Οι «Νέοι» Παππούδες

«Καλώς ήρθατε στο Σπίτι της Γιαγιάς και του Παππού—Παραχαϊδεύουμε τα Παιδιά ενώ Περιμένετε». Αυτά λέει η ταμπέλα που υπάρχει στην είσοδο του σπιτιού του Τζιν και της Τζέιν.

ΩΣΤΟΣΟ, μπαίνοντας μέσα δεν βλέπετε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι να κάθεται σε κουνιστές καρέκλες. Αντίθετα, βρίσκετε ένα νεαρό, δραστήριο ζευγάρι γύρω στα 40. Αντί να αποφεύγουν το ρόλο του “αξιοσέβαστου συμβουλάτορα”, ο Τζιν και η Τζέιν έχουν αποδεχτεί με ενθουσιασμό την ιδιότητα του παππού και της γιαγιάς. «Είναι αλήθεια ότι πρόκειται για ένα από εκείνα τα μικρά σημάδια στη ζωή που σου δείχνουν ότι γερνάς», λέει ο Τζιν, «αλλά αυτή είναι μια από τις ανταμοιβές για το ότι ανέθρεψες τα παιδιά σου—η απόκτηση εγγονιών».

Μια αρχαία παροιμία λέει: «Το στεφάνι των γερόντων είναι οι εγγονοί». (Παροιμίες 17:6) Οι παππούδεςa και τα εγγόνια συνήθως απολαμβάνουν έναν πολύ ιδιαίτερο δεσμό αγάπης και οικειότητας. Και σύμφωνα με το περιοδικό Γενιές (Generations), «ένας πρωτοφανής αριθμός ανθρώπων στην αμερικανική κοινωνία έχουν αποκτήσει εγγόνια». Πού οφείλεται αυτό; Στην «αυξημένη αναμενόμενη διάρκεια ζωής και στους νέους ρυθμούς που επικρατούν στον κύκλο της οικογενειακής ζωής», εξηγεί το άρθρο. «Οι αλλαγές στη θνησιμότητα και στα ποσοστά των γεννήσεων σημαίνουν ότι, όπως υπολογίζεται, τα τρία τέταρτα των ενηλίκων θα ζήσουν για να αποκτήσουν εγγόνια . . . Οι περισσότεροι μεσήλικοι αποκτούν εγγόνια γύρω στα 45 τους».

Μια νέα γενιά παππούδων έχει κάνει την εμφάνισή της σε μερικές χώρες. Πολλοί, ωστόσο, διαπιστώνουν ότι ασχολούνται ολοένα και περισσότερο με τη φροντίδα των εγγονιών τους. Για παράδειγμα, ο γιος του Τζιν και της Τζέιν και η πρώην νύφη τους πήραν διαζύγιο και έχουν από κοινού την επιμέλεια του παιδιού τους. «Προσπαθούμε να βοηθήσουμε φροντίζοντας τον εγγονό μας τις ώρες που εργάζεται ο γιος μας», εξηγεί η Τζέιν. Σύμφωνα με μια έρευνα, στις Ηνωμένες Πολιτείες οι παππούδες οι οποίοι φροντίζουν τα εγγόνια τους αφιερώνουν κατά μέσο όρο περίπου 14 ώρες την εβδομάδα σε αυτόν το σκοπό. Οι μισθοί για αυτό θα ισοδυναμούσαν με 29 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 8,7 τρισ. δρχ.) το χρόνο!

Τι χαρές γεύονται οι σημερινοί παππούδες; Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν; Τα άρθρα που ακολουθούν θα ασχοληθούν με αυτά τα ερωτήματα.

Παππούς και Γιαγιά—Χαρές και Δυσκολίες

«Μου αρέσει που είμαι παππούς! Απολαμβάνεις τα εγγόνια σου χωρίς να νιώθεις υπόλογος ή υπεύθυνος για αυτά. Συνειδητοποιείς ότι ασκείς κάποια επιρροή στη ζωή τους, αλλά βασικά δεν έχεις εσύ τον τελευταίο λόγο. Τον έχουν οι γονείς τους».—Τζιν, ένας παππούς.

ΓΙΑΤΙ νιώθει κάποιος τόσο μεγάλο ενθουσιασμό όταν αποκτά εγγόνια; Οι ερευνητές τονίζουν ότι οι συνηθισμένες απαιτήσεις που φυσιολογικά έχουν οι γονείς από τα παιδιά μπορούν να προξενήσουν μεγάλη ένταση. Επειδή οι παππούδες συνήθως δεν έχουν τέτοιες απαιτήσεις, η σχέση που μπορούν να απολαμβάνουν με τα εγγόνια τους είναι πολύ πιο απαλλαγμένη από άγχος. Όπως το θέτει ο γιατρός Άρθουρ Κόρνχαμπερ, είναι ελεύθεροι να αγαπούν τα εγγόνια τους απλώς «επειδή είναι εγγόνια τους». Μια γιαγιά, η Έστερ, λέει: «Με τα δικά μου παιδιά, κάθε μέρα επηρεαζόμουν συναισθηματικά πάρα πολύ από οτιδήποτε έκαναν. Τώρα που είμαι γιαγιά, νιώθω ελεύθερη απλώς να απολαμβάνω και να αγαπάω τα εγγόνια μου».

