκειται να αυξηθεί». Η Ιαπωνία, αναφέρει η εφημερίδα Ασάχι Ίβνινγκ Νιουζ (Asahi Evening News), «είναι υπερήφανη για την παράδοση που έχει στη φροντίδα των ηλικιωμένων ατόμων». Ωστόσο, υπάρχει μια ολοένα αυξανόμενη συνήθεια, ιδιαίτερα στις πόλεις, να αφήνουν τους παππούδες σε νοσοκομεία και ειδικευμένες κλινικές ακόμη και όταν δεν υπάρχει πραγματική ανάγκη για παραμονή σε νοσοκομείο. Στη Νότια Αφρική επίσης, όπου κατά παράδοση οι άνθρωποι φέρονταν με σεβασμό στους ηλικιωμένους, υπάρχει τώρα η λυπηρή τάση να τους απορρίπτουν, σύμφωνα με την εφημερίδα Δε Κέιπ Τάιμς (The Cape Times) του Κέιπ Τάουν. Η έκθεση αναφέρει συγκεκριμένα ότι οι οικογένειες θέλουν να πάρουν «όσο το δυνατόν περισσότερα από τη ζωή» και «ξεγελούν τον εαυτό τους με τη σκέψη ότι, εφόσον έχουν εξασφαλίσει για τη γιαγιά μια θέση σε κάποιο γηροκομείο, έχουν κάνει όλα όσα αναμένονται από αυτούς».

Η ίδια εφημερίδα αναφέρει μια συγκεκριμένη περίπτωση στην οποία τα τρία παιδιά μιας ηλικιωμένης γιαγιάς την έβαλαν σε ένα καλό γηροκομείο, «υποσχόμενα να την υποστηρίζουν και να την επισκέπτονται τακτικά». Αλλά τι συνέβη στη γιαγιά; «Στην αρχή οι επισκέψεις είναι καθημερινές. Έπειτα από μερικές εβδομάδες μειώνονται στις τρεις φορές την εβδομάδα. Κατόπιν την επισκέπτονται μία φορά την εβδομάδα. Έπειτα από ένα χρόνο, δυο τρεις φορές το μήνα, αργότερα πέντε έξι φορές το χρόνο και τελικά σχεδόν καθόλου». Πώς περνάει αυτή η γιαγιά τις ατελείωτες ημέρες της; Η θλιβερή αφήγηση συνεχίζεται: «Το δωμάτιό της είχε ένα παράθυρο με θέα ένα δέντρο, και οι μόνοι ζωντανοί σύντροφοί της ήταν τα περιστέρια και τα ψαρόνια που κούρνιαζαν εκεί. Τα περιμένει να έρθουν με τόση ανυπομονησία σαν να ήταν στενοί συγγενείς».

Ως αποτέλεσμα της «δυτικοποίησης» του τρόπου ζωής στη Νότια Αφρική, η οποία ωθεί πολλούς να αναζητήσουν εργασία στις πόλεις, το ίδιο πράγμα συμβαίνει στις φυλετικές οικογένειες. Εκτός από τις μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες, άλλοι λόγοι για την εγκατάλειψη των παππούδων είναι η εξαφάνιση εκείνων των ανθρωπιστικών ιδιοτήτων που συμβάλλουν στην ευτυχισμένη κοινωνική και οικογενειακή ζωή—της καλοσύνης, του σεβασμού για τους γείτονες, της οικογενειακής στοργής—και η επικράτηση του πνεύματος της ιδιοτέλειας, του ηδονισμού, της υπερηφάνειας και του στασιασμού. Σύμφωνα με τις Γραφές, αυτή η ηθική εξαχρείωση είναι σημείο ότι ζούμε «στις τελευταίες ημέρες». (2 Τιμόθεο 3:1-5) Έτσι, αντί να εκτιμούν τον παππού και τη γιαγιά τους ως πηγή ποικιλίας και σταθερότητας, τα παιδιά και τα εγγόνια συχνά τους θεωρούν ενοχλητικό εμπόδιο, απροσάρμοστους στις γρήγορες κοινωνικές αλλαγές.a

Το χάσμα των γενεών αυξάνεται διαρκώς, και προκαλεί πολλή ένταση, πολύ δε περισσότερο όταν οι ηλικιωμένοι ζουν μαζί με τις οικογένειές τους. Εντούτοις, η συνεισφορά των παππούδων μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμη! Ποια, λοιπόν, είναι μερικά από τα κύρια προβλήματα μεταξύ των γενεών τα οποία παρεμποδίζουν τις στοργικές σχέσεις μεταξύ παππούδων, παιδιών και εγγονιών; Και πώς μπορούν οι παππούδες να αποκαταστήσουν τον πολύτιμο ρόλο τους μέσα στον οικογενειακό κύκλο;

[Υποσημειώσεις]

Ποια Είναι Μερικά από τα Προβλήματα;

Παππούδες, γονείς και εγγόνια—τρεις γενιές που τις χωρίζουν μόνο λίγες δεκαετίες, ωστόσο συχνά στη νοοτροπία τις χωρίζει μια άβυσσος.

