Αντίγραφα που θα Μπορούσαν να Περιέχουν Λάθη

10. Πώς διαφυλάχτηκε αρχικά η Αγία Γραφή;

¹⁰ Πολλά από τα αρχαία έργα που προαναφέρθηκαν, και τα οποία στη συνέχεια ξεχάστηκαν, είχαν χαραχτεί σε πέτρα ή αποτυπωθεί σε ανθεκτικές πήλινες πλάκες. Δεν συνέβηκε το ίδιο με την Αγία Γραφή. Αυτή αρχικά γράφτηκε σε πάπυρους ή σε περγαμηνές—πολύ πιο φθαρτά υλικά. Έτσι, τα χειρόγραφα που είχαν κάνει οι αρχικοί συγγραφείς εξαφανίστηκαν πριν από πάρα πολύ καιρό. Πώς, λοιπόν, διαφυλάχτηκε η Αγία Γραφή; Αναρίθμητες χιλιάδες αντίγραφα γράφτηκαν κοπιαστικά με το χέρι. Αυτός ήταν ο συνήθης τρόπος για να γίνουν αντίτυπα ενός βιβλίου πριν να εμφανιστεί η τυπογραφία.

11. Τι συμβαίνει αναπόφευκτα όταν χειρόγραφα αντιγράφονται με το χέρι;

¹¹ Ωστόσο, υπάρχει κάποιος κίνδυνος όταν γίνεται αντιγραφή με το χέρι. Ο Σερ Φρέντερικ Κένιον, ο πασίγνωστος αρχαιολόγος και βιβλιοθηκονόμος του Βρετανικού Μουσείου, εξήγησε: «Δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί το ανθρώπινο χέρι και ο εγκέφαλος που θα μπορούσαν να αντιγράψουν το πλήρες κείμενο ενός μεγάλου έργου χωρίς κανένα απολύτως λάθος. . . . Ήταν βέβαιο ότι θα υπεισέρχονταν λάθη».⁴ Όταν σ’ ένα χειρόγραφο υπεισερχόταν κάποιο λάθος, αυτό επαναλαμβανόταν όταν εκείνο το χειρόγραφο γινόταν η βάση για μελλοντικά αντίγραφα. Όταν γίνονταν πολλά αντίγραφα στη διάρκεια μεγάλης χρονικής περιόδου, υπεισέρχονταν πολυάριθμα ανθρώπινα λάθη.

12, 13. Ποιοι ανέλαβαν την ευθύνη για τη διαφύλαξη του κειμένου των Εβραϊκών Γραφών;

¹² Έχοντας υπόψη το γεγονός ότι έγιναν πολλές χιλιάδες αντίγραφα της Αγίας Γραφής, πώς γνωρίζουμε ότι αυτή η διαδικασία παραγωγής αντιτύπων δεν άλλαξε την Αγία Γραφή σε σημείο που να είναι τελείως αγνώριστη; Ας πάρουμε την περίπτωση της Εβραϊκής Γραφής, της «Παλαιάς Διαθήκης». Στο δεύτερο μέρος του έκτου αιώνα Π.Κ.Χ., όταν οι Ιουδαίοι επέστρεψαν από την εξορία τους στη Βαβυλώνα, μια ομάδα Εβραίων λόγιων οι οποίοι ήταν γνωστοί ως Σοφερείμ, «αντιγραφείς», έγιναν οι φύλακες του κειμένου της Εβραϊκής Γραφής και ήταν δική τους ευθύνη να αντιγράφουν αυτές τις Γραφές για χρήση στη δημόσια και στην ιδιωτική λατρεία. Αυτοί ήταν άντρες με ισχυρά κίνητρα, επαγγελματίες στο είδος τους, και το έργο τους ήταν πολύ υψηλής ποιότητας.

