Λαχάρ—Τα Επακόλουθα της Έκρηξης του Πινατούμπο

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

ΠΛΗΜΜΥΡΙΣΑΝ σπίτια. Καταστράφηκαν επιχειρήσεις. Παρασύρθηκαν οχήματα. Θάφτηκαν κτίρια. Χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να φύγουν για να σωθούν. Άλλοι παγιδεύτηκαν και δεν μπόρεσαν να διαφύγουν. Τι τα προκάλεσε όλα αυτά; Κάποιος σεισμός; Μια χιονοστιβάδα; Όχι. Είναι το εξελισσόμενο σενάριο που γράφουν τα λαχάρ. Τι είναι τα λαχάρ; Τα λαχάρ είναι χείμαρροι που αποτελούνται από νερό και ηφαιστειακά ιζήματα, περιλαμβανομένης χαλαρής τέφρας, ελαφρόπετρας και θραυσμάτων από πρόσφατες καθώς και από προηγούμενες εκρήξεις.

Το πιθανότερο είναι ότι πριν από μία δεκαετία δεν είχατε καν ακούσει το όρος Πινατούμπο των Φιλιππίνων. Αλλά έπειτα από μια μεγάλη έκρηξη που έγινε στις 15 Ιουνίου 1991, η λέξη «Πινατούμπο» έγινε γνωστή σε πολλά μέρη του κόσμου. Αφού κοιμόταν επί 500 χρόνια περίπου, το όρος Πινατούμπο εκσφενδόνισε το ηφαιστειακό περιεχόμενό του δημιουργώντας ένα από τα πιο γιγαντιαία σύννεφα, σε σχήμα μανιταριού, που εμφανίστηκαν αυτόν τον αιώνα. Τέφρα, άμμος και βράχοι εκτινάχτηκαν από το ηφαίστειο και έπεσαν σαν βροχή στη γη σε ποσότητες πρωτοφανείς για την ανθρώπινη εμπειρία.a

Το ηφαίστειο εκτόξευσε τεράστιες ποσότητες υλικών στην ατμόσφαιρα της γης σε ύψος πάνω από 20 χιλιόμετρα. Αν και ένα μέρος από αυτά επέστρεψε στη γη, μεγάλες ποσότητες σκόνης παρέμειναν στον ουρανό—και όχι μόνο σκόνη, αλλά μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του θείου, περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι!

Ίσως θυμάστε μερικά από τα επακόλουθα που προκλήθηκαν παγκόσμια: τα εξαιρετικά όμορφα ηλιοβασιλέματα που υπήρχαν για κάποια χρονική περίοδο· μια ασυνήθιστα λαμπρή ολική έκλειψη ηλίου που έγινε στο Μεξικό και στις γειτονικές περιοχές το 1991· μεταβολή των καιρικών συνθηκών, περιλαμβανομένης της μείωσης της θερμοκρασίας σε μέρη του Βόρειου Ημισφαιρίου· και αυξημένη καταστροφή στο στρώμα του όζοντος της γης. Ή ίσως έχετε ακούσει για την αυξημένη πείνα και τις ασθένειες που έπληξαν τους ανθρώπους οι οποίοι εκτοπίστηκαν εξαιτίας της έκρηξης.

Το Μακροχρόνιο Επακόλουθο

Ένα από τα πιο σοβαρά επακόλουθα της έκρηξης του Πινατούμπο, και πιθανότατα εκείνο που δεν το πρόσεξε ο πολύς κόσμος, είναι το φαινόμενο το οποίο ονομάζεται λαχάρ. Όπως αναφέρθηκε στην αρχική παράγραφο αυτού του άρθρου, τα λαχάρ έχουν προξενήσει απερίγραπτα παθήματα σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Εξαιτίας των λαχάρ, οι συνέπειες της έκρηξης του όρους Πινατούμπο δεν ανήκουν όλες στο παρελθόν. Γίνονται αισθητές μέχρι και σήμερα. Μπορεί να μην έχετε επηρεαστεί εσείς προσωπικά, αλλά στα περίχωρα του όρους Πινατούμπο εξακολουθούν να καταστρέφονται επιχειρήσεις, εργασίες, σπίτια, ζωές, ακόμα και ολόκληρες πόλεις. Ένοχοι είναι τα λαχάρ του Πινατούμπο.