Επιπλέον, η σοφία και η ικανότητα στο χειρισμό ζητημάτων αυξάνονται με τα χρόνια. (Ιώβ 12:12) Οι παππούδες δεν είναι πλέον νέοι και άπειροι, αλλά αντίθετα έχουν εξοικειωθεί επί χρόνια με την ανατροφή παιδιών. Έχοντας μάθει από τα λάθη τους, ίσως τώρα ξέρουν καλύτερα πώς να φέρονται στα παιδιά από ό,τι όταν ήταν πιο νέοι.

Γι’ αυτό, ο Δρ Κόρνχαμπερ συμπεραίνει: «Ένας κατάλληλος και στοργικός δεσμός ανάμεσα στους παππούδες και στα εγγόνια είναι απαραίτητος για τη συναισθηματική υγεία και την ευτυχία και των τριών γενεών. Αυτός ο δεσμός αποτελεί φυσικό κληρονομικό δικαίωμα των παιδιών, . . . ένα κληροδότημα από τους μεγαλυτέρους τους το οποίο ωφελεί όλα τα μέλη της οικογένειας». Το περιοδικό Οικογενειακές Σχέσεις (Family Relations) κάνει μια παρόμοια παρατήρηση: «Οι παππούδες που δέχονται και ενστερνίζονται αυτόν το ρόλο αναπτύσσουν ένα αίσθημα αυξημένης ευεξίας και ενισχυμένου ηθικού».

Ο Ρόλος των Παππούδων

Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί ρόλοι τους οποίους μπορούν να παίξουν οι παππούδες. «Μπορούν να παρέχουν υποστήριξη στα παντρεμένα παιδιά τους», λέει ο Τζιν. «Πιστεύω ότι κάνοντάς το αυτό, μπορούν να αντισταθμίσουν μερικές από τις δύσκολες περιστάσεις που αντιμετωπίζουν οι νεαροί γονείς». Οι παππούδες μπορούν επίσης να κάνουν πολλά για να υποστηρίζουν τα ίδια τα εγγόνια τους. Συνήθως οι παππούδες είναι εκείνοι που αφηγούνται διάφορα περιστατικά από τα οποία το παιδί μαθαίνει την ιστορία της οικογένειας. Οι παππούδες συχνά παίζουν βασικό ρόλο στη μεταβίβαση της θρησκευτικής κληρονομιάς της οικογένειας.

Σε πολλές οικογένειες, οι παππούδες είναι οι έμπιστοι σύμβουλοι. «Τα παιδιά μπορεί να σας πουν πράγματα που δεν νιώθουν άνετα να τα συζητήσουν με τους γονείς τους», λέει η Τζέιν, η οποία αναφέρθηκε στο πρώτο άρθρο. Οι γονείς γενικά δέχονται ευχάριστα αυτή την επιπρόσθετη υποστήριξη. Σύμφωνα με μια μελέτη, «πάνω από το 80 τοις εκατό των εφήβων θεωρούσαν τους παππούδες τους έμπιστους φίλους. . . . Σε ένα μεγάλο ποσοστό, τα ενήλικα εγγόνια διατηρούν τακτικές επαφές με τους παππούδες με τους οποίους ήταν πιο δεμένα».

Οι παππούδες που εκδηλώνουν αγάπη μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για ένα παιδί το οποίο στερείται την κατάλληλη φροντίδα στο σπίτι. «Η γιαγιά μου ήταν το πιο σημαντικό πρόσωπο για εμένα στα πρώτα παιδικά μου χρόνια», γράφει η Σέλμα Βάσερμαν. «Η γιαγιά μου ήταν εκείνη που μπήκε στη ζωή μου και γέμισε τον κόσμο μου με φροντίδα. Είχε μια αγκαλιά πιο μεγάλη και από την παραλία του Μαϊάμι, και όταν με έκλεινε μέσα σε αυτήν, ήξερα ότι ήμουν ασφαλής. . . . Από τη γιαγιά μου έμαθα τα πιο σημαντικά πράγματα για τον εαυτό μου—ότι με αγαπούσαν και ότι, επομένως, άξιζα την αγάπη των άλλων».—Η Γιαγιά που Μένει Μακριά (The Long Distance Grandmother).

Ένταση στην Οικογένεια

Ωστόσο, ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς δεν είναι απαλλαγμένος από την ένταση και τα προβλήματα. Κάποια μητέρα, για παράδειγμα, θυμάται έναν άσχημο καβγά που είχε με τη δική της μητέρα σχετικά με το ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να κάνουν το μωρό να ρευτεί. «Αυτό δημιούργησε ένα χάσμα μεταξύ μας σε μια στιγμή που ήμουν πολύ ευάλωτη». Είναι ευνόητο ότι οι νεαροί γονείς θέλουν την επιδοκιμασία των γονέων τους όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο ανατρέφουν τα παιδιά τους. Γι’ αυτό, οι εισηγήσεις από τους καλοπροαίρετους γονείς τους μπορεί να τους φαίνονται σαν επίκριση που καταρρακώνει.