ΠΟΛΛΟΙ παππούδες έζησαν την τρομακτική εμπειρία του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, με όλες τις ερημωτικές συνέπειές του. Τα παιδιά τους πιθανότατα ήταν μικρά στη διάρκεια των διαδηλώσεων και της οικονομικής άνθησης στη δεκαετία του 1960. Τα εγγόνια τους σήμερα ζουν σε έναν κόσμο χωρίς αξίες. Με τη σημερινή γοργή αλλαγή στα δημοφιλή πρότυπα, δεν είναι εύκολο για τη μια γενιά να μεταδώσει στην επόμενη εκτίμηση για την πείρα της. Κάτι λείπει, κάτι που θα πείσει ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές να συνεργαστούν και να σεβαστούν ο ένας τον άλλον. Αλλά τι μπορεί να είναι αυτό;

Συχνά, οι καλοπροαίρετοι παππούδες ανακατεύονται στις οικογενειακές υποθέσεις των παντρεμένων παιδιών τους, παραπονούμενοι ότι οι γονείς είναι είτε πολύ αυστηροί είτε πολύ χαλαροί με τα εγγόνια. Από την άλλη μεριά, μια ισπανική παροιμία λέει: «Η τιμωρία από τους παππούδες δεν κάνει καλά εγγόνια»—επειδή ο παππούς και η γιαγιά τείνουν να τους κάνουν όλα τα χατίρια. Μπορεί να παρεμβαίνουν επειδή θα ήθελαν να αποφύγουν τα παιδιά τους ορισμένα σφάλματα τα οποία, χάρη στην πείρα τους, αυτοί μπορούν να διακρίνουν καθαρά. Ωστόσο, ίσως να μην μπορούν να επανεκτιμήσουν και να αξιολογήσουν τις μεταβαλλόμενες σχέσεις με τα παντρεμένα παιδιά τους με ισορροπημένο τρόπο. Τα παιδιά, τα οποία όταν παντρεύτηκαν απέκτησαν την πολυπόθητη ανεξαρτησία τους, δεν είναι έτοιμα να ανεχτούν παρεμβάσεις. Τώρα που εργάζονται για να συντηρήσουν την οικογένεια, δεν μπορούν να δεχτούν περιορισμούς στο δικαίωμά τους να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις. Τα εγγόνια, που ίσως σκέφτονται ότι ήδη τα ξέρουν όλα, μισούν τους κανόνες και τους κανονισμούς και πιθανώς θεωρούν τον παππού και τη γιαγιά τους εκτός πραγματικότητας. Στη σύγχρονη κοινωνία, οι παππούδες φαίνεται να έχουν χάσει τη γοητεία τους. Η πείρα τους πολύ συχνά παραγνωρίζεται.

Όταν Παύει η Συνομιλία

Μερικές φορές ένας αδιαπέραστος τοίχος έλλειψης αμοιβαίας κατανόησης απομονώνει τους παππούδες από την υπόλοιπη οικογένεια ακόμη και όταν ζουν με τα παιδιά τους. Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει ακριβώς την ίδια στιγμή που, επειδή τα χρόνια αρχίζουν να τους βαραίνουν, οι παππούδες έχουν ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη από στοργή. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος μόνος για να νιώθει μόνος. Όταν παύει η συνομιλία, όταν ο σεβασμός και η στοργή αντικαθίστανται από την αναγκαστική συγκατάβαση ή τον εκνευρισμό, τα αποτελέσματα είναι πλήρης αποξένωση και βαθιά απογοήτευση από μέρους των παππούδων. Πληγώνονται τα βαθύτερα αισθήματά τους. Ο εκπαιδευτικός Τζιάκομο Ντακουίνο γράφει: «Η αγάπη μέσα στην οικογένεια, την οποία κάποιος πρόσφατα παρομοίασε με ένα παλιό, ξεπερασμένο μοντέλο αυτοκινήτου, παραμένει το καλύτερο γηριατρικό φάρμακο. Μια έκφραση του προσώπου γεμάτη κατανόηση, ένα ευγενικό χαμόγελο, ένας καλός λόγος ή ένα χάδι βοηθάει περισσότερο από πολλά φάρμακα».—Ελευθερία να Γεράσει Κάποιος (Libertà di invecchiare).