Αν και πολλά λαχάρ ενεργούν σαν ποταμοί λάσπης με ασυνήθιστη περιεκτικότητα σε ιζήματα, όταν το λαχάρ περιέχει πάνω από 60 τοις εκατό ιζήματα, αρχίζει να παίρνει τη μορφή ρευστού μπετόν. Αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά ερημωτικό. Το έντυπο Τεχνικό Αλφαβητάρι για τα Λαχάρ του Πινατούμπο (A Technical Primer on Pinatubo Lahars) δηλώνει: «Αυτή η λάσπη είναι τόσο πυκνή (δύο φορές πυκνότερη από το νερό) ώστε σηκώνει και παρασύρει μεγάλους βράχους, κοφίνια γεμάτα πέτρες, οχήματα, τσιμεντένια κτίρια, ακόμα και γέφυρες».

Πώς σχηματίζονται τα λαχάρ; Θα θυμάστε ότι το όρος Πινατούμπο εκτόξευσε τεράστιες ποσότητες υλικών όταν εξερράγη. Ένα μέρος τους ανέβηκε στην ατμόσφαιρα, αλλά μεγάλο μέρος παρέμεινε στο βουνό και στη γειτονική περιοχή ως πυροκλαστικά (δημιουργημένα από ηφαιστειακή δραστηριότητα) ρευστά αποθέματα. Πόσα ήταν αυτά; Σύμφωνα με μια αναφορά του Ινστιτούτου Ηφαιστειολογίας και Σεισμολογίας των Φιλιππίνων, είχαν όγκο 6,65 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο Αμερικανός ηφαιστειολόγος Κ. Γκ. Νιούχολ λέει ότι τα θραύσματα που εκτινάχτηκαν ήταν αρκετά για «να επιστρώσουν έναν αυτοκινητόδρομο με τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας, ο οποίος θα διέσχιζε τις Η.Π.Α. τουλάχιστον 20 φορές». Από αυτά, τα 3,45 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ήταν σε διαβρώσιμη μορφή—το μόνο που περίμεναν ήταν κάποιες βροχές για να τα παρασύρουν σε χαμηλότερες περιοχές, δημιουργώντας λαχάρ. Στις Φιλιππίνες, οι τροπικές καταιγίδες και οι τυφώνες μπορεί να προκαλέσουν επιπλέον προβλήματα. Μπορεί να πέσει πολλή βροχή σε λίγο χρόνο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία τεράστιων λαχάρ.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει εδώ και αρκετά χρόνια. Επανειλημμένα, καταιγίδες έχουν διαποτίσει τα ηφαιστειακά θραύσματα με νερό, θέτοντάς τα σε κίνηση. Τα λαχάρ έχουν μετατρέψει την εύφορη καλλιεργήσιμη γη σε χερσότοπους και τις κωμοπόλεις σε στέγες που εξέχουν πάνω από το έδαφος. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτό έχει γίνει μέσα σε μια νύχτα. Χιλιάδες σπίτια καταστρέφονται, οι άνθρωποι ξεριζώνονται από τον τόπο τους και αναγκάζονται να αρχίσουν μια καινούρια ζωή σε άλλη περιοχή. Μέχρι τις αρχές του 1995, τα λαχάρ είχαν μεταφέρει το 63 τοις εκατό του πυροκλαστικού υλικού στις πεδιάδες, αλλά αυτό σήμαινε ότι το 37 τοις εκατό παρέμενε στο βουνό, περιμένοντας να προκαλέσει καταστροφές στο μέλλον. Και μεγάλο ποσοστό από το 63 τοις εκατό, το οποίο έχει ήδη κατεβεί, εξακολουθεί να αποτελεί απειλή. Το νερό από τις ισχυρές βροχοπτώσεις σχηματίζει κανάλια στο υλικό που προηγουμένως είχε εναποτεθεί πιο ψηλά. Αυτό στη συνέχεια θέτει ξανά το λαχάρ σε κίνηση, με αποτέλεσμα να απειλούνται ζωές και υπάρχοντα που βρίσκονται χαμηλότερα. Τον Ιούλιο του 1995, η εφημερίδα Μανίλα Μπούλετιν (Manila Bulletin) ανέφερε: «Ενενήντα ένα μπαρανγκάι (χωριά) . . . έχουν σβηστεί από το χάρτη της Κεντρικής Λουζόν, θαμμένα κάτω από τόνους ηφαιστειακών θραυσμάτων».