Στο βιβλίο του Μεταξύ Γονέων και Παππούδων (Between Parents and Grandparents), ο Δρ Κόρνχαμπερ μιλάει για δύο γονείς που αντιμετωπίζουν ένα άλλο κοινό πρόβλημα. Μια μητέρα λέει: «Κάθε μέρα μού κάνουν έφοδο οι γονείς μου, και αναστατώνονται αν δεν είμαι στο σπίτι όταν έρχονται. . . . Δεν σκέφτονται εμένα—τα αισθήματά μου και την ιδιωτική μου ζωή». Κάποιος πατέρας παραπονιέται: «Οι γονείς μου θέλουν να ελέγχουν την κορούλα μου. Ασχολούνται με τη Σούζι 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. . . . Σκεφτόμαστε να μετακομίσουμε».

Μερικές φορές, επίσης, οι παππούδες κατηγορούνται ότι κακομαθαίνουν τα εγγόνια τους κατακλύζοντάς τα με δώρα. Ασφαλώς, η γενναιοδωρία είναι τόσο φυσιολογική για τους παππούδες όσο η αναπνοή, αλλά μερικοί φαίνεται ότι το παρακάνουν σε αυτόν τον τομέα. Μερικές φορές, όμως, τα παράπονα των γονέων μπορεί να υποκινούνται από ζήλια. (Παροιμίες 14:30) «Οι γονείς μου ήταν αυστηροί και σκληροί μαζί μου», ομολογεί η Μίλντρεντ. «Με τα παιδιά μου είναι γενναιόδωροι και [ανεκτικοί]. Ζηλεύω επειδή η συμπεριφορά τους απέναντί μου δεν έχει αλλάξει καθόλου». Ανεξάρτητα από τα κίνητρα ή τις αιτίες, μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα αν οι παππούδες δεν σέβονται τις επιθυμίες των γονέων σε σχέση με την προσφορά δώρων.

Είναι, λοιπόν, σοφό να ενεργούν οι παππούδες με φρόνηση όταν εκδηλώνουν γενναιοδωρία. Η Αγία Γραφή δείχνει ότι, ακόμα και όταν πρόκειται για κάτι καλό, η υπερβολική ποσότητα μπορεί τελικά να βλάψει. (Παροιμίες 25:27) Αν δεν είστε σίγουροι για το ποια δώρα είναι κατάλληλα, συμβουλευτείτε τους γονείς. Με αυτόν τον τρόπο θα «ξέρετε να δίνετε καλά δώρα».—Λουκάς 11:13.

Αγάπη και Σεβασμός—Τα Κλειδιά!

Δυστυχώς, μερικοί παππούδες παραπονιούνται ότι το έργο που προσφέρουν κάνοντας την νταντά και την μπέιμπι σίτερ για τα εγγόνια τους θεωρείται κάτι το δεδομένο. Άλλοι αισθάνονται ότι δεν τους επιτρέπεται να έχουν αρκετή επικοινωνία με τα εγγόνια τους. Κάποιοι άλλοι λένε ότι τα ενήλικα παιδιά τους τούς αποφεύγουν χωρίς καν να τους εξηγήσουν το γιατί. Αυτά τα οδυνηρά προβλήματα μπορούν πολλές φορές να αποφευχθούν αν τα μέλη της οικογένειας δείχνουν αγάπη και σεβασμό το ένα προς το άλλο. Η Αγία Γραφή λέει: «Η αγάπη είναι μακρόθυμη και δείχνει καλοσύνη. Η αγάπη δεν ζηλεύει, . . . δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα, δεν εξάπτεται. . . . Ανέχεται τα πάντα, πιστεύει τα πάντα, ελπίζει τα πάντα, υπομένει τα πάντα».—1 Κορινθίους 13:4, 5, 7.

Ίσως είστε νεαρή μητέρα και η γιαγιά κάνει κάποια καλοπροαίρετη αλλά εκνευριστική εισήγηση ή παρατήρηση. Έχετε πράγματι βάσιμους λόγους για να “εξαφθείτε”; Άλλωστε, η Αγία Γραφή δείχνει ότι ο ρόλος των ηλικιωμένων Χριστιανών γυναικών είναι να διδάσκουν «τις νεαρές γυναίκες . . . να αγαπούν τους συζύγους τους, να αγαπούν τα παιδιά τους, να είναι σώφρονες, αγνές, εργατικές στο σπίτι». (Τίτο 2:3-5) Επίσης, δεν θέλετε το ίδιο πράγμα εσείς και οι παππούδες—το καλύτερο για τα παιδιά σας; Εφόσον η αγάπη «δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα», ίσως είναι καλύτερα να επικεντρώσετε την προσοχή σας στις ανάγκες του παιδιού—όχι στα δικά σας αισθήματα. Αν ενεργείτε έτσι, μπορεί να βοηθηθείτε να μην “εξαναγκάζετε τους άλλους να αναμετρηθούν με εσάς” για κάθε ασήμαντο εκνευρισμό.—Γαλάτες 5:26, υποσημείωση στη ΜΝΚ.

Ομολογουμένως, ίσως φοβάστε ότι η υπερβολική γενναιοδωρία μπορεί να κακομάθει το παιδί σας. Αλλά ο παππούς και η γιαγιά συνήθως δεν έχουν κακά κίνητρα όταν εκδηλώνουν γενναιοδωρία. Οι περισσότεροι ειδικοί στο θέμα της ανατροφής παιδιών συμφωνούν ότι το πώς εκπαιδεύετε και διαπαιδαγωγείτε εσείς το παιδί σας έχει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από την περιστασιακή παρέμβαση των παππούδων. Κάποιος γιατρός συμβουλεύει: «Το να διατηρείτε καλή αίσθηση του χιούμορ βοηθάει».

