Μοναξιά—Το Κρυφό Μαρτύριο

ΜΠΟΡΕΙΤΕ να τους ξεχωρίσετε μέσα στο πλήθος; Μήπως φαίνεται στο πρόσωπό τους; Όταν σας χαιρετούν μήπως το κρύβουν πίσω από το χαμόγελό τους; Μπορείτε να το καταλάβετε από το περπάτημά τους, από τη στάση του σώματός τους; Προσέξτε τον ηλικιωμένο άντρα που κάθεται μόνος του στο παγκάκι του πάρκου ή τη νέα γυναίκα που είναι μόνη της στο μουσείο τέχνης—μήπως τους βασανίζει η μοναξιά; Παρατηρήστε τις τρεις γενιές που αντιπροσωπεύονται από τη μητέρα, την κόρη και το εγγόνι που κάνουν βόλτα στα μαγαζιά. Φαίνονται αρκετά ευτυχισμένες, αλλά μπορείτε να είστε σίγουροι; Σκεφτείτε τους συνεργάτες σας. Μπορεί να ξέρετε ότι είναι ευτυχισμένοι άνθρωποι με καλές οικογένειες και με εισόδημα που είναι αρκετό για να συντηρούνται και να ζουν άνετα. Ωστόσο, μήπως είναι δυνατόν να πει ένας από αυτούς με ειλικρίνεια: «Νιώθω μοναξιά»; Επίσης, υπάρχει πιθανότητα να νιώθει μοναξιά αυτός ο ευτυχισμένος, δραστήριος νεαρός; Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να σας ξαφνιάσουν.

Σύμφωνα με το Ένατο Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Γουέμπστερ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary), «μόνος» (lonely) ορίζεται το άτομο που «παρουσιάζει ένα αίσθημα μελαγχολίας ή λύπης». Είναι το αίσθημα ότι κάτι σου λείπει, ενός εσωτερικού κενού, και δεν φαίνεται πάντοτε από την εξωτερική εμφάνιση κάποιου. Μια ερευνήτρια λέει: «Στην κοινωνία μας, η μοναξιά είναι ένα μυστικό που δεν το αποκαλύπτουμε—μερικές φορές, ούτε και στον εαυτό μας. Τη μοναξιά τη συνοδεύει ένα στίγμα. Στον κόσμο υπάρχει η άποψη ότι, αν νιώθεις μοναξιά, το σφάλμα πρέπει να είναι δικό σου. Αλλιώς, θα είχες σίγουρα πολλούς φίλους, έτσι δεν είναι;» Μερικές φορές αυτό μπορεί να αληθεύει, ειδικά αν περιμένουμε ή απαιτούμε από τους άλλους περισσότερα από ό,τι είναι λογικό.

Γυναίκες που Νιώθουν Μοναξιά

Φαίνεται πως οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι γυναίκες—ιδιαίτερα οι παντρεμένες γυναίκες—κάθε ηλικίας περιμένουν περισσότερα από τη ζωή από ό,τι οι άντρες. Είναι ευνόητο ότι οι χήρες, οι διαζευγμένες γυναίκες και οι μεγαλύτερες ανύπαντρες γυναίκες μερικές φορές νιώθουν μοναξιά. Αλλά τι θα πούμε για τις φαινομενικά ευτυχισμένες παντρεμένες γυναίκες που έχουν οικογένεια; Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τα παρακάτω λόγια που είπε με θλίψη μια 40χρονη δασκάλα: «Δεν έχω χρόνο για φίλους· αυτό είναι κάτι που μου λείπει τρομερά. Αλλά αισθάνομαι άβολα ακόμα και να το αναφέρω. Πώς μπορώ να παραπονεθώ ότι νιώθω μοναξιά . . . ; Στο κάτω-κάτω, έχω ένα θαυμάσιο γάμο, καλά παιδιά, ένα όμορφο σπίτι, μια δουλειά που μου αρέσει. Είμαι περήφανη για όσα έχω πετύχει. Αλλά κάτι λείπει».

Μολονότι οι γυναίκες μπορεί να αγαπούν αληθινά τους συζύγους τους καθώς επίσης να είναι αφοσιωμένες σε αυτούς και να έχουν μια παρόμοια ανταπόκριση από τους συντρόφους τους, αυτή η αγάπη δεν καλύπτει απαραίτητα όλες τις ανάγκες τους για συντροφιά. Η δασκάλα, τα λόγια της οποίας αναφέρθηκαν παραπάνω, εξηγεί: «Μολονότι ο σύζυγός μου είναι ο καλύτερός μου φίλος, αυτό δεν αναπληρώνει το γεγονός ότι δεν έχω καλές φίλες. Οι άντρες μπορεί να ακούνε, αλλά οι γυναίκες ακούνε με προσοχή. Ο σύζυγός μου δεν θέλει να ξέρει πόσο αναστατωμένη είμαι. Θέλει να σπεύσει και να λύσει το πρόβλημα. Αλλά οι φίλες μου θα με αφήσουν να μιλήσω για αυτό. Μερικές φορές, μάλιστα, το μόνο που χρειάζομαι είναι να μιλήσω».

Όταν μια γυναίκα χάνει ένα αγαπημένο της πρόσωπο εξαιτίας θανάτου ή διαζυγίου, η συναισθηματική της αναστάτωση μπορεί να είναι έντονη. Αρχίζει η μοναξιά. Η θλιμμένη χήρα ή η διαζευγμένη γυναίκα πρέπει να στραφεί, όχι μόνο στην οικογένειά της και στους φίλους της για υποστήριξη, αλλά πρέπει επίσης να στραφεί στον ίδιο της τον εαυτό, στη δική της δύναμη, για να προσαρμοστεί στην καινούρια πραγματικότητα. Αν και η απώλεια που υπέστη θα είναι πάντοτε μέρος της ζωής της, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να επιτρέψει να της γίνει εμπόδιο στο να συνεχίσει τη ζωή της. Ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι εκείνες που έχουν πιο ισχυρή προσωπικότητα μπορεί συχνά να ξεπεράσουν τη μοναξιά τους πιο γρήγορα από άλλες.