Η Καταστροφή Ξαναχτυπά

Το βράδυ του Σαββάτου, στις 30 Σεπτεμβρίου 1995, η άγρια τροπική καταιγίδα Μάμενγκ (διεθνώς γνωστή ως Σίμπιλ) χτύπησε τη Λουζόν. Καταρρακτώδεις βροχές σημειώθηκαν στην περιοχή του όρους Πινατούμπο. Αυτό προμήνυε καταστροφή. Τα λαχάρ άρχισαν να κινούνται ξανά. Ό,τι βρισκόταν στο διάβα τους καταποντιζόταν. Σε μια περιοχή, κατέρρευσε κάποιο φράγμα, αφήνοντας έτσι περιοχές οι οποίες δεν είχαν πληγεί προηγουμένως εκτεθειμένες σε λαχάρ που είχαν βάθος μέχρι και 6 μέτρα. Οι μονώροφες κατοικίες πλημμύρισαν εντελώς. Οι άνθρωποι σκαρφάλωσαν στις στέγες των σπιτιών για να σωθούν. Όπου το λαχάρ ήταν ιδιαίτερα πυκνό, είχε παρασύρει βράχους, οχήματα, ακόμα και σπίτια.

Οι πλημμύρες είναι άλλη μια συνέπεια των λαχάρ, εφόσον αυτά αλλάζουν το ρου των ποταμών και το σύστημα αποστράγγισης των νερών. Χιλιάδες σπίτια, πολλά από τα οποία ανήκαν σε οικογένειες Μαρτύρων του Ιεχωβά, καθώς και μερικές Αίθουσες Βασιλείας καλύφτηκαν από τα νερά.

Άλλοι είχαν ακόμα πιο ατυχείς εμπειρίες. Αν κάποιος βυθιστεί στο κινούμενο λαχάρ ή στη φρέσκια λάσπη που αφήνει αυτό, είναι πολύ δύσκολο να σωθεί. Μόνο έπειτα από αρκετές ώρες ή μέρες το υλικό στερεοποιείται αρκετά ώστε να μπορέσει κανείς να περπατήσει πάνω του. Πώς σώθηκαν οι άνθρωποι; Μερικοί έμειναν πάνω στις στέγες των σπιτιών ή στα δέντρα που εξείχαν από το λαχάρ ώσπου μπόρεσαν να περπατήσουν πάνω του. Άλλοι κρέμονταν από τηλεφωνικά καλώδια ή περπατούσαν πάνω σε αυτά, εφόσον το λαχάρ είχε φτάσει σε τέτοιο ύψος. Μερικοί μπουσούλησαν πάνω στην ημίρρευστη λάσπη που είχε αφήσει το λαχάρ. Αρκετοί άνθρωποι δεν τα κατάφεραν. Η κυβέρνηση έστειλε ελικόπτερα στις χειρότερα πληγείσες περιοχές για να πάρουν τους ανθρώπους από τις στέγες.—Βλέπε το συνοδευτικό άρθρο «Σωθήκαμε από ένα Λαχάρ!» για περισσότερες λεπτομέρειες.

Η Αγάπη Υποκινεί Άλλους να Βοηθήσουν

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά χάρηκαν όταν έμαθαν ότι, παρ’ όλο που πολλά σπίτια και μερικές Αίθουσες Βασιλείας καταστράφηκαν ή έπαθαν μεγάλες ζημιές, κανένας από τους Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές τους δεν έχασε τη ζωή του. Ήταν ολοφάνερο, όμως, ότι υπήρχαν μεγάλες ανάγκες μεταξύ εκείνων που είχαν πληγεί από τα λαχάρ ή τις πλημμύρες. Μερικοί Μάρτυρες σώθηκαν μόνο με τα ρούχα που φορούσαν, και αυτά ήταν γεμάτα λάσπη από το λαχάρ. Πώς ανταποκρίθηκαν οι συγχριστιανοί τους στην ανάγκη που υπήρχε;

