[Υποσημειώσεις]

«Το πρώτο σύμπτωμα που αντιλήφθηκα ήταν έντονη πίεση. Άρχισε κοντά στο στέρνο· ανέβηκε απότομα στους ώμους μου, στον αυχένα και στο σαγόνι· και έπειτα ξεχύθηκε στα δυο μου μπράτσα. Ένιωθα λες και ένας ελέφαντας είχε προσγειωθεί στο στήθος μου. Μόλις και μετά βίας ανέπνεα. Άρχισα να ιδρώνω. Με έπιασαν κράμπες στο στομάχι και κατόπιν φοβερή ναυτία. . . . Αργότερα, καθώς οι νοσοκόμες με έβαζαν στο κρεβάτι του νοσοκομείου, θυμάμαι ότι είπα εμβρόντητος: “Παθαίνω καρδιακή προσβολή”. Ήμουν σαράντα τεσσάρων χρονών».

ΣΤΟ βιβλίο του Κάντε το Στρες Δύναμη (From Stress to Strength), ο Δρ Ρόμπερτ Σ. Έλιοτ περιγράφει με τα παραπάνω λόγια την πάλη που είχε με το θάνατο πριν από 20 και πλέον χρόνια. Νωρίτερα εκείνο το πρωί είχε παρακολουθήσει ένα συνέδριο και είχε εκφωνήσει μια ομιλία—η ειρωνεία είναι ότι το θέμα της ομιλίας ήταν οι καρδιακές προσβολές. Ξαφνικά, ο Δρ Έλιοτ, ο οποίος είναι καρδιολόγος, βρέθηκε, όπως λέει ο ίδιος, «μέσα στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης καρδιοπαθών, αλλά σε λάθος πλευρά—πάνω σε ένα κρεβάτι». Σε τι αποδίδει την απρόσμενη κρίση που πέρασε; «Εσωτερικά», λέει ο Δρ Έλιοτ, «οι δικές μου σωματικές αντιδράσεις στο στρες με σκότωναν».a

Όπως δείχνει καθαρά η εμπειρία του Δρ Έλιοτ, το στρες μπορεί να έχει απειλητικές για τη ζωή επιπτώσεις. Μάλιστα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει συνδεθεί με ορισμένες από τις κύριες αιτίες θανάτου. Οι συνέπειες του στρες μπορεί να συσσωρεύονται αθόρυβα με το πέρασμα του χρόνου και κατόπιν να αναδυθούν χωρίς προειδοποίηση. Γι’ αυτό, δικαιολογημένα αποκαλείται το στρες «ο σιωπηλός φονιάς».