1. Αίγυπτος. Τριάδα από τις θεότητες Ώρος, Όσιρις, Ίσις, 2η χιλιετία Π.Κ.Χ.

2. Βαβυλώνα. Τριάδα από τις θεότητες Ιστάρ, Σιν, Σαμάς, 2η χιλιετία Π.Κ.Χ.

3. Παλμύρα. Τριάδα του θεού της σελήνης, του Κυρίου των Ουρανών και του θεού ήλιου, περ. 1ος αιώνας Κ.Χ.

4. Ινδία. Τριαδική Ινδουιστική θεότητα, περ. 7ος αιώνας Κ.Χ.

5. Καμπότζη. Τριαδική Βουδιστική θεότητα, περ. 12ος αιώνας Κ.Χ.

Τι την Επηρέασε

Σ’ ΟΛΟ τον αρχαίο κόσμο, ακόμα και από την εποχή της Βαβυλωνίας, ήταν κοινή η λατρεία ειδωλολατρικών θεών που ήταν ομαδοποιημένοι σε τριάδες. Αυτή η αντίληψη επικρατούσε επίσης στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα και στη Ρώμη πριν από το Χριστό, στη διάρκεια της ζωής του και μετά απ’ αυτόν. Και μετά το θάνατο των αποστόλων, αυτά τα ειδωλολατρικά πιστεύω άρχισαν να εισβάλλουν στη Χριστιανοσύνη.

Ο ιστορικός Γουίλ Ντουράντ παρατήρησε: «Ο Χριστιανισμός δεν κατέστρεψε τον εθνισμόν [την ειδωλολατρία], τον υιοθέτησε. . . . Από την Αίγυπτον προήλθον αι ιδέαι μιας θείας τριάδος». Και στο βιβλίο Egyptian Religion (Αιγυπτιακή Θρησκεία), ο Σίγκφριντ Μόρεντζ σημειώνει: «Η τριάδα ήταν μια από τις κυριότερες αντιλήψεις των Αιγύπτιων θεολόγων . . . Συνδυάζουν τρεις θεούς και τους συμπεριφέρονται σαν να ήταν ένα ον, απευθύνονται σ’ αυτούς στον ενικό. Μ’ αυτόν τον τρόπο η πνευματική δύναμη της αιγυπτιακής θρησκείας αποκαλύπτει ότι υπάρχει ένας άμεσος κρίκος ανάμεσα σ’ αυτήν και στη Χριστιανική θεολογία».

Έτσι, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στελέχη της εκκλησίας που έζησαν στο τέλος του τρίτου και στις αρχές του τέταρτου αιώνα, όπως ο Αθανάσιος, υποκινούμενοι απ’ αυτή την επιρροή διατύπωσαν ιδέες που οδήγησαν στην Τριάδα. Κατόπιν διαδόθηκε η δική τους επιρροή, έτσι ώστε ο Μόρεντζ θεωρεί την «Αλεξανδρινή θεολογία ως τον μεσάζοντα ανάμεσα στην αιγυπτιακή θρησκευτική κληρονομιά και τη Χριστιανοσύνη».

Στον πρόλογο του βιβλίου του Έντουαρντ Γκίμπον που έχει τίτλο History of Christianity (Ιστορία της Χριστιανοσύνης) διαβάζουμε: «Αν αληθεύει ότι η Ειδωλολατρία κατακτήθηκε από τη Χριστιανοσύνη, τότε αληθεύει και το ότι η Χριστιανοσύνη διαφθάρηκε από την Ειδωλολατρία. Ο ανόθευτος Θεϊσμός των πρώτων Χριστιανών . . . μεταμορφώθηκε, από την Εκκλησία της Ρώμης, στο ακατανόητο δόγμα της τριάδας. Πολλές από τις ειδωλολατρικές θεωρίες, που επινοήθηκαν από τους Αιγύπτιους και εξιδανικεύτηκαν από τον Πλάτωνα, διατηρήθηκαν ως άξιες να τις πιστεύει κανείς».

