Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Γιατί Δεν Έχω Αυτοπεποίθηση;

«Όταν βρίσκομαι μαζί με άλλους, πάντα με απασχολεί η εμφάνισή μου, το τι λέω, το πώς φέρομαι, το τι σκέφτεται ο άλλος για μένα. Διαρκώς μου λείπει η αυτοπεποίθηση».—Δεκαεφτάχρονη Αντζέλικα.

ΜΗΠΩΣ ο φόβος της αποτυχίας σε εμποδίζει να κάνεις πράγματα που θα ήθελες να κάνεις; Ζηλεύεις τις επιτυχίες των άλλων; Σε απασχολεί πολύ η γνώμη που έχουν οι άλλοι για σένα; Μήπως δεν νιώθεις άνετα όταν πρόκειται να συναντήσεις άγνωστα άτομα; Γίνεσαι ράκος όταν σε επικρίνουν; Τότε, ίσως υποφέρεις κι εσύ από την οδύνη που προξενεί η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Όμως ποια είναι η αιτία αυτών των αισθημάτων; Πώς μπορείς να τα υπερνικήσεις;

Νέοι και Ευάλωτοι

Πρώτον, πρέπει να αναγνωρίσεις ότι η έλλειψη αυτοπεποίθησης είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Όλοι μας έχουμε γεννηθεί ατελείς, κι έτσι είναι επόμενο μερικές φορές να νιώθουμε ανεπαρκείς ή ακόμα να νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε τίποτα. (Ιακώβου 3:2· παράβαλε Ρωμαίους 7:21-24.) Εκτός απ’ αυτό, εσύ είσαι άτομο νεαρό και άπειρο. Είναι απόλυτα φυσικό να μη νιώθεις άνετα σε καταστάσεις με τις οποίες δεν έχεις εξοικειωθεί ή σε περιπτώσεις στις οποίες σου ζητάνε να κάνεις κάτι που για σένα είναι πρωτόγνωρο.

Παραδείγματος χάρη, η Αγία Γραφή μάς μιλάει για το νεαρό Ιερεμία όταν διορίστηκε προφήτης του Θεού. Παρ’ όλο που πιθανώς να είχε περάσει τα 20, ο Ιερεμίας δεν ένιωθε σίγουρος για την ικανότητά του να φέρει σε πέρας το καθήκον που του ανατέθηκε, και δικαιολογήθηκε λέγοντας: ‘Εγώ είμαι παιδί ακόμα’. (Ιερεμίας 1:6) Απ’ ό,τι φαίνεται, και ο νεαρός Τιμόθεος ένιωθε ανεπαρκής. Ο απόστολος Παύλος χρειάστηκε να του δώσει άμεσες συμβουλές για να τον βοηθήσει να ξεπεράσει την έλλειψη αυτοπεποίθησης που ένιωθε.—1 Τιμόθεον 4:11-16· 2 Τιμόθεον 1:6, 7.

Το βιβλίο Πώς να Συζητάτε με τον Έφηβό σας (Talking With Your Teenager) λέει ότι οι νεαροί «είναι, σχεδόν εξ ορισμού, υπερβολικά ευάλωτοι. . . . Ανησυχούν για την εμφάνισή τους, για το τι λένε, για το αν είναι δημοφιλείς ή αγαπητοί. . . . Τους απασχολεί πάρα πολύ ο εαυτός τους και νιώθουν εύκολα αμηχανία και ταπείνωση». Συχνά είναι «πολύ ασταθής η ιδέα που έχουν για το ποιοι είναι». Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ένας λόγος είναι ότι οι νεαροί διέρχονται μια περίοδο ταχείας σωματικής ανάπτυξης και σωματικών αλλαγών. Η Δρ Μπέτι Μπ. Γιανγκς παρατηρεί ότι «αυτές οι αλλαγές, που δεν μπορεί να ελέγξει [το νεαρό άτομο], είναι έντονες, απαιτητικές και τρομακτικές . . . [Ο] έφηβος δεν βλέπει φως στο βάθος της σήραγγας και δεν έχει ιδέα για το τι τον περιμένει αμέσως μετά. Φυσικά, αυτή η έλλειψη ελέγχου προκαλεί έλλειψη αυτοπεποίθησης και ένταση».