¹³ Από τον έβδομο αιώνα μέχρι το δέκατο αιώνα της Κοινής μας Χρονολογίας, οι διάδοχοι των Σοφερείμ ήταν οι Μασορίτες. Το όνομά τους προέρχεται από μια εβραϊκή λέξη που σημαίνει «παράδοση», κι αυτοί επίσης ήταν στην ουσία αντιγραφείς επιφορτισμένοι με το έργο της διαφύλαξης του παραδοσιακού εβραϊκού κειμένου. Οι Μασορίτες ήταν σχολαστικοί. Για παράδειγμα, ο αντιγραφέας έπρεπε να χρησιμοποιεί ένα κατάλληλα επικυρωμένο αντίγραφο ως το βασικό κείμενο για την αντιγραφή και δεν επιτρεπόταν να γράψει τίποτε από μνήμης. Έπρεπε να ελέγχει κάθε γράμμα πριν το γράψει.⁵ Ο καθηγητής Νόρμαν Κ. Γκότουαλντ αναφέρει: «Ως ένα βαθμό, η επιμέλεια με την οποία εκτελούσαν τα καθήκοντά τους φαίνεται από τη ραβινική απαίτηση που έλεγε ότι όλα τα καινούρια χειρόγραφα έπρεπε να τα ελέγχουν και τα ελαττωματικά αντίγραφα να τα πετάνε αμέσως».⁶

14. Ποια ανακάλυψη κατέστησε δυνατό να εξακριβωθεί το ότι έγινε ακριβώς μεταβίβαση του κειμένου της Αγίας Γραφής από τους Σοφερείμ και τους Μασορίτες;

¹⁴ Πόσο ακριβής ήταν η μεταβίβαση του κειμένου από τους Σοφερείμ και τους Μασορίτες; Μέχρι το 1947 ήταν δύσκολο να απαντήσει κανείς σ’ αυτή την ερώτηση, επειδή τα αρχαιότερα πλήρη εβραϊκά χειρόγραφα που ήταν διαθέσιμα ανάγονταν στο δέκατο αιώνα της Κοινής μας Χρονολογίας. Ωστόσο, το 1947, βρέθηκαν σε σπηλιές κοντά στη Νεκρά Θάλασσα μερικά πολύ αρχαία αποσπάσματα από χειρόγραφα, τα οποία περιλαμβάνουν τμήματα βιβλίων της Εβραϊκής Γραφής. Πολλά από τα αποσπάσματα χρονολογούνται πριν από την εποχή του Χριστού. Οι λόγιοι τα σύγκριναν με τα εβραϊκά χειρόγραφα που ήδη υπήρχαν για να επαληθεύσουν την ακρίβεια της μεταβίβασης του κειμένου. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρισης;

15. (α) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρισης του χειρογράφου του ρόλου του Ησαΐα που βρέθηκε στη Νεκρά Θάλασσα με το Μασοριτικό κείμενο; (β) Τι θα πρέπει να συμπεράνουμε από το γεγονός ότι μερικά από τα χειρόγραφα που βρέθηκαν στη Νεκρά Θάλασσα δείχνουν κάποιες διαφορές στο κείμενο; (Βλέπε υποσημείωση.)

¹⁵ Ένα από τα πιο αρχαία έργα που ανακαλύφτηκαν ήταν το πλήρες βιβλίο του Ησαΐα, και η ακρίβεια του κειμένου του σε σύγκριση με το κείμενο της Μασοριτικής Αγίας Γραφής που έχουμε σήμερα είναι καταπληκτική. Ο καθηγητής Μίλαρ Μπάροους γράφει: «Πολλές από τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο ρόλο του Ησαΐα του Αγίου Μάρκου [που ανακαλύφτηκε πρόσφατα] και στο Μασοριτικό κείμενο μπορούν να εξηγηθούν ως λάθη στην αντιγραφή. Πέρα από αυτές, υπάρχει αξιόλογη αρμονία, σε γενικές γραμμές, με το κείμενο που βρέθηκε στα χειρόγραφα του μεσαίωνα. Αυτή η αρμονία που υπάρχει με ένα κατά πολύ αρχαιότερο χειρόγραφο παρέχει καθησυχαστική μαρτυρία για τη γενική ακρίβεια του παραδοσιακού κειμένου».⁷ Ο Μπάροους προσθέτει: «Είναι άξιο απορίας το γεγονός ότι μέσα σε χίλια περίπου χρόνια το κείμενο έχει υποστεί τόσο μικρή μεταβολή».b

