³ Ο Φαραώ της εποχής του Μωυσή ήταν ένας από τους κυβερνήτες της γης στον οποίον ο Ιεχωβά Θεός θεώρησε ότι ήταν απαραίτητο να δώσει αυτό το μάθημα. Ο Θεός το έκανε αυτό με τις πληγές που επέφερε στους Αιγύπτιους. Επιπλέον, ο Ιεχωβά είπε σ’ αυτόν τον υπερόπτη Φαραώ: «Δια τούτο βεβαίως σε διετήρησα, δια να δείξω εν σοι την δύναμίν μου και να κηρυχθή το όνομά μου εν πάση τη γη». (Έξοδος 9:16) Επιπρόσθετα, 70 και πλέον φορές, από το εδάφιο Έξοδος 6:7 ως το εδάφιο Ιωήλ 3:17, ο Ιεχωβά λέει στο Λόγο του ότι θα κάνει παρόμοια κραταιά έργα ώστε μονάρχες, λαοί και έθνη να γνωρίσουν ότι αυτός είναι ο Ιεχωβά, ο Ύψιστος πάνω σε όλη τη γη.

4. Σε ποιους τρεις κυβερνήτες έδωσε μαθήματα ο Ιεχωβά τον καιρό του Δανιήλ και πώς;

⁴ Μερικά από τα πιο χτυπητά παραδείγματα του πώς ο Ιεχωβά έδωσε μαθήματα σε μονάρχες έχουν καταγραφεί στο βιβλίο του Δανιήλ. Οι κυβερνήτες αυτοί ήταν ο Ναβουχοδονόσορ, ο Βαλτάσαρ και ο Δαρείος. Πότε έδωσε μαθήματα σ’ αυτούς; Πιθανότατα μεταξύ του 617 π.Χ. και του 535 π.Χ. Και πώς; Χρησιμοποιώντας όνειρα και την ερμηνεία τους και κάνοντας φανερή τη δύναμή του. Ο Ιεχωβά έκανε αυτούς τους ανθρώπινους κυβερνήτες να μάθουν ότι εκείνος είναι ο Υπέρτατος Κυρίαρχος του σύμπαντος και ότι οι ίδιοι δεν ήταν παρά μηδαμινοί άνθρωποι—μαθήματα που θα αναγκαστούν να τα πάρουν και όσοι κυβερνούν τον κόσμο στις μέρες μας.

Ο Ναβουχοδονόσορ Μαθαίνει Ποιος Είναι ο Αληθινός Θεός

6. Τι μπορεί να φούντωσε την υπερηφάνεια του βασιλιά της Βαβυλώνας και τι λέει ο ίδιος για τον εαυτό του στα συγγράμματά του;

⁶ Όπως δείχνει ο προφήτης Ησαΐας, οι βασιλιάδες της Βαβυλώνας ήταν πολύ υπερήφανοι άνθρωποι. (Ησαΐας 14:4-23) Ο Ναβουχοδονόσορ ήταν επίσης και πολύ θρήσκος. Στα συγγράμματά του λέει ότι «έκανε οικοδομικά έργα προς τιμήν των θεών της Βαβυλωνίας και τους φρόντιζε». Αναμφίβολα, «τα μυαλά του πήραν αέρα» όταν κατάφερε να καταλάβει την Ιερουσαλήμ και όλη την Ιουδαία, μετά την παταγώδη αποτυχία που είχε ο Σενναχειρείμ όταν επιχείρησε να κάνει το ίδιο.

7. Ποιο περιστατικό, που αναφέρεται στο 1ο κεφάλαιο του Δανιήλ, θα έπρεπε να μάθει τον Ναβουχοδονόσορ να σέβεται τον Θεό των Εβραίων;

