Υπέρμαχος του Πολέμου ή Υποστηρικτής της Ειρήνης;

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ

Κάθε χρόνο, το βραβείο Νόμπελ απονέμεται σε άτομα ή οργανώσεις που έχουν συμβάλει σημαντικά στο καλό της ανθρωπότητας σε διάφορους τομείς. Πότε άρχισε αυτή η παράδοση, και πώς σχετίζεται με την αναζήτηση για παγκόσμια ειρήνη;

ΤΟ ΟΝΟΜΑ του συνδέεται με την πρόοδο της ανθρωπότητας, αν και ο ίδιος συσσώρευσε μεγάλο πλούτο πουλώντας πολεμικά όπλα. Για ποιον πρόκειται; Για τον Άλφρεντ Μπέρνχαρντ Νόμπελ, Σουηδό βιομήχανο και χημικό. Ο Νόμπελ έχει τιμηθεί για τις ανθρωπιστικές του προσπάθειες, αλλά έχει χαρακτηριστεί και ως «έμπορος θανάτου». Γιατί; Επειδή εφεύρε τη δυναμίτιδα, και στη διάρκεια της ζωής του απέκτησε μεγάλη περιουσία κατασκευάζοντας και πουλώντας φονικές εκρηκτικές ύλες.

Εντούτοις, μετά το θάνατο του Νόμπελ το 1896, έγινε μια εντυπωσιακή αποκάλυψη. Στη διαθήκη του όριζε να αποταμιευτούν 9 εκατομμύρια δολάρια (περ. 10 εκατ. ευρώ) και με τον ετήσιο τόκο τους να βραβεύονται άτομα που πραγματοποιούν αξιοσημείωτα επιτεύγματα στον τομέα της φυσικής, της χημείας, της ιατρικής, της λογοτεχνίας και της ειρήνης.

Στην αρχή, πολλοί προβληματίστηκαν. Γιατί ένας έμπορος εκρηκτικών υλών να είναι τόσο πρόθυμος να βραβεύσει αγαθοεργά, ακόμη και φιλειρηνικά, επιτεύγματα; Μερικοί υπέθεσαν ότι ο Νόμπελ ένιωθε τύψεις εξαιτίας της καταστροφικής φύσης του έργου της ζωής του. Άλλοι, ωστόσο, είχαν την άποψη ότι ο Νόμπελ εργαζόταν για την ειρήνη σε όλη τη ζωή του. Πράγματι, όπως φαίνεται, πίστευε ότι όσο πιο καταστροφικά γίνονταν τα όπλα τόσο περισσότερο θα απομακρυνόταν η πιθανότητα του πολέμου. «Τα εργοστάσιά μου ίσως τερματίσουν τον πόλεμο γρηγορότερα από ό,τι οι διασκέψεις σας», λέγεται πως είπε σε κάποια συγγραφέα, προσθέτοντας: «Είναι πολύ πιθανό πως, αν μια ημέρα αλληλοεξοντωθούν δύο στρατόπεδα μέσα σε ένα δευτερόλεπτο, όλα τα πολιτισμένα έθνη θα οπισθοχωρήσουν έντρομα και θα διαλύσουν τους στρατούς τους».

Αποδείχτηκε αληθινή η πρόβλεψη του Νόμπελ; Ποια μαθήματα διδάχτηκε η ανθρωπότητα τον αιώνα μετά το θάνατο του Νόμπελ;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 3]

«Θα ήθελα να εφεύρω μια ουσία ή μια μηχανή που να έχει τόσο φοβερή δύναμη μαζικής καταστροφής ώστε να καταστείλει τον πόλεμο για πάντα».​—ΑΛΦΡΕΝΤ ΜΠΕΡΝΧΑΡΝΤ ΝΟΜΠΕΛ

Ένας Αιώνας Βίας

Ο ΑΛΦΡΕΝΤ ΝΟΜΠΕΛ πίστευε ότι η ειρήνη μπορούσε να διατηρηθεί αν τα έθνη κατείχαν καταστροφικά όπλα. Στο κάτω κάτω, τα έθνη θα μπορούσαν γρήγορα να ενωθούν και να κατατροπώσουν οποιονδήποτε εισβολέα. «Αυτή θα ήταν μια δύναμη που θα κατέστελλε τον πόλεμο», έγραψε. Σύμφωνα με τον Νόμπελ, κανένα σώφρον έθνος δεν θα προκαλούσε σύρραξη αν οι συνέπειες ήταν ολέθριες για το ίδιο. Αλλά τι αποκάλυψε ο περασμένος αιώνας;

Προτού περάσουν 20 χρόνια από το θάνατο του Νόμπελ, ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Σε αυτή τη σύρραξη χρησιμοποιήθηκαν καινούρια καταστροφικά όπλα, όπως πολυβόλα, δηλητηριώδη αέρια, φλογοβόλα, άρματα μάχης, αεροπλάνα και υποβρύχια. Σχεδόν δέκα εκατομμύρια στρατιώτες σκοτώθηκαν, και υπερδιπλάσιοι τραυματίστηκαν. Η βαρβαρότητα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ανανέωσε το ενδιαφέρον για την ειρήνη. Αυτό οδήγησε στην ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον, εξέχουσα φυσιογνωμία σε αυτή την προσπάθεια, κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1919.

Ωστόσο, όλες οι ελπίδες για οριστική παύση του πολέμου γκρεμίστηκαν όταν, το 1939, ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Αυτός ήταν από πολλές απόψεις ακόμη πιο φρικιαστικός από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάρκεια εκείνης της σύρραξης, ο Αδόλφος Χίτλερ επέκτεινε το εργοστάσιο του Νόμπελ στο Κρίμελ, κάνοντάς το ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια πολεμοφοδίων στη Γερμανία, με περισσότερους από 9.000 εργαζομένους. Κατόπιν, στο τέλος του πολέμου, το εργοστάσιο του Νόμπελ ισοπεδώθηκε από μια αεροπορική επιδρομή των Συμμάχων, κατά την οποία έπεσαν πάνω από χίλιες βόμβες. Η ειρωνεία είναι ότι αυτές οι βόμβες σχεδιάστηκαν με βάση τις εφευρέσεις του ίδιου του Νόμπελ.