Έπειτα από 90λεπτη κατάδυση, το Άλβιν άρχισε να κινείται οριζόντια λίγο πάνω από τον πυθμένα και οι άντρες άναψαν τους προβολείς του. Οι επιστήμονες ήταν δικαιολογημένοι να σκεφτούν ότι βρίσκονταν σε έναν διαφορετικό πλανήτη. Τα φώτα τους αποκάλυψαν έναν πυθμένα με αρκετές θερμές αναβλύσεις που λαμπύριζαν, εκεί όπου η θερμοκρασία του νερού κανονικά πλησιάζει τους μηδέν βαθμούς Κελσίου. Κοντά στις αναβλύσεις, εμφανίστηκε κάτι ακόμη πιο παράξενο​—ολόκληρες κοινωνίες άγνωστων ως τότε ζωντανών πλασμάτων. Δύο χρόνια μετά, ερευνητές που καταδύθηκαν με το Άλβιν ανακάλυψαν υπερθερμασμένες αναβλύσεις, τις λεγόμενες καπνοδόχους, στη Ράχη του Ανατολικού Ειρηνικού στα ανοιχτά των ακτών του Μεξικού. Μερικές από αυτές ήταν πραγματικά τρομακτικές, καθώς έφταναν σε ύψος τα 9 μέτρα. Σε αυτή την τοποθεσία βρέθηκαν αρκετά από τα ίδια πλάσματα που είχαν δει οι επιστήμονες στο Ρήγμα Γκαλαπάγκος. Στο επόμενο άρθρο, θα ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτές τις καταπληκτικές μορφές ζωής και στον κόσμο που τις φιλοξενεί​—έναν κόσμο με ακραίες συνθήκες ο οποίος κάνει το νου να σαστίζει.

Όαση​—Από Τοξίνες!

Λόγω της εξαιρετικά ασταθούς και ηφαιστειογενούς φύσης του, το σύστημα μεσοωκεάνιων ράχεων που καλύπτει όλη την υδρόγειο είναι διάσπαρτο με εκροές λάβας και υδροθερμικές αναβλύσεις. Αυτές οι αναβλύσεις εκτοξεύουν ένα τοξικό, υπερθερμασμένο μείγμα νερού και διαλυμένων μεταλλικών στοιχείων από το εσωτερικό της γης. Ωστόσο, το εκπληκτικό είναι ότι αυτός ο αφιλόξενος κόσμος, στον οποίο επικρατούν πιέσεις εκατονταπλάσιες από ό,τι στην επιφάνεια της θάλασσας, δεν απωθεί τη ζωή αλλά, απεναντίας, την ελκύει​—και μάλιστα σε αφθονία! Τα εκατοντάδες είδη ζωής που βρίσκονται εκεί περιλαμβάνουν βακτήρια, γιγάντια δίθυρα μαλάκια​—με μήκος ίσως 30 εκατοστά—​και, το πιο παράξενο, συστάδες από σωληνοσκώληκες με βαθυκόκκινα λοφία οι οποίες είναι προσκολλημένες γερά στον πυθμένα της θάλασσας και έχουν ύψος που φτάνει τα 1,8 μέτρα.

Όταν φέρει κανείς στην επιφάνεια τα πλάσματα που ζουν κοντά στις υδροθερμικές αναβλύσεις, μυρίζουν σαν χαλασμένα αβγά! Η δυσωδία δεν προέρχεται από την αποσύνθεση, αλλά από το υδρόθειο​—μια δύσοσμη και πολύ δηλητηριώδη χημική ουσία που αφθονεί στις υδροθερμικές αναβλύσεις. Το νερό που βγαίνει από εκεί είναι και αυτό εξαιρετικά όξινο και περιέχει πολλά μέταλλα, όπως χαλκό, μαγνήσιο, σίδηρο και ψευδάργυρο. Αλλά αντί να αγωνίζονται απλώς και μόνο για να επιβιώσουν σε αυτό το περιβάλλον​—το οποίο έχει παρομοιαστεί με περιοχή τοξικών αποβλήτων—​οι σωληνοσκώληκες και τα άλλα πλάσματα ακμάζουν! Πώς γίνεται αυτό; Για να το καταλάβουμε, ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στους σωληνοσκώληκες.