Υπάρχει διαφορά απόψεων γύρω από το ποια νιώθει μεγαλύτερο πόνο—η χήρα ή η διαζευγμένη. Το περιοδικό Πάνω από 50 (50 Plus) ανέφερε: «Κάθε φορά που προσκαλούμε διαζευγμένους ανθρώπους στις ομάδες μας υποστήριξης όσων έχουν χηρέψει, οι δυο πλευρές καταλήγουν να μαλώνουν για το ποιου ο πόνος είναι μεγαλύτερος. Το άτομο που έχει χηρέψει λέει: ‘Στο κάτω-κάτω ο σύντροφός σου είναι ζωντανός’, ενώ το διαζευγμένο άτομο λέει: ‘Προσωπικά εσένα δεν σε έχουν απορρίψει όπως έγινε με εμένα. Εσύ δεν έχεις το αίσθημα της αποτυχίας’».

Άντρες που Νιώθουν Μοναξιά

Όταν έρχεται στην επιφάνεια το θέμα της μοναξιάς, οι άντρες δεν μπορούν να καυχηθούν ότι είναι οι δυνατότεροι από τα δύο φύλα. «Οι άντρες χειρίζονται τα πράγματα περισσότερο λογικά παρά συναισθηματικά», είπε η Αν Στάντνερ, μια ειδική σε θέματα προγραμματισμού για την Υπηρεσία Ατόμων που Έχουν Χηρέψει, της Αμερικανικής Ένωσης Συνταξιούχων (AARP). «Οι γυναίκες θα πουν το παράπονό τους 10 τρισεκατομμύρια φορές, αλλά οι άντρες θα προσπαθήσουν να αντικαταστήσουν τη σύζυγό τους αντί να αντιμετωπίσουν τη θλίψη». Οι άντρες σύμβουλοι μπορεί να δαπανήσουν αρκετό χρόνο με τους άντρες που πενθούν προτού εκείνοι αρχίσουν σιγά-σιγά να συζητούν τα βαθύτερα αισθήματά τους.

Οι ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι, ανόμοια με τις γυναίκες, οι άντρες επιζητούν τη συντροφιά μιας γυναίκας παρά ενός άντρα για να εκμυστηρευτούν τον πόνο τους. Ο Δρ Λαντ Γουίλερ, ειδικός σε θέματα μοναξιάς στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ, αποκαλύπτει ότι οι άντρες δεν εκμυστηρεύονται τον πόνο τους ο ένας στον άλλον τόσο πολύ ώστε να νιώθουν συναισθηματικά δεμένοι. «Η ανάγκη που υπάρχει να ξεφύγει κανείς από τη συντριπτική συναισθηματική απομόνωση μετά την απώλεια της συζύγου, και η επακόλουθη προσπάθεια για επικοινωνία με μια φίλη, μπορεί επίσης να δίνει μια εξήγηση στο γιατί οι άντρες συνήθως ξαναπαντρεύονται πολύ πιο γρήγορα αφού χηρέψουν ή διαζευχτούν από ό,τι οι γυναίκες».—Περιοδικό Πάνω από 50.

Νέοι που Νιώθουν Μοναξιά

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα παιδιά και οι νεαροί ενήλικοι αρχίζουν να νιώθουν μοναξιά—λόγοι που συχνά είναι παρόμοιοι με εκείνους που επηρεάζουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους. Η μετακόμιση σε ένα καινούριο μέρος και το ότι οι φίλοι μένουν πίσω· το ότι δεν τους συμπαθούν οι συμμαθητές στο νέο σχολείο· το θρησκευτικό και εθνικό παρελθόν· κάποιο διαζύγιο στο σπίτι· το αίσθημα ότι οι γονείς τους δεν τους αγαπούν· η απόρριψη από μέλη του αντίθετου φύλου—τέτοια πράγματα παίρνουν μεγάλες διαστάσεις ως παράγοντες που συμβάλλουν στη μοναξιά.

Τα πολύ νεαρά άτομα χρειάζονται κάποιον για να παίζουν μαζί. Χρειάζονται συναισθηματική υποστήριξη και κατανόηση. Χρειάζονται στοργή και επιβεβαίωση της προσωπικής τους αξίας. Πρέπει να είναι βέβαια ότι οι άλλοι θα είναι αφοσιωμένοι και έμπιστοι. Όταν τα αγαπούν αισθάνονται ασφαλή και επίσης μαθαίνουν να εκδηλώνουν αγάπη στους άλλους. Αυτή η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να έρθει από διάφορες πηγές—από την οικογένεια, από τους συνομηλίκους, ακόμα και από κατοικίδια ζώα.

Τόσο οι μαθητές όσο και οι μαθήτριες, από την πρώτη τάξη του δημοτικού μέχρι το πανεπιστήμιο, υποφέρουν συχνά στον ίδιο βαθμό από μοναξιά, η οποία πολλές φορές προκαλείται από το γεγονός ότι δεν τους δέχονται οι συνομήλικοί τους. «Αισθάνομαι άσχημα επειδή είμαι μόνη μου και δεν μιλάω», είπε με θλίψη μια μαθήτρια λυκείου. «Απλώς ακούω τον καθηγητή, κάνω τη σχολική μου εργασία και αυτό είναι όλο. Όταν έχω ελεύθερο χρόνο, απλώς κάθομαι και ζωγραφίζω ή κάνω κάτι άλλο. Όλοι μιλάνε μεταξύ τους, αλλά κανένας δεν μιλάει σε εμένα. . . . Ξέρω πως δεν μπορώ να κρύβομαι για πάντα. Προς το παρόν, αυτό είναι το μόνο που μπορώ να κάνω».

