Φροντίδα για την Οικογένεια—Μέχρι πού Φτάνει;
«Ο ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟΣ πολιτισμός μού λέει ότι εγώ είμαι ο φύλακας του αδελφού μου», είπε ο Νιγηριανός συγγραφέας Σ. Α. Γιεγκέντε. «Ο αφρικανικός πολιτισμός απαιτεί να σέβεται κανείς και να φροντίζει τους γονείς του». Ναι, στην Αφρική και σε άλλα μέρη του κόσμου, το να βοηθάει κάποιος τα μέλη της οικογένειάς του είναι τρόπος ζωής.
Συχνά, ωστόσο, η «οικογένεια» θεωρείται ότι συμπεριλαμβάνει τις θείες, τους θείους, τα ξαδέλφια, τις ανιψιές και τους ανιψιούς—ακόμη και άλλους που δεν είναι παρά συγχωριανοί! Αλλά τώρα που οικογένειες Αφρικανών φεύγουν από τις αγροτικές περιοχές και πάνε να δουλέψουν στην πόλη, είναι ενδεχόμενο τα μέλη μιας τέτοιας διευρυμένης οικογένειας να δημιουργήσουν προβλήματα. Οικογένειες που έχουν μετοικήσει, βρίσκονται συχνά πολιορκημένες από συγγενείς που ζητούν χρήματα ή στέγη. Επειδή όμως, η ζωή στην πόλη έχει τις δικές της απαιτήσεις, είναι συχνά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να δοθεί βοήθεια σε μακρινούς συγγενείς ή σε συγχωριανούς.
Η Αγία Γραφή δηλώνει: «Αλλ’ εάν τις δεν προνοή περί των εαυτού και μάλιστα των οικείων, ηρνήθη την πίστιν και είναι απίστου χειρότερος». (1 Τιμόθεον 5:8) Μέχρι πού φτάνει, όμως, αυτή η αρχή για τη φροντίδα της οικογένειας; Είναι ένας χριστιανός υποχρεωμένος να προνοεί για τα μέλη μιας διευρυμένης οικογένειας σε κάθε περίπτωση; Ή μήπως είναι αλήθεια αυτά που ισχυρίζεται ο Νιγηριανός συγγραφέας που αναφέρθηκε πιο πάνω: «Η κατάχρηση του συστήματος διευρυμένης οικογένειας δεν έχει θέση στον αφρικανικό πολιτισμό ούτε στην Αγία Γραφή»;
Γονείς και Παιδιά
Το σύστημα διευρυμένης οικογένειας υπήρχε στους βιβλικούς χρόνους. Όμως, σε ό,τι αφορά την υποχρέωση που έχει ένας χριστιανός να «προνοή περί των εαυτού», η Αγία Γραφή πουθενά δεν αφήνει να εννοηθεί ότι αυτό περιλαμβάνει κατ’ ανάγκη όλους τους συγγενείς και τους άλλους που ανήκουν στο σύστημα διευρυμένης οικογένειας.
Η Αγία Γραφή τονίζει ιδιαίτερα τις υποχρεώσεις που έχουν οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους. Ο απόστολος Παύλος έγραψε σε μια εκκλησία που τον είχε βοηθήσει: ‘Επειδή δεν οφείλουν τα παιδιά να βάζουν στην άκρη για τους γονείς τους, αλλά οι γονείς για τα παιδιά τους’. (2 Κορινθίους 12:14, ΜΝΚ) Ο Χ. Μπ. Κλαρκ, μια διάσημη νομική αυθεντία, σχολίασε: «Ένας πατέρας έχει τη φυσική και την ηθική υποχρέωση να συμπαραστέκεται στο παιδί του». Εφόσον ο πατέρας είναι η από τον Θεό διορισμένη κεφαλή της οικογένειας, εκείνος έχει την κύρια ευθύνη να συντηρεί αυτή την οικογένεια. Συχνά, βοηθάει και η σύζυγος με το να είναι καλή νοικοκυρά, με το να ξοδεύει με σύνεση τα χρήματα ή ακόμα με το να δουλεύει όταν το απαιτήσουν οι περιστάσεις.—Παράβαλε Παροιμίαι 31:10-31.