Το Παράδειγμά σας Παίζει Καθοριστικό Ρόλο

Η ένταση που προέρχεται από τις οικογενειακές σχέσεις οι οποίες επιδεινώνονται προκαλεί επίσης συνεχή παράπονα από τη μια γενιά κατά της άλλης. Ίσως κάποιο μέλος της οικογένειας πιστεύει πως ό,τι κάνει κάποιος άλλος είναι εσφαλμένο. Αλλά τα άσχημα αποτελέσματα τα νιώθουν όλοι. Τα παιδιά παρατηρούν πώς φέρονται οι γονείς τους στους παππούδες και, κατόπιν, πώς αντιδρούν οι παππούδες τους. Αν και οι ηλικιωμένοι, ως επί το πλείστον, ίσως υποφέρουν σιωπηλά, τα εγγόνια ακούνε, βλέπουν και θυμούνται. Έτσι επηρεάζονται τα δικά τους μελλοντικά πρότυπα συμπεριφοράς. Ως ενήλικοι, ίσως και αυτά θα φέρονται στους γονείς τους όπως εκείνοι φέρονταν στους παππούδες. Δεν μπορεί κανείς να ξεφύγει από τη Γραφική αρχή: «Ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει».—Γαλάτες 6:7.

Αν τα εγγόνια βλέπουν τους γονείς να φέρονται στους παππούδες αναξιοπρεπώς—να τους ειρωνεύονται, να τους αποστομώνουν με αγένεια, ή ακόμη και να τους εκμεταλλεύονται—ίσως και αυτά να φέρονται με τον ίδιο τρόπο στους γονείς τους όταν θα μεγαλώσουν. Δεν φτάνει να έχετε την κορνίζα με τη φωτογραφία του παππού και της γιαγιάς πάνω στον μπουφέ—πρέπει να τους σέβεστε και να τους αγαπάτε ως άτομα. Αργότερα, τα εγγόνια ίσως εκδηλώσουν την ίδια συμπεριφορά. Λέγεται ότι το φαινόμενο της κακομεταχείρισης των παππούδων γίνεται όλο και πιο διαδεδομένο. Σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να λειτουργούν τηλεφωνικές γραμμές για την παροχή βοήθειας σε ηλικιωμένα άτομα που υφίστανται κακομεταχείριση, παρόμοιες με αυτές που ήδη λειτουργούν για την προστασία των παιδιών.

Η ιδιοτέλεια, η υπερηφάνεια και η έλλειψη αγάπης τρέφουν και επιτείνουν την έλλειψη κατανόησης. Έτσι, αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που προσπαθούν να ξεφορτωθούν τους παππούδες βάζοντάς τους σε γηροκομεία. Μερικοί δεν λογαριάζουν τα έξοδα προκειμένου να απαλλαχτούν από το πρόβλημα της φροντίδας των ηλικιωμένων, και τους αναθέτουν είτε σε ειδικευμένα κέντρα εφοδιασμένα με την τελευταία τεχνολογία είτε σε χωριά συνταξιούχων όπως εκείνα που βρίσκονται στη Φλόριντα ή στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α., όπου υπάρχουν πολλά σούπερ μάρκετ και ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις αλλά ωστόσο δεν υπάρχει το χαμόγελο και το χάδι των αγαπημένων τους καθώς και η αγκαλιά των εγγονιών τους. Ιδιαίτερα στην περίοδο των διακοπών, πολλοί ψάχνουν να βρουν κάποιο μέρος να «παρκάρουν» τη γιαγιά και τον παππού. Στην Ινδία η κατάσταση μερικές φορές γίνεται ακόμη χειρότερη όταν απλώς εγκαταλείπουν μερικούς παππούδες και τους αφήνουν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους.

Οι δυσκολίες για τη διατήρηση στενών οικογενειακών σχέσεων επιδεινώνονται από το διαζύγιο. Μόνο σε μία στις τέσσερις βρετανικές οικογένειες και οι δυο γονείς ζουν ακόμη στο σπίτι. Τα διαζύγια αυξάνονται παγκόσμια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο διαζύγια κάθε χρόνο. Οι παππούδες έτσι απροσδόκητα έρχονται αντιμέτωποι με την κρίση του γάμου των παιδιών τους και τις επακόλουθες δραστικές αλλαγές στις σχέσεις με τα εγγόνια τους. Στην αμηχανία τού πώς να αντιμετωπίσουν έναν πρώην γαμπρό ή μια πρώην νύφη προστίθεται το πρόβλημα «της ξαφνικής άφιξης ‘επίκτητων’ εγγονιών», αν, όπως αναφέρει η ιταλική εφημερίδα Κοριέρε Σαλούτε (Corriere Salute), «ο νέος σύντροφος του γιου ή της κόρης τους έχει παιδιά από προηγούμενο γάμο».

