Η Φθορά των Καλών Τρόπων

ΣΤΙΣ αρχές του αιώνα, η εθιμοτυπία είχε κακό ξεκίνημα, σύμφωνα με τη Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica): «Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα θεωρούσαν την τήρηση και των πιο ανόητων επιταγών της εθιμοτυπίας ως διασκέδαση και, προκειμένου για τις γυναίκες, ως κύρια ενασχόληση. Επινοούνταν διαρκώς πιο περίκομψοι τύποι, που δημιουργούσαν ένα αίσθημα αποκλειστικότητας στους μυημένους και κρατούσαν σε απόσταση, ως ανάξιους, όσους δεν τους γνώριζαν».

Αυτό απέχει πάρα πολύ από αυτό που θα έπρεπε να είναι οι καλοί τρόποι. Η Έιμι Βάντερμπιλτ, που χαίρει σεβασμού ως αυθεντία σε αυτό το θέμα, γράφει στο σύγγραμμά της Νέο Πλήρες Βιβλίο Ετικέτας (New Complete Book of Etiquette): «Οι εξοχότεροι κανόνες συμπεριφοράς βρίσκονται στο 13ο Κεφάλαιο της Πρώτης Προς Κορινθίους, στη θαυμάσια διατριβή που κάνει ο Άγιος Παύλος για την αγαθοεργία. Αυτοί οι κανόνες δεν έχουν καμιά σχέση με το καλό ντύσιμο και με τους επιφανειακούς τρόπους. Έχουν σχέση με τα αισθήματα και τη στάση κάποιου, με την καλοσύνη και το ενδιαφέρον για τους άλλους».

Αυτό στο οποίο αναφερόταν η Έιμι Βάντερμπιλτ είναι η Βιβλική περικοπή των εδαφίων 1 Κορινθίους 13:4-8, που λένε: «Η αγάπη είναι μακρόθυμη και δείχνει καλοσύνη. Η αγάπη δεν ζηλεύει, δεν κομπάζει, δεν φουσκώνει από υπερηφάνεια, δεν συμπεριφέρεται άπρεπα, δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα, δεν εξάπτεται. Δεν κρατάει λογαριασμό για το κακό. Δεν χαίρεται για την αδικία, αλλά χαίρεται με την αλήθεια. Ανέχεται τα πάντα, πιστεύει τα πάντα, ελπίζει τα πάντα, υπομένει τα πάντα. Η αγάπη ποτέ δεν αποτυχαίνει».

Πόσο σπάνιο θα ήταν να δει κανείς τέτοιου είδους αγάπη να εκδηλώνεται σήμερα! Παντού, όλοι θα είχαν άψογους τρόπους! Η αφετηρία για να διδαχτεί και να μάθει κάποιος αυτούς τους τρόπους είναι το Χριστιανικό σπιτικό. Η οικογένεια είναι μια ευαίσθητη μηχανή, τα εξαρτήματα της οποίας είναι σε στενή επαφή το ένα με το άλλο. Μόνο η ειδική λίπανση μπορεί να την κάνει να συνεχίσει να λειτουργεί ομαλά. Το να ξέρει κάποιος πώς να είναι εξυπηρετικός, διακριτικός, ευχάριστος και ευγενικός θα συμβάλει πολύ στη δημιουργία ενός ευτυχισμένου σπιτικού. Το να μάθουμε να λέμε τις αποδεκτές καθημερινές εκφράσεις που δείχνουν ευγένεια και ενδιαφέρον—όπως «Ευχαριστώ», «Παρακαλώ», «Με συγχωρείς», «Συγνώμη»—θα συντελέσει πολύ στη μείωση της καταστροφικής τριβής στις σχέσεις μας. Αυτές είναι μικρές λέξεις με μεγάλη σημασία. Ο καθένας μας μπορεί να τις πει κατάλληλα. Δεν μας στοιχίζουν τίποτα, αλλά με αυτές κερδίζουμε φίλους. Αν καθημερινά εκδηλώνουμε καλούς τρόπους στο σπίτι μας, αυτοί δεν θα μας εγκαταλείπουν όταν βγαίνουμε από τον οικογενειακό κύκλο και ερχόμαστε σε επαφή με το κοινό.

Οι καλοί τρόποι περιλαμβάνουν το να εκδηλώνουμε ενδιαφέρον για τα αισθήματα των άλλων, να τους αποδίδουμε σεβασμό, να τους φερόμαστε όπως θα θέλαμε να μας φέρονται εκείνοι. Ωστόσο, πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι οι καλοί τρόποι αυτοί καθαυτοί έχουν υποστεί πλήγμα. Μια συγγραφέας είπε: «Υστερούμε όσον αφορά την ευγένεια επειδή ο ατομικισμός έχει αποκτήσει τον έλεγχο». Ο φιλόσοφος Άρτουρ Σοπενχάουερ έγραψε: «Ο εγωισμός είναι τόσο φοβερό πράγμα ώστε επινοήσαμε την ευγένεια για να τον συγκαλύψουμε». Σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι «ευγενικός» σημαίνει «αδύναμος» και ότι το να βάζει κάποιος τους άλλους πρώτους είναι ανόητο. Δεν ήταν η δεκαετία του Εγώ, η δεκαετία του 1970, που μας έριξε στον τωρινό τρόπο ζωής που χαρακτηρίζεται από τη νοοτροπία τού «εγώ πρώτος»; Η εφημερίδα μιας μεγάλης πόλης έγραφε: «Το πρόβλημα έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε η κοινή ευπρέπεια δεν θεωρείται πια κοινή».