Πρεσβύτεροι των εκκλησιών από τη γύρω περιοχή έκαναν προσπάθειες να διαπιστώσουν αν οι Χριστιανοί αδελφοί τους ήταν ασφαλείς ή χρειάζονταν βοήθεια προκειμένου να εγκαταλείψουν την περιοχή. Αυτό γινόταν με μεγάλη δυσκολία, εφόσον οι αποθέσεις από τα λαχάρ ήταν ακόμα ρευστές σε πολλές περιοχές. Ο Γκιλιέρμο Τουνγκόλ, πρεσβύτερος στην Εκκλησία Μπακολόρ, είπε: «Πήγαμε να βοηθήσουμε. Περπατούσαμε πάνω στα τηλεφωνικά καλώδια για να φτάσουμε στους αδελφούς». Ο Γουίλσον Ουί, ολοχρόνιος διάκονος στην ίδια εκκλησία, πρόσθεσε: «Ήταν σχεδόν αδύνατον να φτάσουμε εκεί επειδή έπρεπε να διασχίσουμε ένα σημείο στο οποίο υπήρχε νερό που κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα και έφτανε μέχρι το στήθος μας». Αλλά, με προσοχή, τα κατάφεραν και μπόρεσαν να διαπιστώσουν ποια ήταν η κατάσταση των μελών της εκκλησίας και να τα βοηθήσουν όπου ήταν δυνατόν.

Το πρωί της Δευτέρας 2 Οκτωβρίου, το γραφείο τμήματος της Εταιρίας Σκοπιά ήταν ήδη πλήρως ενήμερο για την ανάγκη που υπήρχε. Θα μπορούσαν να βοηθήσουν οι 345 εθελοντές που υπηρετούν στο τμήμα; Ναι! Η ανταπόκριση ήταν άμεση. Μέχρι τις δέκα το πρωί, αυτά τα άτομα και μόνο είχαν συνεισφέρει περίπου έναν τόνο ρούχα για τους Χριστιανούς αδελφούς τους που υπέφεραν. Αυτά, μαζί με μερικά τρόφιμα και χρηματική βοήθεια, στάλθηκαν με φορτηγό που τα παρέδωσε την ίδια μέρα.

Μέσα σε λίγες μέρες, οι εκκλησίες που βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή της Μανίλας ενημερώθηκαν για την ανάγκη. Σύντομα, έστειλαν πάνω από πέντε επιπλέον τόνους ρούχων, μαζί με άλλα απαραίτητα εφόδια. Μια Μάρτυρας από την Ιαπωνία επισκεπτόταν τις Φιλιππίνες την περίοδο της καταστροφής. Είχε μόλις έρθει από το Χονγκ Κονγκ, όπου είχε αγοράσει μερικά ρούχα για τον εαυτό της. Όταν έμαθε για τα δεινά των συγχριστιανών της κοντά στο όρος Πινατούμπο, τους έδωσε όλα τα ρούχα που είχε αγοράσει και γύρισε στην Ιαπωνία χωρίς αυτά. Πόσο ενθαρρυντικό είναι να βλέπουμε αληθινούς Χριστιανούς να εκδηλώνουν αγάπη σε εκείνους που έχουν ανάγκη—όχι μόνο με το να τους εύχονται να πάνε όλα καλά αλλά και με το να ‘τους δίνουν τα αναγκαία για το σώμα τους’.—Ιακώβου 2:16.

Αξιέπαινο, επίσης, είναι το γεγονός ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν επέτρεψαν σε τέτοια περιστατικά να μειώσουν το ζήλο τους για τα πνευματικά πράγματα. Οι Χριστιανικές συναθροίσεις συνεχίστηκαν—παρ’ όλο που το νερό, σε μια περίπτωση, έφτανε μέχρι τους αστραγάλους μέσα στην Αίθουσα Βασιλείας. Κατανοώντας τη σπουδαιότητα της διάδοσης του Γραφικού αγγέλματος σε άλλους, εκείνοι οι Χριστιανοί συνέχισαν να κηρύττουν από σπίτι σε σπίτι. Μερικοί έπρεπε να περπατήσουν με δυσκολία μέσα σε νερά για να φτάσουν στην περιοχή που επρόκειτο να δώσουν μαρτυρία—περιοχή που δεν είχε πλημμυρίσει τόσο πολύ. Έπαιρναν μαζί τους ρούχα και άλλαζαν σε κάποια πιο στεγνή τοποθεσία. Έτσι, μολονότι εκείνοι οι Χριστιανοί υπέφεραν, δεν επέτρεψαν σε αυτό να τους κάνει να σταματήσουν να εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τους άλλους.