Η Επιρροή των Φίλων και της Οικογένειας

Άλλος ένας παράγοντας είναι το οικογενειακό σου περιβάλλον. Σε ιδανικές συνθήκες, η οικογένεια χρησιμεύει ως πηγή πνευματικής καθοδήγησης και συναισθηματικής υποστήριξης. (Εφεσίους 6:1-4) Μάλιστα, η Αγία Γραφή δίνει στους γονείς την εντολή: «Οι πατέρες, να μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, για να μην αποθαρρύνονται».—Κολοσσαείς 3:21, ΝΔΜ.

Δυστυχώς, μερικοί γονείς εξοργίζουν τα παιδιά τους, φορτώνοντάς τα ατέλειωτες επικρίσεις, και στερώντας τους την απαραίτητη επιδοκιμασία και στοργή. Η ψυχολόγος Έλενορ Σ. Φιλντ εξηγεί: «Η επίκριση από μέρους των γονέων οδηγεί συχνά σε βαθιά ριζωμένη έλλειψη αυτοπεποίθησης. . . . Και αν εξακολουθείς να λαβαίνεις [αρνητικά] μηνύματα ως έφηβος, αυτό απλώς θα ενισχύει την έλλειψη αυτοπεποίθησης που έχεις».

Και η παρέα σου μπορεί να υπονομεύσει την αυτοπεποίθησή σου με διαρκή πειράγματα ή επικρίσεις σχετικά με την εμφάνιση ή τις ενέργειές σου. Οι πιθανότητες για τέτοιες επικρίσεις είναι ιδιαίτερα μεγάλες, αν υπακούς στην εντολή του Ιησού να ‘μην είσαι μέρος του κόσμου’. (Ιωάννης 17:16, ΜΝΚ) «Είναι σκέτη απελπισία!» είπε ο 15χρονος Άντριου. «Προσπαθείς να είσαι μαζί τους, αλλά προσπαθείς και να μην είσαι μαζί τους. Δεν θέλεις να είσαι έξω από την παρέα, αλλά προσπαθείς να τηρείς τις αρχές της Αγίας Γραφής». Ένα 15χρονο κορίτσι πρόσθεσε: «Είναι δύσκολο, γιατί δεν θέλεις να λένε τα άλλα παιδιά ότι είσαι άτομο απροσάρμοστο. Όλοι θέλουν να τους αγαπάνε οι άλλοι». Το να διατηρείς την κατάλληλη ισορροπία μπορεί να αποδειχτεί πραγματικός αγώνας. Μπορεί να σε κάνει να χάσεις την αυτοπεποίθησή σου.

Ωστόσο, μερικές φορές η έλλειψη αυτοπεποίθησης ξεκινάει από τον ίδιο σου τον εαυτό. «Όταν βρίσκομαι μαζί με άλλους», ομολογεί μια 17χρονη, «νιώθω σαν μηδενικό, επειδή δεν ξέρω να κάνω τίποτα καλά. Έτσι, δεν έχω καθόλου αυτοπεποίθηση». Αυτά τα αισθήματα μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του ότι το άτομο κάνει άδικες συγκρίσεις του εαυτού του με άλλους.

Καταπολέμηση της Έλλειψης Αυτοπεποίθησης

Οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία για το ότι νιώθεις έλλειψη αυτοπεποίθησης, αυτό απλώς αποτελεί μέρος της ανάπτυξης και μπορεί να μην εξαφανιστεί ποτέ τελείως.a Το υπερβολικό ενδιαφέρον του ατόμου για την εμφάνιση, τη φήμη ή τις ικανότητές του μπορεί να εξακολουθεί να κλονίζει την αυτοπεποίθησή του ακόμα κι όταν το άτομο είναι πια ισορροπημένος ενήλικος.