Αν έχετε βάσιμο λόγο να ανησυχείτε για κάποιο ζήτημα που αφορά την ανατροφή των παιδιών, μη στερήσετε από τους γονείς σας ή από τα πεθερικά σας την επαφή με τα παιδιά σας. Η Αγία Γραφή λέει: «Τα σχέδια ανατρέπονται όπου δεν υπάρχει εμπιστευτική συζήτηση». (Παροιμίες 15:22) Στην «κατάλληλη στιγμή», συζητήστε σοβαρά μαζί τους και αποκαλύψτε τις ανησυχίες σας. (Παροιμίες 15:23) Συνήθως, μπορεί να βρεθεί κάποια λύση.

Μήπως είστε παππούς ή γιαγιά; Αν ναι, είναι ζωτικό να εκδηλώνετε σεβασμό για τους γονείς των εγγονιών σας. Ασφαλώς, θα νιώθατε υποχρεωμένος να μιλήσετε αν πιστεύατε ότι το εγγόνι σας κινδύνευε. Αλλά ενώ είναι φυσικό να αγαπάτε και να θεωρείτε πολύτιμα τα εγγόνια σας, οι γονείς—όχι οι παππούδες—έχουν την ευθύνη να ανατρέφουν τα παιδιά τους. (Εφεσίους 6:4) Η Αγία Γραφή δίνει την εντολή στα εγγόνια σας να σέβονται τους γονείς τους και να υπακούν σε αυτούς. (Εφεσίους 6:1, 2· Εβραίους 12:9) Γι’ αυτό προσπαθήστε να μην κατακλύζετε τους γονείς τους με συμβουλές που δεν σας έχουν ζητήσει ούτε να υποσκάπτετε την εξουσία που έχουν ως γονείς.—Παράβαλε 1 Θεσσαλονικείς 4:11.

Είναι αλήθεια ότι το να μην ανακατεύεστε, το να «κρατάτε» τη γλώσσα σας—ή ίσως και την αναπνοή σας—και να αφήνετε τα παιδιά σας να κάνουν τη δουλειά τους ως γονείς δεν είναι πάντοτε εύκολο. Αλλά όπως το θέτει ο Τζιν, «αν δεν σας ζητήσουν κάποια συμβουλή, πρέπει να συμβιβαστείτε με ό,τι νιώθουν εκείνοι ότι είναι καλύτερο για τα παιδιά τους». Η Τζέιν λέει: «Προσέχω να μη λέω: “Έτσι πρέπει να γίνει!” Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για να γίνει κάτι, και η ισχυρογνωμοσύνη μπορεί να προξενήσει προβλήματα».

Τι Μπορούν να Δώσουν οι Παππούδες

Η Αγία Γραφή περιγράφει το να έχει κάποιος εγγόνια ως ευλογία από τον Θεό. (Ψαλμός 128:3-6) Αν εκδηλώνετε ενδιαφέρον για τα εγγόνια σας, μπορείτε να ασκείτε ισχυρή επιρροή στη ζωή τους βοηθώντας τα να αναπτύξουν θεοσεβείς αξίες. (Παράβαλε Δευτερονόμιο 32:7.) Στους Βιβλικούς χρόνους, μια γυναίκα ονόματι Λωίδα έπαιξε σημαντικό ρόλο βοηθώντας τον εγγονό της, τον Τιμόθεο, να μεγαλώσει και να γίνει ένας ξεχωριστός άνθρωπος του Θεού. (2 Τιμόθεο 1:5) Παρόμοια, μπορείτε να χαίρεστε καθώς τα εγγόνια σας ανταποκρίνονται στη θεοσεβή εκπαίδευση.

Μπορείτε επίσης να είστε πηγή αγάπης και στοργής, κάτι που χρειάζονται τα εγγόνια σας. Είναι αλήθεια ότι, ως άτομο, ίσως να μην είστε διαχυτικοί ή τρυφεροί. Ωστόσο, τη θεοσεβή αγάπη μπορείτε επίσης να την εκδηλώνετε με το να δείχνετε ειλικρινές, ανιδιοτελές ενδιαφέρον για τα εγγόνια σας. Η συγγραφέας Σέλμα Βάσερμαν λέει: «Το να ακούτε με ενδιαφέρον τα όσα σας λέει το παιδί . . . ασφαλώς δείχνει ότι νοιάζεστε για αυτό. Αν είστε καλοί ακροατές και δεν διακόπτετε ούτε είστε επικριτικοί, τότε όλα αυτά αποκαλύπτουν σεβασμό, στοργή, εκτίμηση». Για τα εγγόνια, αυτή η στοργική προσοχή μπορεί να είναι ένα από τα πιο υπέροχα δώρα που μπορούν να τους δώσουν οι παππούδες.

Η συζήτησή μας μέχρι τώρα περιστράφηκε γύρω από τους παραδοσιακούς ρόλους των παππούδων. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι σημερινοί παππούδες που σηκώνουν ένα πολύ βαρύτερο φορτίο.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Από τη γιαγιά μου έμαθα τα πιο σημαντικά πράγματα για τον εαυτό μου—ότι με αγαπούσαν και ότι, επομένως, άξιζα την αγάπη των άλλων»

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Συμβουλές για τους Παππούδες που Μένουν Μακριά

• Να ζητήσετε από τους γονείς να σας στέλνουν βιντεοταινίες ή φωτογραφίες με τα εγγόνια σας.