Η εφημερίδα Ντέιλι Μέιλ (Daily Mail) του Λονδίνου αναφέρει ότι παιδιά ηλικίας μόλις πέντε ετών εκδηλώνουν αυξανόμενη επιθετικότητα, έλλειψη σεβασμού για την περιουσία των άλλων παιδιών και για τους ενηλίκους και χρησιμοποιούν αισχρή γλώσσα. Οι περισσότεροι δάσκαλοι που ρωτήθηκαν πιστεύουν ότι οι γονείς κακομαθαίνουν τα παιδιά τους και ότι αυτή είναι η ριζική αιτία για την αύξηση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Από τους δασκάλους που πήραν μέρος σε κάποια έρευνα, το 86 τοις εκατό θεωρούν υπεύθυνη «την έλλειψη σαφών κανόνων και προσδοκιών στο σπίτι». Το 82 τοις εκατό υποδεικνύουν ως αιτία την απουσία παραδείγματος από μέρους των γονέων. Διαλυμένα σπίτια, διαζύγιο, συμβίωση χωρίς γάμο, πολλή τηλεόραση, καθόλου διαπαιδαγώγηση, καθόλου κυρώσεις—όλα καταλήγουν στην καταστροφή της οικογένειας.

Μια διευθύντρια δημοτικού σχολείου είπε: «Ανησυχώ για την έλλειψη σεβασμού ανάμεσα στα παιδιά σήμερα. Δεν φαίνεται να τα νοιάζει αν ταπεινώνουν τους συνομηλίκους τους ή προσβάλλουν τους μεγάλους. . . . Δείχνουν την έλλειψη σεβασμού τους με πολλούς τρόπους—προσβλητικές χειρονομίες, αισχρολογίες, άρνηση να υπακούσουν σε απλές εντολές . . . , προθυμία να μονοπωλούν την μπάλα . . . [Απεναντίας], τα παιδιά από κάποιες οικογένειες τείνουν να σέβονται τους άλλους. Δεν είναι ανάγκη να είναι οι ευνοούμενοι μαθητές του δασκάλου . . . , αλλά συμπεριφέρονται με σεβασμό απέναντι στους άλλους. Περιμένουν στη σειρά τους ενώ άλλα σπρώχνουν για να περάσουν . . . Ο σεβασμός ή έχει ενσταλαχτεί [στα παιδιά] ή δεν έχει».

Κάποιος άλλος διευθυντής δημοτικού σχολείου με πολυετή εμπειρία προχωρεί ακόμα περισσότερο: «Βλέπουμε περισσότερη ολοφάνερη κακία. Στο προαύλιο τα παιδιά δεν φαίνονται να παίζουν όπως έπαιζαν παλιά· περιφέρονται σε ομάδες. Αναγνωρίζουν γρήγορα τους αδύναμους, τα παιδιά που ζουν στο περιθώριο, τα παιδιά που δεν φορούν τα σωστά αθλητικά παπούτσια ή τζιν παντελόνια. Τα κατατρέχουν, τα κοροϊδεύουν· είναι κάτι το βάρβαρο. Προσπαθήσαμε να το σταματήσουμε αλλά δεν είχαμε και μεγάλη επιτυχία».

«Πολλοί άνθρωποι οδηγούν με απίστευτη αγένεια», λέει ο καθηγητής Τζόναθαν Φρίντμαν του Πανεπιστημίου Κολούμπια. «Οι αυτοκινητόδρομοι μοιάζουν με πεδίο μάχης». Η Μηνιαία Επιστολή (Monthly Letter) της Βασιλικής Τράπεζας του Καναδά μιλάει για «το ανελέητο μακελειό στους δρόμους» και συμπεραίνει ότι «ο πυρήνας του προβλήματος είναι η απολίτιστη συμπεριφορά. Η ευγένεια, το ενδιαφέρον, η επιείκεια, η ανοχή και ο σεβασμός για τα δικαιώματα του ανθρώπου, χαρακτηριστικά που αποτελούν τον πολιτισμό, λείπουν, πράγμα που προκαλεί ντροπή».

Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) χαρακτηρίζει τους δρόμους της Πόλης της Νέας Υόρκης ως εξής: «Πρόκειται για Οδηγούς Αυτοκινήτων εναντίον Ασθενοφόρων». Όλο και περισσότεροι οδηγοί αυτοκινήτων σε εκείνη την πόλη αρνούνται να κάνουν τόπο για να περάσουν οχήματα που ασχολούνται με έκτακτα περιστατικά, όπως είναι τα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά οχήματα—αυξάνοντας τον κίνδυνο να πεθάνει κάποιος που είναι σοβαρά άρρωστος ή τραυματισμένος, επειδή το ασθενοφόρο δεν μπορεί να φτάσει στο σημείο που βρίσκεται ή δεν μπορεί να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο αρκετά γρήγορα. Η Έλεν Σιμπέλι, υπεύθυνη των Έκτακτων Ιατρικών Περιστατικών, αναφέρθηκε σε έναν άντρα που οδηγούσε στη λεωφόρο Πέλαμ στο Μπρονξ και ο οποίος δεν έκανε στην άκρη για να περάσει κάποιο ασθενοφόρο που ανταποκρίθηκε σε μια κλήση για καρδιακό επεισόδιο. «Προσπάθησε να κάνει το σκληρό και δεν πήγαινε στην άκρη, αλλά όταν έφτασε στο σπίτι του, συνειδητοποίησε πόσο ανόητο ήταν αυτό που έκανε. Η μητέρα του είχε πάθει καρδιακή προσβολή και το ασθενοφόρο προσπαθούσε να πάει σε αυτήν».

Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς Ιντερνάσιοναλ (The New York Times International) αναφέρθηκε σε μια αγγλική οργάνωση που ονομάζεται η Ευγενική Κοινωνία και η οποία σχηματίστηκε επειδή «οι άνθρωποι έχουν γίνει απόλυτα κτηνώδεις ο ένας προς τον άλλον, και κάτι πρέπει να γίνει». Σε μια στήλη της εφημερίδας Δε Ίβνινγκ Στάνταρντ (The Evening Standard), ένας δημοσιογράφος που εργάζεται στο ραδιόφωνο υποκινήθηκε να διαμαρτυρηθεί: «Ένα έθνος που κάποτε φημιζόταν για την ευγένειά του μεταβάλλεται σε χώρα αγροίκων». Μια σκωτσέζικη ασφαλιστική εταιρία «συμπέρανε πως το 47 τοις εκατό όλων των αυτοκινητικών ατυχημάτων μπορεί να αποδοθεί σε κάποια αγενή πράξη».