Πολλοί νεαροί προσπαθούν να καλύψουν την έλλειψη αυτοπεποίθησης που νιώθουν με ψευτοπαλικαρισμούς, με εξωφρενικό ντύσιμο ή με το στασιασμό. Εντούτοις, υπάρχουν πολύ καλύτεροι τρόποι να αντιμετωπίσεις τις περιπτώσεις που νιώθεις να σου λείπει η αυτοπεποίθηση.

Να Αναγνωρίζεις τις Θετικές σου Ιδιότητες: Μπορεί να μην έχεις το τέλειο σώμα ή την τέλεια φυσική κατάσταση, αλλά μπορεί να έχεις καλλιεργήσει τις Χριστιανικές ιδιότητες, ‘αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότητα, αγαθοσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια’. (Γαλάτας 5:22, 23) Αυτές οι ιδιότητες είναι απείρως πολυτιμότερες από οποιαδήποτε φυσικά χαρακτηριστικά, και μάλιστα μπορούν να σε βοηθήσουν να κερδίσεις την επιδοκιμασία του Θεού.

Να Αποφεύγεις τις Άδικες Συγκρίσεις: Όπως είπε κάποτε η Έλενορ Ρούσβελτ, σύζυγος του 32ου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών: «Κανένας δεν μπορεί να σε κάνει να νιώσεις κατώτερος αν δεν το θέλεις κι εσύ». Γι’ αυτό, το εδάφιο Γαλάτας 6:4, ΜΝΚ, δίνει μια καλή συμβουλή, με τα εξής λόγια: ‘Ο καθένας ας αποδεικνύει ποιο είναι το δικό του έργο, και τότε θα έχει αιτία για καύχηση σε σχέση με τον εαυτό του μόνο, κι όχι σε σύγκριση με τον άλλον’.

Μήπως το γεγονός ότι κάποιος άλλος έχει καλύτερη εμφάνιση, καλύτερα ρούχα ή είναι εξυπνότερος από εσένα τον κάνει να είναι καλύτερο άτομο από εσένα; Η αλήθεια είναι ότι η εξωτερική εμφάνιση μετράει ελάχιστα για τον Θεό. Η Αγία Γραφή λέει: ‘Διότι δεν βλέπει ο Κύριος όπως βλέπει ο άνθρωπος, καθόσον ο άνθρωπος βλέπει την εξωτερική εμφάνιση, ενώ ο Κύριος βλέπει στην καρδιά’.—1 Σαμουήλ 16:7, ΛΧ.

Να Αποφεύγεις την Παγίδα της Ζήλειας: ‘Η ζήλεια είναι σάπισμα για τα οστά’, και προκαλεί έλλειψη αυτοπεποίθησης. (Παροιμίαι 14:30, ΜΝΚ) Αντί να ζηλεύεις, μάθε να ‘χαίρεσαι μ’ αυτούς που χαίρονται’ και να νιώθεις γνήσια ευχαρίστηση για τα επιτεύγματά τους. (Ρωμαίους 12:15) Αν το κάνεις αυτό, οι άλλοι θα έχουν πολύ λιγότερο την τάση να κάνουν αρνητικά σχόλια για τις δικές σου επιτυχίες.