Ωστόσο, δεν είναι σωστό να επιρρίπτουμε πάντοτε την ευθύνη στην επιφυλακτικότητα και στην υποτιμητική συμπεριφορά από μέρους άλλων. Ένα άτομο μπορεί να έχει δυσκολίες στον τομέα της συμπεριφοράς ή της κοινωνικότητας, δηλαδή να είναι πάρα πολύ ντροπαλό, κυκλοθυμικό και υπερβολικά παρορμητικό, καθώς επίσης να μην τα πηγαίνει καλά με τους συνομηλίκους του. Κάποια αναπηρία μπορεί επίσης να παίξει καταστροφικό ρόλο κάνοντας τους νέους όλων των ηλικιών να υποφέρουν από μοναξιά, εκτός αν είναι δυνατοί και φιλικοί.

Είναι Ανάγκη να Βοηθήσετε τον Εαυτό Σας

Η εκπαιδευτικός σε θέματα υγείας Ντολόρες Ντελκόμα, του Πανεπιστημίου Φούλερτον της Πολιτείας της Καλιφόρνιας, άγγιξε μια βασική αλήθεια όταν είπε για την προσπάθεια που καταβάλλει κάποιος να πολεμήσει τη μοναξιά: «Η προσπάθεια πρέπει να ξεκινάει από μέσα του. Αυτός πρέπει τελικά να συνειδητοποιήσει το πρόβλημά του, επειδή άσχετα με το πόσο προσπαθούν να τον βοηθήσουν οι άνθρωποι, το μόνο πρόσωπο που μπορεί να τον βοηθήσει να βγει από το καβούκι του είναι ο εαυτός του».

Εκείνοι που κάνουν την προσαρμογή δύσκολη για τους ίδιους χαρακτηρίζονται από τον Δρ Γουόρεν Τζόουνς ως προσωπικότητες επιρρεπείς στη μοναξιά: «Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν άθελά τους πράγματα που τους εμποδίζουν να έχουν στενές σχέσεις με τους άλλους. Μερικοί δεν ξέρουν πώς να ακούνε, και μονοπωλούν τη συζήτηση. Τείνουν να είναι περισσότερο επικριτικοί με τους άλλους και με τον εαυτό τους· κάνουν λιγότερες ερωτήσεις, και συχνά καταστρέφουν μια φιλία λέγοντας κακά ή προσβλητικά πράγματα».

Εκτός από αυτούς, οι οποίοι βασικά δεν έχουν αυτοσεβασμό, υπάρχουν και άλλοι οι οποίοι δεν έχουν τις κοινωνικές ικανότητες που απαιτούνται για να έχουν σχέσεις με τους άλλους. Σχετικά με αυτούς, η θεραπεύτρια Έβελιν Μοσχέτα λέει: «Οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά δεν έχουν και πολύ καλή ιδέα για τον εαυτό τους. Προσμένοντας την απόρριψη δεν φροντίζουν να προσπαθήσουν να έρθουν σε επαφή με άλλους».

Ωστόσο, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται γενικά, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι άντρες υποφέρουν λιγότερο από μοναξιά από ό,τι οι νεότεροι άνθρωποι. Δεν είναι σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό. Έχουν επίσης διαπιστώσει ότι όταν οι ηλικιωμένοι υποφέρουν από μοναξιά αυτό οφείλεται περισσότερο στην έλλειψη φίλων παρά στην έλλειψη συγγενών. «Αυτό δεν σημαίνει ότι οι οικογενειακές σχέσεις είναι ασήμαντες για τους ηλικιωμένους. Αυτοί στρέφονται στην οικογένειά τους για βοήθεια. Αλλά είναι δυνατόν να έχουν πολλούς συγγενείς που μπορούν να τους βοηθήσουν και να εξακολουθούν να νιώθουν φοβερή μοναξιά αν δεν έχουν φίλους».

Η Ανάγκη για Στενούς Φίλους

Για τους ανθρώπους όλων των ηλικιών, οι στενοί φίλοι μερικές φορές καλύπτουν κάποια ανάγκη πέρα από εκείνη που μπορεί να καλύψει η οικογένεια και οι συγγενείς. Οι άνθρωποι χρειάζονται κάποιο φίλο, ένα στενό φίλο, κάποιον που να μπορούν να εμπιστευτούν ή στον οποίο να ανοίξουν την καρδιά τους χωρίς να φοβούνται ότι θα πληγωθούν. Χωρίς έναν τέτοιο φίλο, η μοναξιά μπορεί να αυξηθεί. Για έναν τέτοιο φίλο έγραψε ο Αμερικανός δοκιμιογράφος Ραλφ Γουόλντο Έμερσον: ‘Φίλος είναι εκείνος που μπροστά του μπορώ να σκέφτομαι δυνατά’. Ένα τέτοιο άτομο είναι έμπιστος φίλος στον οποίο μπορείτε να ανοίξετε εντελώς την καρδιά σας χωρίς να φοβάστε μήπως σας προδώσει ή να ανησυχείτε μήπως χρησιμοποιήσει τα μυστικά σας για να σας δυσφημήσει ή να κάνει τους άλλους να γελάσουν μαζί σας. Μερικοί που μπορεί να τους θεωρούσατε πιστούς συντρόφους ίσως να μην αποδείχτηκαν πάντα άξιοι της εμπιστοσύνης σας, αλλά υπάρχει «φίλος» που ‘δεν αποκαλύπτει την εμπιστευτική συνομιλία άλλου’, που είναι «στενώτερος αδελφού».—Παροιμίαι 18:24· 25:9, ΜΝΚ.

Υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να παριστάνουν ότι είναι σκληροί και δεν έχουν ανάγκη κανέναν. Αυτοί ισχυρίζονται ότι είναι ανεξάρτητοι και αυτάρκεις. Παρ’ όλα αυτά, συχνά προσκολλιούνται στις ομάδες των λεγόμενων σκληρών. Τα παιδιά έχουν συλλόγους, φτιάχνουν αίθουσες συναντήσεων, σχηματίζουν συμμορίες· οι νεαροί έχουν συμμορίες μοτοσικλετιστών· οι εγκληματίες έχουν στενούς φίλους που δεν θα τους καταδώσουν· εκείνοι που έχουν προβλήματα με το αλκοόλ γίνονται μέλη των Ανώνυμων Αλκοολικών· εκείνοι που αγωνίζονται κατά της παχυσαρκίας γίνονται μέλη των Γουέιτ Γουότσερς. Οι άνθρωποι είναι κοινωνικοί· συγκεντρώνονται σε ομάδες για να βρουν υποστήριξη. Ακόμα και όταν είναι δυστυχισμένοι θέλουν παρέα. Μάλιστα, όλοι ανεξαιρέτως μισούν τη μοναξιά. Τι μπορεί να γίνει για τη μοναξιά;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

«Οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά δεν έχουν και πολύ καλή ιδέα για τον εαυτό τους»

Μοναξιά—Είστε Αποφασισμένοι να την Πολεμήσετε και να Νικήσετε;

ΜΗΠΩΣ νιώθετε μοναξιά; Υπάρχουν περιπτώσεις στη ζωή που είναι φυσικό να αισθάνεστε μοναξιά, είτε είστε παντρεμένοι είτε ανύπαντροι, είτε είστε άντρας είτε γυναίκα, είτε είστε ηλικιωμένος είτε νέος. Συνειδητοποιήστε επίσης ότι το να είστε μόνοι δεν προκαλεί κατ’ ανάγκη μοναξιά. Ένας μοναχικός μελετητής που είναι απορροφημένος στην έρευνά του δεν αισθάνεται μοναξιά. Ένας μοναχικός καλλιτέχνης που δημιουργεί έναν πίνακα δεν έχει το περιθώριο να νιώσει μοναξιά. Αυτά τα άτομα δέχονται ευπρόσδεκτα κάποια στιγμή κατά την οποία θα μπορούν να μείνουν μόνα, και τότε η μοναξιά είναι ο καλύτερός τους φίλος.

Το αίσθημα της πραγματικής μοναξιάς είναι κάτι που αναπτύσσεται στα ενδόμυχά μας και όχι κάτι που προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες. Το έναυσμα για τη μοναξιά μπορεί να είναι κάποιο λυπηρό γεγονός—κάποιος θάνατος, ένα διαζύγιο, η απώλεια της εργασίας, κάποια τραγωδία. Όταν φωτίζουμε έντονα τον εσωτερικό μας κόσμο, αυτή η μοναξιά μπορεί να λιγοστέψει, ίσως ακόμα και να εξαφανιστεί με τον καιρό, και εμείς μπορούμε να προσαρμοστούμε και να δεχτούμε την απώλεια που μας επηρέασε.

Τα αισθήματα προέρχονται από τις σκέψεις σας. Αφού δεχτείτε την απώλεια και αφήσετε τα αισθήματα που προκάλεσε να υποχωρήσουν στο περιθώριο, είναι καιρός να δώσετε προτεραιότητα σε ενισχυτικές σκέψεις που σας επιτρέπουν να συνεχίσετε τη ζωή σας.

Δραστηριοποιηθείτε. Αναλάβετε τον έλεγχο του εαυτού σας. Υπάρχουν θετικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε. Γι’ αυτό να είστε φιλικοί. Τηλεφωνήστε σε κάποιον. Γράψτε ένα γράμμα. Διαβάστε ένα βιβλίο. Προσκαλέστε ανθρώπους στο σπίτι σας. Ανταλλάξτε ιδέες. Για να έχετε φίλους πρέπει εσείς οι ίδιοι να είστε φιλικοί. Εξετάστε τον εαυτό σας για να μπορέσετε να πλησιάσετε τους άλλους. Κάντε μικρές πράξεις καλοσύνης. Μοιραστείτε κάποια παρηγορητική πνευματική σκέψη μαζί τους. Θα διαπιστώσετε ότι τα λόγια του Ιησού είναι αληθινά: «Υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει». Θα συνειδητοποιήσετε άλλη μια παροιμιώδη αλήθεια: «Όστις ποτίζει, θέλει ποτισθή και αυτός».—Πράξεις 20:35· Παροιμίαι 11:25.

Εξαρτάται από Εσάς

Δεν είναι δύσκολο να γίνει αυτό; Δεν είναι πιο εύκολο να το λέει κανείς παρά να το κάνει; Καθετί που έχει αξία είναι πιο εύκολο να το λέει κανείς παρά να το κάνει. Αυτό είναι εκείνο που σας κάνει να νιώθετε ικανοποίηση όταν το πραγματοποιείτε. Πρέπει να καταβάλετε ειδική προσπάθεια. Ένα μέρος του εαυτού σας ασχολείται με το να δίνει, και το λαμπρό φως που βρίσκεται μέσα σας γίνεται ακόμα λαμπρότερο. Εξαρτάται από εσάς το αν θα καταβάλετε την προσπάθεια που χρειάζεται για να κατατροπώσετε τη μοναξιά που ζητάει να σας κυριέψει. Κάποιος συγγραφέας έγραψε στο περιοδικό Σύγχρονη Ωριμότητα (Modern Maturity): «Κανένας άλλος δεν ευθύνεται για τη μοναξιά σας, αλλά εσείς μπορείτε να κάνετε κάτι για αυτήν. Μπορείτε να διανοίξετε καινούριους ορίζοντες στη ζωή σας αποκτώντας μια φιλία. Μπορείτε να συγχωρήσετε κάποιον που πιστεύετε ότι σας πλήγωσε. Μπορείτε να γράψετε ένα γράμμα. Μπορείτε να κάνετε κάποιο τηλεφώνημα. Μόνο εσείς μπορείτε να αλλάξετε τη ζωή σας. Δεν υπάρχει κανένας άλλος άνθρωπος που να μπορεί να το κάνει αυτό αντί για εσάς». Αυτός αναφέρθηκε σε ένα γράμμα που είχε πάρει και το οποίο «είναι πολύ εύστοχο: ‘Λέω στους ανθρώπους ότι από αυτούς εξαρτάται το να μην αφήσουν τη ζωή τους να γίνει μοναχική ή ανικανοποίητη. Κάντε κάτι λοιπόν!’»