Παρατηρήστε, όμως, ότι οι γονείς ενθαρρύνονται να κάνουν περισσότερα από το να κερδίζουν απλώς χρήματα. Παροτρύνονται να ‘βάζουν στην άκρη’ χρήματα για τα παιδιά τους. Οι γονείς εκείνοι που ακολουθούν αυτή τη σοφή συμβουλή είναι συχνά σε θέση να προσφέρουν βοήθεια στα παιδιά τους ακόμη και αφού αυτά μεγαλώσουν και φύγουν από το σπίτι. Αυτό είναι ιδιαίτερα κατάλληλο όταν τα παιδιά επιδιώκουν την ολοχρόνια χριστιανική διακονία και χρειάζονται κάπου-κάπου οικονομική βοήθεια για να παραμείνουν σ’ αυτή την υπηρεσία. Δεν αναφέρεται, όμως, πουθενά ότι οι γονείς πρέπει να ‘βάζουν στην άκρη’ για τα αναρίθμητα μέλη μιας διευρυμένης οικογένειας.
‘Ανταπόδοση Οφειλής’
Αυτή η στοργική φροντίδα από μέρους των γονέων δεν θα μείνει χωρίς ανταμοιβή. Ο απόστολος Παύλος λέει στο εδάφιο 1 Τιμόθεον 5:4 (Καινή Διαθήκη, «των Τεσσάρων Καθηγητών»): «Εάν καμμιά χήρα έχη παιδιά ή εγγόνια, ας μάθουν πρώτα να εφαρμόζουν την ευσέβειαν προς την οικογένειάν τους και να ανταποδίδουν την οφειλήν εις τους προγόνους, [στους γονείς και στους παππούδες τους (ΜΝΚ)] διότι αυτό είναι καλόν και ευπρόσδεκτον ενώπιον του Θεού». Τέτοιου είδους συμπαράσταση σε ένα ηλικιωμένο γονέα, παππού ή γιαγιά θα εναρμονιζόταν ασφαλώς με την εντολή της Αγίας Γραφής να τιμάει κάποιος τους γονείς του.—Εφεσίους 6:2· Έξοδος 20:12.
Παρατηρήστε ότι και σ’ αυτή την περίπτωση οι αποδείξεις δείχνουν πως ο Παύλος δεν επέβαλε σε μακρινούς συγγενείς την υποχρέωση να φροντίζουν τέτοιες χήρες. Την εποχή εκείνη όταν δεν υπήρχαν στενοί συγγενείς για να φροντίσουν κάποια χριστιανή χήρα, η οποία είχε ένα ιστορικό πιστής υπηρεσίας, έπρεπε η εκκλησία να αναλάβει να της συμπαρασταθεί.—1 Τιμόθεον 5:3, 9, 10.
Άρα λοιπόν, η υποχρέωση του χριστιανού να «προνοή περί των εαυτού» περιλαμβάνει οπωσδήποτε το γαμήλιο σύντροφο και τα παιδιά του, τους γονείς και τους παππούδες του. Αυτού του είδους την ευθύνη την έχει ακόμη και στην περίπτωση που τέτοια εξαρτώμενα άτομα είναι άπιστα ή έχουν κάποια φυσική αναπηρία. Και συνεχίζει να την έχει όσο εκείνοι ζουν. Και αν είναι παντρεμένος, η ευθύνη του μπορεί να συμπεριλαμβάνει ακόμα και το να βοηθάει το σύντροφό του να τιμάει τους γονείς του ή της. Μερικές φορές δημιουργήθηκαν σοβαρές δυσκολίες στο γάμο όταν αυτή η αρχή παραμελήθηκε ή αγνοήθηκε.
Να Προνοεί Τι; Πότε;
Μολαταύτα, οι γονείς δεν πρέπει να συμπεράνουν ότι μπορούν να σκορπούν δεξιά και αριστερά τα εισοδήματά τους με την ιδέα ότι μπορούν, όποτε θέλουν, να απαιτήσουν οικονομική υποστήριξη από τα παιδιά τους. Ούτε αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουν την αξίωση να τους παρέχουν υπερβολική φροντίδα τα παιδιά τους, τα οποία συχνά έχουν τις δικές τους οικογένειες οι οποίες έρχονται πρώτες στη σειρά των υποχρεώσεών τους. Αυτή η άποψη βρίσκεται σε αρμονία με τα λόγια του Παύλου: ‘Δεν οφείλουν τα παιδιά να βάζουν στην άκρη για τους γονείς τους, αλλά οι γονείς για τα παιδιά τους’.—2 Κορινθίους 12:14, ΜΝΚ.
