ΕΠΟΧΗ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗΣ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ

3. Ποια ανάγκη παρουσιάστηκε για επιπρόσθετα αντίγραφα των Γραφών, και πώς καλύφθηκε αυτή;

³ Από την εποχή του Έσδρα κι έπειτα, υπήρχε αυξημένη ζήτηση αντιγράφων των Εβραϊκών Γραφών. Δεν επέστρεψαν όλοι οι Ιουδαίοι στην Ιερουσαλήμ και στην Παλαιστίνη από τότε που έγινε η αποκατάσταση του 537 Π.Κ.Χ. και ύστερα. Αντίθετα, χιλιάδες παρέμειναν στη Βαβυλώνα, ενώ άλλοι μετανάστευσαν για επαγγελματικούς και άλλους λόγους, κι έτσι υπήρχαν Ιουδαίοι στα περισσότερα από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα του αρχαίου κόσμου. Πολλοί Ιουδαίοι έκαναν ετήσια ταξίδια για να προσκυνήσουν στην Ιερουσαλήμ κατά τις διάφορες γιορτές που γίνονταν στο ναό, και εκεί συμμετείχαν στη λατρεία που διεξαγόταν στην εβραϊκή γλώσσα της Αγίας Γραφής. Στην εποχή του Έσδρα, οι Ιουδαίοι σ’ εκείνες τις πολλές μακρινές χώρες χρησιμοποιούσαν τοπικούς χώρους συγκεντρώσεων γνωστούς ως συναγωγές, όπου γινόταν ανάγνωση και εξέταση των Εβραϊκών Γραφών.a Λόγω των πολλών διασκορπισμένων τόπων λατρείας, οι αντιγραφείς έπρεπε να πολλαπλασιάσουν την παραγωγή χειρογράφων.

4. (α) Τι ήταν η γκενίζα, και πώς χρησιμοποιούνταν; (β) Το 19ο αιώνα, ποια πολύτιμη ανακάλυψη έγινε σε μια γκενίζα;

⁴ Αυτές οι συναγωγές είχαν συνήθως ένα χώρο για αποθήκευση γνωστό ως γκενίζα. Με το πέρασμα του χρόνου, οι Ιουδαίοι έβαζαν στην γκενίζα άχρηστα χειρόγραφα που είχαν σκιστεί ή είχαν παλιώσει και τα αντικαθιστούσαν με καινούρια, τα οποία και χρησιμοποιούσαν στη συναγωγή. Κατά καιρούς, ό,τι υπήρχε μέσα στην γκενίζα το έθαβαν στη γη με επισημότητα, για να μη βεβηλωθεί το κείμενο—το οποίο περιείχε το άγιο όνομα του Ιεχωβά. Στο πέρασμα των αιώνων, χιλιάδες αρχαία χειρόγραφα των Εβραϊκών Γραφών εξαφανίστηκαν κατ’ αυτόν τον τρόπο. Όμως, δεν έγινε το ίδιο με τη γεμάτη χειρόγραφα γκενίζα της συναγωγής στο Παλιό Κάιρο, ίσως επειδή αυτή ήταν περιτοιχισμένη και λησμονημένη ως τα μέσα του 19ου αιώνα. Το 1890, όταν επισκευαζόταν η συναγωγή, επανεξετάστηκαν τα περιεχόμενα της γκενίζα, και σιγά-σιγά οι θησαυροί της ή πουλήθηκαν ή δωρίστηκαν. Απ’ αυτή την πηγή, σχεδόν πλήρη χειρόγραφα και χιλιάδες αποσπάσματα χειρογράφων (μερικά από τα οποία λέγεται ότι είναι του 6ου αιώνα Κ.Χ.) έφτασαν στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ και σε άλλες βιβλιοθήκες της Ευρώπης και της Αμερικής.

5. (α) Ποια αρχαία χειρόγραφα των Εβραϊκών Γραφών έχουν τώρα καταχωρηθεί σε καταλόγους, και πόσο παλιά είναι αυτά; (β) Τι αποκαλύπτει η μελέτη αυτών των χειρογράφων;

⁵ Σήμερα, σε διάφορες βιβλιοθήκες του κόσμου έχουν αριθμηθεί και καταχωρηθεί σε καταλόγους γύρω στα 6.000 χειρόγραφα ολόκληρων ή τμημάτων των Εβραϊκών Γραφών. Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχαν χειρόγραφα (εκτός από λίγα αποσπάσματα) προγενέστερα του 10ου αιώνα Κ.Χ. Αλλά το 1947, στην περιοχή της Νεκράς Θαλάσσης, ανακαλύφθηκε ένας ρόλος του βιβλίου του Ησαΐα, και στα μετέπειτα έτη βρέθηκαν κι άλλοι ανεκτίμητοι ρόλοι των Εβραϊκών Γραφών, καθώς τα σπήλαια της Νεκράς Θαλάσσης φανέρωναν τους πλούσιους θησαυρούς τους: χειρόγραφα κρυμμένα επί σχεδόν 1.900 έτη. Ως τώρα, οι ειδικοί έχουν τοποθετήσει χρονολογικά ορισμένα απ’ αυτά τα αντίγραφα στους τελευταίους λίγους αιώνες Π.Κ.Χ. Η συγκριτική μελέτη των σχεδόν 6.000 χειρογράφων των Εβραϊκών Γραφών προσφέρει γερή βάση για την επικύρωση του Εβραϊκού κειμένου και αποκαλύπτει την πιστότητα με την οποία μεταβιβάστηκε αυτό το κείμενο.