• Να στέλνετε ηχογραφημένα «γράμματα» στα εγγόνια σας. Για τα μικρά παιδιά, να μαγνητοφωνείτε τη φωνή σας ενώ τους διαβάζετε Βιβλικές ιστορίες ή τους τραγουδάτε νανουρίσματα.

• Να στέλνετε στα εγγόνια σας κάρτες και γράμματα. Αν είναι δυνατόν, να διατηρείτε τακτική αλληλογραφία μαζί τους.

• Αν έχετε την οικονομική δυνατότητα, να διατηρείτε την επαφή με τα εγγόνια σας μέσω υπεραστικών τηλεφωνημάτων. Όταν μιλάτε σε μικρά παιδιά, να αρχίζετε τη συζήτηση κάνοντάς τους απλές ερωτήσεις, όπως: «Τι έφαγες το πρωί;»

• Αν είναι δυνατόν, να κάνετε τακτικές, σύντομες επισκέψεις.

• Διευθετήστε με τους γονείς τους να σας επισκέπτονται τα εγγόνια σας στο σπίτι σας. Προγραμματίστε κάποιες ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όπως επισκέψεις σε ζωολογικούς κήπους, σε μουσεία και σε πάρκα.

Όταν οι Παππούδες Γίνονται Γονείς

«Είχα μόλις επιστρέψει στο σπίτι από μια συνάθροιση στην Αίθουσα Βασιλείας. Άκουσα ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα, και όταν άνοιξα είδα δύο αστυνομικούς μαζί με δύο βρώμικα αναμαλλιασμένα παιδιά που πρέπει να είχαν μήνες να πλυθούν. Μόλις και μετά βίας καταλάβαινες ότι ήταν παιδιά! Ήταν τα εγγόνια μου, και η μητέρα τους—η οποία ήταν ναρκομανής—τα είχε εγκαταλείψει. Εγώ ήμουν χήρα, και ήδη είχα έξι δικά μου παιδιά. Αλλά δεν μπορούσα να πω όχι».—Σάλι.a

«Η κόρη μου με ρώτησε αν μπορούσα να πάρω τα παιδιά της μέχρι να βάλει σε τάξη τη ζωή της. Δεν ήξερα ότι έπαιρνε ναρκωτικά. Κατέληξα να μεγαλώνω τα δύο παιδιά της. Χρόνια αργότερα, η κόρη μου απέκτησε και άλλο μωρό. Δεν ήθελα να το πάρω, αλλά ο εγγονός μου με παρακαλούσε, λέγοντας: “Γιαγιά, δεν μπορούμε να πάρουμε ένα ακόμα;”»—Γουίλι Μέι.

ΤΟ ΝΑ έχει κάποιος εγγόνια αποκαλούνταν συνήθως «ευχαρίστηση χωρίς ευθύνη». Αλλά αυτό δεν ισχύει πια. Μερικοί υπολογίζουν ότι, στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, πάνω από τρία εκατομμύρια παιδιά μένουν με τους παππούδες τους. Και ο αριθμός αυξάνεται γοργά.

Τι βρίσκεται πίσω από αυτή την ανησυχητική τάση; Παιδιά των οποίων οι γονείς παίρνουν διαζύγιο μπορεί να καταλήξουν τελικά να μένουν με τους παππούδες τους. Το ίδιο ισχύει για τα παιδιά που οι γονείς τους τα παραμελούν ή τα κακοποιούν. Το περιοδικό Προστασία του Παιδιού (Child Welfare) λέει ότι “το κρακ δημιουργεί μια χαμένη γενιά” εξαιτίας της αποχαύνωσης που προξενεί στους εθισμένους γονείς. Υπάρχουν επίσης εκατομμύρια παιδιά που μένουν «ορφανά» επειδή οι γονείς τους είτε τα εγκαταλείπουν είτε πεθαίνουν είτε υποφέρουν από κάποια ψυχική νόσο. Τα παιδιά που χάνουν τη μητέρα τους από AIDS ίσως καταλήξουν και αυτά στη φροντίδα των παππούδων τους.

Το να αναλάβει κάποιος τις ευθύνες της ανατροφής παιδιών ενώ βρίσκεται στη μέση ηλικία ή στις «ημέρες της συμφοράς», δηλαδή της γεροντικής ηλικίας, ίσως είναι κάτι δυσβάσταχτο. (Εκκλησιαστής 12:1-7) Πολλοί άνθρωποι απλώς δεν έχουν τις δυνάμεις που απαιτούνται για να προσέχουν συνεχώς τα μικρά παιδιά. Μερικοί παππούδες φροντίζουν επίσης τους δικούς τους ηλικιωμένους γονείς. Κάποιοι άλλοι έχουν χηρέψει ή έχουν πάρει διαζύγιο και πρέπει να τα καταφέρουν χωρίς την υποστήριξη ενός συντρόφου. Και πολλοί διαπιστώνουν ότι, από οικονομική άποψη, δεν είναι έτοιμοι να αναλάβουν ένα τέτοιο φορτίο. Σε μια έρευνα, οι 4 στους 10 παππούδες οι οποίοι είχαν την επιμέλεια των εγγονιών τους ζούσαν με εισοδήματα που πλησίαζαν στο επίπεδο της φτώχειας. «Τα παιδιά αρρώστησαν», θυμάται η Σάλι. «Αναγκάστηκα να πληρώσω πολλά λεφτά για φάρμακα. Η οικονομική βοήθεια που έλαβα από το κράτος ήταν ελάχιστη». Μια ηλικιωμένη θυμάται: «Έπρεπε να χρησιμοποιώ τη σύνταξή μου για να φροντίζω τα εγγόνια μου».

