Ποια είναι η προέλευση του δόγματος της Τριάδας;

Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα λέει: «Ούτε η λέξη Τριάδα ούτε η συγκεκριμένη δοξασία εμφανίζονται στην Καινή Διαθήκη, και ούτε ο Ιησούς ούτε οι ακόλουθοί του είχαν την πρόθεση να αντικρούσουν τη Σεμά της Παλαιάς Διαθήκης: “Άκουε, Ισραήλ· Κύριος ο Θεός ημών είναι είς Κύριος” (Δευτ. 6:4). . . . Η δοξασία αναπτύχθηκε σταδιακά με το πέρασμα αρκετών αιώνων και μέσα από πολλές αντιλογίες. . . . Στο τέλος του 4ου αιώνα . . . η δοξασία της Τριάδας πήρε ουσιαστικά τη μορφή που έχει από τότε».​—The New Encyclopædia Britannica (1976), Micropædia, Τόμ. 10, σ. 126.

Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια δηλώνει: «Η φράση “ένας Θεός σε τρία Πρόσωπα” δεν παγιώθηκε, ούτε βέβαια αφομοιώθηκε πλήρως στη ζωή των Χριστιανών και στην ομολογία της πίστης τους, πριν από το τέλος του 4ου αιώνα. Αλλά αυτή ακριβώς είναι η πιο χαρακτηριστική φράση που προσδιορίζει το Τριαδικό δόγμα. Ανάμεσα στους Αποστολικούς Πατέρες, δεν υπήρχε τίποτα έστω και παραπλήσιο αυτής της νοοτροπίας ή της άποψης».​—New Catholic Encyclopedia (1967), Τόμ. 14, σ. 299.

Στην Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια διαβάζουμε: «Η Χριστιανοσύνη προήλθε από τον Ιουδαϊσμό και ο Ιουδαϊσμός ήταν αυστηρά μονοθεϊστικός. Ο δρόμος που οδήγησε από την Ιερουσαλήμ στη Νίκαια δεν ήταν ομαλός. Το δόγμα της Τρισυπόστατης θεότητας τον τέταρτο αιώνα δεν αντανακλούσε με ακρίβεια τη διδασκαλία των πρώτων Χριστιανών σχετικά με τη φύση του Θεού· αντίθετα ήταν μια παρέκκλιση από αυτή τη διδασκαλία».​—The Encyclopedia Americana (1956), Τόμ. 27, σ. 294L.

Σύμφωνα με το Νέο Παγκόσμιο Λεξικό, «η Πλατωνική τριάδα, που και αυτή η ίδια είναι απλώς μια αναπροσαρμογή παλαιότερων τριάδων οι οποίες ανάγονται σε αρχαιότερους λαούς, φαίνεται να είναι η ορθολογιστική φιλοσοφική τριάδα ιδιοτήτων που δημιούργησε τις τρεις υποστάσεις ή θεϊκά πρόσωπα τα οποία διδάσκουν οι Χριστιανικές εκκλησίες. . . . Η αντίληψη αυτού του Έλληνα φιλοσόφου [του Πλάτωνα, τέταρτος αιώνας Π.Κ.Χ.] για τη θεϊκή τριάδα . . . βρίσκεται σε όλες τις αρχαίες [ειδωλολατρικές] θρησκείες».​—Nouveau Dictionnaire Universel, (Παρίσι, 1865-1870), επιμέλεια Μ. Λασάτρ, Τόμ. 2, σ. 1467.

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, ένα σύγγραμμα της Ορθόδοξης θεολογίας, αναφέρει ότι στον ελληνικό κόσμο της αρχαιότητας υπήρχαν “δεκαπέντε τριαδικές θεότητες . . . Σε τρεις θεούς απευθύνονται επικλήσεις για την προστασία από το κακό . . . την απαλλαγή από νόσο. . . . Από τη χρήση αυτή της τριάδας προς δήλωση ομάδων θεών προήλθε η έννοια της ενότητας [στην τριάδα] της μορφής ή της ουσίας”.​—Αθ. Μαρτίνου, Τόμ. 11, (Αθήνα, 1967), στ. 838, 839.

Ο καθηγητής θεολογίας Γερμανός Στρηνόπουλος αναφέρει: “Όπως στην Αγία Γραφή, έτσι και στην Εκκλησία, δεν υπήρχαν από την αρχή καθορισμένοι όροι για να δηλωθεί αφενός μεν το ενιαίο του Θεού, αφετέρου δε η διάκριση των τριών στον Θεό”.​—Ορθόδοξος Χριστιανική Δογματική, Σχολή Χάλκης, Τόμ. Α΄, σ. 144.

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία παραδέχεται: “Ο όρος «ομοούσιος» . . . διήλθε στην αντιοχειανή σχολή [μια σχολή ερμηνείας των Γραφών] από τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη”.​—Τόμ. 11, (Αθήνα, 1967), στ. 852.