Οι εξυπηρετικοί φίλοι σας δεν είναι ανάγκη να περιορίζονται μόνο στα ανθρώπινα όντα. Ένας κτηνίατρος είπε: «Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι δεν είναι οι σωματικές ασθένειες, αλλά η μοναξιά και η απόρριψη που υφίστανται. Παρέχοντας . . . συντροφιά, τα κατοικίδια ζώα (περιλαμβανομένων και των σκύλων) δίνουν σκοπό και νόημα σε έναν καιρό που οι ηλικιωμένοι είναι συχνά αποξενωμένοι από την κοινωνία». Το περιοδικό Καλύτερα Σπίτια και Κήποι (Better Homes and Gardens) έλεγε: «Τα κατοικίδια βοηθάνε στη θεραπεία εκείνων που έχουν κλονιστεί συναισθηματικά· παρακινούν τους σωματικά ασθενείς, τους πνευματικά και σωματικά ανάπηρους· επίσης αναζωογονούν εκείνους που νιώθουν μοναξιά και τους ηλικιωμένους». Το άρθρο κάποιου άλλου περιοδικού έλεγε για τους ανθρώπους που έχουν αρχίσει πρόσφατα να αναπτύσσουν ενδιαφέρον για τα κατοικίδια: «Οι ανησυχίες των ασθενών μειώθηκαν και μπορούσαν να δείξουν αγάπη στα κατοικίδιά τους χωρίς το φόβο της απόρριψης. Αργότερα άρχισαν να ανοίγονται στους ανθρώπους, μιλώντας αρχικά για τη φροντίδα των κατοικιδίων τους. Άρχισαν να αισθάνονται ότι είχαν κάποια ευθύνη. Αισθάνονταν ότι τους χρειάζονταν, ότι κάτι εξαρτιόταν από αυτούς».

Πολύ συχνά εκείνος που υποφέρει από μοναξιά δεν θα συγκεντρώσει αρκετές δυνάμεις για να βοηθήσει τον εαυτό του, να βγει από τα βάθη της απελπισίας του. Υπάρχει μια αδράνεια, μια απροθυμία να αναγκάσει τον εαυτό του να καταβάλει αυτή την προσπάθεια, αλλά αν θέλει να φτάσει στη ρίζα της μοναξιάς του πρέπει να το κάνει. Ο Δρ Τζέιμς Λιντς έγραψε για την αντίσταση που προβάλλουν οι άνθρωποι σε συμβουλές που βρίσκουν δύσκολο να τις δεχτούν: «Η ανθρώπινη κατάσταση είναι τέτοια που γενικά αρνούμαστε να ακούσουμε, ή τουλάχιστον αρνούμαστε να ενσωματώσουμε στη συμπεριφορά μας, πληροφορίες που δεν μας αρέσουν». Κάποιο άτομο μπορεί να θέλει να ξεφύγει από τη μοναξιά του, αλλά μπορεί να μην είναι πρόθυμο να επιστρατεύσει τη θέληση που είναι απαραίτητη για να έρθει η απελευθέρωση.

Να Ενεργείτε Όπως Θέλετε να Αισθάνεστε

Για να ξεπεράσει κάποιος τη βαριά κατάθλιψη, χρειάζεται να επιδιώκει με επιμονή την πραγματική χαρά και την καλοσύνη. (Παράβαλε Πράξεις 20:35). Αυτό απαιτεί να προκαλέσετε ρήγμα στο οχυρό της μοναξιάς ενεργώντας με εντελώς αντίθετο τρόπο από τον εξοντωτικό λήθαργό της. Ενεργήστε με χαρά, χορέψτε, τραγουδήστε ένα εύθυμο τραγούδι. Κάντε οτιδήποτε καθρεφτίζει ευτυχία. Υπερβάλετε, παρακάντε το, παραγκωνίστε την κακοκεφιά με χαρούμενες σκέψεις. Σαν ποιες σκέψεις;

Σαν αυτές που βρίσκονται στο εδάφιο Φιλιππησίους 4:8: «Τελικά, αδελφοί, όσα είναι αληθινά, όσα είναι σοβαρού ενδιαφέροντος, όσα είναι δίκαια, όσα είναι αγνά, όσα είναι αξιαγάπητα, όσα έχουν καλή φήμη, όποια αρετή υπάρχει και ό,τι αξιέπαινο υπάρχει, αυτά να συνεχίσετε να συλλογίζεστε».

