Ο Μύθος που Δεν Λέει να Πεθάνει
ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ σε όλο τον κόσμο τον λατρεύουν. Κάποια πρόσφατη χρονιά τα γαλλικά ταχυδρομεία έλαβαν περίπου 800.000 γράμματα για αυτόν—κυρίως από παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και οχτώ χρονών. Με τα πυκνά λευκά γένια του και την κόκκινη στολή του που έχει στις άκρες λευκή γούνα, η πρόσχαρη φυσιογνωμία του Άγιου Βασίλη φαίνεται πως είναι ένα από τα δημοφιλέστερα χαρακτηριστικά των εορταστικών εκδηλώσεων. Μπορείτε, λοιπόν, να φανταστείτε ένα ομοίωμά του να καίγεται; Αυτό ακριβώς συνέβη πριν από 50 και πλέον χρόνια στην Ντιζόν της Γαλλίας. Στις 23 Δεκεμβρίου 1951 ο Άγιος Βασίλης «εκτελέστηκε» μπροστά στα μάτια 250 περίπου παιδιών.
Ποιο ήταν το έγκλημά του; Η εφημερίδα Φρανς-Σουάρ (France-Soir) ανέφερε ότι αυτή η εκτέλεση «αποφασίστηκε με τη σύμφωνη γνώμη του κλήρου, ο οποίος είχε καταδικάσει τον Άγιο Βασίλη ως σφετεριστή και αιρετικό» και τον είχε κατηγορήσει ότι «έδωσε ειδωλολατρικό χαρακτήρα στα Χριστούγεννα». Ήταν «μια συμβολική κίνηση», ανέφερε κάποια ανακοίνωση. «Το ψεύδος δεν μπορεί να αφυπνίσει τα θρησκευτικά αισθήματα των παιδιών και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί εκπαιδευτική μέθοδο».
Ορισμένοι κληρικοί πίστευαν ότι τα έθιμα που αφορούσαν τον Άγιο Βασίλη απομάκρυναν τον κόσμο από «το καθαρά Χριστιανικό νόημα» της Γέννησης. Πράγματι, στο περιοδικό Σύγχρονοι Καιροί (Les Temps Modernes) του Μαρτίου του 1952, ο εθνολόγος Κλοντ Λεβί-Στραούς αποκάλεσε την πίστη στον Άγιο Βασίλη «μια από τις πιο δυναμικές εστίες της ειδωλολατρίας ανάμεσα στους σύγχρονους ανθρώπους» και δήλωσε ότι η εκκλησία δικαιολογημένα την καταδίκασε. Ο Λεβί-Στραούς επισήμανε επίσης ότι οι καταβολές του Άγιου Βασίλη ανάγονται στο παρελθόν, στο βασιλιά των Σατουρναλίων. Τα Σατουρνάλια γιορτάζονταν στην αρχαία Ρώμη από τις 17 ως τις 24 Δεκεμβρίου. Εκείνη την εβδομάδα διακοσμούσαν τα κτίρια με φυτά και αντάλλασσαν δώρα. Όπως και τα Χριστούγεννα, τα Σατουρνάλια χαρακτηρίζονταν από γλέντια.
Τώρα, 50 και πλέον χρόνια μετά την καύση του ομοιώματός του, πώς βλέπουν οι Καθολικοί στη Γαλλία τον Άγιο Βασίλη; Αυτή η παμπάλαιη παράδοση των ρωμαϊκών Σατουρναλίων αποτελεί μέρος των Χριστουγέννων όπως ακριβώς και η απεικόνιση του Ιησού στη φάτνη. Περιστασιακά, κάποιος ιερέας καταγγέλλει ότι ο Άγιος Βασίλης εκπροσωπεί μια μορφή κερδοσκοπίας η οποία παραμερίζει τον Χριστό από τη γιορτή των Χριστουγέννων. Για τους περισσότερους, ωστόσο, οποιοιδήποτε ενδοιασμοί σχετικά με τις ειδωλολατρικές ρίζες του Άγιου Βασίλη έχουν κατασιγαστεί στο όνομα της κοινής αποδοχής.
[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 13]
DR/© Cliché Bibliothèque nationale de France, Paris