Η εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα κάνει λόγο για «τις έριδες σχετικά με το Τρισυπόστατο και τις σχέσεις των προσώπων της Αγίας Τριάδος, οι οποίες διευθετήθηκαν στις οικουμενικές συνόδους της Νικαίας (325) και της Κωνσταντινουπόλεως (381)», και λέει ότι «από την πλευρά της ορθοδοξίας οι σημαντικότεροι εκπρόσωποί της ήταν οι τρεις Χριστιανοί Πλατωνικοί θεολόγοι της Καππαδοκίας, ο Βασίλειος ο Καισαρείας, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Γρηγόριος ο Νύσσης».​—Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Τόμ. 49, σ. 307.

Το βιβλίο Το Ελληνικό Υπόβαθρο του Χριστιανισμού λέει για αυτούς τους «Πατέρες»: «Όλοι αυτοί οι Πατέρες είναι σε τελευταία ανάλυσι κληρονόμοι της Αλεξανδρινής γνώσεως, η οποία είναι πιστή στην πλατωνική παράδοσι». (Μεθόδιου Φούγια, Μητροπολίτη Πισιδίας [Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος], σ. 93) Επίσης, αναφέρει: «Δεν είναι μυστικό πως . . . τρεις αυθεντίες της Ελληνικής φιλοσοφίας παρέμειναν στο Χριστιανισμό, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και ο Πλωτίνος».​—Σ. 162.

Σχετικά με τον Γρηγόριο Νύσσης, η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει: “Διά της τριαδικής διδασκαλίας . . . φρονεί ότι ακολουθεί τη μέση οδό, μεταξύ της ιουδαϊκής μονοθεΐας και της αρχαίας ελληνικής πολυθεΐας”.​—Τόμ. 4, (Αθήνα, 1964), στ. 762.

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει ότι “πουθενά στην Παλαιά Διαθήκη δεν εμφανίζεται το πνεύμα ως ξεχωριστό πρόσωπο”. (Τόμ. 10, [Αθήνα, 1967], στ. 457)

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, ένα σύγγραμμα της Ορθόδοξης θεολογίας, αναφέρει ότι στον ελληνικό κόσμο της αρχαιότητας υπήρχαν “δεκαπέντε τριαδικές θεότητες . . . Σε τρεις θεούς απευθύνονται επικλήσεις για την προστασία από το κακό . . . την απαλλαγή από νόσο. . . . Από τη χρήση αυτή της τριάδας προς δήλωση ομάδων θεών προήλθε η έννοια της ενότητας [στην τριάδα] της μορφής ή της ουσίας”.​—Αθ. Μαρτίνου, Τόμ. 11, (Αθήνα, 1967), στ. 838, 839.

Ο καθηγητής θεολογίας Γερμανός Στρηνόπουλος αναφέρει: “Όπως στην Αγία Γραφή, έτσι και στην Εκκλησία, δεν υπήρχαν από την αρχή καθορισμένοι όροι για να δηλωθεί αφενός μεν το ενιαίο του Θεού, αφετέρου δε η διάκριση των τριών στον Θεό”.​—Ορθόδοξος Χριστιανική Δογματική, Σχολή Χάλκης, Τόμ. Α΄, σ. 144.

Η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία παραδέχεται: “Ο όρος «ομοούσιος» . . . διήλθε στην αντιοχειανή σχολή [μια σχολή ερμηνείας των Γραφών] από τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη”.​—Τόμ. 11, (Αθήνα, 1967), στ. 852.

Η εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα κάνει λόγο για «τις έριδες σχετικά με το Τρισυπόστατο και τις σχέσεις των προσώπων της Αγίας Τριάδος, οι οποίες διευθετήθηκαν στις οικουμενικές συνόδους της Νικαίας (325) και της Κωνσταντινουπόλεως (381)», και λέει ότι «από την πλευρά της ορθοδοξίας οι σημαντικότεροι εκπρόσωποί της ήταν οι τρεις Χριστιανοί Πλατωνικοί θεολόγοι της Καππαδοκίας, ο Βασίλειος ο Καισαρείας, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Γρηγόριος ο Νύσσης».​—Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Τόμ. 49, σ. 307.

Το βιβλίο Το Ελληνικό Υπόβαθρο του Χριστιανισμού λέει για αυτούς τους «Πατέρες»: «Όλοι αυτοί οι Πατέρες είναι σε τελευταία ανάλυσι κληρονόμοι της Αλεξανδρινής γνώσεως, η οποία είναι πιστή στην πλατωνική παράδοσι». (Μεθόδιου Φούγια, Μητροπολίτη Πισιδίας [Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος], σ. 93) Επίσης, αναφέρει: «Δεν είναι μυστικό πως . . . τρεις αυθεντίες της Ελληνικής φιλοσοφίας παρέμειναν στο Χριστιανισμό, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και ο Πλωτίνος».​—Σ. 162.

Σχετικά με τον Γρηγόριο Νύσσης, η Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία δηλώνει: “Διά της τριαδικής διδασκαλίας . . . φρονεί ότι ακολουθεί τη μέση οδό, μεταξύ της ιουδαϊκής μονοθεΐας και της αρχαίας ελληνικής πολυθεΐας”.​—Τόμ. 4, (Αθήνα, 1964), στ. 762.