Το Άγχος και οι Πιέσεις

Σύμφωνα με κάποια μελέτη, δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι «το να φροντίζουν τα εγγόνια τους δημιουργούσε αρκετό άγχος στους παππούδες, καθώς το 86 τοις εκατό των 60 παππούδων που συμμετείχαν στη μελέτη ανέφεραν ότι “τον περισσότερο χρόνο ένιωθαν καταθλιμμένοι ή ανήσυχοι”». Πράγματι, πολλοί αναφέρουν ότι έχουν προβλήματα υγείας. «Με επηρέασε σωματικά, ψυχικά και πνευματικά», λέει η Ελίζαμπεθ, μια γυναίκα που φρόντιζε την έφηβη εγγονή της. Η Γουίλι Μέι, η οποία υποφέρει από καρδιακά προβλήματα και υπέρταση, λέει: «Η γιατρός μου πιστεύει ότι όλα αυτά σχετίζονται με το άγχος που προξενεί η ανατροφή των παιδιών».

Πολλοί δεν είναι έτοιμοι για την αλλαγή που απαιτεί να κάνουν στον τρόπο ζωής τους το γεγονός ότι ανατρέφουν τα εγγόνια τους. «Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν μπορώ να πάω εκεί που θέλω», λέει κάποιος παππούς. «Αισθάνομαι ένοχος . . . όταν τα αφήνω σε κάποιον άλλον, και έτσι προτιμώ να μην πάω εκεί που θέλω ή να μην κάνω αυτό που θέλω». Μια γιαγιά περιέγραψε τον προσωπικό της χρόνο ως «ανύπαρκτο». Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά είναι κάτι κοινό. Κάποια άλλη είπε: «Τώρα που είμαστε σε αυτή την ηλικία, οι περισσότεροι φίλοι μας δεν έχουν [μικρά] παιδιά και αυτό πολλές φορές έχει ως αποτέλεσμα να μη δεχόμαστε τις προσκλήσεις για να πάμε να τους δούμε επειδή δεν είναι προσκαλεσμένα τα παιδιά μας [τα εγγόνια μας]».

Οδυνηρές είναι και οι συναισθηματικές πιέσεις. Ένα άρθρο στο περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. & Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) λέει τα εξής: «Οι περισσότεροι [παππούδες] υποφέρουν από ντροπή και ενοχές εξαιτίας του γεγονότος ότι τα παιδιά τους έχουν αποτύχει ως γονείς—και πολλοί κατηγορούν τον εαυτό τους, διερωτώμενοι πού έσφαλαν οι ίδιοι ως γονείς. Προκειμένου να παράσχουν ένα ασφαλές και στοργικό σπιτικό στα εγγόνια τους, μερικοί πρέπει να εγκαταλείψουν από συναισθηματική άποψη τα δικά τους παιδιά τα οποία είναι βίαια ή παίρνουν ναρκωτικά».

Μια μελέτη αναφέρει: «Πάνω από το ένα τέταρτο . . . είπαν ότι η ικανοποίησή τους από τη γαμήλια σχέση τους είχε μειωθεί επειδή φρόντιζαν τα εγγόνια τους». Οι σύζυγοι, ιδιαίτερα, νιώθουν πολλές φορές παραμελημένοι καθώς οι γυναίκες τους επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος της φροντίδας των παιδιών. Μερικοί παντρεμένοι άντρες νιώθουν ότι απλώς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την πίεση. Κάποια γυναίκα λέει για το σύζυγό της: «Μας εγκατέλειψε. . . . Νομίζω ότι πρέπει να ένιωθε παγιδευμένος».

Οργισμένα Παιδιά

Το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. & Παγκόσμιες Ειδήσεις λέει: «Το άγχος επιτείνεται από το γεγονός ότι μερικά από τα παιδιά που κληρονομούν [οι παππούδες] είναι ανάμεσα στα πιο στερημένα, στα πιο πληγωμένα συναισθηματικά και στα πιο οργισμένα που υπάρχουν στη χώρα».

Σκεφτείτε την εγγονή της Ελίζαμπεθ. Ο πατέρας του παιδιού στην κυριολεξία το εγκατέλειψε στη γωνιά του δρόμου όπου εργαζόταν η Ελίζαμπεθ βοηθώντας τους μαθητές να διασχίζουν το δρόμο. «Είναι ένα οργισμένο παιδί», λέει η Ελίζαμπεθ. «Είναι πληγωμένη». Τα εγγόνια της Σάλι έχουν παρόμοιες πληγές. «Ο εγγονός μου νιώθει πικραμένος. Αισθάνεται ότι κανένας δεν τον θέλει». Κάθε παιδί, από τη στιγμή που γεννιέται, δικαιούται να έχει έναν πατέρα και μια μητέρα που να το αγαπούν. Φανταστείτε πώς νιώθει ένα παιδί που το έχουν εγκαταλείψει, το έχουν παραμελήσει ή το έχουν απαρνηθεί οι γονείς του! Το να κατανοήσει κάποιος αυτά τα αισθήματα μπορεί να είναι το κλειδί για να φέρεται υπομονετικά στα παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς. Το εδάφιο Παροιμίες 19:11 λέει: «Η ενόραση του ανθρώπου ασφαλώς καταστέλλει το θυμό του».