«Σπίθα στη Ζωή Μας»

Εντούτοις, μια ζεστή, τρυφερή σχέση με τον παππού και τη γιαγιά, είτε αυτοί ζουν με την υπόλοιπη οικογένεια είτε όχι, ωφελεί πολύ όλους. «Το να κάνουμε κάτι για τα παιδιά και τα εγγόνια μας», λέει η Ριόκο, μια γιαγιά από το Φουκούι της Ιαπωνίας, «είναι αρκετό για να δώσει σπίθα στη ζωή μας». Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας έρευνας που δημοσίευσε η εφημερίδα Κοριέρε Σαλούτε, αναφέρεται ότι κάποια ομάδα Αμερικανών ειδικών δήλωσε: «Όταν οι παππούδες και τα εγγόνια έχουν την τύχη να απολαμβάνουν μια έντονη και τρυφερή σχέση, το όφελος είναι μεγάλο όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για όλη την οικογένεια».

Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν, για να υπερνικηθούν οι προσωπικές διαφορές, το χάσμα των γενεών και οι έμφυτες τάσεις προς την ιδιοτέλεια που ασκούν τόσο αρνητική επιρροή στις οικογενειακές σχέσεις; Αυτό το ζήτημα θα εξεταστεί στο επόμενο άρθρο.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Το τρομερό όταν γερνάς είναι ότι δεν σε ακούει κανείς».—Αλμπέρ Καμί, Γάλλος συγγραφέας

Συμβίωση με Αγάπη

Αγαπητοί μου γιαγιά και παππού,

Είστε καλά; Νομίζω ότι έχω κρυολογήσει.

Σας ευχαριστώ που παίξατε μαζί μου τις προάλλες. Με πήγατε στο πάρκο και στα δημόσια λουτρά. Πέρασα πολύ ωραία.

Του χρόνου, στις 11 Φεβρουαρίου, έχουμε συναυλία στο σχολείο. Αν μπορείτε να έρθετε ξανά, ελάτε.

Χαιρόμαστε πολύ όταν έρχεστε, γιαγιά και παππού.

Σας παρακαλώ να προσέχετε και να είστε πάντα καλά. Θα κάνει κρύο, γι’ αυτό να προσέχετε να μην κρυολογήσετε.

Ανυπομονώ να έρθετε και να παίξουμε. Δώστε χαιρετίσματα από εμένα στη Γιούμι και στον Μασάκι.

Μίκα (από την Ιαπωνία)

ΣΑΣ έγραψε ποτέ το εγγόνι σας κάποιο παρόμοιο γράμμα; Αν ναι, όταν το λάβατε, αναμφίβολα σας έδωσε πολλή χαρά. Αυτά τα γράμματα αποτελούν απόδειξη μιας όμορφης και τρυφερής σχέσης μεταξύ παππούδων και εγγονιών. Αλλά τι χρειάζεται για να δημιουργήσετε, να διατηρήσετε και να ενισχύσετε αυτού του είδους τη σχέση; Και πώς μπορεί αυτή να αποδειχτεί ωφέλιμη και για τις τρεις γενιές;

Αγάπη—«Τέλειος Δεσμός Ενότητας»

Ο Ρόι και η Τζιν, ένας παππούς και μια γιαγιά από τη Βρετανία, λένε: «Οι κύριες αρχές, όπως πιστεύουμε, είναι η αναγνώριση της ηγεσίας και το να έχουμε καλές σχέσεις μεταξύ μας με αγάπη». Αυτοί οι δύο Μάρτυρες του Ιεχωβά παρέθεσαν συγκεκριμένα το εδάφιο Κολοσσαείς 3:14, το οποίο περιγράφει τη Χριστιανική αγάπη ως ‘τέλειο δεσμό ενότητας’. Η αγάπη προάγει το σεβασμό, το στοχαστικό ενδιαφέρον, την τρυφερότητα και την οικογενειακή ενότητα. Όταν ο μπαμπάς επιστρέφει στο σπίτι από την εργασία, όλη η οικογένεια τρέχει να τον συναντήσει για να τον καλωσορίσει θερμά. Αν υπάρχει αγάπη στην οικογένεια, το ίδιο πράγμα συμβαίνει όταν έρχονται οι παππούδες. «Ήρθε η γιαγιά και ο παππούς!» φωνάζει με ενθουσιασμό ένα παιδί. Εκείνο το βράδυ, ολόκληρη η οικογένεια κάθεται στο τραπέζι, και ο παππούς, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, παίρνει τη θέση που του έχουν κρατήσει στην κορυφή του τραπεζιού. Μπορείτε να δείτε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας σε αυτή τη γεμάτη αγάπη σκηνή; Απολαμβάνετε εσείς αυτή την ευλογία;