Η τηλεόραση έχει συντελέσει πολύ στη διάβρωση των καλών τρόπων, ιδιαίτερα στην περίπτωση των παιδιών και των εφήβων. Η τηλεόραση διδάσκει τους ανθρώπους πώς να ντύνονται, πώς να μιλάνε, πώς να ανταποκρίνονται στις ανθρώπινες σχέσεις, πώς να λύνουν επανειλημμένα τα προβλήματά τους με τη βία. Αν εμείς και τα παιδιά μας συστηματικά παρακολουθούμε φανταστικά και ρηχά προγράμματα, τελικά οι τρόποι μας θα αντικατοπτρίζουν την αδιάντροπη, αγενή και σαρκαστική συμπεριφορά των χαρακτήρων που βλέπουμε. Οι γονείς συχνά απεικονίζονται σαν να είναι οι ανόητοι και τα παιδιά οι έξυπνοι.

Ο κόσμος βρίσκει ικανοποίηση στο να χρησιμοποιεί ηχηρές, απότομες εκφράσεις—διακόπτει, είναι υπερήφανος για την αυταρχικότητά του, υπερόπτης, έχει έναν αέρα ανωτερότητας, είναι στασιαστικός, είναι προκλητικός. Στο παρελθόν, η αγενής συμπεριφορά αποδοκιμαζόταν από την κοινωνία γενικά, και αυτός που συμπεριφερόταν έτσι απομονωνόταν. Στη σημερινή κοινωνία, μπορεί να γίνει μια αγενής πράξη χωρίς να στιγματιστεί ο παραβάτης. Μάλιστα, αν κάποιος αντιδράσει, μπορεί να υποστεί επίθεση με λόγια ή με πράξεις! Ορισμένοι νεαροί που ταξιδεύουν σε θορυβώδεις ομάδες γεμίζουν το περιβάλλον τους με ακάθαρτη γλώσσα, άσεμνες χειρονομίες, προσβάλλοντας τους παρατηρητές με τη χυδαία συμπεριφορά τους· όλα είναι εσκεμμένα σχεδιασμένα για να ελκύουν την προσοχή στον αναιδή στασιασμό τους και για να σοκάρουν τους ενηλίκους με την κραυγαλέα τους επίδειξη αγένειας. Ωστόσο, όπως έχει ειπωθεί, «η αγένεια αποτελεί κακή απομίμηση της ισχύος από μέρους του αδύναμου ανθρώπου».

Οι νόμοι που έχουν συντάξει οι άνθρωποι για να ρυθμίζουν τη διαγωγή της ανθρωπότητας θα μπορούσαν να γεμίσουν μια βιβλιοθήκη, εντούτοις δεν έφεραν την καθοδηγία που χρειάζεται η ανθρωπότητα. Χρειαζόμαστε ακόμα περισσότερους νόμους; Ή ίσως λιγότερους; Έχει ειπωθεί ότι, όσο καλύτερη είναι μια κοινωνία, τόσο λιγότερους νόμους χρειάζεται. Τι θα λέγατε μόνο για ένα νόμο; Αυτόν, για παράδειγμα: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι, πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς· αυτό είναι, στην πραγματικότητα, εκείνο που σημαίνει ο Νόμος και οι Προφήτες».—Ματθαίος 7:12.

Η υπακοή σε αυτόν το νόμο θα εξάλειφε τα περισσότερα από τα τωρινά προβλήματα, αλλά ωστόσο, για να καλυφτούν οι ανάγκες της κοινωνίας, πρέπει να προστεθεί ένας πιο σημαντικός νόμος: «Πρέπει να αγαπάς τον Ιεχωβά τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά και με όλη σου την ψυχή και με όλη σου τη διάνοια και με όλη σου τη δύναμη».—Μάρκος 12:30.

Η σημερινή κοινωνία απορρίπτει και τις δύο αυτές Γραφικές απαιτήσεις ως περιττές, μαζί με οποιεσδήποτε άλλες κατευθυντήριες γραμμές περιέχονται στην Αγία Γραφή. Η Αγία Γραφή μιλάει για τέτοιου είδους άτομα στο εδάφιο Ιερεμίας 8:9: ‘Οι σοφοί κατησχύνθησαν, . . . απέρριψαν τον λόγον του Ιεχωβά· και ποία σοφία είναι εν αυτοίς;’ Αυτοί επίσης δεν βλέπουν την ανάγκη για κοινή αποδοχή των αληθινών αξιών που κατά παράδοση αναγνωρίζονταν ως ουσιώδεις για την καθοδηγία μας. Η νέα ηθική τους είναι ένας πλατύς δρόμος που αφήνει περιθώριο για κάθε εναλλακτικό τρόπο ζωής που μπορεί να διαλέξουν τα άτομα—ο πλατύς δρόμος τον οποίο ο Ιησούς προσδιόρισε ως το δρόμο που οδηγεί στην καταστροφή—και πολλοί είναι εκείνοι που τον ακολουθούν.—Ματθαίος 7:13, 14.

Το Τέλειο Παράδειγμα

Ο Ιησούς Χριστός, αυτός «που βρίσκεται στον κόλπο του Πατέρα», αποτελεί εξέχον παράδειγμα που είναι άξιο για μίμηση. (Ιωάννης 1:18) Στις σχέσεις του με τους ανθρώπους, ήταν αφενός μεν τρυφερός και συμπονετικός, αφετέρου δε, δυναμικός και σταθερός· αλλά δεν φερόταν ποτέ με αγένεια ή έλλειψη καλοσύνης σε οποιονδήποτε. Σχολιάζοντας «το εξαιρετικό χάρισμα που είχε να νιώθει άνετα με όλων των ειδών τα άτομα», το βιβλίο Ο Άντρας από τη Ναζαρέτ (The Man From Nazareth) λέει για τον Ιησού: «Τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά, συναναστρεφόταν με ίσους όρους τόσο με άντρες όσο και με γυναίκες. Αισθανόταν άνετα με τα μικρά παιδιά που διακρίνονταν για την αθωότητά τους, και επίσης πολύ άνετα με τους απατεώνες που είχαν τύψεις συνείδησης, σαν τον Ζακχαίο. Αξιοσέβαστες νοικοκυρές, σαν τη Μαρία και τη Μάρθα, μπορούσαν να μιλάνε μαζί του με ανεπιτήδευτη ειλικρίνεια, αλλά και οι πόρνες έψαχναν να τον βρουν επειδή ήταν σίγουρες ότι θα τις καταλάβαινε και θα τους φερόταν φιλικά . . . Το γεγονός ότι δεν είχε κανέναν απολύτως περιορισμό, από εκείνους που χαρακτηρίζουν τους κοινούς ανθρώπους, αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές του ιδιότητες».