Να Σχετίζεσαι με Άλλους Ανθρώπους: Ο Δρ Άλαν Φρομ παρατήρησε ότι «οι άνθρωποι που έχουν καλή άποψη για τον εαυτό τους απολαμβάνουν ένα είδος ειρήνης, επειδή συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στους άλλους . . . Οι άνθρωποι που έχουν κακή ιδέα για τον εαυτό τους είναι αιχμάλωτοι του εαυτού τους. Είναι περιορισμένοι στη διαρκή απασχόληση με τον εαυτό τους». Ξέφυγε απ’ αυτή την αιχμαλωσία με το ‘να δίνεις προσοχή, δείχνοντας προσωπικό ενδιαφέρον, όχι μόνο για τα δικά σου ζητήματα, αλλά δείχνοντας προσωπικό ενδιαφέρον και για τα ζητήματα των άλλων’. (Φιλιππησίους 2:4, ΜΝΚ) Όσο περισσότερο σχετίζεσαι με άλλους τόσο λιγότερο θα σε απασχολεί η δική σου έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Να Προσαρμόζεσαι Ανάλογα με την Επίκριση: ‘Μη δίνεις προσοχή σε όλα τα λόγια που λέγονται’, ιδιαίτερα όταν αυτά τα λόγια απλούστατα σε μειώνουν. (Εκκλησιαστής 7:21) Από την άλλη μεριά, αν η επίκριση είναι δικαιολογημένη, βρες τρόπους να ενεργήσεις σύμφωνα μ’ αυτήν. ‘Το σοφό άτομο θα ακούει και θα λαβαίνει περισσότερη εκπαίδευση . . . Η σοφία και η διαπαιδαγώγηση είναι αυτά που περιφρονούν οι ανόητοι’. (Παροιμίαι 1:5, 7, ΜΝΚ) Μπορεί σε κάποιον τομέα να υστερείς, αυτό όμως δεν σε κάνει αποτυχημένο άτομο.

Τι γίνεται όμως αν η επίκριση προέρχεται από τους γονείς σου; Είναι καθήκον των γονέων να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους. (Εφεσίους 6:4) Αν πιστεύεις ότι αυτή η διαπαιδαγώγηση είναι υπερβολική, άδικη ή ταπεινωτική, ίσως μπορείς να διαλέξεις μια ήρεμη στιγμή για να συζητήσεις το θέμα με τους γονείς σου και να τους πεις πώς σε επηρεάζουν τα λόγια τους.

Να Θέτεις Ρεαλιστικούς Στόχους: Δεν χρειάζεται να είσαι ο αριστούχος της τάξης για να είσαι καλός μαθητής ή μαθήτρια ούτε Ολυμπιονίκης για να απολαμβάνεις τα διάφορα αθλήματα. ‘Η σοφία είναι με τους μετριόφρονες’, και η μετριοφροσύνη συνεπάγεται να ξέρεις τους περιορισμούς σου. (Παροιμίαι 11:2, ΜΝΚ) Ωστόσο, μη βάζεις υπερβολικά χαμηλούς στόχους, από φόβο μήπως αποτύχεις. Η αποτυχία μπορεί να χρησιμεύσει ως μέσο για να μάθεις κάτι. Άλλωστε, μαθαίνεις να περπατάς όταν υπερνικάς την τάση να πέφτεις κάτω!

Μη Φοβάσαι να Διαφέρεις: Οι νεαροί που επιτρέπουν στους συνομηλίκους τους να καθορίζουν την ομιλία τους, το ντύσιμό τους και το χτένισμά τους δεν είναι παρά σκλάβοι. (Ρωμαίους 6:16) Αντί γι’ αυτό, ας είσαι καλύτερα ‘δούλος του Ιεχωβά’. (Ρωμαίους 12:11, ΜΝΚ) Αν σε πειράζουν επειδή κάνεις το σωστό, μπορείς να βρεις παρηγοριά στη γνώση ότι οι θαρραλέες σου πράξεις φέρνουν χαρά στην καρδιά του Θεού.—Παροιμίαι 27:11.

Αναμφίβολα αυτές οι εισηγήσεις θα βοηθήσουν. Μην περιμένεις όμως να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση μέσα σε μια νύχτα. Να έχεις υπομονή. Να περιμένεις ότι μερικές φορές θα ξαναχάσεις την αυτοπεποίθησή σου, και να προσπαθείς να μην πέφτεις στην αυτολύπηση. Όταν έρθει ο καιρός, θα δεις ότι θα έχεις μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση από κάθε άλλη φορά.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Οι γονείς μπορεί να είναι αιτία για την έλλειψη αυτοπεποίθησης όταν δεν δίνουν έπαινο και είναι υπερβολικά επικριτικοί