Ένα Ζωντανό Μυστήριο

Όταν οι βιολόγοι εξέτασαν τους σωληνοσκώληκες, ανακάλυψαν ότι αυτά τα ζώα αποτελούσαν ένα ζωντανό μυστήριο. Δεν είχαν ούτε στόμα ούτε πεπτικό σύστημα. Εγέρθηκε, λοιπόν, το ερώτημα: “Πώς έτρωγαν και πώς αφομοίωναν την τροφή;” Ακολούθησε μια εκπληκτική ανακάλυψη: Οι σωληνοσκώληκες είχαν κόκκινο αίμα​—όχι κάποιο υγρό που να μοιάζει με αίμα αλλά πραγματικό αίμα πλούσιο σε αιμοσφαιρίνη—​το οποίο κυκλοφορούσε μέσα στο σώμα τους και στο πτεροειδές τους λοφίο.

Τα μυστήρια περιπλέχτηκαν όταν οι βιολόγοι άνοιξαν το μαλακό σάκο του σώματος του σωληνοσκώληκα. Οι ιστοί του περιείχαν καλλιέργειες βακτηρίων που αποτελούνταν από περίπου 10 δισεκατομμύρια βακτήρια ανά γραμμάριο ιστού! Το 1980 κάποια φοιτήτρια βιολογίας διατύπωσε τη θεωρία ότι ο σωληνοσκώληκας είναι συμβιωτικός οργανισμός​—συμβιωτικά είναι δύο είδη ζωής που συνεργάζονται για αμοιβαίο όφελος. Η έρευνα επιβεβαίωσε την υπόθεσή της αποκαλύπτοντας ότι ο σωληνοσκώληκας, ως ξενιστής, τρέφει τα βακτήρια, και αυτά τρέφουν το σωληνοσκώληκα.

Σαν τα βράγχια, τα λοφία του σωληνοσκώληκα συλλέγουν τα συστατικά, όπως οξυγόνο και άνθρακα, που χρειάζονται τα βακτήρια για να παρασκευάσουν τροφή. Τα λοφία δεν κυματίζουν απευθείας στο καυτό νερό των υδροθερμικών αναβλύσεων​—αυτό θα ήταν αυτοκτονία—​αλλά κοντά στην περιοχή όπου το νερό των αναβλύσεων αναμειγνύεται με θαλασσινό νερό του οποίου η θερμοκρασία πλησιάζει τους μηδέν βαθμούς Κελσίου. Φυσικά, αυτή η διαδικασία παρασκευής τροφής απαιτεί ενέργεια. Στην επιφάνεια της γης​—και στα ανώτερα επίπεδα του ωκεανού—​το φως του ήλιου ενεργοποιεί την παραγωγή τροφής συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της βλάστησης. Αλλά το φως του ήλιου δεν φτάνει στις αβύσσους όπου κατοικεί ο σωληνοσκώληκας.

Ενέργεια από τα Έγκατα της Γης

Ο Δημιουργός διευθέτησε με σοφία να παρέχεται η απαραίτητη ενέργεια από τα έγκατα της γης μέσω των υδροθερμικών αναβλύσεων και του δύσοσμου υδρόθειου. Παίζοντας το ρόλο «του ηλιακού φωτός» για την κοινωνία που ζει γύρω από αυτές τις αναβλύσεις, το υδρόθειο παρέχει την ενέργεια που χρειάζονται τα βακτήρια για να επιτελέσουν την εργασία τους, την παρασκευή τροφής. Ταυτόχρονα, τα βακτήρια είναι τα «φυτά» αυτής της κοινωνίας, επειδή βρίσκονται στη βάση της τροφικής αλυσίδας στην περιοχή των αναβλύσεων.a

Προκειμένου να συγκεντρώνουν όλες τις χημικές ουσίες τις οποίες χρειάζονται τα βακτήρια, τα μόρια αιμοσφαιρίνης που αποτελούν το αίμα των σωληνοσκώληκων είναι 30 φορές μεγαλύτερα από τα μόρια αιμοσφαιρίνης των ανθρώπων. Το αίμα μεταφέρει αυτές τις χημικές ουσίες στα πεινασμένα βακτήρια και εκείνα, με τη σειρά τους, παρασκευάζουν τροφή για το σωληνοσκώληκα.

Ζωή στις Αναβλύσεις​—Ένας Ζωολογικός Κήπος Οργανισμών!

