Παρά την έλξη που ασκούν τα λαχεία σε παγκόσμια κλίμακα, μια άλλη μορφή τυχερών παιχνιδιών γνωρίζει αυξανόμενη δημοτικότητα: οι μηχανές τυχερών παιχνιδιών με κερματοδέκτη. Μολονότι οι «ληστές με το ένα χέρι» δεν χαρίζουν περιουσίες μέσα σε μια νύχτα, ωστόσο δίνουν στον παίκτη εκείνη τη στιγμή την ευκαιρία να κερδίσει κάποιο ποσό—το οποίο, μάλιστα, μπορεί να είναι αξιοσέβαστο. Και αυτές οι μηχανές δεν βρίσκονται πλέον μόνο στα καζίνο. Έξυπνα στιχάκια, φωτάκια που αναβοσβήνουν και ο ήχος των κερμάτων που κατά διαστήματα πέφτουν σωρηδόν διαλαλούν την έντονη παρουσία τους σε πολλές ευρωπαϊκές καφετέριες, κλαμπ, εστιατόρια και ξενοδοχεία.

Η Φράνσις είναι μια ηλικιωμένη χήρα που ζει στην πόλη της Νέας Υόρκης. Δυο με τρεις φορές την εβδομάδα, καλύπτει με το λεωφορείο απόσταση δυόμισι ωρών μέχρι την Ατλάντικ Σίτι στο Νιου Τζέρσεϊ. Μόλις φτάνει, μπαίνει σ’ ένα από τα καζίνο της πόλης, όπου παίζει στις μηχανές των τυχερών παιχνιδιών επί έξι περίπου ώρες, και μετά επιστρέφει στο σπίτι της. «Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς την Ατλάντικ Σίτι», σχολιάζει. «Ξέρετε, αυτή είναι η διασκέδασή μας· έτσι περνάμε τον καιρό μας».

Κάποιοι άλλοι θεωρούν τα τυχερά παιχνίδια κάτι παραπάνω από απλή διασκέδαση, διαφυγή από τη ρουτίνα της καθημερινότητας ή μια ελπιδοφόρα απόπειρα να «κάνουν την τύχη τους». Στην περίπτωσή τους αυτά αποτελούν σημαντικό—αν όχι ουσιώδες—μέρος της ζωής.

«Παίζω τυχερά παιχνίδια επειδή μου αρέσει το ρίσκο που περιλαμβάνουν», εξηγεί ο Λουσιάνο από την Κόρδοβα της Ισπανίας. «Δεν δικαιολογώ τον εαυτό μου», προσθέτει, «αλλά είναι γεγονός πως αισθανόμουν κατάθλιψη και γι’ αυτό άρχισα να παίζω μπίνγκο. Κατόπιν στράφηκα σε άλλα τυχερά παιχνίδια. Αισθάνεσαι υπέροχα όταν έχεις την τσέπη σου γεμάτη χαρτονομίσματα και είσαι έτοιμος να παίξεις». Ένας άλλος τακτικός παίκτης τυχερών παιχνιδιών, ο οποίος έχασε τη θέση που είχε ως διευθυντής σε μια εταιρία, ρωτήθηκε αν σκεφτόταν το ενδεχόμενο να σταματήσει αυτή τη μανία του. «Να σταματήσω;» απάντησε. «Δεν μπορώ να το κάνω αυτό. Είναι η ζωή μου».

Όταν τα Τυχερά Παιχνίδια Ξεφεύγουν από τον Έλεγχο

Τι είναι αυτό που μεταβάλλει κάποιους από ευκαιριακούς παίκτες σε μανιώδεις; Τα αίτια ποικίλλουν, αλλά με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, οι παίκτες φτάνουν σ’ ένα σημείο στη ζωή τους που αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς τα τυχερά παιχνίδια. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 7). Μερικοί ανακαλύπτουν στα τυχερά παιχνίδια τις συγκινήσεις που λείπουν από τη ζωή τους. Μια γυναίκα που παίζει τυχερά παιχνίδια εξήγησε: «Δεν με νοιάζει ιδιαίτερα αν κερδίζω ή αν χάνω. Όταν βάζω ένα στοίχημα, και ειδικά όταν ποντάρω περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι οι γύρω μου, αισθάνομαι ότι είμαι το πιο σπουδαίο πρόσωπο στον κόσμο. Οι άλλοι με σέβονται. Αυτό το αίσθημα με συνεπαίρνει!»