[Πλαίσιο στη σελίδα 19]

Το Πλήρως Αναγνωρισμένο Κείμενο της Αγίας Γραφής

Για να εκτιμήσουμε πόσο πλήρως αναγνωρισμένο είναι το κείμενο της Αγίας Γραφής, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να το συγκρίνουμε με μια άλλη συλλογή λογοτεχνικών έργων που έχει φτάσει σ’ εμάς από την αρχαιότητα: τα κλασικά συγγράμματα της Ελλάδας και της Ρώμης. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από αυτά τα λογοτεχνικά έργα γράφτηκαν αφότου ολοκληρώθηκαν οι Εβραϊκές Γραφές. Δεν έχει καταγραφτεί καμιά απόπειρα γενοκτονίας κατά των Ελλήνων ή των Ρωμαίων, και η λογοτεχνία τους δεν διαφυλάχτηκε διαμέσου διωγμού. Ωστόσο, παρατηρήστε τα σχόλια που έκανε ο Καθηγητής Φ. Φ. Μπρους:

«Για το Γαλατικό Πόλεμο του Καίσαρα (που συντάχτηκε ανάμεσα στο 58 και στο 50 π.Χ.) διασώζονται αρκετά χειρόγραφα, αλλά μόνο εννιά ή δέκα είναι καλά, και το αρχαιότερο χρονολογείται κάπου 900 χρόνια μετά από την εποχή του Καίσαρα.

»Από τα 142 βιβλία της ρωμαϊκής ιστορίας του Λίβιου (59 π.Χ.-17 μ.Χ.), μόνο 35 σώζονται· αυτά μας είναι γνωστά από είκοσι το πολύ χειρόγραφα που έχουν κάποια αξία, από τα οποία μόνο το ένα, το παλιότερο, χρονολογείται από τον τέταρτο αιώνα, κι αυτό δεν περιέχει παρά αποσπάσματα από τα Βιβλία III-VI.

»Από τα δεκατέσσερα βιβλία που περιείχαν τις Ιστορίες του Τάκιτου (περ. 100 μ.Χ.) μόνο τεσσεράμισι σώζονται· από τα δεκαέξι βιβλία που περιείχαν τα Χρονικά του, σώζονται δέκα ολόκληρα και δυο εν μέρει. Το κείμενο των τμημάτων που διασώζονται από τα δυο μεγάλα ιστορικά έργα του στηρίζεται ολοκληρωτικά σε δυο χειρόγραφα, ένα του ένατου αιώνα και ένα του ενδέκατου. . . .

»Η Ιστορία του Θουκυδίδη (περ. 460-400 π.Χ.) είναι γνωστή σ’ εμάς από οχτώ χειρόγραφα, το αρχαιότερο από τα οποία ανήκει στο 900 μ.Χ. περίπου, και από μερικά κομμάτια πάπυρου, τα οποία ανήκουν περίπου στις αρχές της Χριστιανικής εποχής.

»Το ίδιο ισχύει και για την Ιστορία του Ηρόδοτου (περ. 488-428 π.Χ.). Ωστόσο κανένας κλασικός λόγιος δεν θα έδινε προσοχή σ’ ένα επιχείρημα που θα αμφισβητούσε την αυθεντικότητα του Ηρόδοτου ή του Θουκυδίδη επειδή τα αρχαιότερα χειρόγραφα των έργων τους που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε είναι πάνω από 1.300 χρόνια μεταγενέστερα από τα πρωτότυπα».—The Books and the Parchments (Τα Βιβλία και οι Περγαμηνές), σελίδα 180.

Συγκρίνετέ το αυτό με το γεγονός ότι υπάρχουν χιλιάδες χειρόγραφα των διαφόρων τμημάτων της Αγίας Γραφής.