⁷ Αφότου παρουσιάστηκαν ενώπιον του Ναβουχοδονόσορ ο Δανιήλ και οι τρεις Εβραίοι σύντροφοί του, εκείνος ασφαλώς είχε λόγους να σέβεται τον Θεό τους, γιατί «εν πάση υποθέσει σοφίας και νοήσεως, περί της οποίας ο βασιλεύς ηρώτησεν αυτούς, εύρηκεν αυτούς δεκαπλασίως καλητέρους παρά πάντας τους μάγους και επαοιδούς, όσοι ήσαν εν παντί τω βασιλείω αυτού». Πράγματι, οι σοφοί αυτοί άντρες, που είχαν για Θεό τους τον Ιεχωβά, υπερείχαν κατά πολύ όλων εκείνων που λάτρευαν άλλους θεούς. Αυτό το γεγονός δεν ήταν δυνατόν να πέρασε απαρατήρητο από τον Ναβουχοδονόσορ.—Δανιήλ 1:20.

8. Πώς φανέρωσε ο Ιεχωβά ότι οι σοφοί της Βαβυλώνας δεν είχαν κάποια ειδική γνώση;

⁸ Ο Ιεχωβά επρόκειτο να διδάξει τον Βασιλιά Ναβουχοδονόσορ κι άλλα πράγματα. Το επόμενο μάθημα καταγράφεται στο 2ο κεφάλαιο του Δανιήλ. Ο Θεός έκανε το βασιλιά να δει ένα τρομακτικό όνειρο και μετά τον έκανε να το ξεχάσει. Αυτό το όνειρο αναστάτωσε πολύ τον μονάρχη της Βαβυλώνας, και κάλεσε όλους τους σοφούς που είχε για να του πουν το όνειρο και την ερμηνεία του. Φυσικά, εκείνοι δεν μπορούσαν να αποκαλύψουν το όνειρο, πόσο μάλλον να δώσουν την ερμηνεία του, κι έτσι παραδέχονταν σιωπηρά ότι δεν είχαν κάποια ειδική γνώση. Τότε ο βασιλιάς έγινε έξαλλος από θυμό τόσο που πρόσταξε να εκτελεστούν όλοι τους. Όταν είπαν στον Δανιήλ και στους συντρόφους του το διάταγμα του βασιλιά, ο Δανιήλ ζήτησε να του παραχωρηθεί λίγος χρόνος και το αίτημά του έγινε δεκτό. Κατόπιν, αυτός και οι τρεις σύντροφοί του έκαναν το θέμα αντικείμενο ένθερμης προσευχής, με αποτέλεσμα να αποκαλύψει ο Ιεχωβά στον Δανιήλ το όνειρο και τη σημασία του.—Δανιήλ 2:16-20.

9. (α) Ποιος μόνο ήταν ικανός να ερμηνεύσει το όνειρο του Ναβουχοδονόσορ, και ποια ήταν η ερμηνεία που έδωσε Εκείνος; (β) Σαν αποτέλεσμα, ποιο συμπέρασμα έβγαλε ο βασιλιάς;

⁹ Όταν παρουσιάστηκε ο Δανιήλ μπροστά στο βασιλιά, ο Ναβουχοδονόσορ τον ρώτησε: «Είσαι ικανός να φανερώσης προς εμέ το ενύπνιον το οποίον είδον και την ερμηνείαν αυτού;» Ο Δανιήλ, αφού πρώτα υπενθύμισε στον υπερήφανο μονάρχη ότι οι σοφοί του δεν ήταν ικανοί να του πουν το μυστήριο όνειρό του και την ερμηνεία του, του είπε: «Αλλ’ είναι Θεός εν τω ουρανώ, όστις αποκαλύπτει μυστήρια και κάμνει γνωστόν εις τον βασιλέα Ναβουχοδονόσορ, τι μέλλει γενέσθαι εν ταις εσχάταις ημέραις». Στη συνέχεια, ο Δανιήλ είπε στο βασιλιά για τη γιγαντιαία εικόνα που είχε ονειρευτεί, καθώς και τι σήμαινε αυτή. Ο βασιλιάς εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που αναφώνησε: «Επ’ αληθείας, ο Θεός σας, αυτός είναι Θεός θεών και Κύριος των βασιλέων και όστις αποκαλύπτει μυστήρια· διότι ηδυνήθης να αποκαλύψης το μυστήριον τούτο». Μ’ αυτόν τον τρόπο έκανε ο Ιεχωβά τον Βασιλιά Ναβουχοδονόσορ να μάθει ότι Εκείνος είναι ο μόνος αληθινός Θεός.—Δανιήλ 2:26, 28, 47.