Στην πραγματικότητα, κανένα πλάσμα που ζει στις αναβλύσεις δεν πρέπει να πεινάει, διότι τα βακτήρια καλύπτουν ουσιαστικά τα πάντα​—μερικές φορές σχηματίζουν ένα στρώμα πάχους αρκετών εκατοστών! Ακόμη και στις θερμές δίνες πάνω από τις αναβλύσεις, υπάρχουν φορές που συγκεντρώνονται σε πυκνά νέφη αιωρούμενα βακτήρια τα οποία δημιουργούν, στην ουσία, μια ζωντανή σούπα. Όπως οι σωληνοσκώληκες, μερικά ζώα απολαμβάνουν μια συμβιωτική σχέση με τα βακτήρια, ενώ άλλα τρώνε απευθείας αυτούς τους μικροοργανισμούς. Επιπλέον, αυτές οι κοινωνίες είναι τόσο παραγωγικές και δραστήριες ώστε παρομοιάζονται με τα αλμυρά τενάγη, τα τροπικά βροχερά δάση και τους κοραλλιογενείς υφάλους των ρηχών νερών.

Μάλιστα έχουν ήδη αναγνωριστεί περίπου 300 νέα είδη ζωής κοντά στις αναβλύσεις. Σε αυτά περιλαμβάνονται γιγάντια λευκά δίθυρα μαλάκια και μύδια (το χρώμα είναι περιττό σε έναν κόσμο αιώνιου σκοταδιού), χταπόδια και αχόρταγοι λευκοί κάβουρες στους οποίους αρέσουν τα λεπτεπίλεπτα λοφία των σωληνοσκώληκων. Για προστασία, αυτά τα σκουλήκια έχουν γρήγορα αντανακλαστικά χάρη στα οποία αποσύρουν το λοφίο τους μέσα στο σωλήνα.

Κοντά στις αναβλύσεις ζουν και άλλα πλάσματα, όπως θαλάσσιες αράχνες, σαλιγκάρια, γαρίδες του είδους Chorocaris vandoverae, πεταλίδες, κωπήποδα, ψάρια που μοιάζουν με χέλια και τα οποία σέρνονται πάνω στις γεμάτες βακτήρια και θείο επιφάνειες, μικρότερα είδη σωληνοσκώληκων, καθώς και άλλα σκουλήκια. Στα τελευταία περιλαμβάνονται τα σκουλήκια της συνομοταξίας των εντερόπνευστων, των οποίων η αγγλική ονομασία (spaghetti worms) σημαίνει «σκουλήκια σπαγκέτι», και τα σκουλήκια του είδους Alvinella pompejana. Κατάλληλα τα πρώτα ονομάζονται «σκουλήκια σπαγκέτι» επειδή μοιάζουν με χούφτες γεμάτες λευκά μακαρόνια που κρέμονται από τους βράχους. Το δεύτερο είδος, το Alvinella pompejana, είναι μοναδικό λόγω της ικανότητάς του να αντέχει σε θερμοκρασίες μέχρι και 80 βαθμών Κελσίου! Βέβαια την ίδια αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες έχουν και τα βακτήρια που ζουν κοντά στις αναβλύσεις και τα οποία επικαλύπτουν αυτό το είδος σκουληκιού.b

Ένα Μυστηριώδες Φως!

Το 1985, οι επιστήμονες ξαφνιάστηκαν όταν βρήκαν κοντά στις αναβλύσεις γαρίδες οι οποίες έχουν δύο οφθαλμοειδή όργανα με φωτοευαίσθητες χημικές ουσίες, αλλά χωρίς φακούς. Φυσικά, το πρώτο πράγμα για το οποίο αναρωτήθηκαν ήταν: “Τι θα μπορούσαν ίσως να βλέπουν αυτά τα ζώα σε έναν κόσμο απόλυτου σκοταδιού;” Για να πάρουν απάντηση, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια εξαιρετικά ευαίσθητη ψηφιακή κάμερα, σαν αυτή που χρησιμοποιείται για τη φωτογράφηση αμυδρών άστρων. Έστρεψαν την κάμερα σε μια ανάβλυση, έσβησαν όλα τα φώτα τους και έβγαλαν μια φωτογραφία.

Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό. Η φωτογραφία αποκάλυψε «μια έντονη, ξεκάθαρη λάμψη με ευδιάκριτα άκρα» στο σημείο όπου ο πίδακας του θερμού νερού έβγαινε από την καπνοδόχο, λέει η επιστήμονας Σίντι Λι Βαν Ντόβερ. Εκμεταλλεύονται άραγε οι γαρίδες αυτό το μυστηριώδες φως, το οποίο είναι αόρατο στα ανθρώπινα μάτια; Όπως και αν έχουν τα πράγματα, η ανακάλυψη αυτής της λάμψης στις υδροθερμικές αναβλύσεις «ανοίγει ένα εντελώς νέο πεδίο για έρευνα», προσθέτει η Βαν Ντόβερ.