Ο Ιεχωβά Θεός εκδηλώνει πάντοτε καλούς τρόπους σε εκείνους που είναι κατώτεροί του, συχνά προσθέτοντας τη λέξη ‘παρακαλώ’ σε ό,τι ζητάει. Όταν έδωσε μια ευλογία στο φίλο του, τον Αβραάμ, είπε: «Ύψωσον τώρα [παρακαλώ, ΜΝΚ] τους οφθαλμούς σου, και ιδέ από του τόπου όπου είσαι». Και πάλι είπε: «Ανάβλεψον τώρα [παρακαλώ, ΜΝΚ] εις τον ουρανόν και αρίθμησον τα άστρα». (Γένεσις 13:14· 15:5) Όταν έδωσε στον Μωυσή ένα σημείο της δύναμής Του, ο Θεός είπε: «Βάλε τώρα την χείρα σου [παρακαλώ, ΜΝΚ] εις τον κόλπον σου». (Έξοδος 4:6) Πολλά χρόνια αργότερα, μέσω του προφήτη του, του Μιχαία, ο Ιεχωβά είπε ακόμα και στον πεισματικό λαό του: «Ακούσατε τώρα [παρακαλώ, ΜΝΚ], αρχηγοί του Ιακώβ και άρχοντες του οίκου Ισραήλ· . . . Ακούσατε λοιπόν [παρακαλώ, ΜΝΚ] τούτο, αρχηγοί». (Μιχαίας 3:1, 9) Από αυτή την άποψη, έχουμε γίνει «μιμητές του Θεού» με το να λέμε «παρακαλώ» στις σχέσεις μας με τους άλλους;—Εφεσίους 5:1.

Συνεπώς, ποιες κατευθυντήριες γραμμές ή ηθικές αρχές προσφέρουν οι κατά κόσμο σοφοί σε αντικατάσταση εκείνων που βρίσκονται στην Αγία Γραφή και τις οποίες απορρίπτουν ως απαράδεκτες; Το επόμενο άρθρο εξετάζει αυτό ακριβώς.

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Η κοινή ευπρέπεια δεν μπορεί πια να ονομάζεται κοινή

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Το ασθενοφόρο προσπαθούσε να πάει στη μητέρα του

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

«Η αγένεια αποτελεί κακή απομίμηση της ισχύος από μέρους του αδύναμου ανθρώπου»

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 3]

Αριστερά: Life· Δεξιά: Grandville

Καλοί Τρόποι—Τους Απορρίπτει η «Νέα Ηθική»;

‘Ουαί εις εκείνους, οίτινες θέτουσι το κακόν δια καλόν, το σκότος δια φως, το πικρόν δια γλυκύ’.—Ησαΐας 5:20.

Ο 20ός αιώνας είδε να λαβαίνουν χώρα σαρωτικές αλλαγές στους καλούς τρόπους και στην ηθική. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν τους δύο παγκόσμιους πολέμους, τα παλιά συστήματα αξιών άρχισαν σταδιακά να θεωρούνται απαρχαιωμένα. Η αλλαγή των συνθηκών και οι νέες θεωρίες στους τομείς της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της επιστήμης έπεισαν πολλούς ότι οι παλιές αξίες δεν ίσχυαν πια. Οι καλοί τρόποι, για τους οποίους κάποτε υπήρχε μεγάλη εκτίμηση, πετάχτηκαν σαν περιττό βάρος. Οι Γραφικές κατευθυντήριες γραμμές, που κάποτε έχαιραν εκτίμησης, απορρίφτηκαν σαν απαρχαιωμένες. Ήταν υπερβολικά περιοριστικές για τη χωρίς δεσμεύσεις, απελευθερωμένη κοινωνία των υπερμοντέρνων ατόμων του 20ού αιώνα.

Το έτος στο οποίο έλαβε χώρα αυτό το σημείο στροφής στην ανθρώπινη ιστορία ήταν το 1914. Τα συγγράμματα των ιστορικών σχετικά με εκείνο το έτος και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι γεμάτα με τις παρατηρήσεις τους που ανακηρύσσουν το 1914 ως έτος βαρυσήμαντων αλλαγών, έναν πραγματικό δείκτη διαχωρισμού των εποχών στην ανθρώπινη ιστορία. Η Οργιώδης Δεκαετία του 1920 ήρθε αμέσως μετά τον πόλεμο, και οι άνθρωποι προσπάθησαν να αναπληρώσουν τη διασκέδαση που έχασαν σε εκείνα τα χρόνια του πολέμου. Οι παλιές αξίες και οι ενοχλητικοί ηθικοί ανασταλτικοί παράγοντες παραμερίστηκαν ώστε να ανοίξουν το δρόμο για το ξεφάντωμα. Μια νέα ηθική, η οποία ικανοποιούσε σαρκικές επιδιώξεις, εγκαθιδρύθηκε ανεπίσημα—βασικά επρόκειτο για μια προσέγγιση του είδους «όλα επιτρέπονται». Ο νέος ηθικός κώδικας αναπόφευκτα επέφερε κάποια αλλαγή στους καλούς τρόπους.