Είναι ανάγκη να δώσετε νόημα στη ζωή σας. Αν αισθάνεστε ότι η ζωή σας έχει κάποιο νόημα, θα δραστηριοποιηθείτε για να ανταποκριθείτε σε αυτό και θα επιζητείτε να το εκπληρώσετε. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα αρχίσετε να αισθάνεστε απελπιστική μοναξιά. Αυτό φαίνεται με ενδιαφέροντα τρόπο στο βιβλίο του Βίκτορ Φρανκλ Η Έρευνα του Ανθρώπου για Νόημα (Man’s Search for Meaning). Εκεί εξετάζει το θέμα σε σχέση με τους φυλακισμένους στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκείνοι που δεν είχαν κανένα νόημα στη ζωή τους υπέκυπταν στη μοναξιά και δεν είχαν τη θέληση να ζήσουν. Αλλά «η επίγνωση της εσωτερικής αξίας κάποιου είναι αγκυροβολημένη σε ανώτερα, πιο πνευματικά πράγματα, και δεν μπορεί να σαλευτεί από τη ζωή στο στρατόπεδο». Ο ίδιος συνέχισε: «Τα παθήματα παύουν κατά κάποιον τρόπο να είναι παθήματα τη στιγμή που αυτά αποκτούν νόημα, όπως είναι το νόημα που υπάρχει στη θυσία. . . . Η κύρια ανησυχία του ανθρώπου δεν είναι η εξεύρεση απολαύσεων ή η αποφυγή του πόνου, αλλά απεναντίας το να βρει νόημα στη ζωή του. Για αυτόν το λόγο, ο άνθρωπος είναι έτοιμος ακόμα και να υποφέρει, υπό τον όρο να είναι σίγουρος ότι τα παθήματά του έχουν νόημα».

Η Πρώτιστη Σχέση την Οποία Έχετε Ανάγκη

Ο τρόπος για να αποκτήσετε μια πραγματικά πνευματική διάθεση είναι να εμπιστευτείτε πλήρως στον Θεό και στο Λόγο του, την Αγία Γραφή. Η πίστη στον Θεό και η ειλικρινής προσευχή σε αυτόν μπορούν να δώσουν νόημα στη ζωή μας. Στη συνέχεια, ακόμα και αν οι ανθρώπινες σχέσεις διαλυθούν, εμείς δεν είμαστε μόνοι μας, δεν είμαστε καταδικασμένοι στη μοναξιά. Όπως είπε ο Φρανκλ, τα παθήματα που έχουν νόημα είναι υποφερτά, αποτελούν ακόμα και πηγή χαράς. Κάποιος παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης είπε: «Ένας μάρτυρας στην πυρά μπορεί να έχει τέτοια ευτυχία που να τη ζηλεύει ο βασιλιάς που βρίσκεται στο θρόνο του».

Οι απόστολοι του Χριστού ένιωθαν τη χαρά που προέρχεται από τον Ιεχωβά όταν τους δίωκαν οι άνθρωποι· αυτά τα παθήματα είχαν μεγάλο νόημα για αυτούς. «Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που έχουν υποστεί διωγμό για χάρη της δικαιοσύνης, επειδή σε αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών. Ευτυχισμένοι είστε όταν οι άνθρωποι σας ονειδίσουν και σας επιφέρουν διωγμό και με ψέματα πουν κάθε είδους πονηρό πράγμα εναντίον σας εξαιτίας μου. Να χαίρεστε και να σκιρτάτε από χαρά, επειδή η ανταμοιβή σας είναι μεγάλη στους ουρανούς· διότι με αυτόν τον τρόπο δίωξαν τους προφήτες πριν από εσάς». (Ματθαίος 5:10-12) Μια παρόμοια αντίδραση είναι καταγραμμένη στα εδάφια Πράξεις 5:40, 41: «Κάλεσαν τους αποστόλους, τους έδειραν και τους πρόσταξαν να σταματήσουν να μιλούν με βάση το όνομα του Ιησού, και τους άφησαν να φύγουν. Αυτοί, λοιπόν, έφυγαν από το Σάνχεδριν, χαρούμενοι επειδή είχαν υπολογιστεί άξιοι να ατιμαστούν για χάρη του ονόματός του».

Εκεί που Καλλιεργείς ένα Τριαντάφυλλο, Δεν Μπορεί να Μεγαλώσει Αγκάθι

Να γεμίζετε το έδαφος του νου σας με σπόρους ομορφιάς και θετικού σκοπού· μην αφήνετε χώρο για τους σπόρους της αρνητικής απελπισίας και της θλιβερής μοναξιάς. (Παράβαλε Κολοσσαείς 3:2· 4:2). Είναι δύσκολο να το κάνετε αυτό; Κάτω από ορισμένες καταστάσεις είναι φαινομενικά αδύνατο. Ένας ποιητής παρατήρησε: «Εκεί που καλλιεργείς ένα τριαντάφυλλο, . . . δεν μπορεί να μεγαλώσει αγκάθι», πράγμα που για να γίνει απαιτεί και αυτό θετική προσπάθεια και αποφασιστική εκδήλωση θέλησης. Αλλά είναι κάτι που μπορεί να γίνει· ήδη γίνεται.

Πάρτε για παράδειγμα την περίπτωση της Λόρελ Νίζμπετ. Προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα και σε ηλικία 36 χρονών την τοποθέτησαν σε τεχνητό πνεύμονα, όπου έμεινε ξαπλωμένη ανάσκελα επί 37 χρόνια. Εντελώς παράλυτη από το λαιμό και κάτω, μπορούσε να κουνάει το κεφάλι της, αλλά αυτό ήταν όλο. Αρχικά ήταν τόσο λυπημένη που είχε φτάσει στο σημείο της απόγνωσης. Κατόπιν, έπειτα από περίπου μια μέρα αυτολύπησης, αποφάσισε: ‘Φτάνει μέχρι εδώ!’ Είχε δυο παιδιά να αναθρέψει και σύζυγο να φροντίσει. Αυτή άρχισε να ξαναχτίζει τη ζωή της· έμαθε να φροντίζει για το σπίτι της μέσα από τον τεχνητό πνεύμονα.