‘Τα Γκρίζα Μαλλιά Είναι Στεφάνι Ομορφιάς’

Προφανώς, η αγάπη και ο σεβασμός για τους παππούδες πρέπει να εκδηλώνονται συνεχώς, όχι μόνο σε ειδικές περιστάσεις. Γι’ αυτόν το λόγο, είναι απαραίτητο να εκπαιδεύετε τα παιδιά διαρκώς. Μέσα στην οικογένεια τα παιδιά μαθαίνουν να αγαπούν τους συγγενείς και τους άλλους, ακολουθώντας το υπόδειγμα που θέτουν οι γονείς τους. Το παράδειγμά τους είναι βασικό, όπως έδειξαν πολλοί που ρωτήθηκαν για αυτό το θέμα. Ο Μακάια, ένας πατέρας από την πόλη Μπενίν της Νιγηρίας, λέει: «Νομίζω ότι το παράδειγμα που δίνω με το να σέβομαι τα πεθερικά μου έχει επίσης βοηθήσει τα παιδιά μου να είναι ταπεινά και να δείχνουν σεβασμό. Τα πεθερικά μου τα φωνάζω ‘μπαμπά’ και ‘μαμά’. Τα παιδιά μου ακούν και βλέπουν ότι τους σέβομαι όπως τους δικούς μου γονείς».

Αν τα εγγόνια δεν σέβονται τον παππού και τη γιαγιά τους, αυτοί ίσως αναστατώνονται, όχι τόσο για το ελάττωμα αυτό καθαυτό, όσο για το ότι οι γονείς δεν τα διορθώνουν. Ο Ντιμίτριο, ένας παππούς από τη Ρώμη της Ιταλίας, λέει: «Διακρίνω πόσο μας αγαπούν η κόρη μου και ο γαμπρός μου από τον τρόπο που εκπαιδεύουν τα εγγόνια μας να μας τιμούν και να μας σέβονται». Μερικές φορές, τα εγγόνια μπορεί να φέρονται στους παππούδες με υπερβολική οικειότητα, σαν να ήταν απλώς συνομήλικοι σύντροφοί τους στο παιχνίδι, ή ίσως με κάποιον αέρα ανωτερότητας. Αποτελεί ευθύνη των γονέων να διορθώνουν κάθε τέτοια τάση. Ο Πολ, ένας Μάρτυρας από τη Νιγηρία, λέει: «Πριν από ένα χρόνο περίπου, τα παιδιά άρχισαν να υποτιμούν τη μητέρα μου. Όταν το πρόσεξα αυτό, τους διάβασα το εδάφιο Παροιμίαι 16:31, ΜΝΚ: ‘Τα γκρίζα μαλλιά είναι στεφάνι ομορφιάς’, και επίσης τους θύμισα ότι η γιαγιά είναι μητέρα μου. Όπως ακριβώς σέβονται εμένα, πρέπει να σέβονται και εκείνη. Επίσης μελέτησα μαζί τους το 10ο κεφάλαιο του βιβλίου Η Νεότης σας—Επωφεληθήτε απ’ Αυτήν,a με τίτλο ‘Πώς Βλέπετε τους Γονείς Σας;’ Τώρα, δεν δυσκολεύονται να δείχνουν σεβασμό στη γιαγιά τους».

Τα Οφέλη από την Καλλιέργεια των Οικογενειακών Σχέσεων

Η αμοιβαία τρυφερότητα μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμη και όταν τα μέλη της οικογένειας ζουν μακριά το ένα από το άλλο. Ο Στίβεν, ένας παππούς από τη Νιγηρία, λέει: «Γράφουμε στο καθένα από τα εγγόνια μας ξεχωριστά. Αυτό είναι δύσκολο, αλλά η ανταμοιβή καθώς οικοδομούμε και διατηρούμε στενή σχέση με τα εγγόνια μας είναι πολύ μεγάλη». Οι προσπάθειες των γονέων είναι ουσιώδεις σε αυτόν τον τομέα. Άλλοι, ανάλογα με τις περιστάσεις τους, διατηρούν την επαφή μέσω τηλεφώνου.

Ο Τζιουζέπε, ένας παππούς από το Μπάρι της Ιταλίας ο οποίος έχει 11 εγγόνια, εξηγεί πώς καλλιεργεί θερμή φιλία με τα κοντινότερα μέλη της οικογένειάς του: «Αυτή τη στιγμή, οι τρεις από τις έξι οικογένειες που αποτελούν τη ‘φυλή’ μου ζουν μακριά. Αλλά αυτό δεν μας εμποδίζει να έχουμε ευχάριστες επαφές και συγκεντρώσεις. Έχουμε τη συνήθεια να συγκεντρωνόμαστε όλοι μαζί τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, και οι 24».