Για παράδειγμα, ένα εγκαταλειμμένο παιδί ίσως αντιστέκεται όταν προσπαθείτε να το φροντίσετε. Αν κατανοήσετε τους φόβους και τις ανησυχίες του παιδιού μπορεί να βοηθηθείτε να του φέρεστε με συμπόνια. Πιθανώς, αν λάβετε υπόψη σας τους φόβους του παιδιού και το διαβεβαιώσετε πως θα κάνετε ό,τι μπορείτε για να το φροντίσετε, θα καθησυχάσετε σε μεγάλο βαθμό τους φόβους του.

Αντιμετωπίζοντας τις Πιέσεις

“Νιώθω μεγάλη στενοχώρια και αυτολύπηση. Δεν ήταν δίκαιο να μας συμβεί αυτό”. Αυτά είπε μια γιαγιά που είχε αναλάβει την επιμέλεια των εγγονιών της. Αν βρίσκεστε σε αυτή την κατάσταση, ίσως έχετε παρόμοια αισθήματα. Αλλά η περίπτωσή σας είναι κάθε άλλο παρά απελπιστική. Ένας λόγος είναι ότι μπορεί μεν η ηλικία να περιορίζει τις σωματικές σας δυνάμεις, αλλά παράλληλα αποτελεί πλεονέκτημα σε ό,τι αφορά τη σοφία, την υπομονή και την ικανότητα στο χειρισμό ζητημάτων. Σύμφωνα με κάποια μελέτη, δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι «τα παιδιά που είχαν ανατραφεί αποκλειστικά από τους παππούδες τους τα πήγαιναν πολύ καλά σε σύγκριση με τα παιδιά που είχαν ζήσει σε οικογένειες όπου υπήρχε μόνο ένας βιολογικός γονέας».

Η Αγία Γραφή μάς προτρέπει να “ρίχνουμε κάθε ανησυχία μας πάνω στον Ιεχωβά, επειδή αυτός ενδιαφέρεται για εμάς”. (1 Πέτρου 5:7) Γι’ αυτό να προσεύχεστε διαρκώς σε εκείνον για δύναμη και καθοδηγία, όπως έκανε και ο ψαλμωδός. (Παράβαλε Ψαλμός 71:18.) Να δίνετε προσοχή στις δικές σας πνευματικές ανάγκες. (Ματθαίος 5:3) «Οι Χριστιανικές συναθροίσεις και το κήρυγμα με βοήθησαν να επιβιώσω», λέει μια Χριστιανή. Όπου αυτό είναι δυνατόν, προσπαθήστε να διδάξετε στα εγγόνια σας τις οδούς του Θεού. (Δευτερονόμιο 4:9) Ο Θεός ασφαλώς θα υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλετε για να ανατρέφετε τα εγγόνια σας «με τη διαπαιδαγώγηση και τη νουθεσία του Ιεχωβά».—Εφεσίους 6:4.b

Μη διστάζετε να ζητάτε βοήθεια. Πολλές φορές, οι φίλοι μπορούν να προσφέρουν βοήθεια, ιδιαίτερα εκείνοι που βρίσκονται μέσα στη Χριστιανική εκκλησία. Η Σάλι θυμάται: «Οι αδελφοί και οι αδελφές στην εκκλησία με υποστήριξαν πολύ. Όταν έπεφτα, ήταν εκεί για να με σηκώσουν. Μερικοί μάλιστα με βοήθησαν οικονομικά».

Μην παραβλέπετε τη βοήθεια που ίσως μπορείτε να πάρετε από το κράτος. (Ρωμαίους 13:6) Σύμφωνα με μια έρευνα στην οποία συμμετείχαν παππούδες, είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι «οι περισσότεροι δεν ξέρουν τι παροχές υπάρχουν ή πού να στραφούν για βοήθεια». (Προστασία του Παιδιού) Κοινωνικοί λειτουργοί και τοπικά γραφεία τα οποία παρέχουν υποστήριξη στους ηλικιωμένους ίσως είναι σε θέση να σας κατευθύνουν σε υπηρεσίες που μπορούν να σας βοηθήσουν.