Λίγα από τα υπάρχοντα χειρόγραφα αντίγραφα είναι προγενέστερα του 13ου αιώνα Κ.Χ.

13. Ποια πολύτιμα αποσπάσματα της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα, και πόση αξία έχουν αυτά;

¹³ Εξακολουθεί να υπάρχει διαθέσιμος για μελέτη σήμερα σημαντικός αριθμός αποσπασμάτων της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα, τα οποία είναι γραμμένα σε πάπυρο. Αυτά είναι πολύτιμα, επειδή ανήκουν στους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους και, μολονότι συχνά είναι μόνο λίγα εδάφια ή κεφάλαια, βοηθούν να καθοριστεί τι ακριβώς έλεγε το κείμενο της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα. Η συλλογή των Πάπυρων Φουάντ (Αρ. 266 στον Κατάλογο Χειρογράφων) ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο το 1939 και έχει διαπιστωθεί ότι είναι του 1ου αιώνα Π.Κ.Χ. Περιέχει τμήματα των βιβλίων Γένεσις και Δευτερονόμιον. Στα αποσπάσματα του βιβλίου Γένεσις δεν εμφανίζεται το θείο όνομα, λόγω ατελούς διαφύλαξης. Αλλά, στο βιβλίο Δευτερονόμιον εμφανίζεται σε διάφορα μέρη, γραμμένο με τετράγωνους εβραϊκούς χαρακτήρες μέσα στο ελληνικό κείμενο.d Άλλοι πάπυροι τοποθετούνται χρονολογικά στον 4ο αιώνα Κ.Χ. περίπου, τότε που άρχισε να χρησιμοποιείται ως υλικό για τα χειρόγραφα η πιο ανθεκτική περγαμηνή βέλουμ (vellum), που ήταν εξαίρετης ποιότητας και φτιαχνόταν συνήθως από δέρμα μοσχαριού, αρνιού ή κατσικιού.

14. (α) Τι πιστοποιεί ο Ωριγένης όσον αφορά τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα; (β) Πότε και πώς παραποιήθηκε η Μετάφραση των Εβδομήκοντα; (γ) Ποια μαρτυρία θα πρέπει να έδιναν οι πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποιώντας τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα;

¹⁴ Είναι ενδιαφέρον ότι το θείο όνομα, στη μορφή του Τετραγράμματου, εμφανίζεται και στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα την οποία περιέχει το εξάστηλο έργο του Ωριγένη Εξαπλά, που ολοκληρώθηκε γύρω στο 245 Κ.Χ. Ο Ωριγένης, σχολιάζοντας το εδάφιο Ψαλμός 2:2, έγραψε για τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα: «Στα πιο ακριβή χειρόγραφα ΤΟ ΟΝΟΜΑ εμφανίζεται με εβραϊκούς χαρακτήρες, όχι όμως με σημερινούς εβραϊκούς [χαρακτήρες], αλλά με τους πιο αρχαίους».e Οι αποδείξεις δείχνουν αναμφισβήτητα ότι η Μετάφραση των Εβδομήκοντα παραποιήθηκε αρκετά νωρίς, κι έτσι το Τετραγράμματο αντικαταστάθηκε από τις λέξεις Κύριος και Θεός. Εφόσον οι πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν χειρόγραφα που περιείχαν το θείο όνομα, δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτοί, ακολουθώντας την Ιουδαϊκή παράδοση, παρέλειπαν να προφέρουν «ΤΟ ΟΝΟΜΑ» όταν επιτελούσαν τη διακονία τους. Θα πρέπει να μπορούσαν να δίνουν μαρτυρία για το όνομα του Ιεχωβά απευθείας από την ελληνική Μετάφραση των Εβδομήκοντα.

15. (α) Χρησιμοποιώντας τον πίνακα της σελίδας 314, περιγράψτε τα χειρόγραφα της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα που υπάρχουν σε διάφορα είδη περγαμηνής. (β) Πού τα αναφέρει αυτά η Μετάφραση Νέου Κόσμου;

¹⁵ Σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες χειρόγραφα της ελληνικής Μετάφρασης των Εβδομήκοντα σε περγαμηνή βέλουμ, καθώς και σε άλλα είδη περγαμηνής. Μερικά απ’ αυτά, που γράφτηκαν μεταξύ του 4ου και του 9ου αιώνα Κ.Χ., είναι σημαντικά, επειδή καλύπτουν μεγάλα τμήματα των Εβραϊκών Γραφών. Είναι γνωστά ως μεγαλογράμματα, γιατί είναι γραμμένα μόνο με μεγάλα κεφαλαία γράμματα που δεν ενώνονται μεταξύ τους. Τα υπόλοιπα λέγονται μικρογράμματα, γιατί είναι γραμμένα με μικρότερους χαρακτήρες επισεσυρμένης γραφής. Τα μικρογράμματα χειρόγραφα προτιμούνταν από τον 9ο αιώνα ως τότε που εφευρέθηκε η τυπογραφία. Τα σημαντικότερα μεγαλογράμματα χειρόγραφα του 4ου και 5ου αιώνα, δηλαδή το Βατικανό Αρ. 1209, το Σιναϊτικό και το Αλεξανδρινό, περιέχουν όλα την ελληνική Μετάφραση των Εβδομήκοντα με μερικές μικροπαραλλαγές. Τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα την αναφέρουν συχνά οι υποσημειώσεις και τα σχόλια της Μετάφρασης Νέου Κόσμου.f