Όταν οι παππούδες ζουν μόνοι, αν δεν ανταλλάσσουν τακτικά επισκέψεις, τηλεφωνήματα ή επιστολές με μέλη της οικογένειας, οι σχέσεις μπορεί να γίνουν απρόσωπες. Η τρυφερότητα πρέπει να εκδηλώνεται διαρκώς. Μερικοί παππούδες που είναι μεσήλικες ή απολαμβάνουν καλή υγεία θέλουν να ζουν μόνοι τους όσο είναι ακόμη δραστήριοι και αυτάρκεις. Ωστόσο, αν απομονώσουν εντελώς τον εαυτό τους από τα μέλη της οικογένειας, ίσως επίσης διαπιστώσουν ότι, όταν η ανάγκη τους για τρυφερότητα γίνει μεγαλύτερη, μπορεί να αργεί να καλυφτεί.

Μια άλλη χρήσιμη υπόδειξη προσφέρει ο Μάικλ, ένας παππούς από τη Νιγηρία: «Εφαρμόζω το Χρυσό Κανόνα του Ιησού—να κάνετε στους άλλους ό,τι θα θέλατε να σας κάνουν. Γι’ αυτόν το λόγο τα παιδιά μου με αγαπούν πολύ. Έχουμε θαυμάσια επικοινωνία». Ο ίδιος προσθέτει: «Αν κάποιο από τα εγγόνια μου κάνει κάτι που με αναστατώνει, του το λέω αν είναι απαραίτητο. Αλλά αν είναι κάτι που μπορώ να παραβλέψω, συνήθως το ξεχνάω».

Τα μικρά δώρα και οι μικρές χειρονομίες από μέρους του παππού και της γιαγιάς προκαλούν θετικές αντιδράσεις. Τα καλοσυνάτα, ενθαρρυντικά λόγια, και όχι τα διαρκή παράπονα, κάνουν την οικογενειακή ζωή ευχάριστη. Με το να αφιερώνετε χρόνο στα εγγόνια, με το να τους μαθαίνετε διασκεδαστικά παιχνίδια και χρήσιμες μικροδουλειές, με το να τους αφηγείστε Βιβλικές ιστορίες ή ενδιαφέροντα περιστατικά της οικογένειας, δημιουργείτε θερμές και διαρκείς αναμνήσεις. Τέτοια μικρά αλλά σημαντικά πράγματα κάνουν τη ζωή πιο απολαυστική.

Τα Οφέλη του Αμοιβαίου Σεβασμού

«Οι παππούδες», λέει ο γιατρός Γκάσπαρε Βέλα, «πρέπει να προσέχουν να μην εναντιώνονται στην εξουσία που έχουν οι γονείς να αναθρέψουν τα παιδιά ούτε να ανταγωνίζονται αυτή την εξουσία». «Αλλιώς», προσθέτει, «ξεπερνούν το πεδίο δράσης τους ως παππούδες και γίνονται παππούδες-γονείς». Αυτή η υπόδειξη είναι σε αρμονία με τα όσα λένε οι Γραφές, δηλαδή ότι οι γονείς έχουν την κύρια ευθύνη για την εκπαίδευση των παιδιών τους.—Παροιμίαι 6:20· Κολοσσαείς 3:20.

Λόγω της πείρας τους στη ζωή, είναι εύκολο για τους παππούδες να δίνουν συμβουλές. Ωστόσο, πρέπει να είναι προσεκτικοί να μη δίνουν συμβουλές που είναι ανεπιθύμητες ή μερικές φορές δεν είναι ευπρόσδεκτες. Ο Ρόι και η Τζιν λένε: «Είναι σημαντικό να καταλαβαίνουμε ότι οι γονείς έχουν την πρωταρχική ευθύνη να εκπαιδεύσουν και να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους. Μερικές φορές κάποιος ίσως νιώθει ότι είναι λίγο παραπάνω αυστηροί από όσο πρέπει και σε άλλες περιπτώσεις όχι αρκετά αυστηροί. Τότε είναι ανάγκη να καταπολεμάει τον πραγματικό πειρασμό να παρέμβει». Ο Μάικλ και η Σίνα, παππούς και γιαγιά επίσης από τη Βρετανία, επιβεβαιώνουν το ίδιο σημείο: «Αν τα παιδιά ζητήσουν τη συμβουλή μας, θα τη δώσουμε, αλλά δεν αναμένουμε οπωσδήποτε να τη δεχτούν ούτε θυμώνουμε αν δεν το κάνουν αυτό». Είναι καλό να έχουν εμπιστοσύνη οι ηλικιωμένοι γονείς στους παντρεμένους γιους και κόρες τους. Αυτή η εμπιστοσύνη βελτιώνει τις σχέσεις ανάμεσα στις τρεις γενιές.