Το Μεγαλύτερο και το Μικρότερο

Πρόσφατα, ανακαλύφτηκε ότι ένα τμήμα του πλούσιου σε μεθάνιο θαλάσσιου πυθμένα φιλοξενεί τα μεγαλύτερα βακτήρια που είναι γνωστά στους επιστήμονες. Αυτοί οι γίγαντες, οι οποίοι ανακαλύφτηκαν το 1997 και μοιάζουν με περιδέραιο από χάντρες, έχουν μήκος 100 με 200 φορές μεγαλύτερο από το μέσο βακτήριο. Επίσης τρώνε πολύ, χωρίς να αφήνουν σχεδόν καθόλου ίχνη τοξικών σουλφιδίων στα ιζήματα, καθιστώντας την περιοχή ασφαλή για άλλα θαλάσσια πλάσματα.

Πρόσφατα βρέθηκε κάτω από τη θάλασσα και ένας ζωντανός οργανισμός που μπορεί να είναι ο μικρότερος σε όλη τη γη, μολονότι αυτός βρέθηκε πέντε χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας! Ένα δημοσίευμα της εφημερίδας Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) αναφέρει ότι αυτή η ανακάλυψη, η οποία έγινε στα ανοιχτά της Δυτικής Αυστραλίας, είναι «τόσο παράξενη ώστε προκάλεσε έντονη διεθνή διαμάχη». Η κύρια αμφισβήτηση αφορά το κατά πόσον αυτά τα όντα​—τα οποία ονομάζονται νανόβια επειδή το μέγεθός τους μετριέται σε νανόμετρα, δηλαδή σε δισεκατομμυριοστά του μέτρου—​είναι ζωντανοί οργανισμοί. Μοιάζουν με μύκητες, είναι παρόμοια σε μέγεθος με τους ιούς, έχουν DNA και φαίνεται ότι αναπαράγονται γρήγορα, δημιουργώντας πυκνές αποικίες.

Τώρα ανακαλύπτονται τόσα είδη ζωής ώστε πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το σύνολο των μικροοργανισμών που ζουν μέσα στα ανώτερα στρώματα του φλοιού της γης ίσως ξεπερνάει κατά πολύ το σύνολο των ειδών ζωής στην επιφάνεια της γης! Αυτές οι ανακαλύψεις προκαλούν επανάσταση στον επιστημονικό τρόπο σκέψης. Ένας επιστήμονας είπε: «Τα πρόσφατα χρόνια δεν υπάρχουν πια δόγματα στη μελέτη των μικροοργανισμών. Ο συγκεκριμένος κλάδος έχει ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του. Ουσιαστικά πρόκειται για καινούρια επιστήμη».

Επιπρόσθετα, αυτές οι πραγματικά συνταρακτικές ανακαλύψεις μάς διδάσκουν κάτι που είναι υπεράνω της επιστήμης. Η Αγία Γραφή εκφράζει την ουσία αυτού του διδάγματος με τα εξής λόγια: «Οι αόρατες ιδιότητες του [Θεού] . . . βλέπονται καθαρά από τη δημιουργία του κόσμου και έπειτα, επειδή γίνονται αντιληπτές μέσω των πραγμάτων που έχουν φτιαχτεί». (Ρωμαίους 1:20) Για παράδειγμα, ο Θεός ενδιαφέρεται πολύ για την καθαριότητα. Αυτό φαίνεται από τα βακτήρια και τα άλλα θαλάσσια πλάσματα με τη βοήθεια των οποίων εξουδετερώνονται πολλές ενδεχομένως δηλητηριώδεις ουσίες που προέρχονται από τα έγκατα της γης και από τα αποσυντεθειμένα υλικά που κατακάθονται από τα ανώτερα επίπεδα του ωκεανού. Σαφώς, ο Θεός ενδιαφέρεται για την υγεία του πλανήτη και όλων των έμβιων όντων πάνω σε αυτόν. Όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο, αυτή η χαρακτηριστική πτυχή της προσωπικότητας του Δημιουργού εγγυάται ένα ένδοξο μέλλον για όλα τα ζωντανά πλάσματα της γης.

[Υποσημειώσεις]