Ωστόσο, η σημασία της Καθολικής Εκκλησίας της Ινδίας για τον παγκόσμιο καθολικισμό τονίστηκε ιδιαίτερα, όταν, το Φεβρουάριο του 1986, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ πραγματοποίησε μια δεκαήμερη επίσκεψη στην Ινδία. Η περιοδεία του σε 14 πόλεις περιλάμβανε και μια επίσκεψη στο ομόσπονδο κράτος της Κεράλα, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι καθολικοί.

Είναι Σκοπός η ‘Μεταστροφή’;

Όταν οι θεμελιωτιστικές ινδουιστικές οργανώσεις προειδοποίησαν ότι η παρουσία του ποντίφικα θα ενθάρρυνε μαζικές μεταστροφές στο χριστιανισμό, η εκκλησία έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να διαχωρίσει πλήρως τον εαυτό της από τη σκέψη ότι επιθυμούσε να προσηλυτίσει τους Ινδούς. «Δεν χρειάζεται να ανησυχεί κανείς», είπε ο πρόεδρος της Συνόδου των Καθολικών Επισκόπων στην Ινδία. «Ο Άγιος Πατέρας δεν έρχεται να προσηλυτίσει τους ανθρώπους». Ακόμα πιο εμφατική ήταν η δήλωση ενός Ινδού αρχιεπισκόπου: «Η Καθολική Εκκλησία αντιτίθεται έντονα στον προσηλυτισμό. Αυτός αποτελεί παρέμβαση στη θρησκευτική ελευθερία. Τον αποδοκιμάζουμε, τον καταδικάζουμε».

Τι μπορούμε να πούμε σχετικά με τον ίδιο τον πάπα; «Η Καθολική Εκκλησία αναγνωρίζει τις αλήθειες που περιέχονται στις θρησκευτικές παραδόσεις της Ινδίας και αυτή η αναγνώριση κάνει δυνατό το γνήσιο διάλογο», είπε σε ένα ακροατήριο ινδουιστών, ζωροαστριστών, βουδιστών, τζαϊνιστών, σιχ, εβραίων, μουσουλμάνων και μερικών άλλων που δήλωναν ότι ήταν χριστιανοί. Σε μια άλλη περίπτωση, δήλωσε ταύτιση απόψεων με άλλες θρησκείες, λέγοντας: «Διακηρύσσουμε τη σύμπνοιά μας με τους ινδουιστές και τους μουσουλμάνους αδελφούς και αδελφές μας και τους ακολούθους άλλων θρησκευτικών παραδόσεων».

Αυτή η δεδηλωμένη σύμπνοια δεν εκδηλώθηκε μόνο με λόγια. Στην Καλκούτα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο πάπας στολίστηκε με γιρλάντες από τον ιερέα του περίφημου Ναού Καλιγάτ της θεάς Κάλι.a Κάποια άλλη φορά, δέχτηκε στο μέτωπο βιμπούτι, ή ιερή στάχτη, από έναν Ινδουιστή ιερέα και φόρεσε ένα μουσουλμανικό ποναντάι (σάλι) χαρακτηριστικό σύμβολο της ισλαμικής πίστης.

Παρ’ όλα αυτά, όταν απευθύνθηκε σε Ινδούς επισκόπους, ο πάπας υπογράμμισε ότι ένα από τα βασικά θέματα που επηρεάζουν την ευημερία της εκκλησίας στην Ινδία είναι η «διακήρυξη του Ευαγγελίου». Αλλά τι είδους διακήρυξη του ευαγγελίου είχε υπόψη του ο πάπας; Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός, ότι τόνισε πως η εξάπλωση του ευαγγελίου πρέπει να λάβει χώρα μέσω προγραμμάτων για κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομική ανάπτυξη.

Ο πάπας δήλωσε ότι «το ευαγγελιστικό έργο της Εκκλησίας περιλαμβάνει επίπονη και συνεχή δράση για τη δικαιοσύνη, την ειρήνη και την ολοκληρωμένη καλλιέργεια του ανθρώπου. Αν δεν αναλάβουμε αυτά τα καθήκοντα θα ήταν σαν να προδίνουμε το ευαγγελιστικό έργο· θα ήταν εκδήλωση απιστίας στο παράδειγμα του Ιησού».

«Όλοι όσοι έχουν προωθήσει την αξιοπρέπεια και την ελευθερία των αδελφών τους είναι ευλογημένοι στα μάτια του Χριστού», διακήρυξε ο πάπας. Έτσι ο ινδικός τύπος παρατήρησε κατάλληλα: «Κανείς—ούτε καν οι πιο συντηρητικοί και υποστηρικτές του status quo (κατεστημένου) ανάμεσα στην εκκλησιαστική ιεραρχία—δεν μιλάει τώρα για το κήρυγμα των καλών νέων με τη στενή, κατά γράμμα έννοια της διάδοσης του χριστιανισμού ως θρησκείας».

Μια Ινδουιστικο-καθολική Εκκλησία;

Η εκκλησία, σε μια προσπάθεια να κάνει τον καθολικισμό λιγότερο ξένο και περισσότερο ινδικό, έχει ενθαρρύνει ένα πρόγραμμα προσαρμογής της λατρείας της. Έτσι, μερικοί Καθολικοί ιερείς διαβάζουν προσευχές ενώ κάθονται στο πάτωμα σε μια στάση που μοιάζει με την ινδουιστική άσραμ, μπορεί να χρησιμοποιούν βεδικές φράσεις μάντρα αντί για τους ύμνους του δυτικού κόσμου, και πριν από πολλές τελετές μπορούν να ανάβουν ινδουιστικά Νιλαβιλάκου (μπρούτζινα καντήλια).

«Ο σκοπός», σύμφωνα με έναν καθολικό που δεν είναι κληρικός, «είναι να προσδιορίσουμε τα οικουμενικά στοιχεία του ινδουισμού και των άλλων θρησκειών και να τα συγχωνεύσουμε στη δική μας λατρεία μαζί με σύμβολα και τελετουργικές πράξεις που σχετίζονται με αυτά, έτσι ώστε να τη συμπληρώσουμε και να την ενισχύσουμε». Οι θρησκευτικές τελετουργίες και οι τρόποι λατρείας σε πολλές από τις εκκλησίες της Κεράλα είναι μια σαφής ανάμειξη καθολικών παραδόσεων και ινδουιστικών εθίμων.

Πού Οδηγείται η Εκκλησία;

Κατά τη διαμονή του στην Ινδία, ο πάπας, υπαινισσόμενος τις διδασκαλίες του Μοχάντας Γκάντι, υποστήριξε ότι «οι ηγέτες όλων των λαών πρέπει να πιστεύουν και να ενεργούν σύμφωνα με την πίστη ότι η λύση στα ανθρώπινα προβλήματα βρίσκεται μέσα στην καρδιά του ανθρώπου». Επίσης, παρακίνησε τους νέους να «ακολουθούν τις διδασκαλίες των μεγάλων σοφών του παλιού καιρού των οποίων τα λόγια περιέχουν ‘αστείρευτη σοφία και αλήθεια’ και οι οποίες διδασκαλίες θα τους εμπνεύσουν να προοδεύσουν στη ζωή».