Ο Βίβιαν και η Τζέιν, που ζουν στη νότια Αγγλία, προσπαθούν να υποστηρίζουν πάντοτε τη διαπαιδαγώγηση που παρέχουν στα εγγόνια τους ο γιος τους και η νύφη τους, με τους οποίους ζουν: «Δεν προσπαθούμε να επιβάλλουμε τις δικές μας ιδέες όπου ίσως πιστεύουμε κάτι διαφορετικό. Συνειδητοποιώντας ότι υποστηρίζουμε τη μαμά και τον μπαμπά τους, τα παιδιά ποτέ δεν προσπαθούν να μας ‘στρέψουν τον έναν εναντίον του άλλου’». Ακόμη και όταν λείπουν οι γονείς, οι παππούδες πρέπει να είναι προσεκτικοί όσον αφορά τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Ο Χάρολντ από τη Βρετανία λέει: «Οποιαδήποτε διαπαιδαγώγηση νομίζει ο παππούς ότι θα χρειαστεί να δώσει όταν λείπουν οι γονείς θα πρέπει να την έχει συζητήσει εκ των προτέρων με τους γονείς». Ο Χάρολντ προσθέτει ότι μια ευγενική, αλλά σταθερή, κουβέντα στα εγγόνια του ή απλώς μια υπενθύμιση του «τι θα ανέμενε ο γονέας» είναι συνήθως αρκετή.

Όταν ο Κρίστοφερ, ένας παππούς από τη Νιγηρία, παρατηρεί κάποιο ελάττωμα στα δικά του παιδιά, αποφεύγει να μιλάει για αυτό μπροστά στα εγγόνια του: «Δίνω όποια συμβουλή χρειάζεται όταν είμαι μόνος με τους γονείς». Οι γονείς, επίσης, πρέπει να κάνουν το μέρος τους για να εξασφαλίσουν ότι δείχνεται σεβασμός για το ρόλο των παππούδων. «Είναι θεμελιώδες», λέει ο Κάρλο, ένας πατέρας που ζει στη Ρώμη της Ιταλίας, «ποτέ να μην παραπονιέστε για τις αποτυχίες των παππούδων ή άλλων μελών της οικογένειας μπροστά στα παιδιά». Η Χιρόκο, μια Γιαπωνέζα μητέρα, λέει: «Όταν εγείρεται κάποιο πρόβλημα με τα πεθερικά μου, το συζητώ πρώτα με το σύζυγό μου».

Ο Εκπαιδευτικός Ρόλος του Παππού και της Γιαγιάς

Κάθε οικογένεια έχει τη δική της ιστορία, τις συνήθειες και τις εμπειρίες που την ξεχωρίζουν από όλες τις άλλες. Γενικά, ο παππούς και η γιαγιά είναι ο κρίκος των ιστορικών αναμνήσεων της οικογένειας. Σύμφωνα με μια αφρικανική παροιμία, «κάθε γέρος που πεθαίνει είναι μια βιβλιοθήκη που καίγεται». Οι παππούδες μεταδίδουν τις αναμνήσεις από συγγενείς και σημαντικά οικογενειακά γεγονότα, καθώς και τις οικογενειακές αξίες που συχνά ενώνουν την οικογένεια στη βάση της. Χωρίς να συμπεριλάβει την ηθική καθοδηγία που παρέχει η Αγία Γραφή, κάποιος ειδικός είπε ότι, αν «οι νέοι δεν έχουν ιστορικές μνήμες, μεγαλώνουν χωρίς το θεμέλιο της πείρας που υπήρξε πριν από αυτούς, χωρίς αξίες, αβέβαιοι και ανασφαλείς».—Γκαετάνο Μπαρλέτα, Παππούδες και Εγγόνια (Nonni e nipoti).

Στα εγγόνια αρέσει να ακούνε για πράγματα που συνέβησαν όταν η μαμά και ο μπαμπάς και άλλοι συγγενείς ήταν νεαροί. Μπορεί να είναι πολύ διδακτικό και διασκεδαστικό το να ξεφυλλίσετε ένα άλμπουμ με φωτογραφίες. Τι τρυφερότητα και θέρμη μπορεί να δημιουργηθεί όταν οι παππούδες αφηγούνται την ιστορία περασμένων γεγονότων όπως παρουσιάζονται στις φωτογραφίες.