Στη φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων, οι γονείς μπορεί να είναι σε θέση να έχουν δικό τους σπίτι, περιουσία και κάποια πηγή εισοδήματος (συμπεριλαμβανομένης και της συνταξιοδότησης από κάποια εταιρία ή από το κράτος) και ίσως αυτά να τους φτάνουν για να συντηρούνται στα γεράματά τους. ‘Το αργύριο είναι σκέπη’, και όταν οι γονείς έχουν την προνοητικότητα να ‘βάζουν στην άκρη’ για τον εαυτό τους, συχνά καταφέρνουν να μη βάλουν αργότερα ένα μεγάλο οικονομικό ή συναισθηματικό βάρος στους ώμους των παιδιών τους.—Εκκλησιαστής 7:12.
Τα λόγια του Σολομώντα στο εδάφιο Εκκλησιαστής 9:11 (ΜΝΚ), όμως, μας θυμίζουν ότι ακόμη και τα πιο καλομελετημένα σχέδια υπόκεινται σε ‘καιρούς και απρόβλεπτες περιστάσεις’. Έτσι, τι θα γίνει αν ένα ζευγάρι, παρ’ όλο τον προσεκτικό προγραμματισμό, δεν καταφέρει να έχει τα μέσα για τη συντήρησή του ή χρειάζεται κάποια επιπλέον βοήθεια; Όπως είναι φυσικό, τα θεοφοβούμενα παιδιά τους θα υποκινηθούν να τους βοηθήσουν με κάποιο λογικό τρόπο. Αυτό μπορεί να σημαίνει να τους δώσουν κάποια οικονομική βοήθεια, να τους πουν να μείνουν είτε μαζί τους είτε κάπου εκεί κοντά ή, όταν είναι αναγκαίο, να διευθετήσουν να τους φροντίσει κάποιο ίδρυμα. Φυσικά, οι ηλικιωμένοι γονείς ή οι παππούδες πρέπει να είναι βέβαια λογικοί και να μην περιμένουν να τους χορηγήσουν τα παιδιά τους τα μέσα για ένα σπάταλο τρόπο ζωής, γιατί η συμβουλή της Αγίας Γραφής είναι: «Έχοντες δε διατροφάς και σκεπάσματα, ας αρκώμεθα εις ταύτα».—1 Τιμόθεον 6:8.
Σε πολλές περιπτώσεις, τα κρατικά προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης, οι συντάξεις, τα ευεργετήματα λόγω ηλικίας και τα χρήματα που έχουν οι ίδιοι αποταμιεύσει μπορεί να παρέχουν βοήθεια στους γέροντες γονείς ή παππούδες για να περάσουν ικανοποιητική ζωή. Είναι σοφό να εξακριβωθεί τι παροχές είναι διαθέσιμες για τις περιστάσεις του καθενός.—Ρωμαίους 13:6.
Αποφύγετε το Φαρισαϊκό Τρόπο Λογίκευσης
Ο Ιησούς διόρθωσε τους γραμματείς και τους Φαρισαίους επειδή έλεγαν στους γονείς που βρίσκονταν σε ανάγκη: «Ό,τι έχεις να ωφεληθής από εμέ, αυτό δίδεται ως δώρον εις τον Θεόν». (Ματθαίος 15:5, Καινή Διαθήκη, «των Τεσσάρων Καθηγητών») Στις μέρες του Ιησού, οι ευλαβείς Ιουδαίοι μπορούσαν να βάζουν στην άκρη χρήματα ή κάποια υπάρχοντα για να τα κάνουν στο τέλος δωρεά στο ναό. Οι Φαρισαίοι καλλιεργούσαν την άποψη ότι από τη στιγμή που αυτά τα αγαθά ήταν αφιερωμένα, δεν μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να χρησιμοποιηθούν για άλλο σκοπό—περιλαμβανομένης και της φροντίδας για τους ηλικιωμένους γονείς.