Ο ιστορικός Φρέντερικ Λιούις Άλεν σχολιάζει σχετικά με αυτό: «Άλλο ένα αποτέλεσμα της επανάστασης ήταν πως οι καλοί τρόποι έγιναν, όχι απλώς διαφορετικοί, αλλά—για λίγα χρόνια—έπαψαν να υπάρχουν. . . . Σε αυτή τη δεκαετία οι οικοδέσποινες . . . διαπίστωναν ότι οι καλεσμένοι τους δεν έκαναν τον κόπο να τους μιλήσουν όταν έφταναν ή όταν έφευγαν· ότι το να πηγαίνει κανείς απρόσκλητος σε κάποιο χορό έγινε αποδεκτή συνήθεια, ότι ήταν της μόδας να αργούν για τα γεύματα, ότι άφηναν αναμμένα τσιγάρα εδώ και εκεί, ότι έριχναν τις στάχτες στα χαλιά, χωρίς να ζητάνε συγνώμη. Οι παλιοί φραγμοί είχαν πέσει, δεν είχαν δημιουργηθεί καινούριοι, και στο μεταξύ ο καθένας έκανε ό,τι του άρεσε. Ίσως κάποτε η δεκαετία μετά τον πόλεμο μπορεί κατάλληλα να ονομαστεί η δεκαετία των Κακών Τρόπων. . . . Εκείνη η δεκαετία δεν ήταν μόνο ανάγωγη αλλά ήταν και δυστυχισμένη. Μαζί με την παλιά τάξη πραγμάτων είχε χαθεί ένα σύνολο αξιών το οποίο είχε δώσει πλούτο και νόημα στη ζωή, και δεν βρίσκονταν εύκολα υποκατάστατες αξίες».

Οι υποκατάστατες αξίες που θα ξανάδιναν πλούτο και νόημα στη ζωή δεν βρέθηκαν ποτέ. Κανένας δεν τις αναζήτησε. Ο συναρπαστικός τρόπος ζωής της Οργιώδους Δεκαετίας του 1920, στον οποίο όλα επιτρέπονταν, ελευθέρωσε τους ανθρώπους από τους ηθικούς περιορισμούς, πράγμα που τους ικανοποιούσε απόλυτα. Δεν απέρριψαν την ηθική· απλώς την αναθεώρησαν, κάνοντάς την κάπως πιο χαλαρή. Με τον καιρό την ονόμασαν Νέα Ηθική. Σύμφωνα με αυτήν, ο καθένας κάνει ό,τι φαίνεται σωστό στα μάτια του. Αυτός είναι ο πιο σπουδαίος. Κάνει το δικό του. Χαράζει τη δική του πορεία.

Ή έτσι νομίζει. Στην πραγματικότητα, πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια, ο σοφός Βασιλιάς Σολομών είπε: «Δεν είναι ουδέν νέον υπό τον ήλιον». (Εκκλησιαστής 1:9) Ακόμα νωρίτερα, στη διάρκεια της περιόδου των Κριτών, οι Ισραηλίτες είχαν αρκετή ελευθερία δράσης σχετικά με το αν θα υπάκουαν στο Νόμο του Θεού ή όχι: «Κατ’ εκείνας τας ημέρας δεν ήτο βασιλεύς εν τω Ισραήλ· έκαστος έπραττε το αρεστόν εις τους οφθαλμούς αυτού». (Κριταί 21:25) Αλλά η πλειονότητα αποδείχτηκε απρόθυμη να υπακούσει στο Νόμο. Εφόσον έσπειρε με αυτόν τον τρόπο, ο Ισραήλ θέρισε εκατοντάδες χρόνια εθνικών καταστροφών. Παρόμοια, τα έθνη σήμερα έχουν θερίσει αιώνες πόνου και παθημάτων—και τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα.

Υπάρχει άλλος ένας όρος που προσδιορίζει τη Νέα Ηθική πιο συγκεκριμένα, δηλαδή, «σχετικοκρατία». Το Ένατο Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Γουέμπστερ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) ορίζει τη σχετικοκρατία ως εξής: «Η άποψη ότι οι αλήθειες σχετικά με το τι είναι δεοντολογικά σωστό εξαρτώνται από τα άτομα και τις ομάδες που τις πρεσβεύουν». Με λίγα λόγια, οι οπαδοί της σχετικοκρατίας ισχυρίζονται πως οτιδήποτε είναι καλό για αυτούς είναι δεοντολογικά σωστό για αυτούς. Ένας συγγραφέας εμβάθυνε στο θέμα της σχετικοκρατίας όταν είπε: «Η σχετικοκρατία, που επί πολύ καιρό κρυβόταν κάτω από την επιφάνεια, εμφανίστηκε ως η επικρατούσα φιλοσοφία της ‘δεκαετίας του εγώ’, της δεκαετίας του 1970· εξακολουθεί να επικρατεί στο φαινόμενο των γιάπις της δεκαετίας του 1980. Μπορεί να εξακολουθούμε να ισχυριζόμαστε με τα λόγια ότι σεβόμαστε τις παραδοσιακές αξίες, αλλά στην πράξη, σωστό είναι εκείνο που είναι καλό για εμένα».

Μάλιστα αυτό περιλαμβάνει τους καλούς τρόπους—‘Αν με βολεύει θα το κάνω· αν όχι, δεν θα το κάνω. Δεν θα ήταν σωστό για εμένα, ακόμα και αν ήταν πιο ευγενικό για εσένα. Θα κατέστρεφε το βασικό ατομικισμό μου, θα με έκανε να φαίνομαι αδύναμος, θα με μετέτρεπε σε ανόητο’. Από ό,τι φαίνεται, για τέτοιους ανθρώπους αυτό εφαρμόζεται όχι μόνο σε αγενείς πράξεις αλλά επίσης σε τέτοιες εύκολες, καθημερινές ευγενικές εκφράσεις όπως είναι το ‘Παρακαλώ, Λυπάμαι, Με συγχωρείς, Σε ευχαριστώ, Να σου ανοίξω την πόρτα, Κάθησε στη θέση μου, Άφησέ με να σου μεταφέρω αυτό το δέμα’. Αυτές και άλλες φράσεις μοιάζουν με απαλά λιπαντικά που εξομαλύνουν και κάνουν ευχάριστες τις ανθρώπινες σχέσεις μας. ‘Αλλά το να εκδηλώνω καλούς τρόπους για τους άλλους’, θα διαμαρτυρόταν εκείνος που βάζει πρώτα τον εαυτό του, ‘θα επηρέαζε αρνητικά τις προσπάθειες που καταβάλλω για να είμαι το πιο σπουδαίο άτομο καθώς και να προβάλλω την εικόνα μου ως το πιο σπουδαίο άτομο’.