Η Λόρελ κοιμόταν πολύ λίγο. Πώς περνούσε τις ατέλειωτες νυχτερινές ώρες; Μήπως ενέδιδε στη μοναξιά; Όχι. Προσευχόταν στον ουράνιο Πατέρα της, τον Ιεχωβά. Προσευχόταν να λάβει η ίδια δύναμη, προσευχόταν για τους Χριστιανούς αδελφούς και αδελφές της και προσευχόταν να έχει ευκαιρίες ώστε να δίνει μαρτυρία σε άλλους για τη Βασιλεία του Θεού. Επινοούσε τρόπους για να κηρύττει και εντυπωσίαζε πολλά άτομα με τη μαρτυρία που έδινε για το όνομα του Ιεχωβά. Δεν επέτρεπε να μεγαλώσει κανένα αγκάθι μοναξιάς· ήταν πάρα πολύ απασχολημένη καλλιεργώντας τα τριαντάφυλλα.

Αυτό συνέβη και στην περίπτωση ενός ιεραποστόλου της Σκοπιάς, του Χάρολντ Κινγκ. Καθώς αυτός είχε καταδικαστεί να μείνει πέντε χρόνια στην απομόνωση κάποιας κινεζικής φυλακής, ήταν ο ιδανικός υποψήφιος για να δεχτεί στενή πολιορκία από τη μοναξιά. Ωστόσο, εκείνος απέρριψε αυτή την αρνητική διάθεση και με μια συνειδητά θεληματική ενέργεια έβαλε το μυαλό του σε διαφορετική πορεία. Αργότερα περιέγραψε την κατάσταση ως εξής:

‘Κατέστρωσα ένα πρόγραμμα σχετικό με τις δραστηριότητες στο «κήρυγμα». Αλλά σε ποιον να κηρύξει κανείς όταν είναι σε απομόνωση; Αποφάσισα να προετοιμάσω μερικές κατάλληλες Γραφικές ομιλίες από τα πράγματα που μπορούσα να θυμηθώ και κατόπιν να κηρύττω σε φανταστικά πρόσωπα. Κατόπιν άρχισα το έργο, σαν να λέγαμε, χτυπώντας μια φανταστική πόρτα και δίνοντας μαρτυρία σε ένα φανταστικό οικοδεσπότη, και χτυπούσα αρκετές πόρτες το πρωί. Αργότερα συνάντησα μια φανταστική κ. Κάρτερ, η οποία έδειξε κάποιο ενδιαφέρον, και έπειτα από μερικές επανεπισκέψεις διευθετήσαμε να κάνουμε μια τακτική Γραφική μελέτη. Στη διάρκεια της μελέτης αυτής καλύψαμε τα κυριότερα θέματα από το βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής», όπως τα θυμόμουνα. Όλα αυτά τα έκανα μεγαλόφωνα, έτσι ώστε ο ήχος αυτών των πραγμάτων να τα εντυπώνει περισσότερο στη διάνοιά μου’.

Οι χιλιάδες Μάρτυρες του Ιεχωβά που φυλακίστηκαν στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης θα μπορούσαν να είχαν αποκτήσει την ελευθερία τους αν απλώς είχαν αποκηρύξει την πίστη τους. Πολύ λίγοι το έκαναν. Χιλιάδες πέθαναν πιστοί—μερικοί εκτελέστηκαν, μερικοί πέθαναν από τις αρρώστιες και τον υποσιτισμό. Ένας φυλακισμένος Μάρτυρας—που λεγόταν Γιόζεφ—είχε δυο αδέλφια σε άλλα στρατόπεδα. Τον έναν τον ανάγκασαν να ξαπλώσει ανάσκελα για να βλέπει να κατεβαίνει η λεπίδα που του έκοψε το κεφάλι. Ο Γιόζεφ εξήγησε: «Όταν οι άλλοι στο στρατόπεδο άκουσαν τα νέα με συγχάρηκαν. Η θετική τους στάση με συγκίνησε πολύ. Το να παραμείνουμε πιστοί σήμαινε για εμάς περισσότερα από το να επιζήσουμε».

Τον άλλο του αδελφό, όταν βρισκόταν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα τον ρώτησαν αν ήθελε να πει κάτι. Εκείνος ζήτησε την άδεια να κάνει προσευχή, και του την έδωσαν. Ήταν γεμάτη με τέτοιο συγκινητικό πάθος και εγκάρδια χαρά που όταν δόθηκε η εντολή στο απόσπασμα να πυροβολήσει κανείς τους δεν υπάκουσε. Η εντολή επαναλήφτηκε και τότε έπεσε ένας πυροβολισμός που τον χτύπησε στο σώμα. Τότε ο διοικητής, εξοργισμένος με αυτό που έγινε, έβγαλε το δικό του πιστόλι και αποτέλειωσε την εκτέλεση.

Τι Μπορεί να Κάνει τη Ζωή να Έχει Πραγματικό Νόημα

Όλες αυτές οι περιπτώσεις περιλάμβαναν ισχυρή πίστη στον Θεό. Όταν όλα τα άλλα έχουν δοκιμαστεί και έχουν αποτύχει, εκείνη είναι εκεί για να νικήσει τη μοναξιά και να γεμίσει με νόημα τη ζωή που άλλοτε ήταν άδεια. Πολλές ζωές που θεωρούνται ότι έχουν νόημα από κοσμική άποψη είναι στην πραγματικότητα χωρίς νόημα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή αυτές καταλήγουν στο θάνατο, επιστρέφουν στο χώμα, βυθίζονται στη λησμονιά, χωρίς να αφήσουν κανένα κυματάκι στη θάλασσα της ανθρωπότητας, κανένα ίχνος στην άμμο του χρόνου. Συμβαίνει όπως ακριβώς λέει το εδάφιο Εκκλησιαστής 9:5: «Διότι οι ζώντες γνωρίζουσιν ότι θέλουσιν αποθάνει· αλλ’ οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν ουδέ έχουσι πλέον απόλαυσιν· επειδή το μνημόσυνον [η ανάμνηση, ΜΝΚ] αυτών ελησμονήθη». Οποιοδήποτε ουσιαστικό νόημα αποδίδεται στη ζωή που την έχει ζήσει κανείς μακριά από τους σκοπούς του Ιεχωβά είναι απογοητευτική ματαιότητα.

