ΟΤΑΝ ο Ιησούς ήταν στη γη, ο Ιουδαϊσμός ήταν διαιρεμένος σε φατρίες, οι οποίες ανταγωνίζονταν για την επιρροή στο λαό. Αυτή την εικόνα παρουσιάζουν οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων, καθώς και τα συγγράμματα του Ιουδαίου ιστορικού Ιώσηπου ο οποίος έζησε τον πρώτο αιώνα.

Οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι εμφανίζονται στο προσκήνιο ως ομάδες με ισχυρή επιρροή, ικανές να κατευθύνουν τόσο πολύ την κοινή γνώμη ώστε να την ωθήσουν να απορρίψει τον Ιησού ως τον Μεσσία. (Ματθαίος 15:1, 2· 16:1· Ιωάννης 11:47, 48· 12:42, 43) Ωστόσο, δεν γίνεται καμία αναφορά σε αυτές τις δύο ισχυρές ομάδες στις Εβραϊκές Γραφές.

Ο Ιώσηπος αναφέρει για πρώτη φορά τους Σαδδουκαίους και τους Φαρισαίους στο ιστορικό πλαίσιο του δεύτερου αιώνα Π.Κ.Χ. Στη διάρκεια εκείνης της περιόδου πολλοί Ιουδαίοι ενέδιδαν στη γοητεία του ελληνισμού, δηλαδή του ελληνικού πολιτισμού και της φιλοσοφίας του. Η ένταση μεταξύ ελληνισμού και Ιουδαϊσμού κορυφώθηκε όταν οι ηγεμόνες από τη δυναστεία των Σελευκιδών βεβήλωσαν το ναό στην Ιερουσαλήμ, αφιερώνοντάς τον στον Δία. Ένας δυναμικός Ιουδαίος ηγέτης, ο Ιούδας Μακκαβαίος, από κάποια οικογένεια γνωστή ως Ασμοναίοι, ηγήθηκε ενός επαναστατικού στρατού ο οποίος απελευθέρωσε το ναό από τα χέρια των Ελλήνων.a

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ετών που ακολούθησαν αμέσως μετά την εξέγερση και τη νίκη των Μακκαβαίων ήταν η τάση για δημιουργία αιρέσεων που βασίζονταν σε αντικρουόμενες ιδεολογίες, καθεμιά από τις οποίες αγωνιζόταν να επικρατήσει στην ευρύτερη Ιουδαϊκή κοινότητα.

Εμφανίζονται οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι

Ο Ιώσηπος ασχολείται για πρώτη φορά με την αυξανόμενη επιρροή των Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων όταν γράφει για την ηγεμονία του Υρκανού. (Ο Ιώσηπος είχε ήδη κάνει μνεία για τους Φαρισαίους που ζούσαν στη διάρκεια της ηγεμονίας του Ιωνάθαν.) Δεν αναφέρει την προέλευσή τους. Μερικοί μελετητές θεωρούν ότι ήταν μια ομάδα που προήλθε από τους Χασιδείμ, μια ευλαβή αίρεση που υποστήριξε τον Ιούδα Μακκαβαίο στην επιδίωξη των θρησκευτικών του στόχων αλλά η οποία τον εγκατέλειψε όταν οι φιλοδοξίες του απέκτησαν πολιτικό χαρακτήρα.

Το όνομα Φαρισαίοι γενικά συνδέεται με την εβραϊκή ρίζα που σημαίνει «αποχωρισμένοι», αν και μερικοί θεωρούν ότι σχετίζεται με τη λέξη «ερμηνευτές». Οι Φαρισαίοι ήταν μελετητές οι οποίοι προέρχονταν από τον κοινό λαό, χωρίς να έχουν κάποια ιδιαίτερη καταγωγή. Αποχώρισαν τους εαυτούς τους από την τελετουργική ακαθαρσία ακολουθώντας μια φιλοσοφία ιδιαίτερης ευσέβειας​—εφαρμόζοντας νόμους του ναού σχετικά με την ιερατική αγιότητα στις συνηθισμένες καταστάσεις της καθημερινής ζωής. Οι Φαρισαίοι ανέπτυξαν ένα νέο είδος ερμηνείας των Γραφών καθώς και μια αντίληψη που αργότερα έγινε γνωστή ως ο προφορικός νόμος. Στη διάρκεια της ηγεμονίας του Σίμωνα απέκτησαν μεγαλύτερη επιρροή όταν μερικοί από αυτούς διορίστηκαν στη Γερουσία, η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως Σάνχεδριν.