10, 11. (α) Η μεγάλη υπερηφάνεια του Βασιλιά Ναβουχοδονόσορ τον έκανε να φτιάξει τι, και ποια διαταγή έδωσε στη συνέχεια; (β) Με την άρνησή τους να υπακούσουν στη διαταγή του βασιλιά, ποιο ζήτημα έγειραν οι τρεις Εβραίοι, και με ποιο αποτέλεσμα;

¹⁰ Μολονότι δεν χωράει αμφιβολία πως ο Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ εντυπωσιάστηκε πολύ από τη γνώση και τη σοφία του Θεού των Εβραίων, είχε ακόμη πολλά να μάθει. Η υπερηφάνειά του τον έκανε να στήσει μια τεράστια χρυσή εικόνα στην πεδιάδα Δουρά. Αυτή η εικόνα είχε ύψος εξήντα πήχεις και πλάτος έξι πήχεις, πράγμα που μας θυμίζει τον αριθμό 666, ο οποίος είναι το χάραγμα «του θηρίου» του Σατανά που αναφέρεται στο εδάφιο Αποκάλυψις 13:18. (Αφού ένας πήχυς είναι σχεδόν μισό μέτρο, η εικόνα είχε περίπου 27 μέτρα ύψος και περίπου 2,7 μέτρα πλάτος.) Ο βασιλιάς πρόσταξε όλους τους επισήμους του βασιλείου του «να έλθωσιν εις τα εγκαίνια της εικόνος» και έδωσε διαταγή να πέσουν όλοι και να λατρέψουν την εικόνα μόλις θα άρχιζε να παίζει κάποια ορχήστρα. Μερικοί φθονεροί Χαλδαίοι επίσημοι, μόλις είδαν ότι οι τρεις Εβραίοι που ήταν παρόντες σε εκείνη την περίσταση δεν συμμετείχαν στην τελετή, τους ανέφεραν στο βασιλιά.—Δανιήλ 3:1, 2.

¹¹ Αυτό ήταν πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα για τον Ναβουχοδονόσορ, εφόσον ο ίδιος είχε κάποτε καυχηθεί ότι εκείνος «έβαλε στο στόμα του λαού την ευλάβεια για τους μεγάλους θεούς». Επομένως, αυτό ήταν μεγάλη προσβολή τόσο για την αυτοκρατορική μεγαλειότητα του Ναβουχοδονόσορ όσο και για το θρησκευτικό του ζήλο. Γεμάτος θυμό και οργή ο υπερόπτης μονάρχης αντέδρασε δίνοντας στους τρεις Εβραίους άλλη μια ευκαιρία, αλλά παράλληλα και το εξής τελεσίγραφο: «Εάν . . . δεν προσκυνήσητε, θέλετε ριφθή την αυτήν ώραν εις το μέσον της καμίνου του πυρός της καιομένης· και τις είναι εκείνος ο Θεός, όστις θέλει σας ελευθερώσει εκ των χειρών μου;» Ο Ναβουχοδονόσορ λοιπόν έπρεπε να μάθει ότι ο Θεός τους ήταν όντως ικανός να απελευθερώσει τους δούλους Του από το χέρι ενός μηδαμινού μονάρχη και ότι δεν υπάρχει άλλος θεός που να μπορεί να απελευθερώσει σαν τον Θεό των Εβραίων.—Δανιήλ 3:15.