Το A Dictionary of Religious Knowledge (Λεξικό Θρησκευτικής Γνώσης) σημειώνει ότι πολλοί λένε πως η Τριάδα αποτελεί «μια κίβδηλη δοξασία που είναι δανεισμένη από τις ειδωλολατρικές θρησκείες και έχει εμφυτευθεί στη Χριστιανική πίστη». Και το βιβλίο The Paganism in Our Christianity (Η Ειδωλολατρία στη Χριστιανοσύνη Μας) δηλώνει: «Η προέλευση της [Τριάδας] είναι εντελώς ειδωλολατρική».

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Τζέιμς Χάστινγκς έγραψε στην Encyclopædia of Religion and Ethics (Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας και της Ηθικής): «Π.χ. στη θρησκεία της Ινδίας συναντάμε την τριαδική ομάδα των Βράχμα, Σίβα και Βισνού· και στη θρησκεία της Αιγύπτου την τριαδική ομάδα που αποτελείται από τις θεότητες Όσιρις, Ίσις και Ώρος . . . Δεν είναι μόνο στις ιστορικές θρησκείες που βρίσκουμε τον Θεό να θεωρείται ως Τριάδα. Μπορεί να θυμηθεί κανείς συγκεκριμένα τη Νεοπλατωνική άποψη της Ανώτατης ή Ύστατης Πραγματικότητας», η οποία «παρουσιάζεται με τριαδικό τρόπο». Τι σχέση έχει ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας με την Τριάδα;

Πλατωνισμός

ΛΕΓΕΤΑΙ ότι ο Πλάτωνας έζησε από το 428 μέχρι το 347 προ Χριστού. Μολονότι δεν δίδαξε την Τριάδα με τη σημερινή της μορφή, το περιεχόμενο της φιλοσοφίας του άνοιξε το δρόμο γι’ αυτήν. Αργότερα, ξεπήδησαν φιλοσοφικά κινήματα που περιλάμβαναν τριαδικά πιστεύω και αυτά επηρεάστηκαν από τις αντιλήψεις του Πλάτωνα περί Θεού και φύσης.

Το γαλλικό Nouveau Dictionnaire Universel (Νέο Παγκόσμιο Λεξικό) λέει σχετικά με την επίδραση του Πλάτωνα: «Η Πλατωνική τριάδα, που βασικά είναι μια ανακατάταξη παλαιότερων τριάδων που ανάγονται σε αρχαίους λαούς, φαίνεται να είναι η ορθολογιστική φιλοσοφική τριάδα ιδιοτήτων που δημιούργησε τις τρεις υποστάσεις ή θεϊκά πρόσωπα που δίδασκαν οι Χριστιανικές εκκλησίες. . . . Η αντίληψη αυτού του Έλληνα φιλόσοφου για τη θεϊκή τριάδα . . . μπορεί να βρεθεί σε όλες τις αρχαίες [ειδωλολατρικές] θρησκείες».

Η The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge (Νέα Εγκυκλοπαίδεια Θρησκευτικής Γνώσης των Σαφ–Χέρζογκ) δείχνει την επιρροή που άσκησε αυτή η ελληνική φιλοσοφία: «Οι δοξασίες για τον Λόγο και την Τριάδα έλαβαν τη μορφή τους από τους Έλληνες Πατέρες, οι οποίοι . . . ήταν κατά πολύ επηρεασμένοι, άμεσα ή έμμεσα, από την Πλατωνική φιλοσοφία . . . Είναι αναντίρρητο το γεγονός ότι πλάνες και κίβδηλες δοξασίες που προέρχονταν απ’ αυτή την πηγή εισχώρησαν αθόρυβα στην Εκκλησία».