Ναι, τα επακόλουθα του Πινατούμπο ξεπερνούν αυτό που μπορεί να νόμιζαν μερικοί. Είναι μια ιστορία η οποία θα συνεχίζεται για χρόνια. Καταβάλλονται προσπάθειες για τον έλεγχο των λαχάρ, αλλά, μερικές φορές, αυτό δεν είναι ανθρωπίνως δυνατόν. Πόσο ευχάριστο είναι να βλέπουμε ότι, όταν εγείρονται τέτοιες καταστάσεις, οι αληθινοί Χριστιανοί τις χρησιμοποιούν ως ευκαιρία για να εκδηλώσουν την αγάπη τους για τον Θεό και για τον πλησίον!

[Υποσημείωση]

[Χάρτης/Εικόνα στη σελίδα 21]

Πώς Επηρέασε τον Κόσμο το Όρος Πινατούμπο

ΑΠΟ τη στιγμή που μια ηφαιστειακή έκρηξη του μεγέθους που είχε η έκρηξη του όρους Πινατούμπο κοπάζει προοδευτικά ή σταματάει, το θέμα τελείωσε. Σωστά; Κάθε άλλο! Προσέξτε μερικά από τα παρατεινόμενα παγκόσμια επακόλουθα.

◼ Ίσως βλέπατε εξαιρετικά όμορφα ηλιοβασιλέματα για κάποια χρονική περίοδο μετά την έκρηξη.

◼ Οι επιστήμονες στο Μεξικό έμειναν έκπληκτοι με την ασυνήθιστα λαμπρή ολική έκλειψη ηλίου που έγινε στις 11 Ιουλίου 1991. Ποιος ήταν ο λόγος; Η έκρηξη του όρους Πινατούμπο. Τα σωματίδια σκόνης που εκτίναξε διασκόρπισαν το φως του στέμματος περισσότερο από το κανονικό.

◼ Οι καιρικές συνθήκες επηρεάστηκαν επίσης. Περίπου τρεις μήνες μετά την έκρηξη, αναφέρθηκε ότι το Τόκιο της Ιαπωνίας δεχόταν περίπου 10 τοις εκατό λιγότερο άμεσο ηλιακό φως από ό,τι συνήθως. Η ηφαιστειακή τέφρα παγίδεψε κάποιο μέρος του ηλιακού φωτός. Το περιοδικό Επιστημονικά Νέα (Science News) έδειξε ότι η μέση θερμοκρασία σε περιοχές του Βόρειου Ημισφαιρίου μειώθηκε κατά 1 περίπου βαθμό Κελσίου.

◼ Μια ακόμα συνέπεια ήταν η αυξημένη καταστροφή στο στρώμα του όζοντος της γης. Το θειικό οξύ που βρέθηκε στην ατμόσφαιρα εξαιτίας της έκρηξης, σε συνδυασμό με τα ανθρωποποίητα χλώρια, είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί το όζον. Το στρώμα του όζοντος φυσιολογικά λειτουργεί ως ατμοσφαιρική ασπίδα που προστατεύει τους ανθρώπους από το να πάθουν καρκίνο. Λίγο μετά την έκρηξη, τα επίπεδα του όζοντος στην Ανταρκτική έπεσαν σχεδόν στο μηδέν· στον ισημερινό, τα επίπεδα μειώθηκαν κατά 20 τοις εκατό.

◼ Η πείνα και οι ασθένειες αποτέλεσαν επιπρόσθετες αρνητικές συνέπειες. Οι άνθρωποι που μετακόμισαν εξαιτίας του ηφαιστείου αναγκάστηκαν να ζήσουν προσωρινά σε καταυλισμούς, όπου οι αρρώστιες μεταδίδονταν αστραπιαία. Ιδιαίτερα σκληρά χτυπήθηκαν οι Αέτας, μια φυλή που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη γη της εξαιτίας της έκρηξης και να ζήσει σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν είχε συνηθίσει.

[Εικόνα]

Πρόσφυγες από περιοχές που πλήγηκαν από πλημμύρες ή από λαχάρ

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Σπίτι που το παρέσυρε το λαχάρ

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Διώροφα κτίρια σκεπασμένα μέχρι τη στέγη

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Μεγάλες εκτάσεις πανέμορφης καλλιεργήσιμης γης μετατράπηκαν σε χερσότοπους εξαιτίας των λαχάρ

[Εικόνες στη σελίδα 19]

Πάνω: Τράπεζα στο Μπακολόρ, της Παμπάνγκα, μισοσκεπασμένη από ένα λαχάρ, Μάρτιος 1995

Κάτω: Η ίδια τράπεζα εντελώς σκεπασμένη από ένα μεταγενέστερο λαχάρ, Σεπτέμβριος 1995