Το Όνειρο με το Δέντρο

12, 13. (α) Ποια ερμηνεία έδωσε ο Δανιήλ στον Ναβουχοδονόσορ όσον αφορά το όνειρο με το δέντρο που είδε; (β) Πώς έδειξε ο Ναβουχοδονόσορ ότι η ερμηνεία του ονείρου δεν κατάφερε να τον συνεφέρει;

¹² Πώς θα είχατε επηρεαστεί εσείς αν είχατε πάρει αυτά τα μαθήματα; Απ’ ό,τι φαίνεται, αυτά τα τρία μαθήματα δεν ήταν αρκετά για να κάνουν τον Βασιλιά Ναβουχοδονόσορ να μάθει ποια ήταν η θέση του. Ο Ιεχωβά λοιπόν έπρεπε να του δώσει ακόμη ένα μάθημα. Και πάλι ο βασιλιάς είδε ένα όνειρο, και πάλι κανένας σοφός της Βαβυλώνας δεν κατάφερε να το ερμηνεύσει. Τελικά, ο βασιλιάς κάλεσε τον Δανιήλ και αυτός ήταν σε θέση να τον πληροφορήσει τι σήμαινε το όνειρο, δηλαδή ότι για εφτά χρόνια θα ζούσε σαν ‘τα θηρία του αγρού’ και μετά θα ξανάβρισκε τα λογικά του.—Δανιήλ 4:1-37.

¹³ Από τα όσα έγιναν στη συνέχεια είναι ολοφάνερο ότι το όνειρο δεν κατάφερε να συνεφέρει τον Ναβουχοδονόσορ. Κι έτσι, περίπου ένα χρόνο αργότερα, την ώρα που ο βασιλιάς περπατούσε στο βασιλικό του ανάκτορο, καυχήθηκε περήφανα: «Δεν είναι αύτη η Βαβυλών η μεγάλη, την οποίαν εγώ ωκοδόμησα δια καθέδραν του βασιλείου με την ισχύν της δυνάμεώς μου και εις τιμήν της δόξης μου;» Τι έπαρση! Γι’ αυτό, εκείνη ακριβώς τη στιγμή ακούστηκε μια φωνή από τον ουρανό που είπε στον υπερόπτη κυβερνήτη ότι η βασιλεία αφαιρέθηκε απ’ αυτόν και ότι ο ίδιος θα κατοικούσε μαζί με τα θηρία του αγρού για εφτά καιρούς, «εωσού γνωρίσης ότι ο Ύψιστος είναι Κύριος [Κυβερνήτης, ΜΝΚ] της βασιλείας των ανθρώπων».—Δανιήλ 4:30-32.

14. Πώς εκπληρώθηκε το όνειρο με το δέντρο, και ποια επίδραση είχε αυτό στον Ναβουχοδονόσορ;

¹⁴ Αφού ο Ναβουχοδονόσορ έζησε σαν ζώο εκείνους τους εφτά καιρούς ή χρόνια, ο Ιεχωβά αποκατέστησε τις δυνάμεις αντίληψής του και εκείνος αναγκάστηκε να παραδεχτεί ‘ότι κανένας δεν μπορεί να σταματήσει το χέρι του Υψίστου ή να του πει: «Τι έκανες;»’ Επιπλέον, ο Βαβυλώνιος κυβερνήτης έδειξε ότι έμαθε καλά το μάθημά του λέγοντας: «Τώρα εγώ ο Ναβουχοδονόσορ αινώ και υπερυψώ και δοξάζω τον βασιλέα του ουρανού, διότι πάντα τα έργα αυτού είναι αλήθεια και αι οδοί αυτού κρίσις, και τους περιπατούντας εν τη υπερηφανία»—όπως ο βασιλιάς προηγουμένως—«δύναται να ταπεινώση». Δεν αποτελούν από μόνες τους όλες αυτές οι μαρτυρίες σχετικά με το πώς τακτοποίησε επανειλημμένα ο Ιεχωβά το ζήτημα της κυριαρχίας, ισχυρό αποδεικτικό στοιχείο για το ότι αυτές οι αφηγήσεις δεν είναι αποκύημα της φαντασίας κάποιου, αλλά το έργο ενός συγγραφέα τον οποίον ενέπνευσε ο Θεός για να καταγράψει αληθινή ιστορία;—Δανιήλ 4:35, 37.