Ο κοινωνιολόγος Τζέιμς Κ. Γουίλσον αποδίδει τις αυξανόμενες προστριβές και την εγκληματική συμπεριφορά στην κατάρρευση εκείνων που σήμερα «αποκαλούνται περιφρονητικά ‘αξίες της μεσαίας τάξης’», και η έκθεση συνεχίζει: «Η παρακμή αυτών των αξιών—και η άνοδος του ηθικού σχετικισμού—φαίνεται να συνδέεται με το υψηλότερο ποσοστό εγκληματικότητας». Σίγουρα σχετίζεται με τη σύγχρονη μόδα της άρνησης κάθε ανασταλτικού παράγοντα στην προσωπική έκφραση, άσχετα με το πόσο ανάγωγη ή προσβλητική μπορεί να είναι. Αυτό ταιριάζει με εκείνο που είπε κάποιος άλλος κοινωνιολόγος, ο Τζάρεντ Τέιλορ: «Η κοινωνία μας έχει σταδιακά στραφεί από την εγκράτεια στην προσωπική έκφραση, και πολλοί άνθρωποι απορρίπτουν τις παλιές αξίες ως καταπιεστικές».

Η εφαρμογή της σχετικοκρατίας κάνει εσάς κριτή της προσωπικής σας συμπεριφοράς, αψηφώντας την κρίση οποιουδήποτε άλλου, περιλαμβανομένου και του Θεού. Αποφασίζετε μόνος σας τι είναι σωστό και τι είναι εσφαλμένο για εσάς, όπως ακριβώς έκανε το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι στην Εδέμ, όταν απέρριψαν την εντολή του Θεού και αποφάσισαν μόνοι τους τι ήταν σωστό και τι ήταν εσφαλμένο. Το Φίδι εξαπάτησε την Εύα κάνοντάς την να σκεφτεί ότι, αν παρήκουε τον Θεό και έτρωγε από τον απαγορευμένο καρπό, τότε θα γινόταν αυτό που της είχε πει: «Θέλουσιν ανοιχθή οι οφθαλμοί σας, και θέλετε είσθαι ως θεοί, γνωρίζοντες το καλόν και το κακόν». Έτσι η Εύα πήρε από τον καρπό και έφαγε και κατόπιν έδωσε λίγο από αυτόν στον Αδάμ, και έφαγε και αυτός. (Γένεσις 3:5, 6) Η απόφαση του Αδάμ και της Εύας να φάνε ήταν καταστροφική για αυτούς και ολέθρια για τους απογόνους τους.

Έπειτα από μια μακροσκελή περίληψη σχετικά με τη διαφθορά που διαπιστώθηκε ότι υπήρχε ανάμεσα σε πολιτικούς, επιχειρηματίες, αθλητές, επιστήμονες, ένα νομπελίστα και έναν κληρικό, κάποιος παρατηρητής είπε σε μια ομιλία που εκφώνησε στην Εμπορική Σχολή του Χάρβαρντ: «Πιστεύω ότι στη χώρα μας περνάμε τώρα αυτό που προτιμώ να ονομάζω κρίση χαρακτήρα, απώλεια αυτών που παραδοσιακά μέσω του δυτικού πολιτισμού θεωρούνταν ως εσωτερικοί ανασταλτικοί παράγοντες και εσωτερικές αξίες που μας αποτρέπουν από το να ικανοποιούμε τα σκοτεινότερα ένστικτά μας». Ο ίδιος μίλησε για «λέξεις που θα ακούγονται σχεδόν αλλόκοτες αν ειπωθούν σε τέτοιο περιβάλλον, λέξεις όπως ανδρεία, τιμή, καθήκον, ευθύνη, συμπόνια, ευγένεια—λέξεις που έχουν σχεδόν πέσει σε αχρηστία».

Στη δεκαετία του 1960 στις πανεπιστημιουπόλεις, ορισμένα ζητήματα τέθηκαν υπό αμφισβήτηση. Πολλοί ισχυρίζονταν ότι ‘δεν υπάρχει Θεός, ο Θεός είναι νεκρός, δεν υπάρχει τίποτα, δεν υπάρχει υπέρτατη αξία, η ζωή είναι εντελώς μάταιη, μπορείς να ξεπεράσεις την κενότητα της ζωής μόνο μέσω του ηρωικού ατομικισμού’. Τα παιδιά των λουλουδιών «εμπνεύστηκαν» από αυτή την τάση και βάλθηκαν να ξεπεράσουν την κενότητα της ζωής ‘εισπνέοντας κοκαΐνη, καπνίζοντας μαριχουάνα, κάνοντας έρωτα και αναζητώντας την προσωπική ειρήνη’. Αυτήν δεν τη βρήκαν ποτέ.

Κατόπιν υπήρξαν τα κινήματα διαμαρτυρίας της δεκαετίας του 1960. Καθώς αυτά δεν αποτελούσαν απλώς περαστικές μόδες, έγιναν ευχαρίστως δεκτά από το κυρίως ρεύμα του αμερικανικού πολιτισμού και οδήγησαν στη δεκαετία του Εγώ, στη δεκαετία του 1970. Έτσι μπήκαμε σε μια δεκαετία που ο Τομ Γουλφ, κοινωνικός κριτικός, αποκάλεσε «η δεκαετία του Εγώ». Αυτή κλιμακώθηκε στη δεκαετία του 1980, την οποία μερικοί αποκαλούν κυνικά «ο χρυσός αιώνας της απληστίας».