Ο Ρετζ και η Μόλι, ένας παππούς και μια γιαγιά από τη Βρετανία, Μάρτυρες του Ιεχωβά, λένε: «Βρίσκουμε ευτυχία όταν μπορούμε να είμαστε με τα εγγόνια μας και να κάνουμε πράγματα μαζί τους, χωρίς να επεμβαίνουμε στο στενό δεσμό τους με τη μαμά και τον μπαμπά, όταν απαντούμε στις πολλές ερωτήσεις τους, όταν παίζουμε μαζί, όταν διαβάζουμε μαζί, όταν τους δείχνουμε πώς να γράφουν, όταν τα ακούμε να διαβάζουν, όταν παρακολουθούμε τη σχολική τους πρόοδο με στοργικό ενδιαφέρον».

Ένα μεγάλο λάθος που κάνουν πολλοί παππούδες και γονείς είναι ότι ανησυχούν μόνο για τη σωματική ευημερία των παιδιών και των εγγονιών. Ο Ρετζ και η Μόλι, που αναφέρθηκαν παραπάνω, λένε: «Η μεγαλύτερη κληρονομιά που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας είναι να τα βλέπουμε να ανατρέφονται με την αληθινή γνώση του Λόγου του Θεού».—Δευτερονόμιον 4:9· 32:7· Ψαλμός 48:13· 78:3, 4, 6.

Να Ενεργείτε σε Αρμονία με τη Θεία Διδασκαλία

Η Αγία Γραφή, ο Λόγος του Θεού, «ασκεί δύναμη» στους ανθρώπους. Έχει την ικανότητα να τους βοηθάει να ελέγχουν ή να εξαλείφουν διαιρετικά χαρακτηριστικά, όπως η ιδιοτέλεια και η υπερηφάνεια. (Εβραίους 4:12) Όσοι εφαρμόζουν τις διδασκαλίες της, λοιπόν, απολαμβάνουν ειρήνη και ενότητα στην οικογένεια. Μερικά από τα πολυάριθμα εδάφια που βοηθούν τις τρεις γενιές να εξαλείψουν οποιοδήποτε τυχόν χάσμα ίσως υπάρχει ανάμεσά τους είναι τα εδάφια Φιλιππησίους 2:2-4, τα οποία ενθαρρύνουν όλους να εκδηλώνουν αγάπη και ταπεινοφροσύνη, να είναι ενωμένοι, ‘δίνοντας προσοχή, όχι με προσωπικό ενδιαφέρον μόνο σε ό,τι αφορά τα δικά τους ζητήματα, αλλά με προσωπικό ενδιαφέρον και σε ό,τι αφορά τα ζητήματα των άλλων’.

Ενεργώντας σε αρμονία με τη θεία διδασκαλία, οι γονείς και τα εγγόνια παίρνουν πολύ στα σοβαρά την προτροπή να «εξακολουθούν να αποδίδουν την οφειλόμενη ανταμοιβή στους γονείς τους και στους παππούδες τους», από υλική, συναισθηματική και πνευματική άποψη. (1 Τιμόθεο 5:4) Με υγιή φόβο του Ιεχωβά, αυτοί εκδηλώνουν βαθύ σεβασμό στους παππούδες, καθώς θυμούνται τα λόγια Του: ‘Ενώπιον των γκρίζων μαλλιών πρέπει να σηκώνεσαι και πρέπει να δείχνεις στοχαστικό ενδιαφέρον για το πρόσωπο του ηλικιωμένου και πρέπει να φοβάσαι τον Θεό σου’. (Λευιτικόν 19:32, ΜΝΚ) Οι παππούδες εκδηλώνουν αγαθότητα εργαζόμενοι για την ευημερία των απογόνων τους: «Ο αγαθός αφίνει κληρονομίαν εις υιούς υιών».—Παροιμίαι 13:22.

Οι παππούδες, οι γονείς και τα εγγόνια, είτε ζουν μαζί είτε όχι, μπορούν να απολαύσουν αμοιβαία οφέλη από τις τρυφερές σχέσεις που βασίζονται στην αγάπη και στο σεβασμό, όπως ακριβώς αναφέρει το εδάφιο Παροιμίαι 17:6: «Τέκνα τέκνων [Οι εγγονοί, ΜΝΚ] είναι ο στέφανος των γερόντων· και η δόξα [ομορφιά, ΜΝΚ] των τέκνων οι πατέρες αυτών».

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Όταν η οικογένεια ξανασμίγει αυτό μπορεί να συμβάλλει στην ενότητά της

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Ο παππούς και η γιαγιά σας ενθαρρύνονται όταν τους γράφετε κάποιο γράμμα

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Μπορείτε να περάσετε όμορφα ξεφυλλίζοντας ένα οικογενειακό άλμπουμ με τα εγγόνια σας