Άλλοι άνθρωποι στρέφονται στα τυχερά παιχνίδια από μοναξιά ή από κατάθλιψη. Η Έστερ, μητέρα τεσσάρων παιδιών, παντρεύτηκε έναν στρατιωτικό ο οποίος έλειπε συχνά από το σπίτι. Εκείνη ένιωθε μοναξιά και άρχισε να παίζει στις μηχανές τυχερών παιχνιδιών που βρίσκονταν σε αίθουσες ψυχαγωγίας. Σε λίγο έπαιζε αρκετές ώρες κάθε μέρα. Τα λεφτά για τα ψώνια σύντομα εξαφανίζονταν και τα προβλήματα πολλαπλασιάζονταν. Προσπαθούσε να κρύψει από το σύζυγό της το γεγονός ότι έχανε χρήματα, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσε απεγνωσμένα να δανείζεται από τράπεζες και από άλλους προκειμένου να συνεχίσει να ικανοποιεί τον εθισμό της, ο οποίος κόστιζε 200 δολάρια (περ. 36.000 δρχ.) τη μέρα.

Υπάρχουν επίσης εκείνοι των οποίων το πάθος πυροδοτείται από μια νίκη που τους απέφερε μεγάλα κέρδη. Ο Ρόμπερτ Κάστερ, μια αυθεντία σε ζητήματα που αφορούν τους μανιώδεις παίκτες, εξηγεί: «Γενικά, εκείνοι που αρχίζουν την καριέρα τους στα τυχερά παιχνίδια κερδίζοντας νωρίς και σε τακτική βάση γίνονται μανιώδεις παίκτες». Από εκεί κι έπειτα, η επιθυμία τους να συνεχίσουν να κερδίζουν υπερνικά οτιδήποτε άλλο.

Από Αγάπη για το Χρήμα

Οι άνθρωποι παίζουν για να κερδίσουν χρήματα, πολλά χρήματα αν είναι δυνατόν. Αλλά στην περίπτωση του μανιώδους παίκτη, τα χρήματα που κερδίζει αποκτούν μια ιδιαίτερη σαγήνη. Στα μάτια του, όπως εξηγεί ο Ρόμπερτ Κάστερ, «χρήματα ίσον κύρος. . . . Χρήματα ίσον φιλία. . . . Χρήματα ίσον γιατρικό». Και γιατί έχουν τα χρήματα τόση σημασία γι’ αυτόν;

Στους κύκλους των τυχερών παιχνιδιών, οι άνθρωποι θαυμάζουν το μεγάλο νικητή ή αυτόν που ξοδεύει πολλά. Θέλουν να βρίσκονται γύρω του. Επομένως, τα χρήματα που κερδίζει λένε στον παίκτη ότι είναι κάποιος, ότι είναι έξυπνος. Τα χρήματα τον κάνουν επίσης να ξεχνάει τα προβλήματά του, τον βοηθούν να χαλαρώνει και του φτιάχνουν τη διάθεση. Σύμφωνα με τα λόγια του ερευνητή Τζέι Λίβινγκστον, οι μανιώδεις παίκτες «επενδύουν όλο το συναισθηματικό τους κόσμο στο χρήμα». Αυτό είναι τραγικό λάθος.