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τους καλούς τρόπους; Αυτά έχουν να κάνουν με το να βάζετε πρώτα τον εαυτό σας, και αν βάζετε πρώτα τον εαυτό σας, δεν μπορείτε να υποχωρήσετε εύκολα μπροστά στους άλλους, δεν μπορείτε να βάζετε πρώτα τους άλλους, δεν μπορείτε να εκδηλώνετε καλούς τρόπους απέναντι στους άλλους. Βάζοντας πρώτα τον εαυτό σας, μπορεί στην πραγματικότητα να εντρυφάτε σε μια μορφή λατρείας του εαυτού σας, τη λατρεία του Εγώ. Πώς περιγράφει η Αγία Γραφή εκείνον που το κάνει αυτό; Ως άτομο ‘άπληστο—που σημαίνει ότι είναι ειδωλολάτρης’, άτομο που εκδηλώνει «πλεονεξία, η οποία είναι ειδωλολατρία». (Εφεσίους 5:5· Κολοσσαείς 3:5) Στην πραγματικότητα ποιον υπηρετούν αυτοί οι άνθρωποι; «Ο θεός τους είναι η κοιλιά τους». (Φιλιππησίους 3:19) Οι απαίσιοι εναλλακτικοί τρόποι ζωής τους οποίους έχουν διαλέξει πολλοί άνθρωποι ως ηθικά σωστούς για τους ίδιους, καθώς και οι καταστροφικές, θανατηφόρες συνέπειες αυτών των τρόπων ζωής, το μόνο που κάνουν είναι να αποδεικνύουν την αλήθεια του εδαφίου Ιερεμίας 10:23: ‘Ιεχωβά, γνωρίζω ότι η οδός του ανθρώπου δεν εξαρτάται απ’ αυτού· του περιπατούντος ανθρώπου δεν είναι το να κατευθύνη τα διαβήματα αυτού’.

Η Αγία Γραφή τα πρόβλεψε όλα αυτά και τα προείπε ως προειδοποιητικό γνώρισμα των ‘τελευταίων ημερών’, όπως αναφέρεται στα εδάφια 2 Τιμόθεο 3:1-5: «Αυτό όμως να γνωρίζεις, ότι στις τελευταίες ημέρες οι καιροί θα είναι κρίσιμοι, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους. Διότι οι άνθρωποι θα είναι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, ανυπάκουοι στους γονείς, αχάριστοι, χωρίς οσιότητα, άστοργοι, αδιάλλακτοι, συκοφάντες, χωρίς εγκράτεια, άγριοι, χωρίς αγάπη για την αγαθότητα, προδότες, πεισματάρηδες, φουσκωμένοι από υπερηφάνεια, άτομα που αγαπούν τις απολαύσεις μάλλον παρά τον Θεό, που έχουν μορφή θεοσεβούς αφοσίωσης, αλλά αποδεικνύονται ψευδείς ως προς τη δύναμή της· και από αυτούς να φεύγεις μακριά».

Έχουμε απομακρυνθεί πολύ από αυτό που είχαμε δημιουργηθεί για να είμαστε—κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού. Οι έμφυτες ιδιότητες της αγάπης, της σοφίας, της δικαιοσύνης και της δύναμης εξακολουθούν να υπάρχουν μέσα μας αλλά έχουν γίνει ασταθείς και διαστρεβλωμένες. Το πρώτο βήμα στο δρόμο της επιστροφής αποκαλύπτεται στην τελευταία πρόταση του Γραφικού εδαφίου που αναφέρεται παραπάνω: «Από αυτούς να φεύγεις μακριά». Αναζητήστε ένα καινούριο περιβάλλον, ένα περιβάλλον που θα αλλάξει ακόμα και τα ενδόμυχα αισθήματά σας. Διδακτικά όσον αφορά αυτόν το στόχο είναι τα σοφά λόγια που γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια στο περιοδικό Δε Λέιντις Χόουμ Τζέρναλ (The Ladies’ Home Journal) από την Ντόροθι Τόμσον. Τα γραφόμενά της αρχίζουν με τη δήλωση ότι για να υπερνικηθεί η νεανική εγκληματικότητα είναι απαραίτητη η διαπαιδαγώγηση των συναισθημάτων μάλλον του νεαρού ατόμου παρά της διάνοιάς του:

«Οι πράξεις του και η στάση του ως παιδιού καθορίζουν κατά μεγάλο μέρος τις πράξεις του και τη στάση του ως ενηλίκου. Αλλά αυτές δεν εμπνέονται από τον εγκέφαλό του, αλλά από τα αισθήματά του. Αυτός γίνεται εκείνο που ενθαρρύνεται και εκπαιδεύεται να αγαπά, να θαυμάζει, να λατρεύει, να περιθάλπει και να θυσιάζεται για αυτό. . . . Σε όλα αυτά, οι τρόποι παίζουν σπουδαίο ρόλο, επειδή οι καλοί τρόποι δεν είναι τίποτε περισσότερο ή λιγότερο παρά η έκφραση ενδιαφέροντος για τους άλλους. . . . Τα ενδόμυχα αισθήματα αντανακλώνται στην εξωτερική συμπεριφορά, αλλά η εξωτερική συμπεριφορά επίσης συμβάλλει στην καλλιέργεια των ενδόμυχων αισθημάτων. Είναι δύσκολο να είναι κάποιος επιθετικός ενώ ενεργεί με σύνεση. Οι καλοί τρόποι μπορεί να είναι μόνο επιφανειακοί στην αρχή, αλλά σπάνια παραμένουν τέτοιοι».

Η ίδια παρατήρησε επίσης ότι, με σπάνιες εξαιρέσεις, η καλοσύνη και η κακία «δεν ρυθμίζονται από τον εγκέφαλο, αλλά από τα συναισθήματα», και ότι «οι εγκληματίες γίνονται τέτοιοι όχι από τη σκλήρυνση των αρτηριών αλλά από τη σκλήρυνση της καρδιάς». Εκείνη τόνισε ότι το συναίσθημα καθορίζει τη διαγωγή μας πιο συχνά από ό,τι η διάνοια και ότι ο τρόπος με τον οποίο εκπαιδευόμαστε, ο τρόπος με τον οποίο ενεργούμε, ακόμα και αν μας επιβάλλεται στην αρχή, επηρεάζει τα ενδόμυχα αισθήματα και μεταβάλλει την καρδιά.