Ο Βαλτάσαρ Βλέπει το Γράψιμο στον Τοίχο

15. Πώς έδειξε περιφρόνηση ο Βαλτάσαρ για τον αληθινό Θεό, τον Ιεχωβά;

¹⁵ Ένας άλλος μονάρχης στον οποίον ο Ιεχωβά είχε την ευκαιρία να δώσει ένα μάθημα ήταν ο Βαλτάσαρ. Αυτός ήταν ο γιος και συμβασιλιάς του Βασιλιά Ναβονίδη, ο οποίος ήταν διάδοχος του Ναβουχοδονόσορ. Σε ένα μεγάλο συμπόσιο, ο Βαλτάσαρ τόλμησε να προστάξει να του φέρουν τα χρυσά σκεύη που είχε πάρει ο παππούς του από το ναό του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ, για να πιουν απ’ αυτά αυτός, οι μεγιστάνες του, οι γυναίκες του και οι παλλακές του. Κι έτσι «έπινον οίνον και ήνεσαν τους θεούς τους χρυσούς και αργυρούς, τους χαλκούς, τους σιδηρούς, τους ξυλίνους και τους λιθίνους».—Δανιήλ 5:3, 4.

16, 17. (α) Πώς ενέπνευσε φόβο ο Ιεχωβά στον Βαλτάσαρ; (β) Ποια ερμηνεία έδωσε ο Δανιήλ αναφορικά με το γράψιμο στον τοίχο, και πώς βγήκε αληθινή;

¹⁶ Ο καιρός του Θεού για να δώσει τέλος στην κυριαρχία της Βαβυλώνας είχε έρθει. Γι’ αυτό, έκανε να εμφανιστεί ένα παράξενο γράψιμο στον τοίχο. Αυτό το θαύμα τρομοκράτησε τόσο πολύ τον βασιλιά που κάλεσε αμέσως όλους τους σοφούς που είχε, για να το ερμηνεύσουν. Κανένας δεν τα κατάφερε. Τότε η μητέρα του τού θύμισε ότι ο Δανιήλ, που είχε ερμηνεύσει όνειρα στον Ναβουχοδονόσορ, θα μπορούσε να ερμηνεύσει το γράψιμο αυτό. (Δανιήλ 5:10-12) Όταν ο μονάρχης κάλεσε τον Δανιήλ και τον ρώτησε αν μπορούσε να το κάνει αυτό, εκείνος του θύμισε πώς είχε ταπεινώσει ο Θεός τον υπερήφανο παππού του, προκειμένου να γνωρίσει ότι ο Ύψιστος είναι «Κύριος [Κυβερνήτης, ΜΝΚ]» στη βασιλεία της ανθρωπότητας.—Δανιήλ 5:20, 21.

¹⁷ Ο Δανιήλ είπε επίσης στον Βαλτάσαρ: «Τον . . . Θεόν, εις του οποίου την χείρα είναι η πνοή σου και εις την εξουσίαν αυτού πάσαι αι οδοί σου, δεν εδόξασας». (Δανιήλ 5:23) Το γράψιμο λοιπόν γνωστοποιούσε στον Βαβυλώνιο κυβερνήτη ότι οι μέρες της βασιλείας του είχαν φτάσει στο τέλος τους, ότι ο ίδιος είχε ζυγιστεί και είχε βρεθεί ελλιπής και ότι το βασίλειό του θα δινόταν στους Μήδους και στους Πέρσες. Και την ίδια εκείνη νύχτα, αφού ο Ιεχωβά έδωσε στον υπερόπτη αυτόν μονάρχη το μάθημα που τόσο του χρειαζόταν, ο Βαλτάσαρ, ο βασιλιάς των Χαλδαίων, θανατώθηκε.—Δανιήλ 5:30.

18. Πώς θα δώσει ο Ιεχωβά παρόμοια μαθήματα στους σημερινούς κυβερνήτες του κόσμου σχετικά με την κυριαρχία του και με τη δύναμη που έχει να σώζει;

¹⁸ Όπως ο Ιεχωβά έδωσε μαθήματα στους υπερήφανους μονάρχες Ναβουχοδονόσορ και Βαλτάσαρ για την κυριαρχία του και για τη δύναμη που έχει να σώζει, έτσι και στον Αρμαγεδδώνα θα αναγκάσει όλους τους κυβερνήτες της γης να γνωρίσουν ότι αυτός είναι ο Υπέρτατος Κυβερνήτης, ο πανίσχυρος Υπέρτατος Κυρίαρχος. Αυτό θα επηρεάσει και τη δική σας ζωή. Γιατί; Επειδή εκείνο τον καιρό ο Ιεχωβά θα απελευθερώσει επίσης τους πιστούς του δούλους, όπως απελευθέρωσε τους τρεις Εβραίους από το πύρινο καμίνι.—Δανιήλ 3:26-30.

