Η Σοδειά του Καπνού

Στη δεκαετία του 1980, οι διαφημίσεις τσιγάρων που απευθύνονται στις γυναίκες της Βρετανίας είναι τόσο πετυχημένες που στα περασμένα 15 χρόνια, το κάπνισμα ανάμεσα στις γυναίκες, παρά τους γενικά παραδεκτούς κινδύνους που κρύβει, έχει ελαττωθεί μόνο κατά το ένα πέμπτο, ενώ στους άντρες έχει σημειώσει ελάττωση κατά το ένα τρίτο.a Ως αποτέλεσμα, «τώρα, ο καρκίνος του πνεύμονα σκοτώνει σχεδόν τόσες γυναίκες όσες σκοτώνει ο καρκίνος του μαστού, και όλο και περισσότερες γυναίκες υποφέρουν από ‘αντρικές’ ασθένειες της καρδιάς και του θώρακα», αναφέρει η The Sunday Times του Λονδίνου.

Το βρετανικό Συμβούλιο Εκπαίδευσης για την Υγεία ανησυχεί πάρα πολύ γι’ αυτό· όμως με τον προϋπολογισμό που έχει για τις διαφημίσεις και που αριθμεί 1,5 εκατομμύριο λίρες (περ. 420 εκατ. δρχ.) τι μπορεί να κάνει μπροστά στον αντίστοιχο προϋπολογισμό της καπνοβιομηχανίας που ανέρχεται σε 100 εκατομμύρια λίρες (περ. 21 δισ. δρχ.);

Παρ’ όλα αυτά, στη Βρετανία όπου οι βιομήχανοι τσιγάρων κινούνται σε μια «πεσμένη αγορά», η επίμονη τακτική πωλήσεων συνεχίζεται με τη μορφή εντύπων, ειδικότερα σε γυναικεία περιοδικά. Γιατί σ’ αυτά; Απλούστατα επειδή «οι γυναίκες αποτελούν μια εξαιρετικά προσοδοφόρα πηγή κερδών», παρατηρεί η The Sunday Times. Όταν ένας διαφημιστής προσλαμβάνεται για να πουλήσει κάποιο προϊόν, η ηθική δεν παίζει απαραίτητα κάποιο ρόλο στην υπόθεση.

Η Διαφήμιση Χρησιμοποιεί τα Σπορ

Είναι φυσικό να χρηματοδοτούν οι βιομήχανοι σπορ με τα οποία έχουν σχέση—για παράδειγμα, ελαστικά και βενζίνη σε αυτοκινητιστικούς αγώνες. Αλλά πώς έγινε το 1985 στη Βρετανία, να ανακατευτούν σε τέτοιου είδους διαφημίσεις και οι εταιρίες καπνού, και μάλιστα πληρώνοντας το ποσό των 8,2 εκατομμυρίων λιρών (περ. 1,148 δισ. δρχ.); «Επικρατεί η γνώμη ότι τα σπορ συντελούν στην υγεία των ανθρώπων, ενώ το κάπνισμα τους αρρωσταίνει», παρατήρησε ένα μέλος του Κοινοβουλίου, «επομένως η χρηματοδότηση από τις καπνοβιομηχανίες δεν συμβιβάζεται με την ιδέα της προώθησης υγιούς ζωής μέσω των σπορ». Κι όμως τέτοιου είδους διαφημίσεις είναι επικερδής επένδυση. Εξετάστε το γιατί.

Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει η άμεση σχέση μεταξύ ενός αθλητικού γεγονότος και μιας συγκεκριμένης μάρκας που διαφημίζεται, αλλά αυτό δεν είναι παρά η αρχή. Οι διαφημίσεις τσιγάρων, με τεράστιες επιγραφές τοποθετημένες επιδέξια γύρω από το χώρο όπου λαβαίνει χώρα το αθλητικό γεγονός που μεταδίδεται τηλεοπτικά, εμφανίζονται σε εκατομμύρια τηλεοπτικές οθόνες, και οι εταιρίες καπνού δεν πληρώνουν δεκάρα γι’ αυτό το προνόμιο. Επίσης μ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν να παρακάμψουν την 20χρονη απαγόρευση που έχει τεθεί σε όλες τις τηλεοπτικές διαφημίσεις καπνού στη Βρετανία.

Υπολογίζεται ότι το 1982, 350 εκατομμύρια θεατές σε 90 χώρες είδαν την Μαρτίνα Ναβρατίλοβα να παίζει και να κερδίζει το Πρωτάθλημα Τένις του Γουίμπλετον, ντυμένη με μια στολή που είχε τα ίδια χρώματα με το πακέτο μιας διάσημης μάρκας τσιγάρων. «Δεν έχει καμιά σχέση με τα τσιγάρα. Και ποιος νοιάζεται άλλωστε;» είπε ένας από τους διοργανωτές, απαντώντας σε διαμαρτυρίες που είχαν γίνει από την τηλεόραση του BBC. Επιβλήθηκαν ακόμα πιο αυστηροί περιορισμοί για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατά κάποιον τρόπο πρόκληση που γίνεται μέσω των σπορ, αλλά δεν είναι εύκολο να υπερνικήσεις μια τέτοια διακριτική πειθώ.