Ωστόσο, η Αγία Γραφή είναι εκείνη που υπερέχει επειδή δίνει θεόπνευστες οδηγίες για την αλλαγή του εσωτερικού ανθρώπου της καρδιάς.

Πρώτον, στα εδάφια Εφεσίους 4:22-24: «Πρέπει να αποβάλετε την παλιά προσωπικότητα που συμμορφώνεται με την προηγούμενη πορεία διαγωγής σας και διαφθείρεται σύμφωνα με τις απατηλές της επιθυμίες . . . Πρέπει να ανανεώνεστε στη δύναμη που ενεργοποιεί το νου σας, και πρέπει να ντυθείτε τη νέα προσωπικότητα που δημιουργήθηκε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού με αληθινή δικαιοσύνη και οσιότητα».

Δεύτερον, στα εδάφια Κολοσσαείς 3:9, 10, 12-14: «Βγάλτε από πάνω σας την παλιά προσωπικότητα με τις συνήθειές της, και ντυθείτε με τη νέα προσωπικότητα, η οποία μέσω ακριβούς γνώσης γίνεται νέα σύμφωνα με την εικόνα Εκείνου που τη δημιούργησε. Συνεπώς, ως εκλεγμένοι του Θεού, άγιοι και αγαπημένοι, ντυθείτε με την τρυφερή στοργή της συμπόνιας, με καλοσύνη, ταπεινοφροσύνη, πραότητα και μακροθυμία. Συνεχίστε να ανέχεστε ο ένας τον άλλον και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον ανεπιφύλακτα, αν κανείς έχει αιτία για παράπονο εναντίον κάποιου άλλου. Ακριβώς όπως ο Ιεχωβά σάς συγχώρησε ανεπιφύλακτα, έτσι να συγχωρείτε και εσείς. Αλλά εκτός από όλα αυτά, ντυθείτε με την αγάπη, γιατί αυτή είναι τέλειος δεσμός ενότητας».

Ο ιστορικός Γουίλ Ντουράν είπε: «Το μεγαλύτερο ζήτημα του καιρού μας δεν είναι ο κομμουνισμός εναντίον του ατομικισμού, ούτε η Ευρώπη εναντίον της Αμερικής, ούτε ακόμα και η Ανατολή εναντίον της Δύσης· είναι το αν οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν χωρίς τον Θεό».

Για να ζήσουμε μια επιτυχημένη ζωή πρέπει να υπακούμε στη συμβουλή Του. ‘Υιέ μου, μη λησμονής τους νόμους μου, και η καρδία σου ας φυλάττη τας εντολάς μου· διότι μακρότητα ημερών και έτη ζωής και ειρήνην θέλουσι προσθέσει εις σε. Έλεος και αλήθεια ας μη σε εγκαταλίπωσι· δέσον αυτάς περί τον τράχηλόν σου· εγχάραξον αυτάς επί την πλάκα της καρδίας σου· ούτω θέλεις ευρεί χάριν και εύνοιαν ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Έλπιζε επί Ιεχωβά εξ όλης σου της καρδίας και μη επιστηρίζεσαι εις την σύνεσίν σου· εν πάσαις ταις οδοίς σου αυτόν γνώριζε, και αυτός θέλει διευθύνει τα διαβήματά σου’.—Παροιμίαι 3:1-6.

Σε τελική ανάλυση, οι ευγενικοί και στοχαστικοί τρόποι καλής συμπεριφοράς που αποκτήθηκαν μέσω αιώνων ζωής δεν αποτελούν περιττό βάρος, και οι κατευθυντήριες γραμμές της Αγίας Γραφής όσον αφορά τον τρόπο ζωής δεν είναι καθόλου απαρχαιωμένες αλλά θα αποδειχτούν ότι υπάρχουν για την αιώνια σωτηρία της ανθρωπότητας. Χωρίς τον Ιεχωβά, οι άνθρωποι δεν μπορούν να συνεχίσουν να ζουν, επειδή ‘μετά του Ιεχωβά είναι η πηγή της ζωής’.—Ψαλμός 36:9.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]

Ο τρόπος με τον οποίο ενεργούμε, ακόμα και αν μας επιβάλλεται στην αρχή, επηρεάζει τα ενδόμυχα αισθήματα και μεταβάλλει την καρδιά

[Πλαίσιο στη σελίδα 10]

Άψογοι Καλοί Τρόποι στο Φαγητό τους Οποίους οι Άνθρωποι θα Κάνουν Καλά να Μιμηθούν

Τα αμπελοπούλια, όμορφα, ευγενικά και πολύ κοινωνικά, τρώνε μαζί πάνω σε ένα μεγάλο θάμνο φορτωμένο με ώριμα μούρα. Κάθονται στη γραμμή, κατά μήκος ενός κλαδιού, και τρώνε από τους καρπούς αλλά χωρίς καθόλου λαιμαργία. Από ράμφος σε ράμφος, δίνουν το ένα στο άλλο κάποιο μούρο, μέχρι που τελικά ένα από όλα το τρώει με χάρη. Ποτέ δεν ξεχνάνε τα «παιδιά» τους, και ακούραστα φέρνουν τροφή, μεταφέρουν μούρα, μέχρι να γεμίσουν όλα τα άδεια στόματα.

[Ευχαριστίες]

H. Armstrong Roberts

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Ορισμένοι λένε: ‘Πέταξε την Αγία Γραφή και τις ηθικές αξίες’

[Εικόνα στη σελίδα 9]

«Ο Θεός είναι νεκρός».

«Η ζωή δεν έχει νόημα!»

«Κάπνισε μαριχουάνα, είσπνευσε κοκαΐνη»

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 7]

Αριστερά: Life· Δεξιά: Grandville