Ο «Δρόμος των Θεών»—Πού Οδήγησε την Ιαπωνία;
Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία
ΔΕΝ έχει γνωστό ιδρυτή. Δεν έχει σύμβολο πίστεως ή επίσημο δόγμα. Δεν έχει ναούς ή λειτουργίες. Δεν έχει θρησκευτική ιεραρχία, ούτε κάποιο θρησκευτικό βιβλίο που να παραβάλλεται με τη Βίβλο. Ωστόσο είναι ένας τρόπος ζωής που έχει μεταβιβαστεί από γενιά σε γενιά και ακολουθείται σήμερα από 78 περίπου εκατομμύρια Ιάπωνες. Ονομάζεται Σιντοϊσμός.
Η προέλευση του Σίντο βρίσκεται στη μυθολογία. ‘Στην αρχή’, λέει ο μύθος, ο θεός Ιζανάγκι και η θεά Ιζανάμι είχαν σεξουαλικές σχέσεις. Από τη σχέση αυτή γεννήθηκαν όχι μόνο τα δέντρα, τα βουνά, και η γη, αλλά επίσης και κάπου οχτώ εκατομμύρια άλλοι θεοί και θεές! Ο Τζίμμου Τεννό, ο πρώτος αυτοκράτορας της Ιαπωνίας, πιστεύεται ότι είναι απευθείας απόγονος μιας από αυτές τις θεές, της Αματερασού Ο Μικάμι, της θεάς-ήλιος. Ο σεβασμός και η ευλάβεια προς τους θεούς αυτούς είναι η βάση του Σίντο, που σημαίνει ο «δρόμος των θεών».
Αλλά πού έχει οδηγήσει την Ιαπωνία αυτός ο «δρόμος των θεών»; Έχει αποδειχτεί επαρκής για τις πνευματικές ανάγκες των ανθρώπων εκεί;
Το Μονοπάτι της Δεισιδαιμονίας και του Φόβου
Ο Σιντοϊσμός δεν προσδιορίζει ακριβώς τι συμβαίνει κατά τον θάνατο. (Δεν υπάρχει κάποιο ισοδύναμο του «ουρανού» και της «κόλασης» του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου.) Παρ’ όλο που ο θάνατος θεωρείται «κατάρα, τραγωδία, ατύχημα», η σκέψη που επικρατεί είναι ότι ο νεκρός γίνεται πνεύμα το οποίο μπορεί να φέρει ευλογίες στην οικογένεια. Ένα βιβλίο του Σίντο λέει: «Οι άνθρωποι αυτού του κόσμου συνεχίζουν να ζουν μετά θάνατο, και συνεχίζουν να δέχονται τις ευλογίες των θεών, δηλαδή, των πνευμάτων του ουρανού και της γης. Κι εμείς, επίσης, με τις ενσωματωμένες ψυχές μας, ζούμε αυτή τη ζωή του ανθρώπου».
Ποιο αποτέλεσμα είχε στους Ιάπωνες η πίστη για τα πνεύματα που αποδήμησαν; Αντί να τους γεμίζει με ελπίδα, έχει δημιουργήσει πολυάριθμες δεισιδαίμονες συνήθειες. Για παράδειγμα, εάν συμβεί κάποια ατυχία στην οικογένεια των ακολούθων της Σίντο, μπορεί να πιστέψουν ότι δεν δίνουν επαρκή προσοχή σε κάποιον πεθαμένο πρόγονο. Αν αγοραστεί ένα καινούργιο σπίτι ή αυτοκίνητο, συχνά γίνονται τα τελετουργικά τού εξορκισμού για να καθαριστεί από τα ‘κακά πνεύματα’. Προτού αρχίσει κάποιο οικοδομικό έργο, ένας ιερέας της Σίντο θα έρθει με έναν φορητό βωμό για να επικληθεί την προστασία των προγονικών θεών.
Έτσι αντί να διαφωτίσει τους ακολούθους της, η Σίντο απλά έχει οδηγήσει τους πιστούς της στο μονοπάτι της δεισιδαιμονίας και του φόβου, στο ίδιο μονοπάτι που οδηγούν τους ακολούθους τους όλες οι θρησκείες της αρχαίας Βαβυλώνας. Στο βιβλίο του Η Θρησκεία της Βαβυλωνίας και της Ασσυρίας, ο Μορρίς Τζάστροου έδειξε ότι στους αρχαίους Βαβυλωνίους «ο θάνατος ήταν η μετάβαση σ’ ένα άλλο είδος ζωής». Επίσης, ο Σιντοϊσμός δίνει σπουδαιότητα στη σχέση ανάμεσα στη θεά-ήλιο και στον αρσενικό ανθρώπινο απόγονό της. Υπάρχουν ιεροτελεστίες στις οποίες ο αυτοκράτορας πηγαίνει στο Ίσε όπου η θεά-ήλιος έχει το παρεκκλήσι της και της δίνει «αναφορά». Αυτό θυμίζει τη σχέση ανάμεσα στον Νεβρώδ και στη μητέρα του, την καλούμενη Σεμίραμι. Και όπως η Σεμίραμις υποτίθεται ότι ήταν κόρη της θεάς ψάρι, της Αταργάτης, έτσι και η μητέρα του Αυτοκράτορα Τζίμμου ήταν κόρη του «Βασιλιά της Θάλασσας».