Σε πολλές περιπτώσεις, το να αναλαμβάνουν οι παππούδες την επιμέλεια των εγγονιών τους αποτελεί επακόλουθο αυτών “των κρίσιμων καιρών που είναι δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους”. (2 Τιμόθεο 3:1-5) Ευτυχώς, αυτοί οι δύσκολοι καιροί δείχνουν ότι ο Θεός σύντομα θα παρέμβει και θα δημιουργήσει μια «νέα γη» στην οποία οι τραγικές καταστάσεις που βασανίζουν τόσες οικογένειες σήμερα θα ανήκουν πια στο παρελθόν. (2 Πέτρου 3:13· Αποκάλυψη 21:3, 4) Στο μεταξύ, οι παππούδες που έχουν αναλάβει την επιμέλεια των εγγονιών τους πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να αντιμετωπίσουν την κατάστασή τους με τον καλύτερο τρόπο. Πολλών οι προσπάθειες στέφονται με μεγάλη επιτυχία! Να θυμάστε πάντα ότι, παρά τις απογοητεύσεις, μπορούν να υπάρξουν χαρές. Μάλιστα, ίσως δοκιμάσετε τη χαρά να δείτε τα εγγόνια σας να γίνονται ευθείς άνθρωποι που αγαπούν τον Θεό! Δεν θα άξιζε αυτό το αποτέλεσμα όλη τη σκληρή σας προσπάθεια;

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 10]

Νομικά Ζητήματα

Το αν θα πάρετε ή όχι την επιμέλεια των εγγονιών σας δια της δικαστικής οδού είναι ένα λεπτό και περίπλοκο ζήτημα. Μια ειδική στο θέμα, η Μαίρη Φρον, εξηγεί: «Αφενός, έχετε λίγα νομικά δικαιώματα χωρίς την επιμέλεια. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι βιολογικοί γονείς μπορεί να επιστρέψουν και να πάρουν το παιδί ή τα παιδιά οποιαδήποτε στιγμή. Αφετέρου, πολλοί παππούδες διστάζουν να ζητήσουν την επιμέλεια, επειδή αυτό θα απαιτούσε να πάνε στο δικαστήριο και να πουν ότι το παιδί τους δεν είναι καλός γονέας».—Σωστό Νοικοκυριό (Good Housekeeping).

Χωρίς τη νομική επιμέλεια οι παππούδες πολλές φορές δυσκολεύονται να γράψουν τα εγγόνια τους στο σχολείο ή ακόμα και να εξασφαλίσουν ιατρική περίθαλψη για αυτά. Ωστόσο, το να πάρουν την επιμέλεια μπορεί να είναι μια δαπανηρή, χρονοβόρα και συναισθηματικά εξουθενωτική δοκιμασία. Ακόμα και αν πάρουν την επιμέλεια, οι παππούδες μπορεί να διαπιστώσουν ότι δεν δικαιούνται κρατική οικονομική βοήθεια. Γι’ αυτό, το περιοδικό Προστασία του Παιδιού συστήνει στους παππούδες να «συμβουλευτούν κάποιο δικηγόρο της περιοχής τους ο οποίος έχει πείρα στο οικογενειακό δίκαιο, στις περιπτώσεις επιμέλειας και στον τομέα της προστασίας των παιδιών».

[Πλαίσιο στη σελίδα 11]

Υπολογίστε το Κόστος

Το να βλέπετε κάποιο παιδί που βρίσκεται σε ανάγκη—ειδικά αν πρόκειται για το εγγόνι σας—είναι πολύ θλιβερό. Επίσης, η Αγία Γραφή δίνει εντολή στους Χριστιανούς να φροντίζουν “τους δικούς τους”. (1 Τιμόθεο 5:8) Παρ’ όλα αυτά, σε πολλές περιπτώσεις είναι σοφό να το σκεφτούν σοβαρά οι παππούδες προτού επωμιστούν μια τέτοια ευθύνη. (Παροιμίες 14:15· 21:5) Εκείνος που θα κάνει κάτι τέτοιο πρέπει να υπολογίσει το κόστος.—Παράβαλε Λουκάς 14:28.

Εξετάστε με προσευχή τα ακόλουθα: Είστε πραγματικά σε θέση, από σωματική, συναισθηματική, πνευματική και οικονομική άποψη, να ικανοποιήσετε τις ανάγκες αυτού του παιδιού; Πώς αισθάνεται ο σύντροφός σας για αυτή την κατάσταση; Υπάρχει κάποιος τρόπος να ενθαρρύνετε ή να βοηθήσετε τους γονείς του παιδιού προκειμένου να μπορούν να φροντίζουν το παιδί τους μόνοι τους; Δυστυχώς, μερικοί γονείς που παραμελούν τα καθήκοντά τους απλώς εξακολουθούν να ζουν ανήθικη ζωή. Κάποια γιαγιά λέει με πίκρα: «Πήρα κοντά μου αρκετά από τα παιδιά της. Αλλά αυτή συνέχισε να παίρνει ναρκωτικά και να κάνει μωρά. Έφτασα σε ένα σημείο όπου έπρεπε να πω όχι!»

Από την άλλη μεριά, αν δεν φροντίσετε εσείς τα εγγόνια σας, τι θα τους συμβεί; Μπορείτε να αντιμετωπίσετε την πίεση που θα νιώθετε γνωρίζοντας ότι τα φροντίζουν άλλοι, ίσως ακόμα και κάποιοι άγνωστοι; Τι θα γίνει με τις πνευματικές ανάγκες των παιδιών; Θα μπορέσουν οι άλλοι να τα αναθρέψουν σύμφωνα με τους κανόνες του Θεού; Μερικοί ίσως αποφασίσουν ότι, παρά τις δυσκολίες που περιλαμβάνονται, δεν έχουν άλλη εκλογή από το να επωμιστούν την ευθύνη.

Αυτές είναι βασανιστικές ανησυχίες, και κάθε άτομο θα πρέπει να πάρει τις δικές του αποφάσεις.