Κοιτάξτε τους έναστρους ουρανούς, νιώστε την απεραντοσύνη αυτού του σκοτεινού ουράνιου θόλου που βρίσκεται πάνω από το κεφάλι σας, και η άποψή σας σχετικά με το τι σημαίνει ουσιαστικό νόημα μετατρέπεται σε κάτι το ασήμαντο. Καταλαβαίνετε τα αισθήματα του ψαλμωδού Δαβίδ όταν έγραψε: «Όταν θεωρώ τους ουρανούς σου, το έργον των δακτύλων σου, την σελήνην και τους αστέρας, τα οποία συ εθεμελίωσας, τι είναι ο άνθρωπος, ώστε να ενθυμήσαι αυτόν; Ή ο υιός του ανθρώπου, ώστε να επισκέπτησαι αυτόν;» Ο γιος του Δαβίδ, ο Σολομών, απέρριψε τα έργα του ανθρώπου, λέγοντας: «Τα πάντα ματαιότης», και κατέληξε: «Ας ακούσωμεν το τέλος της όλης υποθέσεως· φοβού τον Θεόν και φύλαττε τας εντολάς αυτού, επειδή τούτο είναι το παν του ανθρώπου».—Ψαλμός 8:3, 4· Εκκλησιαστής 12:8, 13.

Σε τελική ανάλυση, λοιπόν, πώς μπορεί ένα άτομο που νιώθει μοναξιά, ή οποιοσδήποτε, να δώσει νόημα στη ζωή του; Διάγοντας τη ζωή του με φόβο Θεού, υπακούοντας στις εντολές του Θεού. Μόνο τότε μπορεί να βρει θέση στους σκοπούς του Θεού, του Δημιουργού αυτού του απέραντου σύμπαντος, και να γίνει μέρος της ατελεύτητης θεϊκής διευθέτησης.

Αν ο Θεός Είναι Μαζί σας, Ποτέ Δεν Είστε Μόνοι

Μια πιστή Μάρτυρας του Ιεχωβά από την Αφρική, η οποία υπέμεινε φοβερό διωγμό και ένιωσε εγκαταλειμμένη, είπε ότι, ακόμα και αν αποτύγχαναν οι ανθρώπινες σχέσεις της, εκείνη θα εξακολουθούσε να μην είναι μόνη. Ανέφερε το εδάφιο Ψαλμός 27:10: ‘Και αν ο πατήρ μου και η μήτηρ μου με εγκαταλείψωσιν, ο Ιεχωβά όμως θέλει με προσδεχθή’. Ο Ιησούς αισθανόταν το ίδιο: «Να! Έρχεται η ώρα, και μάλιστα έχει έρθει, που θα διασκορπιστείτε ο καθένας στο δικό του σπίτι και θα με αφήσετε μόνο· και όμως δεν είμαι μόνος, επειδή ο Πατέρας είναι μαζί μου».—Ιωάννης 16:32.

Ο Ιησούς δεν φοβόταν να μείνει μόνος. Συχνά επιζητούσε τη μοναξιά σκόπιμα. Όταν ήταν μόνος, δεν ένιωθε μοναξιά. Έκανε τον εαυτό του δεκτικό στη ροή του πνεύματος του Θεού και ένιωθε κοντά σε Εκείνον όταν τον περιέβαλλαν τα δημιουργήματά Του. Μερικές φορές απέφευγε τη συντροφιά των ανθρώπων για να μπορεί να έχει μόνο τη συντροφιά του Θεού. Εκείνος ‘πλησίασε τον Θεό, και ο Θεός πλησίασε εκείνον’. (Ιακώβου 4:8) Ήταν χωρίς αμφιβολία ο στενότερος φίλος του Θεού.

Ένας φίλος, όπως τον περιγράφουν οι Γραφές, είναι πολύτιμο πράγμα. (Παροιμίαι 17:17· 18:24) Ο Αβραάμ, λόγω της απόλυτης πίστης του στον Ιεχωβά και της ανεπιφύλακτης υπακοής του σε αυτόν, «αποκλήθηκε ‘φίλος του Ιεχωβά’». (Ιακώβου 2:23) Ο Ιησούς είπε στους ακολούθους του: «Εσείς είστε φίλοι μου αν εκτελείτε τις εντολές που σας δίνω. Δεν σας αποκαλώ πια δούλους, επειδή ο δούλος δεν γνωρίζει τι κάνει ο κύριός του. Αλλά σας έχω αποκαλέσει φίλους, επειδή όλα όσα έχω ακούσει από τον Πατέρα μου σας τα έχω γνωστοποιήσει».—Ιωάννης 15:14, 15.

Έχοντας φίλους σαν τον Ιεχωβά Θεό και τον Χριστό Ιησού, πώς μπορεί αυτοί που έχουν πίστη να μη νικήσουν στη μάχη τους εναντίον της μοναξιάς;

[Εικόνες στις σελίδες 8, 9]

Η προσευχή και άλλες δραστηριότητες μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε τη μοναξιά

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Οι εμπειρίες του Χάρολντ Κινγκ και χιλιάδων άλλων Μαρτύρων του Ιεχωβά που βρίσκονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης δείχνουν ότι η πίστη στον Θεό μπορεί να υπερνικήσει τη μοναξιά κάτω από τις χειρότερες συνθήκες

[Ευχαριστίες]

U.S. National Archives photo