Ο Δαρείος Μαθαίνει ότι ο Ιεχωβά Έχει τη Δύναμη να Σώζει

19, 20. Ποιο γεγονός της ζωής του Δανιήλ έδωσε ένα μάθημα στον Δαρείο για τη δύναμη που έχει ο Ιεχωβά να σώζει;

¹⁹ Το 6ο κεφάλαιο του Δανιήλ αναφέρει κι άλλη μια περίπτωση στην οποία ο Ιεχωβά έδωσε ένα μάθημα σε κάποιον μονάρχη, στον Δαρείο—τον έκανε να μάθει ότι ο Θεός έχει τη δύναμη να σώζει. Η κατάληξη που είχε μια συνωμοσία ήταν να ρίξει ο βασιλιάς τον Δανιήλ σε ένα λάκκο με λιοντάρια, πράγμα που ο μονάρχης έκανε παρά τη θέλησή του. Αυτός δεν είχε υψωθεί περήφανα κατά του αληθινού Θεού. Είναι ενδιαφέρον ωστόσο να σημειωθεί ότι, αν και ο Δαρείος διαβεβαίωσε τον Δανιήλ πως ο Θεός του θα τον απελευθέρωνε, δεν φαινόταν στην πραγματικότητα να το πιστεύει πλήρως. Αν το πίστευε, γιατί να μείνει ξάγρυπνος μια ολόκληρη νύχτα και να ανησυχεί μέχρι που να χαράξει, οπότε και έτρεξε στο λάκκο με τα λιοντάρια; Τότε φώναξε: «Δανιήλ, δούλε του Θεού του ζώντος, ο Θεός σου, τον οποίον συ λατρεύεις ακαταπαύστως, ηδυνήθη να σε ελευθερώση εκ των λεόντων;»—Δανιήλ 6:18-20.

²⁰ Ναι, ο Θεός μπόρεσε να προστατέψει τον Δανιήλ. Ο Βασιλιάς Δαρείος χάρηκε τόσο πολύ που εξέδωσε το εξής διάταγμα: «Εν όλω τω κράτει της βασιλείας μου, να τρέμωσιν οι άνθρωποι και να φοβώνται ενώπιον του Θεού του Δανιήλ· διότι αυτός είναι Θεός ζων και διαμένων εις τον αιώνα, και η βασιλεία αυτού δεν θέλει φθαρή . . . αυτός [είναι] ο ελευθερωτής και σωτήρ και ποιών σημεία και τεράστια εν τω ουρανώ και επί της γης, [αφού] ηλευθέρωσε τον Δανιήλ εκ της δυνάμεως των λεόντων».—Δανιήλ 6:26, 27.

21. (α) Τα έξι πρώτα κεφάλαια του βιβλίου του Δανιήλ μας δίνουν χτυπητά παραδείγματα ποιου πράγματος; (β) Ποια επίδραση θα πρέπει να έχει σ’ εμάς το υπόμνημα που αναφέρει αυτά τα πράγματα;

²¹ Πραγματικά, τα έξι πρώτα κεφάλαια του βιβλίου του Δανιήλ μας δίνουν χτυπητά παραδείγματα του πώς ο Ιεχωβά, επειδή είναι ζηλωτής—μάλιστα, ζηλότυπος—υπέρ του ονόματός του, έκανε ισχυρούς μονάρχες αυτού του κόσμου να μάθουν ότι αυτός είναι στην πραγματικότητα ο Παντοδύναμος, ο Υπέρτατος Κυρίαρχος, ικανός να ταπεινώνει υπερήφανους κυβερνήτες ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνει τους όσιους δούλους του.