Όταν το «μπαλόνι ξεφουσκώνει» και ο παίκτης χάνει ξανά και ξανά, τα χρήματα αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Τώρα επιζητεί απεγνωσμένα να πάρει πίσω όσα έχασε. Πώς μπορεί να εξοικονομήσει αρκετά χρήματα για να πληρώσει τους πιστωτές του και να αρχίσει πάλι να έχει «ρέντα»; Σε λίγο καιρό, η ζωή του καταντά μια αδιάκοπη αναζήτηση μετρητών και τίποτα παραπάνω.

Αυτή η αξιοθρήνητα οικτρή κατάσταση αποτελεί καθεστώς για εκατομμύρια παίκτες. Τα άτομα αυτά αντιπροσωπεύουν και τα δυο φύλα, όλες τις ηλικίες και όλα τα κοινωνικά στρώματα. Και όλοι είναι ευάλωτοι, όπως γίνεται φανερό από το πρόσφατο μεγάλο κύμα εφήβων και νοικοκυρών που έχουν εθιστεί στα τυχερά παιχνίδια.

Εθισμένοι Έφηβοι και Νοικοκυρές

Τα νεαρά άτομα αποτελούν εύκολη λεία για τις συναρπαστικές μηχανές με κερματοδέκτη ή για άλλα τυχερά παιχνίδια που τους παρέχουν την προοπτική του γρήγορου κέρδους. Μια έρευνα που διεξάχθηκε σε κάποια πόλη της Αγγλίας αποκάλυψε ότι οι 4 στους 5 14χρονους έπαιζαν στις μηχανές τυχερών παιχνιδιών τακτικά και οι περισσότεροι είχαν αρχίσει να παίζουν από τα 9 τους χρόνια. Μερικοί έχαναν μαθήματα στο σχολείο προκειμένου να παίξουν. Μια έρευνα που διεξάχθηκε σε γυμνασιόπαιδα από τις Η.Π.Α. αποκάλυψε ότι το 6 τοις εκατό «παρουσίαζαν σημάδια που φανέρωναν ότι ενδεχομένως ήταν παθολογικοί παίκτες».

Ο Μανουέλ Μελγκαρέχο, αρχηγός μιας θεραπευτικής ομάδας στη Μαδρίτη, η οποία αποτελείται από πρώην παίκτες, εξήγησε στο Ξύπνα! ότι ένα ευεπηρέαστο νεαρό άτομο μπορεί να αγκιστρωθεί στα τυχερά παιχνίδια κερδίζοντας έστω κι ένα μεγάλο ποσό στις μηχανές τυχερών παιχνιδιών με κερματοδέκτη. Πολύ γρήγορα, τα τυχερά παιχνίδια τού γίνονται χόμπι και πάθος. Σε λίγο καιρό, το νεαρό άτομο που έχει εθιστεί μπορεί να αρχίσει να πουλάει οικογενειακά κειμήλια ή να κλέβει την οικογένειά του ή ακόμη να καταφεύγει σε μικροκλοπές ή στην πορνεία προκειμένου να βρει χρήματα για να ικανοποιήσει τον εθισμό του.

Όνειρα που Γίνονται Εφιάλτες

Τα όνειρα αποτελούν το θεμέλιο πάνω στο οποίο είναι οικοδομημένα τα τυχερά παιχνίδια. Για μερικούς παίκτες τα όνειρα του πλούτου είναι εφήμερα, αλλά για το μανιώδη παίκτη αυτά τα όνειρα γίνονται το πάθος του, ένα πάθος που το κυνηγάει ασταμάτητα, φτάνοντας ως το χείλος της χρεοκοπίας, της φυλάκισης, ακόμα και του θανάτου.

Τα τυχερά παιχνίδια υπόσχονται να καλύψουν βασικές ανάγκες—την ανάγκη για μια ευχάριστη απασχόληση, για κάποιες συγκινήσεις, για επιπλέον χρήματα ή για διαφυγή από τις καθημερινές ανησυχίες—όμως το κρυφό τίμημα μπορεί να αποδειχτεί υπέρογκο, όπως με λύπη έχουν διαπιστώσει οι μανιώδεις παίκτες.