‘Ένα Πνευματικό Όπλο’
Στα περασμένα χρόνια, ο Σιντοϊσμός βοήθησε πολύ τους Ιάπωνες να προσκολληθούν στους υψηλούς ηθικούς κανόνες. Ενίσχυσε τους οικογενειακούς δεσμούς. Με το να εμπνέει ισχυρό σεβασμό για τον αυτοκράτορα τόσο σαν κυρίαρχο όσο και σαν θρησκευτικό ηγέτη, βοήθησε να διατηρείται η εθνική ενότητα. Ωστόσο, οδήγησε σχεδόν σε εθνική συμφορά.
Όπως λέει η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (έκδοση του 1966): «Αρχίζοντας με τον Σίνο-Ιαπωνικό Πόλεμο (1894-95), η Ιαπωνία ακολούθησε μία επεκτατική πολιτική, και από τον καιρό εκείνο μέχρι την περίοδο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το Σίντο χρησιμοποιόταν από τους μιλιταριστές και τους σωβινιστές εθνικιστές σαν το πνευματικό όπλο για την κινητοποίηση του έθνους προκειμένου να περιφρουρηθεί η ευημερία του θρόνου». Το Σίντο έγινε έτσι ένα όργανο το οποίο βοήθησε να οδηγηθεί η Ιαπωνία στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Μετά από την ολοκληρωτική ήττα της Ιαπωνίας στον πόλεμο, οι κατακτητές Σύμμαχοι διέταξαν τη διάλυση του Επίσημου Σίντο. Αποστερημένα από την κυβερνητική υποστήριξη ή τον έλεγχο, τα παρεκκλήσια του Σίντο έγιναν έτσι ανεξάρτητα. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας συγκλόνισε το έθνος με το να αποκηρύξει τους ισχυρισμούς ότι είχε θεία προέλευση, λέγοντας: «Οι δεσμοί ανάμεσα σ’ Εμάς και στον λαό Μας στηρίζονταν πάντοτε πάνω στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και στη στοργή. Δεν εξαρτιούνται από απλούς θρύλους και μύθους. Δεν διέπονται από την εσφαλμένη αντίληψη ότι ο αυτοκράτορας είναι θείος και ότι ο Ιαπωνικός λαός είναι ανώτερος από άλλες φυλές και ότι συνεπώς είναι πεπρωμένο να κυριαρχήσουν στον κόσμο».
Αυτό, ωστόσο, ήταν και το τέλος του Σιντοϊσμού. Το αποδιοργανωμένο Επίσημο Σίντο επαναδιοργανώθηκε σε μια οργάνωση που ονομάζεται Τζίντζα Χόντσο (Ο Σύνδεσμος των Παρεκκλησιών Σίντο). Εκπροσωπείται από 80.000 περίπου παρεκκλήσια Σίντο. Αν και υποτίθεται ότι κεφαλή της θρησκείας Σίντο είναι ο πρόεδρος αυτού του Συνδέσμου, στην πραγματικότητα οι περισσότεροι αναγνωρίζουν τον αυτοκράτορα ότι κατέχει τη θέση αυτή.
Ωστόσο το Σίντο δεν αποδείχθηκε αποτελεσματικό για την πετυχημένη αντιμετώπιση των σύγχρονων προβλημάτων. Δεν έχει επιλύσει τα τρομακτικά προβλήματα της διάκρισης ανάμεσα στους Κορεάτες και στους Κινέζους δεύτερης και τρίτης γενιάς που γεννήθηκαν και ανατράφηκαν στην Ιαπωνία. Το Σίντο δεν έχει καθόλου κατευθυντήριες γραμμές να προσφέρει προκειμένου να εμποδίσει τη νεανική εγκληματικότητα και να επιλύσει τα προβλήματα της βίας στα σχολεία. Δεν έχει κάποια θέση απέναντι στις εκτρώσεις και στο ανεκτικό σεξ που τώρα σαρώνουν την Ιαπωνία. Το «Εγχειρίδιο των Διδασκαλιών Σίντο» του Τζίντζα Χόντσο δίνει μια αιτία γι’ αυτό λέγοντας: «Το Σίντο δεν περιορίζεται από συγκεκριμένα εδάφια ή δόγματα».
Το Σίντο παραλείπει επίσης να δώσει στους οπαδούς του μια ελπίδα για το μέλλον. Ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο για το «σήμερα». Δεν θα πρέπει να απορούμε λοιπόν που χιλιάδες Ιάπωνες διέκοψαν την άσκηση του Σίντο και έχουν αναπτύξει ενδιαφέρον για τη Βίβλο. Σε αντίθεση με το Σίντο, η Βίβλος εξηγεί γιατί βρίσκεται ο άνθρωπος πάνω στη γη και ποιο μέλλον υπάρχει γι’ αυτόν. Η Βίβλος παρέχει ηθική καθοδήγηση και παρέχει μια στέρεη βάση για πίστη—όχι μυθολογικές ιστορίες. Έτσι, ενώ το Σίντο μπορεί να είναι ο «δρόμος των θεών», η Βίβλος λέει ότι «παρ’ όλο που υπάρχουν εκείνοι που αποκαλούνται ‘θεοί’, είτε βρίσκονται στον ουρανό είτε πάνω στη γη, ακριβώς όπως υπάρχουν πολλοί ‘θεοί’ και πολλοί ‘κύριοι’, για μας υπάρχει στην πραγματικότητα μόνο ένας Θεός ο Πατέρας». (1 Κορινθίους 8:5, 6, ΜΝΚ ) Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά βοηθούν χιλιάδες άτομα στην Ιαπωνία να γνωρίσουν αυτόν τον «ένα Θεό» με το όνομά του.
[Εικόνα στη σελίδα 13]
Ένα παρεκκλήσι Σίντο όπου έρχονται οι άνθρωποι για να προσευχηθούν