Το βιβλίο The Church of the First Three Centuries (Η Εκκλησία των Τριών Πρώτων Αιώνων) λέει: «Η δοξασία της Τριάδας σχηματίστηκε σταδιακά και συγκριτικά καθυστερημένα· . . . προήλθε από μια πηγή εντελώς ξένη προς τις Ιουδαϊκές και Χριστιανικές Γραφές· . . . αναπτύχθηκε και εμφυτεύθηκε στη Χριστιανοσύνη, μέσω των ενεργειών των Πατέρων που είχαν Πλατωνικό τρόπο σκέψης».

Μέχρι το τέλος του τρίτου αιώνα Κ.Χ., η «Χριστιανοσύνη» και οι καινούριες Πλατωνικές φιλοσοφίες έγιναν αδιάρρηκτα συνδεδεμένες. Όπως αναφέρει ο Άντολφ Χάρνακ στο βιβλίο Outlines of the History of Dogma (Περιγραφή της Ιστορίας των Δογμάτων), οι δοξασίες της εκκλησίας «ρίζωσαν βαθιά στο έδαφος του Ελληνισμού [της ειδωλολατρικής ελληνικής σκέψης]. Το αποτέλεσμα ήταν να καταλήξουν να γίνουν μυστήριο για το μεγαλύτερο ποσοστό των Χριστιανών».

Η εκκλησία ισχυριζόταν ότι οι καινούριες της δοξασίες βασίζονταν στην Αγία Γραφή. Αλλά ο Χάρνακ λέει: «Στην πραγματικότητα νομιμοποίησε και αφομοίωσε τις Ελληνιστικές εικασίες, τις δεισιδαιμονικές απόψεις και συνήθειες της ειδωλολατρικής μυστηριακής λατρείας».

Στο βιβλίο A Statement of Reasons (Δήλωση Αιτιών), ο Άντριους Νόρτον λέει για την Τριάδα: «Μπορούμε να ανατρέξουμε στο ιστορικό αυτής της δοξασίας και να ανακαλύψουμε ότι η πηγή της είναι, όχι η Χριστιανική αποκάλυψη, αλλά η Πλατωνική φιλοσοφία . . . Η Τριάδα δεν είναι δοξασία του Χριστού και των Αποστόλων του, αλλά είναι ένας μύθος της σχολής των μετέπειτα Πλατωνιστών».

[Πλαίσιο στη σελίδα 9]

«Η Τριάδα των Μεγάλων Θεών»

Πολλούς αιώνες πριν από την εποχή του Χριστού, υπήρχαν τριάδες θεών στην αρχαία Βαβυλωνία και στην Ασσυρία. Η γαλλική «Larousse Encyclopedia of Mythology» (Εγκυκλοπαίδεια της Μυθολογίας, Λαρούς) αναφέρει μια τέτοια τριάδα σ’ εκείνη την περιοχή της Μεσοποταμίας: «Το σύμπαν χωρίστηκε σε τρεις περιοχές, η καθεμιά από τις οποίες έγινε η επικράτεια ενός θεού. Το μερίδιο του Ανού ήταν ο ουρανός. Η γη δόθηκε στον Ενλίλ. Ο Έα έγινε κύριος των νερών. Οι τρεις μαζί αποτελούσαν την τριάδα των Μεγάλων Θεών».

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Ινδουιστική Τριάδα

Το βιβλίο «The Symbolism of Hindu Gods and Rituals» (Ο Συμβολισμός των Θεών και της Τελετουργίας του Ινδουισμού) λέει σχετικά με μια Ινδουιστική τριάδα που υπήρχε αιώνες πριν από τον Χριστό: «Ο Σίβα είναι ένας από τους θεούς της Τριάδας. Λέγεται ότι είναι ο θεός της καταστροφής. Οι άλλοι δυο θεοί είναι ο Βράχμα, ο θεός της δημιουργίας, και ο Βισνού, ο συντηρητής θεός. . . . Για να καταδειχτεί ότι αυτές οι τρεις διαδικασίες είναι μία και μοναδική, οι τρεις θεοί συνδυάζονται σε μια μορφή».—Εκδόθηκε από τον Α. Παρθασαράθι στη Βομβάη.