Ο Ιώσηπος αναφέρει ότι ο Ιωάννης Υρκανός ήταν στην αρχή μαθητής και υποστηρικτής των Φαρισαίων. Ωστόσο, σε κάποιο σημείο, οι Φαρισαίοι τον έλεγξαν επειδή δεν εγκατέλειπε το αρχιερατικό αξίωμα. Αυτό οδήγησε σε μια δραματική ρήξη. Ο Υρκανός έθεσε εκτός νόμου τις θρησκευτικές διατάξεις των Φαρισαίων. Ως επιπρόσθετη τιμωρία, πήγε με το μέρος των Σαδδουκαίων, των θρησκευτικών αντιπάλων των Φαρισαίων.

Το όνομα Σαδδουκαίοι πιθανώς σχετίζεται με τον Αρχιερέα Σαδώκ, του οποίου οι απόγονοι κατείχαν το ιερατικό αξίωμα από τον καιρό του Σολομώντα. Εντούτοις, δεν προέρχονταν όλοι οι Σαδδουκαίοι από αυτή τη γενεαλογική γραμμή. Σύμφωνα με τον Ιώσηπο, οι Σαδδουκαίοι ήταν οι αριστοκράτες και οι πλούσιοι του έθνους, οι οποίοι δεν είχαν την υποστήριξη της λαϊκής μάζας. Ο καθηγητής Σίφμαν σχολιάζει: «Οι περισσότεροι από αυτούς . . . προφανώς ήταν ιερείς ή είχαν παντρευτεί με μέλη αρχιερατικών οικογενειών». Έτσι λοιπόν, είχαν από παλιά στενούς δεσμούς με άτομα που βρίσκονταν σε θέσεις εξουσίας. Γι’ αυτό, ο ολοένα και σημαντικότερος ρόλος που έπαιζαν οι Φαρισαίοι στη δημόσια ζωή και η φαρισαϊκή αντίληψη περί διεύρυνσης της ιερατικής αγιότητας ώστε να συμπεριλάβει όλους τους ανθρώπους θεωρήθηκαν απειλές που μπορούσαν να υποσκάψουν τη φυσική εξουσία των Σαδδουκαίων. Τώρα, στα τελευταία χρόνια της ηγεμονίας του Υρκανού, οι Σαδδουκαίοι ανακτούσαν τον έλεγχο.

Η Κληρονομιά των Ασμοναίων

Η περίοδος των Ασμοναίων, από τον Ιούδα Μακκαβαίο μέχρι τον Αριστόβουλο Β΄, έθεσε το θεμέλιο για το διαιρεμένο θρησκευτικό σκηνικό που υπήρχε όταν ο Ιησούς βρισκόταν στη γη. Οι Ασμοναίοι ξεκίνησαν έχοντας ζήλο για τη λατρεία του Θεού, αλλά αυτός ο ζήλος εκφυλίστηκε και μετατράπηκε σε προκλητική επιδίωξη του προσωπικού τους συμφέροντος. Οι ιερείς τους, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να ενώσουν το λαό στην τήρηση του Νόμου του Θεού, οδήγησαν το έθνος στην άβυσσο της πολιτικής διαμάχης. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, άκμασαν οι διαιρετικές θρησκευτικές απόψεις. Οι Ασμοναίοι εξαλείφθηκαν, αλλά ο αγώνας για θρησκευτικό έλεγχο ανάμεσα στους Σαδδουκαίους, στους Φαρισαίους και σε άλλους θα σημάδευε το έθνος το οποίο βρισκόταν πια υπό τον Ηρώδη και τη Ρώμη.