Ο Χριστός καταδίκασε αυτόν το φαρισαϊκό τρόπο σκέψης, επειδή δεν ήταν σε αρμονία με το πνεύμα του Νόμου του Θεού. Η άποψή του ήταν ότι η απόδοση τιμής στους γονείς ήταν σπουδαιότερη από έναν ανθρωποποίητο κανόνα. Παρόμοια σήμερα, μερικοί χριστιανοί έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη διακονία, υπηρετώντας ίσως ως ιεραπόστολοι, σκαπανείς ή περιοδεύοντες επίσκοποι. Όταν έμαθαν ότι οι γονείς τους βρίσκονταν σε ανάγκη, έκαναν το καθετί για να βρουν τρόπους να φροντίσουν τους δικούς τους, συνεχίζοντας παράλληλα τη μορφή διακονίας που είχαν διαλέξει. Αλλά όταν καμιά απ’ αυτές τις διευθετήσεις δεν μπόρεσε να λύσει με κάποιο τρόπο το πρόβλημα, δεν σκέφτηκαν ότι τα προνόμια διακονίας ήταν πιο σπουδαία από την απόδοση τιμής στους γονείς τους. Σ’ αυτά τα άτομα αξίζει ένας θερμός έπαινος, επειδή έκαναν προσαρμογές στη ζωή τους—συχνά με μεγάλες προσωπικές θυσίες—για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις οικογενειακές τους υποχρεώσεις.
‘Εργαζόμενοι το Καλόν Προς Πάντας’
Αν και η Αγία Γραφή υποχρεώνει τους χριστιανούς να φροντίζουν για τα μέλη του άμεσου οικογενειακού τους κύκλου που βρίσκονται σε ανάγκη, αυτό δεν αποκλείει τη λογική εκδήλωση αγάπης σε μέλη της διευρυμένης οικογένειας. Μερικές φορές είμαστε τόσο δεμένοι με ορισμένες θείες, ξαδέλφια ή ανίψια όσο και με τα μέλη του άμεσου οικογενειακού μας κύκλου! Η Αγία Γραφή μάς ενθαρρύνει να «εργαζώμεθα το καλόν προς πάντας». (Γαλάτας 6:10) Αν ένας χριστιανός έχει τα μέσα να βοηθήσει ένα τέτοιο άτομο, τότε σίγουρα δεν πρέπει να ‘κλείσει την πόρτα της τρυφερής του συμπόνιας’. Στην πραγματικότητα, ίσως και να αισθάνεται ότι έχει την ηθική υποχρέωση να βοηθήσει.—1 Ιωάννου 3:17, ΜΝΚ.
Μολαταύτα, ο χριστιανός έχει πρωταρχική υποχρέωση απέναντι στα μέλη του άμεσου οικογενειακού του κύκλου—του γαμήλιου συντρόφου του, των παιδιών του, των γονέων και των παππούδων του. Γι’ αυτό, θα πρέπει να το σκεφτεί σοβαρά πριν αναλάβει κάποια ευθύνη που θα μπορούσε να τους βλάψει—οικονομικά, συναισθηματικά ή πνευματικά.
Η συμβουλή της Αγίας Γραφής για τη φροντίδα της οικογένειας είναι, λοιπόν, στοργική και λογική. Η εφαρμογή της μπορεί να απαλλάξει ένα χριστιανό από πολλή και άσκοπη στεναχώρια και να τον βοηθήσει να αξιολογήσει σωστά τα πράγματα. Και όλα αυτά προς αίνο του Ιεχωβά ‘του Πατέρα, εκ του οποίου πάσα πατριά εν ουρανοίς και επί γης ονομάζεται’.—Εφεσίους 3:14, 15.
[Εικόνα στη σελίδα 25]
Οι χριστιανοί γονείς έχουν πρωταρχική υποχρέωση απέναντι στα παιδιά τους
[Εικόνα στη σελίδα 26]
Οι χριστιανικές ευθύνες κάποιου περιλαμβάνουν τους ηλικιωμένους γονείς καθώς και τα παιδιά του